استفتاء درباره خمس – آیت الله سیستانی

پاسخ: اولین روز شروع به کار، سرسال شما است و هرسال در آن روز باید خمس آنچه را باقى مانده است بپردازید چه پول نقد باشد و چه مواد مصرفى، مانند آذوقه اى که باقى مانده و همچنین اثاث و لباس و مانند آن، اگر در سال اول خرید از آن استفاده نشده باشد. و نسبت به سالهاى گذشته که خمس نداده اید باید همین محاسبه را انجام دهید چـون آنچه سر سال بـاقى مى مانده و بدون پرداخت خمس مصرف نموده اید خمس آن در ذمه شما باقى است . و اگر مقدار خمسى که به ذمه است مشکوک بود نسبت به مقدار معلوم باید بپردازید هر چند تدریجا و نسبت به مقدار مشکوک بنا بر احتیاط واجب باید با وکیل مرجع مصالحه کنید به این صورت که اگر احتمال وجوب خمس در مبلغى ۵۰% باشد نصف خمس آن مبلغ را بپردازید . و اما خانه و اثاث و ماشین و سایر وسایل زندگى را اگر با درآمد سال خریده و استفاده نموده اید خمس ندارد.

پاسخ: منزلى که انسان در آن ساکن است و حد اقل در سال اول خمسى از آن بى نیاز نشده است خمس ندارد و اگر کسى منزل جدید تهیه کند و منزل سابق را نیز نگه دارد در صورتى که نیاز به تغییر مسکن فقط از جهت کوچک بودن منزل سابق باشد که نیاز او را برطرف نمى ساخته است باید از منزل نو به مقدار قیمت منزل کهنه خمس بدهد و اگر تغییر مسکن به دلیل خارج شدن منزل سابق از استفاده به دلیل ویرانى یا عدم تمکن از زندگى در آن منطقه یا هر سبب دیگر باشد خمس در منزل جدید واجب نیست مگر این که استفاده از منزل قدیم به صورتى دیگر ممکن باشد مثلا بتواند فرزند خود را در آنجا ساکن کند یا آن را اجاره دهد یا انبار قرار دهد که اگر این گونه استفاده کند بازهم خمس واجب نیست. ولى اگر با امکان استفاده آن را بدون دلیل رها کند باید همان مقدار خمس که گفته شد بپردازد.

پاسخ: اگر شما طبق عرف محل سکونت، ملزم به تهیه منزل مسکونى ملکى براى خانواده باشید به طورى اگر اکتفا به منزل استیجارى کنید ، عرف شما را نسبت به حقوق خانواده وتامین آینده آنها مقصر مى داند خمس بر زمین و مصالح و خانه نیمه کاره که در طی سالها ساخته شد واجب نیست.

پاسخ: اگر پول بیمه تا سر سال صرف در مؤونه نشود خمس تعلق می گیرد، ولی به دیه شرعی خمس تعلق نمی گیرد و نسبت به حقوق بازنشستگی اگر کسر بخشی از حقوق توسط دولت در دوران کارمندی به عنوان تملک دولت با موافقت کارمند باشد حقوق بازنشستگی خمس ندارد مگر پس از قبض مال وگذشتن یک سال تمام (وارد شدن به حساب کافی نیست).
ولی اگر کسر بخشی از حقوق توسط دولت به عنوان قرض باشد که آن را پس از بازنشستگی تدریجا می پردازد مقدار کسر شده خمس دارد ودر این صورت کارمند می تواند هر ماه به مقدار کسر شده ماهیانه را خمس بدهد و نیز می تواند همه حقوق دریافتی را خمس بدهد تا وقتی که تمام مبلغ کسر شده در طول دوران کارمندی پایان یابد.

پاسخ: بله خمس دارد و وظیفه ولیّ اوست که باید خمس آنها را از اموالشان بدهد.

پاسخ: خمس آن لازم نیست.

