(مسأله 2727): مال گمشده که از قسم حیوان نیست چنانچه انسان پیدا کند و نشانه اى نداشته باشد که بواسطه آن صاحبش معلوم شود، و قیمت آن کمتر از یک درهم (6/12) نخود نقره سکه دار باشد احتیاط مستحب آن است که آن را از طرف صاحبش به فقرا صدقه بدهد و تملّک نکند. اگر چه بنا بر اقوى تملک آن جائز است. ولى مالى که در حرم مکه معظمّه پیدا شود، احتیاط در این است که برندارد، و اگر برداشت بعد از تعریف و پیدا نشدن صاحب آن، از طرف او صدقه دهد.
(مسأله 2728): اگر مالى پیدا کند که قیمت آن از یک درهم کمتر است، چنانچه صاحب آن معلوم باشد و انسان نداند راضى است یا نه، نمى تواند بدون اجازه بردارد و اگر صاحب آن معلوم نباشد، مى تواند به قصد اینکه ملک خودش است بردارد. و واجب است که هر وقت صاحبش پیدا شد، در صورتى که تلف نشده خود مال را و در صورتى که تلف شده، عوض آن را به او بدهد.
(مسأله 2729): هر گاه چیزى را که پیدا کرده نشانه اى دارد که بواسطه آن مى تواند صاحبش را پیدا کند، اگر چه بداند صاحب آن اثنى عشرى نیست یا کافرى است که اموالش محترم است، در صورتى که قیمت آن چیز به مقدار یک درهم برسد باید از روزى که آن را پیدا کرده تا یکسال در محل اجتماع مردم اعلان کند.
(مسأله 2730): اگر انسان خودش نخواهد اعلان کند، مى تواند به کسى که اطمینان دارد، بگوید که از طرف او، اعلان کند.
(مسأله 2731): اگر تا یک سال اعلان کند، و صاحب مال پیدا نشود در صورتى که آن مال را در غیر حرم مکه پیدا کرده باشد مى تواند آن را براى خود بردارد یا براى صاحبش نگهدارى کند که هر وقت پیدا شد به او بدهد یا از طرف صاحبش به فقراء صدقه بدهد و اگر آن مال را در حرم پیدا کرده باشد احتیاط واجب آن است که تصدق کند.
(مسأله 2732): اگر بعد از آنکه یکسال اعلان کرد و صاحب مال پیدا نشد و مال را براى صاحبش نگهدارى کند و از بین برود، چنانچه در نگهدارى آن کوتاهى نکرده تعدّى یعنى زیاده روى هم ننموده ضامن نیست، ولى اگر براى خود برداشته باشد ضامن است. و اگر از طرف صاحبش صدقه داده باشد، صاحبش مخیّر است بین آنکه به صدقه راضى شده، یا عوض مالش را مطالبه کند و ثواب صدقه براى تصدق کننده باشد.
(مسأله 2733): کسى که مال را پیدا کرده، اگر عمداً به دستورى که گفته شد اعلان نکند، گذشته از اینکه معصیت کرده، باز هم واجب است اعلان کند.
(مسأله 2734): اگر دیوانه یا بچه نابالغ چیزى پیدا کند، ولىّ او مى تواند اعلان نماید و پس از آن براى او تملک و یا از طرف صاحبش تصدق کند. بلکه اگر آن چیز را از بچه یا دیوانه گرفته باشد، واجب است
اعلان کند.
(مسأله 2735): اگر انسان در بین سالى که اعلان مى کند، از پیدا شدن صاحب مال ناامید شود و بخواهد آن را صدقه بدهد اشکال ندارد.
(مسأله 2736): اگر در بین سالى که اعلان مى کند مال از بین برود، چنانچه در نگهدارى آن کوتاهى کرده یا تعدى یعنى زیاده روى کرده باشد باید عوض آن را به صاحبش بدهد و اگر کوتاهى نکرده و زیاده روى هم ننموده چیزى بر او واجب نیست.
(مسأله 2737): اگر مالى را که نشانه دارد و قیمت آن به یک درهم مى رسد در جائى پیدا کند که معلوم است به واسطه اعلان، صاحب آن پیدا نمى شود، مى تواند از روز اول آن را از طرف صاحبش به فقراء صدقه بدهد و لازم نیست صبر نماید تا سال تمام شود.
(مسأله 2738): اگر چیزى را پیدا کند و به خیال اینکه مال خود او است بردارد، بعد بفهمد مال خودش نبوده، باید تا یکسال اعلان نماید.
(مسأله 2739): لازم نیست موقع اعلان، جنس چیزى را که پیدا کرده بگوید بلکه همین قدر که بگوید چیزى پیدا کرده ام کافى است.
(مسأله 2740): اگر کسى چیزى را پیدا کند و دیگرى بگوید مال من است و نشانه هاى آن را بگوید، در صورتى باید به او بدهد که اطمینان داشته باشد مال او است، و لازم نیست نشانه هائى را که بیشتر اوقات صاحب مال هم ملتفت آنها نیست بگوید.
(مسأله 2741): اگر قیمت چیزى که پیدا کرده به یک درهم برسد چنانچه اعلان نکند و در مسجد یا جاى دیگرى که محل اجتماع مردم است بگذارد و آن چیز از بین برود، یا دیگرى آن را بردارد، کسى که آن را پیدا کرده ضامن است.
(مسأله 2742): هر گاه چیزى را پیدا کند که اگر بماند فاسد مى شود باید با اجازه حاکم شرع، یا وکیل او قیمت آن را معین کند و بفروشد و پولش را نگهدارد. و اگر صاحب آن پیدا نشد از طرف او صدقه بدهد.
(مسأله 2743): اگر چیزى را که پیدا کرده موقع وضو گرفتن و نماز خواندن همراه او باشد، در صورتى که قصدش این باشد که صاحب آن را پیدا کند، بى شبهه اشکال ندارد والاّ حکم مغصوب را دارد.
(مسأله 2744): اگر کفش شخصى را ببرند، و کفش دیگرى بجاى آن بگذارند چنانچه بداند کفشى که مانده مال کسى است که کفش او را برده و راضى است که کفشش را عوض کفشى که برده است بردارد، مى تواند به جاى کفش خودش بردارد. و همچنین است اگر بداند که کفش او را به طور ناحق و ظلم برده است ولى در این فرض باید قیمت آن از کفش خودش بیشتر نباشد والاّ حکم مجهول المالک نسبت به زیادى قیمت جارى است، و در غیر این دو صورت حکم مجهول المالک بر آن کفش جارى خواهد بود، مگر آنکه
بداند صاحب آن کفش از آن اعراض کرده است که در این صورت، مى تواند تملک کند.
(مسأله 2745): اگر مالى که در دست انسان است مجهول المالک “صاحب آن نامعلوم” باشد و گمشده بر آن مال صدق نکند، لازم است صاحب آن را جستجو کند، و پس از مأیوس شدن از پیدا شدن صاحبش آن را به فقراء صدقه بدهد و احوط این است که با اجازه حاکم شرع تصدق کند، و اگر بعداً صاحبش پیدا شود ضمانى ندارد ولى اگر اطمینان داشته باشد که صاحبش به تصرف در آن راضى است مى تواند تصرف کند.
منو