بررسى طرق فرار از ربا مباحثى در باب مسائل مستحدثه ربا و حيله‌هاى شرعى فرار از آن است كه توسط آیت‌الله ناصر مكارم شيرازى در دروس خارج فقه مطرح و توسط جناب آقاى ابوالقاسم عليان‌نژاد تدوين و با درج پاورقى‌هایى، به فارسی چاپ و منتشر شده است.
تدوين‌گر در پايان كتاب به فهرست موضوعات بسنده كرده و در پاورقى، منابع اعم از آيات و روايات و اقوال و آدرس آنها را ذكر و در برخى موارد به توضيح لغات و ذكر حواشى متناسب با متن پرداخته است.
موضوع حيله‌هاى شرعى فرار از ربا از مباحث مهم فقهى و اقتصادى و مورد ابتلاى جامعه مى‌باشد.
گروهى از مؤسسات اقتصادى به ويژه بانك‌ها براى فرار از ربا به آنها پناه مى‌برند. اين خود انگيزه شده تا صاحب اثر به بررسى بپردازد كه آيا تمسك به اين حيله‌ها به طور كلى جايز است يا مى‌توان تفصيل قايل شد.
در آغاز كتاب پيشگفتارى درج و سپس تدوين‌گر مطالب اصلى را در 7 فصل تدوين كرده است. مباحث به شيوه تحليلى و استدلالى ارائه شده است.
مؤلف در مقدمه مردم را به 4 گروه تقسيم كرده و معتقد است رباخوارى يكى از گناهان شايع در محيطهاى اقتصادى است و پناه بردن به حيله‌هاى شرعى اگرچه در ابواب مختلف فقه قابل مشاهده است؛ ولى در ربا مشهودتر مى‌باشد. لذا بر آن شده است كه طرق و حيله‌هاى فرار را مورد بحث و بررسى و تحليل فقهى قرار داده، دلايل و مستندات هريك را يك احصاء و راهصحيح از نادرست را بيان دارد.
مباحث مقدماتى به طرح پرسش‌هایى در باب حيله‌ها اختصاص دارد و در ادامه به ذكر اقسام ربا شامل رباى معاملاتى و رباى قرض و فلسفه تحريم ربا پرداخته است مؤلف، پایه‌گذار حيله‌هاى شرعى را به استناد آيات قرآنى – در ماجراى يوم السبت -قوم يهود مى‌داند.
وى در فصلى ديگر انواع طرق فرار از ربا را با ذكر مصاديق و مثال با توجه به رباى معاملاتى و قرض بيان كرده و در ادامه به بررسى آراى فقهى و نظرات 4 گانه‌اى كه شامل تمسك به قواعد و عمومات ادله معاملات مثل روايات خاصه است پرداخته و سپس ادله هر نظريه را مورد نقد و بررسى قرار داده و روايات را از نظر سندى و متنى تحقيق مى‌كند.
در فصل ديگر از تعارض روايات جواز تمسك به حيله‌هاى فرار از ربا با فلسفه حرمت ربا و هم‌چنين تعارض آنها با روايات عدم جواز سخن گفته، روايات جواز را حمل بر صورت اضطرار كرده است.
در پايان پس از بيان اقسام حيله‌هاى فرار از ربا، به بررسیچهار نوع نظر و فتواى خويش در هر قسمت مى‌پردازد.