پاسخ: اگر در سال اول سکونت در آن خانه به اندازه کل وام سود داشتید، سر آن سال خمسی خمس بر شما لازم نیست هرچند وام خود را تصفیه نکردید.
و اگر در سال اول، کل سود کمتر از مقدار وام بود، مثلا ۱۰ ملیون سود داشتید، سر همان سال خمسی می توانید مقدار سود را از کل وامی که اقساط آن را پرداخت نکردید کسر کنید، و در فرض سؤال: اگر در سال دوم ۳۰ ملیون سود داشتید باز هم خمس بر شما واجب نیست.
و به طور کلی: می توانید در سال های خمسی بعدی هم باقی مانده وامی که هنوز اقساط آن را پرداخت نکردید و آن را در سال های قبل استثنا نکردید را از درآمد همان سال ها کسر کنید، البته به شرطی که در کل این سالها در خانه ساکن بوده باشید.

پاسخ: آنچه یک سال از تاریخ دریافت آن میگذرد و هزینه زندگی نشود خمس دارد.

پاسخ: در فرض اول سوال خمس دارد و اگر سر سال خمسی گرفتن ودیعه (قرض) ممکن نباشد باید در زمان دریافت فورا خمس آن را بدهید و در فرض دوم سوال خمس ندارد.

پاسخ: اگر کسی نتواند برای خود مسکن تهیه کند مگر اینکه مبلغی را قرض یا وام بگیرد و با آن مسکن را طی چند سال بنا کند سپس با اجاره دادن مسکن قرضها یا اقساط خود را بازگرداند، پس چنانچه تهیه مسکن مناسب شأن او باشد (به نحوی که بدون آن نسبت به حق خانواده و آینده انها مقصر شمرده شود) خمس ندارد، و در غیر این صورت باید هر سال معادل اقساط پرداختی اصل وام یا قرض مصرف شده از قیمت فعلی خانه خمس داده شود.

پاسخ: زکات ندارد ولی خمس دارد.

پاسخ: قرضی که هزینه زندگی سال شود می توانید مقدار آن را از درامد همان سال کسر کنید و خمس ما زاد را پرداخت کنید ولی امسال نمی توانید قرض سالهای قبل را از درامد امسال کسر کنید.
بنا بر این امسال باید فقط خمس چهارصد هزار تومان را بدهید.

پاسخ: تخمین کارشناس کافی است.

پاسخ: اگر در سالی که به حساب واریز شده هزینه زندگی نگردد، خمس دارد.

پاسخ: اگر سودی برای او حاصل شود و شک کند که سر سال او قبل از بدست آوردن این سود بوده که بنابر این جایز است آن را در مؤونه ۱۱ ماه آینده مصرف کند یا اینکه بعد از چند روز سال خمسی او فرا می رسد و بعد از آن تاریخ (بدون پرداخت خمس) حق مصرف آن را نخواهد داشت، پس در این مورد جایز است اینکه بنا را بر احتمال اول بگذارد.
اما اگر در میان سال زیان کند سپس سودی بدست بیاورد و شک کند که سود را پس از انقضای سال خمس خود بدست آورده که در این صورت زیان را نمی تواند از سود تدارک کند یا اینکه در اثنای سال بدست آورده که در این صورت تدارک ممکن است ، نمی تواند بنا را بر تدارک بگذارد. و در اینجا صورتهای مختلف دیگری است.

پاسخ: اگر زمین موات باشد یعنی قبلا بر آن زراعت و ساختمان نشده است خمس ندارد ولی پولی که به عنوان خرید پرداخته است خمس دارد.

پاسخ: افزایش قیمت آن خمس ندارد مگر هنگام فروش که جزو درآمد همان سال حساب می شود.

پاسخ: به قیمت فعلی مگر اینکه با پولی خریداری شده باشد که سال بر آن گذشته است که در اینصورت همان قیمت خرید ملاک است.

پاسخ: اگر متوفی اهل خمس بوده است و خمس آن مبلغ را از روی غفلت نداده باشد تخمیس آن مبلغ لازم است.

