اول ماه از پنج راه ثابت مى‌شود:
اول: آن‌كه خود انسان ماه را با چشم غير مسلح ببيند يا به تواتر ثابت شود.
دوم: عده زيادى كه از گفته آنان يقين يا اطمينان حاصل شود، بگويند ماه را ديده اند البته با درنظرگرفتن صفات شهود وحالات آنان از جهت راستگويى ودروغگويى واشتباه وعدم آن وشرايط جوّى و وسايل علمى جديد ومحاسبات نجومى اگرچه اينها در اثبات رؤيت ماه كافى نيست، ولى اگرموافق با ادعاى شهود باشد، مى‌تواند شكهاى باطنى را از بين ببرد وتأكيد بيشترى در اطمينان انسان بوجود آورد، كما اينكه اگر وسايل جديد ومحاسبات نجومى مخالف ادعاى شهود باشند سبب سلب اطمينان گرديده، ايجاد شك مى‌كنند.
[1] – ترخيص: يعنى اجازه بر افطار.
سوم: اگر سى روز از اول ماه شعبان بگذرد، اول ماه رمضان ثابت مى‌شود، چون ماه قمرى بيشتراز سى روز نيست و اگر سى روز از اول ماه رمضان بگذرد، اول ماه شوال ثابت مى‌گردد.
چهارم: آن‌كه دو مرد عادل شهادت بدهند در شب، ماه را ديده اند به شرط آن‌كه قراينى نباشد كه به دروغ يا خطاى آنان پى برده شود، مثلًا چنان‌چه دو مرد عادل در ميان عده زيادى كه همه مى‌توانند درصورت وجود هلال آن را ببينند ادعاى رؤيت كنند، در حالى كه بقيه مردم با قدرت بينايى مشابه نتوانسته رؤيت نمايند يا شهادت آن دو از جهت جا و وضع طبيعى و حجم و مقدار نور ماه باهم اختلاف داشته باشد در اين دو صورت اطمينان از گفته آنان سلب مى‌شود.
پنجم: بنابراظهر، حاكم شرع جامع الشرايط حكم كند كه اول ماه است، در اين صورت هيچ‌كس حق مخالفت ندارد اگرچه مقلد او نباشد، مگر آن‌كه بداند كه حاكم، جامع الشرايط نيست يا در حكم اشتباه نموده است. و اگر مكلف بداند شاهدانى كه نزد حاكم شرع شهادت به رؤيت داده‌اند عادل نيستند ولى حاكم به عدالت آنان مطمئن باشد، واجب است تا زمانى كه يقين به داخل نشدن ماه ندارد از حاكم متابعت نمايد.
(مسأله 1067) اول ماه به شهادت زنان يا به شهادت يك مرد عادل ولو قسم بخورد، يا به پيشگويى منجمان و يا به شهادت دو مرد عادل كه به رؤيت ماه شهادت نداده باشند، ثابت نمى‌شود.
اگر وسايل جديد علمى تأييد كنند كه شب اوّل ماه است، در صورتى كه ابر نباشد و با چشم معمولى قابل رؤيت باشد و انسان از گفته آنان يقين يا اطمينان پيدا كند، اول ماه ثابت مى‌شود.
طوق داشتن ماه يا بزرگى حجم وزيادى نور يا ظهور آن به مدت يك ساعت وغروب آن بعد ازشفق، علامت نمى‌شود كه شب دوم ماه است اگرچه علامت است كه ماه مدت طولانى مثلًا بيست وچهار ساعت يا كمتر يا بيشتر متولد شده است، ولى اگر پيش از ظهر روز سى‌ام ماه ديده شود آن روز، اول ماه حساب مى‌شود، و اگر بعد از ظهر ديده شود، علامت آن است كه فردا اول ماه است.
اگر در شهرى اول ماه ثابت شود، در شهرهاى ديگر چه دور باشند و چه نزديك، چه در افق متحد باشند يا نه، نيز ثابت مى‌شود در صورتى كه در شب مشترك باشند ولو به اينكه اول شب يكى آخر شب ديگرى باشد.
(مسأله 1068) اگر در افق مانعى مانند ابر وغبار باشد كه نتوانند ماه را ببينند واين حالت تا چند ماه ادامه پيدا كند، بايد هر ماه را سى روز در نظر بگيرند مگر آن‌كه بدانند ناقص است، پس اگر سى روزبگذرد، بايد براى ماه رمضان روزه بگيرند و بعد از سپرى شدن سى روز از ماه رمضان، اوّل شوّال ثابت مى‌شود.
(مسأله 1069) اگر اسير يا زندانى نتواند به ماه رمضان يقين كند، بايد به گمان عمل نمايد و الا بايد احتياط كند چنان‌چه موجب عسر و حرج نشود، و گرنه مى‌تواند به اندازه‌اى كه عسر و حرج دفع شود احتياط را ترك نمايد.