مکان نمازگزار هفت شرط دارد:
شرط “اول”: آنکه مباح باشد.
(مسأله 912): کسى که در ملک غصبى نماز مى خواند اگر چه روى فرش و تخت و مانند اینها باشد، در صورتى که مواضع سجودش غصبى باشد نمازش باطل است و همچنین است. حال در مسائل آینده، ولى نماز خواندن در زیر سقف غصبى و خیمه غصبى مانعى ندارد.
(مسأله 913): نماز خواندن در ملکى که منفعت آن مال دیگرى است بدون اجازه کسى که منفعت ملک، مال او مى باشد باطل است، مثلاً در خانه اجاره اى اگر صاحب خانه یا دیگرى بدون اجازه کسى که آن خانه را اجاره کرده نماز بخواند، نمازش باطل است، و اگر میّت وصیت کرده باشد که ثلث مال او را به مصرفى برسانند، در صورتى که عمل به وصیت نشده باشد نمى شود در ملک او نماز خواند.
(مسأله 914): کسى که در مسجد نشسته، اگر دیگرى جاى او را غصب کند و در آنجا نماز بخواند نمازش باطل است، و همچنین است حکم در مشاهد مشرفه.
(مسأله 915): اگر در جائى که غصبى بودن آن را فراموش کرده نماز بخواند و بعد از نماز یادش بیاید، نماز او صحیح است ولى کسى که خودش جائى را غصب کرده، اگر فراموش کند و در آنجا نماز بخواند، نمازش باطل است و اگر در جائى که نمى داند غصبى است نماز بخواند و بعد از نماز بفهمد که محل سجده اش غصبى بوده بعید نیست که نمازش باطل باشد.
(مسأله 916): اگر بداند جائى غصبى است، ولى نداند که در جاى غصبى نماز باطل است و در آنجا بخواند، نماز او باطل مى باشد.
(مسأله 917): کسى که ناچار است نماز واجب را سواره بخواند، چنانچه حیوان سوارى یا زین یا نعل آن غصبى باشد نماز او باطل است، و همچنین است اگر بخواهد بر آن حیوان نماز مستحبّى بخواند.
(مسأله 918): کسى که در ملکى با دیگرى شریک است اگر سهم او جدا نباشد، بدون اجازه شریکش نمى تواند در آن ملک تصرف کند و نماز بخواند.
(مسأله 919): اگر با عین پولى که خمس و زکاة آن را نداده ملکى بخرد تصرف او در آن ملک حرام و نمازش در آن باطل است.
(مسأله 920): اگر صاحب ملک بزبان اجازه نماز خواندن بدهد، و انسان بداند که قلباً راضى نیست، نماز خواندن در ملک او باطل است، و اگر اجازه ندهد و انسان یقین کند که قلباً راضى است نماز او صحیح است.
(مسأله 921): تصرف در ملک میّتى که خمس یا زکاة بدهکار است حرام و نماز در آن باطل است، ولى اگر بدهى او را بدهند یا ضامن شوند که ادا نمایند، تصرف و نماز در ملک او اشکال ندارد.
(مسأله 922): تصرف در ملک میّتى که به مردم بدهکار است، در صورتى که ورثه بناى اداء قرض را بدون مسامحه نداشته باشند حرام، و نماز در آن باطل است.
(مسأله 923): اگر میّت قرض نداشته باشد، ولى بعضى از ورثه او صغیر یا دیوانه یا غائب باشند، تصرف در ملک او بدون اجازه ولىّ آنها حرام، و نماز در آن باطل است.
(مسأله 924): نماز خواندن در مسافرخانه و حمام و مانند اینها که براى واردین آماده است اشکال ندارد، ولى در غیر این قبیل جاها، در صورتى مى شود نماز خواند که مالک آن اجازه بدهد، یا حرفى بزند که معلوم شود، براى نماز خواندن اذن داده است، مثل اینکه به کسى اجازه بدهد در ملک او بنشیند. و بخوابد که از اینها فهمیده مى شود براى نماز خواندن هم اذن داده است.