پاسخ: خمس دارد.

پاسخ: خمس ندارد.

پاسخ: به احتیاط واجب باید با حاکم شرع یا وکیل او مصالحه کنید و به نسبت احتمال خمس بپردازید مثلا اگر احتمال تعلق خمس %۵۰ باشد نصف آن را خمس بدهید .

پاسخ: هر کدام باید خمس سهم خود را بدهند بلی اگر یکی از آنها در نظر دارد به تدریج سهم بقیه را بخرد و یا اجاره کند و در آن سکونت کند و ترک آن عرفا کوتاهی در حق خانواده شمرده شود تخمیس آن بر او واجب نیست .

پاسخ: اگر با درآمد سال خریده است وبرای فروش نگه داشته است همه آن خمس دارد و اگر با پول خمس داده شده خریده ارتقاع قیمت آن سرسال خمس دارد هرچند نفروشد واگر فروخت سود آن که باقی مانده و خرج نشده خمس دارد.

پاسخ: نصف خمس سهم سادات است که خود می توانید به سادات فقیر بدهید، و نصف دیگر آن سهم امام (علیه‏ السلام) است که در این زمان باید به مجتهد اعلم یا وکیل ایشان بدهید، و براى مصرف سهم امام (علیه السلام) در موارد تأمین نیازهای ضروری مؤمنین متدین باید اجازه بگیرید.

پاسخ: اگر فقط برای شغل مورد نیاز است خمس دارد هرچند استفاده شخصی هم داشته باشد و اگر برای استفاده شخصی مورد نیاز است خمس ندارد، و اگر برای هر دو مورد نیاز است باز هم خمس ندارد.

پاسخ: درسال اول ازدواج می تواند مقدار مهر را از در آمدن آن سال استثنا ء کند هر چند نپردازد.

پاسخ: اشکال ندارد وبراوچیزی نیست.

پاسخ: هر پولی که بدست می آورید اگر تا یک سال بماند خمس دارد.

پاسخ: لازم نیست.

پاسخ: خمس ندارد.

پاسخ: اگر به آنها نیاز دارد، بله جزو هزینه های سال به حساب می آید البته در صورتی که قبل از گذشت سال خریداری شوند.

پاسخ: بله خمس دارد .

پاسخ: خمس بر شما واجب نیست .

پاسخ: اشکال ندارد

پاسخ: خمس دارد .

پاسخ: شهریه حضرت آیت الله به طلبه ها تملیک می شود پس اگر یک سال بماند خمس دارد، ولی اگر شهریه اباحه تصرف باشد خمس ندارد.

پاسخ: مادامیکه اقساط آنرا نداده خمس ندارد اما بعد از دادن هر قسطی خمس آنرا بدهد .

پاسخ: جایز است .

پاسخ: اشکال ندارد.

پاسخ: اگر قبل از گذشت یکسال از آنها استفاده بشود خمس ندارد.

پاسخ: اگر موارد صرف خمس در آنجا وجود ندارد به کشورهائی می فرستد که وجود دارد.

پاسخ: اگر کسر بخشى از حقوق توسط دولت در دوران کارمندى به عنوان تملک دولت با موافقت کارمند باشد حقوق بازنشستگى خمس ندارد مگر پس از قبض مال وگذشتن یک سال تمام (صرف حساب به حساب کردن بدون واریزی حقیقی مبلغ کافی نیست). ولى اگر کسر بخشى از حقوق توسط دولت به عنوان قرض باشد که آن را پس از بازنشستگى تدریجا مى پردازد مقدار کسر شده خمس دارد ودر این صورت کارمند مى تواند هر ماه به مقدار کسر شده ماهیانه را خمس بدهد ومى تواند همه حقوق دریافتى را خمس بدهد تا وقتى که تمام مبلغ کسر شده در طول دوران کارمندى پایان یابد.

پاسخ: وام خمس ندارد مگر مقداری که قسط آن را داده باشید و اصل یا بدل آن مانده باشد.

