(مسأله 3008): قتل بر سه قسم است. (اول) قتل عمد، و آن قتلى است که از روى علم و عمد صادر شود، مثل اینکه کسى را با گلوله به سینه اش یا به سرش بزند و یا سرش را جدا کند و یا شکمش را پاره کند و امثال اینها، و ملحق مى شود به آن زدن انسان را با آلت کشنده اگر چه قصد کشتن را نداشته باشد مثلاً با سنگ بزرگ بر سرش بزند، یا شکمش را پاره کند، یا با تفنگ به سینه اش بزند و قصد کشتن را هم نداشته باشد، قتل عمدى گفته مى شود.
(مسأله 3009): حکم قتل عمدى در درجه اول قصاص است ولى ورثه مقتول مى توانند قاتل را عفو کنند یا دیه بگیرند بهر مقدار که توافق بین ورثه و قاتل شود.
(دوم) قتل شبیه عمد است و آن در صورتى است که قاتل قصد کشتن را نداشته باشد و به آلت که کشنده نیست بزند، ولى منجر به قتل شود، مثل اینکه با سیلى یا تازیانه به قصد تأدیب، یا تشفّى بزند و منجر به مرگ شود.
(مسأله 3010): در قتل شبیه عمد ورثه مقتول حق قصاص را ندارند و مخیرند بین عفو، یا گرفتن دیه.
(سوم) قتل خطایى و آن در صورتى است که قاتل قصد کشتن را نداشته و حتى قصد انجام دادن کارى را نسبت به مقتول نیز نداشته باشد مثل اینکه قصد شکار آهو داشته باشد، و آن را هدف قرار دهد، ولى خطأً گلوله به انسان اصابت کند و او را بکشد.
(مسأله 3011): در قتل خطاء محض، ورثه مقتول حق قصاص قاتل را ندارند، بلکه حق دیه گرفتن از او را نیز ندارند، و دیه این قتل بر عاقله یعنى خویشاوندان پدرى قاتل است مثل پدر، برادر، عمو، فرزندان عمو، و فرزندان برادر، و جدّ پدرى، و امثال اینها، و این در صورتى است که قتل خطاء به بیّنه شرعیه ثابت شود.
(مسأله 3012): اگر قتل خطائى به اقرار قاتل ثابت شود دیه بر عاقله نیست بلکه بر خود قاتل مى باشد.
(مسأله 3013): دیه قتل خطائى را، بر عاقله، حاکم شرع طبق مراتب ارث تقسیم مى کند. و اگر قاتل عاقله نداشته باشد، یا قدرت بر اداء دیه نداشته باشند یا دیوانه باشند و یا کافرباشند خود قاتل باید دیه را بپردازد، و اگر قدرت نداشته باشد، دیه از بیت المال مسلمین، ادا مى شود.
(مسأله 3014): در جراحتهاى خطأى اگر دیه آن نصف یا ثلث یا ربع یا خمس یا عشر یا نصف عشر باشد، باید عاقله بپردازد، و اگر کمتر باشد بنا بر اظهر، خود جارح بپردازد.
(مسأله 3015): در قتل عمد، و شبیه عمد، اگر قاتل فرار کند، دیه بدستور حاکم شرع از مال او گرفته مى شود، و اگر مال نداشته باشد از اقرب فالاقرب او طبق طبقات ارث گرفته مى شود، و اگر اقارب او تمکن مالى نداشته باشند از بیت المال مسلمین اداء مى شود، چون خون مسلمان ضایع نمى شود.
منو