(مسأله 925): در زمین بسیار وسیعى که براى بیشتر مردم مشکل است موقع نماز از آنجا بجاى دیگر بروند، بى اجازه مالک مى شود نماز خواند بنحوى که در (مسأله 315) در وضو گذشت.
شرط “دوم” (مسأله 926): مکان نمازگزار باید بى حرکت باشد و اگر بواسطه تنگى وقت یا جهت دیگر ناچار باشد در جائى که حرکت دارد، مانند اتومبیل و کشتى و ترن نماز بخواند بقدرى که ممکن است باید استقرار و قبله را رعایت نمایند، و اگر آنها از قبله بطرف دیگر حرکت کنند، بطرف قبله برگردد.
(مسأله 927): نماز خواندن در اتومبیل و کشتى و ترن و مانند اینها در وقتى که ایستاده اند مانعى ندارد.
(مسأله 928): روى خرمن گندم و جو و مانند اینها که نمى شود بى حرکت ماند، نماز باطل است.
شرط “سوم”: باید در جائى نماز بخواند که احتمال بدهد نماز را تمام مى کند و نماز خواندن در جائى که بواسطه باد و باران و زیادى جمعیت و مانند اینها اطمینان دارد که نمى تواند نماز را تمام کند، صحیح نیست اگر چه اتفاقاً نماز را تمام کند.
(مسأله 929): اگر در جائى که ماندن در آن حرام است. مثلاً زیر سقفى که نزدیک است خراب شود نماز بخواند معصیت کرده، و مقتضاى احتیاط واجب بطلان آن است.
(مسأله 930): نماز خواندن روى چیزى که ایستادن و نشستن روى آن حرام است، مثل جائى از فرش که اسم خدا بر آن نوشته شده، بنا بر احتیاط صحیح نیست.
شرط “چهارم”: آنکه جاى نمازگزار سقفش به اندازه اى که نتواند در آنجا راست بایستد کوتاه نباشد، و همچنین به اندازه اى که جاى رکوع و سجود نداشته باشد کوچک نباشد.
(مسأله 931): اگر ناچار شود که در جائى نماز بخواند که بطور کلى از ایستادن تمکن ندارد، لازم است نشسته نماز بخواند، و اگر از رکوع و سجود تمکن ندارد، براى آنها با سر اشاره نماید.
(مسأله 932): باید جلوتر از قبر پیغمبر و امام ((علیهما السلام)) در صورتى که مستلزم هتک باشد نماز نخواند، والاّ عیبى ندارد.
شرط “پنجم”: آنکه مکان نمازگزار اگر نجس است، بطور تر نباشد که رطوبت آن به بدن یا لباس او برسد، ولى جایى که پیشانى را بر آن مى گذارد اگر نجس باشد در صورتى که خشک هم باشد نماز باطل است، و احتیاط مستحب آن است که مکان نمازگزار اصلاً نجس نباشد.
شرط “ششم”: باید بین مرد و زن در حال نماز اقلاً مقدار یک وجب فاصله باشد، و نماز خواندن در فاصله کمتر از ده ذراع مکروه است.
(مسأله 933): اگر زن برابر مرد یا جلوتر در کمتر از یک وجب بایستد و با هم وارد نماز شوند، باید نماز را دوباره بخوانند، ولى اگر یکى زودتر از دیگرى به نماز بایستد، فقط کسى که بعد مشغول نماز شده، باید نمازش را دوباره بخواند.
(مسأله 934): اگر بین مرد و زن که برابر هم ایستاده اند، یا زن جلوتر ایستاده و نماز مى خوانند دیوار، یا پرده، یا چیزى دیگرى باشد که یکدیگر را نبینند، نماز هر دو صحیح است اگر چه بین آنها یک وجب هم فاصله نباشد.