پاسخ: خمس در اصل پول واجب است وهمچنین بر سود آن اگر سپرده گذاری بر اساس معامله شرعی صحیح بوده واحتمال می دهد که بانک به مفاد آن عمل می کند.

پاسخ: خمس دارد.

پاسخ: اگر تا سر سال خمسی استفاده نشود خمس دارد.

پاسخ: خمس ندارد.

پاسخ: حلال است.

پاسخ: اشکال ندارد.

پاسخ: خمس فقط به سود تعلق می گیرد.

پاسخ: به هر دو(سرمایه وسود) خمس تعلق می گیرد البته اگر سود صرف در موونه بشود خمس آن واجب نیست.

پاسخ: ۱ ـ مادامیکه اقیساط آنرا نداده خمس ندارد اما بعد از دادن هر قسطی خمس آنرا بدهد .
۲ ـ اگر بر آن سال نگذرد خمس ندارد و اگر بعد از گرفتن هدیه آنرا در مؤونه صرف نکرد بعد از گذشت یکسال بر آن خمس آنرا باید بدهد و وجهی را که در ابتدا بعنوان ثبت نام از او گرفته اند اگر دوبار به او بر می گردانند و یکسال از دادن آن گذشته باشد باید خمس آنرا هم بدهد .
۳ ـ در صورتیکه ثابت نشود مرجع دوم از متوفی اعلم است باید به فتوای اولی اگر چه فوت کرده باشدعمل کند و بهرحال اگر هدایا را در اثنای سال مصرف کند خمس ندارد .

پاسخ: ۱ـ اگر پدر لباس را به شما تملیک می کند خمس ندارد .
۲ ـ اگر خمس به قیمت آن تعلق گرفته همان مقدار پول را باید بپردازید و نمازها اشکالی ندارد .
۳ ـ می توانید سال خمسی را جلو بیاندازید به این ترتیب که در یکی از روزهای سال، قبل از روز خمس همیشگی، خمس موجودی خود را محاسبه کنید و بپردازید و سر سال خواهد بود .
۴ ـ اگر در مؤونه مصرف نشود خمس دارد .
۵ ـ در این صورت نماز صحیح است .

پاسخ: اگر همان سال مشرف شود خمس ندارد.

پاسخ: خمس ندارد.

پاسخ: اگر تا یک سال استفاده نشوند به اموال بچه ها هم خمس تعلق میگیرد و بر پدر واجب است خمس اموال فرزند نابالغ را از اموال بچه بدهد.

پاسخ: زکات ندارد ولی تخمیس ان واجب است.

پاسخ: فقط خمس افزایش را باید بدهد.

پاسخ: با فرا رسیدن سر سال خمسی ارزش سهام خمس دارد هرچند که آن نفروخته باشید ولی اگر سهام از درامد امسال باشند و قبل از رسیدن سال خمسی سهام را بفروشید و به خانه تبدیل کنید خمسی بر شما نیست .

پاسخ: پولهایی را که بابت ثبت نام سکه داده اید خمس دارد.

پاسخ: اگر تا سر سال استفاده نشود خمس تعلق میگیرد ولی اگر قبل از رسیدن سال خمسی در زندگی استفاده شود خمس ندارد.

پاسخ: اگر مبلغی از آن اضافه بر مخارج سالانه بود باید خمس آنرا بدهید در ضمن کمک به پدر جزو مخارج شما محسوب می شود .

پاسخ: اگر باز پس گرفتن مبلغ ممکن نباشد خریدار بلیط یا مسافر کاروان فقط مالک خدمات معین غیر قابل برگشت وغیر قابل تعویضی بر عهده شرکت فروشنده بلیط یا مدیر کاروان می باشد، پس خمس در آن واجب نیست.

پاسخ: اگر وسائل مورد استفاده قرار نگرفته، از وسائلی باشد که عادتا باید در خانه باشد مثل اشیائی که برای پذیرایی از مهمان لازم است خمس ندارد .

پاسخ: بله جایز است .

