بیمه یک نوع قراردادى است بین بیمه گر (دولت یا شرکت) و بین بیمه کننده (شخص یا اشخاص) که بیمه کننده با پرداخت مبلغى بطور ماهیانه یا سالیانه بنام اقساط بیمه، و بیمه گر، طبق قرارداد خسارت هر نوع ضرر و زیانى که بر بیمه کننده وارد شود و در قرارداد ذکر شده باشد، از بیمه گر دریافت مى کند.
(مسأله 3053): بیمه انواع و اقسام متعددى دارد: بیمه حیات و سلامت، بیمه اموال چه اموالى که از خارج خریدارى شده باشد و یا موجود در انبارهاى کالاى شخصى و یا عمومى و یا اثاث البیت، بیمه خطر آتش سوزى و غرق در آب، و نقص حاصل در کالا و حصول عیب و خرابى در آن، و بیمه کشتیهاى تجارتى و آنچه از این قبیل است، و بیمه اقسام دیگرى نیز دارد و چون حکم آنها یکى است لزومى ندارد که تمام آنها ذکر شود.
(مسأله 3054): قرارداد بیمه چند رکن و پایه دارد:
1ـ ایجاب از بیمه کننده یعنى انشاء عقد بیمه بر طبق بیمه نامه بوسیله بیمه کننده.
2ـ قبول بیمه گر یعنى آنچه بیمه کننده انشاء کرد، او قبول کند.
3ـ معلوم کردن آنچه بیمه مى شود: حیات و سلامتى بدن، اموال، ماشین، و یا چیزهاى دیگر.
4ـ تعیین بیمه ماهیانه و یا سالیانه…
(مسأله 3055): لازم است در قرارداد بیمه تعیین آنچه که بیمه مى شود و تعیین خطرهاى احتمالى که آن چیز بخاطر آن خطرات بیمه مى شود و همین طور لازم است اقساط بیمه و ابتداء و انتهاء و مدت بیمه
تعیین گردد.
(مسأله 3056): مى توان قرارداد بیمه را با تمام اقسام آن از باب عقد هبه معوضه تصحیح کرد به این معنى که بیمه کننده مبلغى را بطور ماهیانه یا سالیانه یا یکجا به بیمه گر هبه مى کند و در ضمن عقد هبه به بیمه گر شرط مى کند که در صورت پیش آمد و رخ داد هر نوع خسارتى که در بیمه نامه ذکر شده، باید بیمه گر آن را جبران کند و بر بیمه گر نیز واجب است به این شرط وفا کند و خسارت بیمه کننده را جبران کند، بنا بر این عقد بیمه به تمام اقسام آن یک نوع هبه معوضه، جایز و صحیح است.
(مسأله 3057): چنانچه بیمه گر در صورت پیش آمد خسارتى بر بیمه کننده از جبران آن خوددارى کند و بشرط هبه عمل ننماید و خسارت نپردازد مرتکب خلاف شرع شده است و بیمه کننده خیار تخلف شرط دارد و مى تواند قرارداد بیمه را فسخ کند و آنچه از اقساط بیمه پرداخت کرده است، مسترد داشته و پس بگیرد.
(مسأله 3058): در صورتى که بیمه کننده به پرداخت اقساط بیمه کمّاً و کیفاً اقدام نکند، واجب نیست بر بیمه گر که خسارات وارده را جبران کند و بیمه کننده حق ندارد آنچه از اقساط بیمه پرداخت کرده است، مسترد بدارد و پس بگیرد.
(مسأله 3059): براى صحت قرارداد بیمه مدت معینى اعتبار نشده است که باید یکساله باشد یا دو ساله و یا بیشتر بلکه تابع است بآنچه طرفین بیمه گر و بیمه کننده اتفاق کرده باشند.
(مسأله 3060): اگر چند نفرى جمع شوند و اتفاق کنند بر تأسیس شرکتى که سرمایه شرکت را بطور مشترک از مال خودشان بگذارند و هر یک از شرکاء و یا یکى از آنها در ضمن عقد شرکت، بر دیگران شرط کند که چنانچه پیش آمد ضرر و حادثه اى بر جان و یا مال و یا ماشین و یا چیز دیگر او وارد شود، با تعیین نوع حادثه، شرکت باید خسارت آن حادثه را از سود عاید خود جبران کند، در صورت وقوع حادثه واجب است شرکت باین شرط عمل و خسارت او را جبران کند.
(مسأله 3061): بعد از تحقق عقد بیمه و دادن بیمه کننده اقساط را اگر خسارت هنگفت و زیاد، به مال بیمه شده وارد شود، بیمه گر حق ندارد بگوید، من نمى دهم یا توان و قدرت ندارم.