شرط “هفتم”: آنکه جاى پیشانى نمازگزار از جاى سرانگشتان پاى او بیش از چهار انگشت بسته پست تر، یا بلندتر نباشد، و تفصیل این مسأله در احکام سجده گفته مى شود.
(مسأله 935): بودن مرد و زن نامحرم در جائى که کسى در آنجا نیست، و کسى هم نمى تواند وارد شود، در صورتى که احتمال وقوع در معصیت را بدهند حرام است، و احتیاط واجب آن است که در آنجا نماز نخوانند.
(مسأله 936): نماز خواندن در جائى که تار مى زنند، یا مانند آن را استعمال مى کنند باطل نیست، اگر چه گوش دادن و استعمال آن معصیت است.
(مسأله 937): احتیاط واجب آن است که بر بام خانه کعبه در حال اختیار نماز واجب نخواند، ولى در حال ناچارى اشکال ندارد، و ظاهر اینست که نماز در خانه کعبه در حال اختیار نیز جائز است.
(مسأله 938): خواندن نماز مستحب در خانه کعبه و بر بام آن اشکال ندارد، بلکه مستحب است در داخل خانه مقابل هر رکنى دو رکعت نماز بخوانند.
جاهائى که نماز خواندن در آنها مستحب است:
(مسأله 939): در شرع مقدس اسلام بسیار سفارش شده است، که نماز را در مسجد بخوانند، و بهتر از همه مسجدها مسجدالحرام است، و بعد از آن مسجد پیغمبر ((صلى الله علیه وآله)) و بعد از آن مسجد کوفه و بعد از آن مسجد بیت المقدس، و بعد از آن مسجد جامع هر شهر، و بعد از آن مسجد محله و بعد از
آن مسجد بازار است.
(مسأله 940): براى زنها نماز خواندن در خانه، بلکه در صندوق خانه و اتاق عقب بهتر است.
(مسأله 941): نماز خواندن در حرم امامان ((علیهم السلام)) مستحب بلکه بهتر از مسجد است، و مروى است که نماز در حرم مطهر حضرت امیرالمؤمنین ((علیهم السلام)) برابر دویست هزار نماز است.
(مسأله 942): زیاد رفتن به مسجد و رفتن در مسجدى که نمازگزار ندارد، مستحب است، و همسایه مسجد اگر عذرى نداشته باشد، مکروه است در غیر مسجد نماز بخواند.
(مسأله 943): مستحب است انسان با کسى که در مسجد حاضر نمى شود غذا نخورد، و در کارها با او مشورت نکند، و همسایه او نشود، و از او زن نگیرد، و به او زن ندهد.
جاهائى که نماز خواندن در آنها مکروه است:
(مسأله 944): نماز خواندن در چند جا مکروه است و از آن جمله است:
1ـ حمام 2ـ زمین نمکزار 3ـ مقابل انسان 4ـ مقابل درى که باز است 5ـ در جاده و خیابان و کوچه اگر براى کسانى که عبور مى کنند زحمت نباشد و چنانچه زحمت باشد مزاحمت حرام است. 6ـ مقابل آتش و چراغ 7ـ در آشپزخانه و هر جا که کوره آتش باشد. 8 ـ مقابل چاه و چاله اى که محل بول باشد 9ـ روبروى عکس و مجسمه چیزى که روح دارد، مگر آنکه روى آن پرده بکشند. 10ـ در اطاقى که جنب در آن باشد. 11ـ در جائى که عکس باشد اگر چه روبروى نمازگزار نباشد. 12ـ مقابل قبر 13ـ روى قبر 14ـ بین دو قبر 15ـ در قبرستان.
(مسأله 945): کسى که در محل عبور مردم نماز مى خواند، یا کسى روبروى اوست، مستحب است جلوى خود چیزى بگذارد و اگر چوب یا ریسمانى هم باشد کافى است.