(مسأله 787): موقعى انسان مى تواند مشغول نماز شود، که یقین کند وقت داخل شده است، یا دو مرد عادل به داخل شدن وقت خبر دهند بلکه به اذان شخصى که وقت شناس و مورد اطمینان باشد یا به خبر دادن او به دخول وقت نیز مى توان اکتفاء نمود.
(مسأله 788): اگر بواسطه ابر یا غبار، نتواند به داخل شدن وقت یقین کند، چنانچه گمان داشته باشد که وقت داخل شده، مى تواند مشغول نماز شود، ولى در چیزهاى که نسبت به شناختن وقت مانع شخصى باشد مثل نابینائى و در زندان بودن، احتیاط واجب آن است که نماز را تأخیر بیندازد تا یقین یا اطمینان کند که وقت داخل شده است.
(مسأله 789): اگر به یکى از راه هاى گذشته براى انسان ثابت شود که وقت نماز شده و مشغول نماز شود، و در بین نماز بفهمد که هنوز وقت داخل نشده، نماز او باطل است، و همچنین است اگر بعد از نماز بفهمد که تمام نماز را پیش از وقت خوانده و بنا بر احتیاط اگر در بین نماز بفهمد وقت داخل شده، یا بعد از نماز بفهمد، که در بین نماز وقت داخل شده بود نماز را اعاده نماید.
(مسأله 790): اگر انسان ملتفت نباشد که باید با یقین به داخل شدن وقت، مشغول نماز شود، چنانچه بعد از نماز بفهمد که تمام نماز را در وقت خوانده، نماز او صحیح است، و اگر بفهمد نماز را پیش از وقت خوانده، یا نفهمد که در وقت خوانده یا پیش از وقت نمازش باطل است، بلکه اگر بعد از نماز بفهمد که در بین نماز وقت داخل شده است باید دوباره آن نماز را بخواند.
(مسأله 791): اگر یقین کند وقت داخل شده و مشغول نماز شود، و در بین نماز شک کند که وقت داخل شده یانه، نماز او باطل است ولى اگر در بین نماز یقین داشته باشد، که وقت داخل شده، و شک کند که آنچه از نماز را خوانده در وقت بوده یا نه، نمازش صحیح است.
(مسأله 792): اگر وقت نماز بقدرى تنگ است، که بواسطه بجا آوردن بعضى از کارهاى مستحب نماز، مقدارى از آن بعد از وقت خوانده مى شود، باید آن مستحب را به جا نیاورد، مثلاً اگر بواسطه خواندن قنوت مقدارى از نماز بعد از وقت خوانده مى شود، باید قنوت را نخواند.
(مسأله 793): کسى که به اندازه خواندن یک رکعت نماز وقت دارد، باید نماز را به نیّت ادا بخواند، ولى نباید عمداً نماز را تا این وقت تأخیر بیندازد.
(مسأله 794): کسى که مسافر نیست، اگر تا غروب آفتاب به اندازه خواندن پنج رکعت نماز وقت دارد، باید نماز ظهر و عصر هر دو را بخواند، و اگر کمتر وقت دارد باید فقط نماز عصر را بخواند، و بعداً نماز ظهر را قضا کند، و همچنین اگر تا نصف شب به اندازه خواندن پنج رکعت وقت دارد، باید نماز مغرب و عشاء را بخواند، و اگر کمتر وقت دارد باید فقط عشا را بخواند و بعداً مغرب را بجا آورد.
(مسأله 795): کسى که مسافر است اگر تا غروب آفتاب به اندازه خواندن سه رکعت نماز وقت دارد، باید نماز ظهر و عصر را بخواند، و اگر کمتر وقت دارد باید فقط عصر را بخواند و بعداً نماز ظهر را قضاء کند، و اگر تا نصف شب به اندازه خواندن چهار رکعت نماز وقت دارد، باید نماز مغرب و عشاء را بخواند، و اگر کمتر وقت دارد، باید عشاء را بخواند، و بعداً مغرب را بجا آورد، و چنانچه بعد از خواندن عشاء معلوم شود که از وقت به مقدار یک رکعت یا بیشتر به نصف شب مانده است، باید فوراً نماز مغرب را به نیت ادا بجا آورد.
(مسأله 796): مستحب است انسان نماز را در اول وقت آن بخواند. و راجع به آن خیلى سفارش شده است و هر چه به اول وقت نزدیکتر باشد بهتر است مگر آنکه تأخیر آن از جهتى بهتر باشد مثلاً صبر کند که نماز را به جماعت بخواند.
(مسأله 797): هر گاه انسان عذرى دارد که اگر بخواهد در اول وقت نماز بخواند، ناچار است با تیمّم نماز بخواند، چنانچه بداند عذر او تا آخر وقت باقى است، مى تواند در اول وقت نماز بخواند، ولى اگر احتمال دهد که عذر او از بین مى رود، باید صبر کند تا عذرش برطرف شود و چنانچه عذر او برطرف نشد، در آخر وقت نماز بخواند، و لازم نیست به قدرى صبر کند که فقط بتواند کارهاى واجب نماز را انجام دهد، بلکه اگر براى مستحبات نماز نیز مانند اذان و اقامه و قنوت وقت دارد مى تواند تیمّم کند و نماز را با آن مستحبات بجا آورد و در عذرهاى دیگر غیر از موارد تیمم اگر احتمال بدهد که عذر او باقى باشد جائز است اول وقت نماز بخواند، ولى چنانچه در اثناء وقت عذرش برطرف گردد لازم است اعاده نماید.
(مسأله 798): کسى که مسائل نماز و شکیّات و سهویّات را نمى داند و احتمال مى دهد که یکى از اینها در نماز پیش آید، باید براى یاد گرفتن اینها نماز را از اول وقت تأخیر بیندازد، ولى اگر اطمینان دارد که نماز را بطور صحیح تمام مى کند، مى تواند در اول وقت مشغول نماز شود، پس اگر در نماز مسأله اى که حکم آن را نمى داند پیش نیاید، نماز او صحیح است، و اگر مسأله اى که حکم آن را نمى داند پیش آید جائز است به یکى از دو طرفى که احتمال مى دهد عمل نماید و نماز را تمام کند ولى بعد از نماز مسأله را بپرسد که اگر نمازش باطل بوده، دوباره بخواند و اگر صحیح بوده اعاده لازم نیست.
(مسأله 799): اگر وقت نماز وسعت دارد و طلبکار هم طلب خود را مطالبه مى کند، در صورتى که ممکن است، باید اول قرض خود را بدهد، بعد نماز بخواند، و همچنین است اگر کار واجب دیگرى که باید فوراً آن را بجا آورد پیش آمد کند مثلاً ببیند مسجد نجس است باید اول مسجد را تطهیر کند، بعد نماز بخواند، و چنانچه در هر دو صورت اول نماز بخواند معصیت کرده، ولى نماز او صحیح است.
