(مسأله 2833): اگر قسم بخورد که کارى را انجام دهد یا ترک کند مثلاً قسم بخورد که روزه بگیرد، یا دود استعمال نکند، چنانچه عمداً مخالفت کند باید کفاره بدهد یعنى یک بنده آزاد کند، یا ده فقیر را سیر کند، یا آنان را بپوشاند، و اگر اینها را نتواند باید سه روز پى در پى روزه بگیرد.
(مسأله 2834): قسم چند شرط دارد:
“اول” کسى که قسم مى خورد باید بالغ و عاقل باشد و از روى قصد قسم بخورد پس قسم خوردن بچه، دیوانه و مست و کسى که مجبورش کرده اند درست نیست و همچنین است اگر در حال عصبانى بودن بى قصد قسم بخورد.
“دوم” کارى را که براى انجام آن قسم مى خورد باید حرام یا مکروه نباشد و کارى را که قسم مى خورد ترک کند، باید واجب یامستحب نباشد و اگر قسم بخورد کار مباحى را بجا آورد، باید ترک آن در نظر مردم بهتر از انجامش نباشد. و نیز اگر قسم بخورد کار مباحى را ترک کند، باید انجام آن بهتر از ترکش نباشد.
“سوم” به یکى از اسمهاى خداوند عالم قسم بخورد که به غیر ذات مقدس او گفته نمى شود مانند (خدا) و (الله) و نیز اگر به اسمى قسم بخورد که به غیر خدا هم مى گویند ولى به قدرى به خدا گفته مى شود که هر وقت کسى آن اسم را بگوید ذات مقدس حق در نظر مى آید مثل آنکه به خالق و رازق قسم بخورد. صحیح است بلکه احتیاط وجوبى در غیر این صورت هم عمل به قسم است.
“چهارم” قسم را به زبان بیاورد و اگر بنویسد یا در قلبش آن را قصد کند صحیح نیست. ولى آدم لال اگر با اشاره قسم بخورد صحیح است.
“پنجم” عمل کردن به قسم براى او ممکن باشد و اگر موقعى که قسم مى خورد ممکن باشد و بعداً از عمل به آن عاجز شود، از وقتى که عاجز مى شود قسم او بهم مى خورد. و همچنین است اگر عمل کردن به نذر یا قسم یا عهد به قدرى مشقت پیدا کند که نشود آن را تحمل کرد.
(مسأله 2835): اگر پدر از قسم خوردن فرزند جلوگیرى کند، یا شوهر از قسم خوردن زن جلوگیرى نماید، قسم آنان صحیح نیست.
(مسأله 2836): اگر فرزند بدون اجازه پدر، و زن بدون اجازه شوهر قسم بخورد، پدر و شوهر مى توانند قسم آنان را به هم بزنند، و احوط آن است که تا پدر و شوهر قسم شان را منحل نکرده به آن عمل کنند، و اما بنده و کنیز، ظاهر این است که قسم شان بدون اجازه مولى منعقد نمى شود.
(مسأله 2837): اگر انسان از روى فراموشى، یا ناچارى یا غفلت به قسم عمل نکند، کفاره بر او واجب نیست و همچنین است اگر مجبورش کنند که به قسم عمل ننماید، و قسمى که آدم وسواسى مى خورد، مثل اینکه مى گوید والله الآن مشغول نماز مى شوم، و به واسطه وسواس مشغول نمى شود، اگر وسواس او طورى باشد که بى اختیار به قسم عمل نکند کفّاره ندارد.
(مسأله 2838): کسى که قسم مى خورد که حرف من راست است چنانچه راست باشد قسم خوردن او مکروه است و اگر دروغ باشد حرام و از گناهان بزرگ مى باشد ولى اگر براى اینکه خودش یا مسلمانى دیگرى را از شرّ ظالمى نجات دهد قسم دروغ بخورد اشکال ندارد بلکه گاهى واجب مى شود، اما اگر بتواند توریه کند یعنى موقع قسم خوردن طورى نیت کند که دروغ نشود بهتر این است که توریه نماید مثلاً اگر ظالمى بخواهد کسى را اذیت کند و از انسان بپرسد که او را دیده اى و انسان یک ساعت قبل او را دیده باشد، بگوید او را ندیده ام و قصد کند که پنج دقیقه پیش ندیده ام.
منو