پاسخ: بله خمس دارد.

پاسخ: بر پدر واجب است که خمس متعلق به اموال فرزند نابالغ را بپردازد و می تواند از مال خود آنها بدهد .

پاسخ: خمس تعلق میگیرد.

پاسخ: آن مقداری که تا آخر سال مصرف نشده است باید تخمیس شود .

پاسخ: کفایت نمی کند .

پاسخ: هر گاه آن مبلغ را پس بگیرد، خمس دارد .

پاسخ: اگر قابل فروش باشند به قیمتی که از شما میخرند خمس دارد.

پاسخ: اگر در سال اول ار آن استفاده نشود خمس دارد.

پاسخ: استفاده از آن جایز است .

پاسخ: خمس قیمت فعلی آنها لازم است بپردازید.

پاسخ: آنچه هر ماه مى پردازید در واقع به کسى که نوبتش رسیده است قرض مى دهید و هرگاه نوبت شما شد نسبت به آن مقدارى که به افراد قرض داده اید قرض خود را از آنها پس می گیرید ، و بقیه مبلغ دریافتی قرض گرفتن از دیگر اعضاء است ، پس هرگاه نوبت شما شد به مقدارى که قبل از سر سال خمسى پرداخته بودید خمس آن فورا واجب است.

پاسخ: اگر پول در عرض سال باشد خمس ندارد و اگر سال خمسی بر آن گذشته باید خمس آنرا بدهند چه برای مصرف حج باشد چه مصارف دیگر.

پاسخ: با اجازه از ایشان اشکال ندارد و گرنه نمی تواند.

پاسخ: اگر اتومبیل با توجه به شکل و نوع آن فقط مخصوص استفاده شخصی باشد خمس آن واجب نیست حتی اگر از آن برای کار نیز استفاده کند، ولی اگر اینگونه نباشد مانند آنکه ماشین حمل بار یا وانت خریداری نماید و گاهی اوقات خانواده خود را با آن جا به جا کند خمس آن واجب است.

پاسخ: خمس ندارد.

پاسخ: اگر متعارف چنین باشد که انسان جهیزیه دخترش را در سالهای متعدد تدریجا تهیه کند وتهیه نکردن جهیزیه منافی شانش باشد هرچند از جهت اینکه نتواند در وقتش تهیه کند اگر در بین سال از منافع ان سال مقداری جهیزیه بخرد که از شانش زیاد نباشد وعرفا تهیه ان مقدار در یک سال جزء مصارف سالیانه متعارف او شمرده شود خمس ان را لازم نیست بدهد واگر از شانش زیاد باشد یا از منافع ان سال در سال بعد جهیزیه تهیه نماید باید خمس ان را بدهد.

پاسخ: اگر حج بر او مستقر نبوده خمس دارد .

پاسخ: اگر قیمتی دارند باید خمس آنها را پرداخت کنید.

پاسخ: ۱- مانعی ندارد و اگر مالی که می خواهید خمس آن را بدهید موجود است باید ربع آن را به عنوان خمس بدهید.
۲- سر سال باید خمس آنرا بدهند و در صورت افتادن در سختی دستگردان کنند.

پاسخ: مهری را که زن می گیرد، و مالی را که مرد عوض طلاق خلع می گیرد، و همچنین دیه ای که دریافت می شود، خمس ندارد. و همچنین است ارثی که بر اساس قواعد معتبر در باب ارث به انسان می رسد.

پاسخ: خمس ندارد.

پاسخ: هر سه مورد خمس دارد.

پاسخ: در اخر سال خمسی موجودی را حساب کنید و خمس انرا بدهید و در سال بعد همین کار را انجام دهید و فقط مقدار خمس سال گذشته را کم کنید .

پاسخ: اگر رهن خانه از پولی باشد که اگر صرف در مؤونه نشود باید خمس آن را داد راه فرار و چاره ای که خمس ندهید وجود ندارد.

پاسخ: مهرى را که زن مى ‏گیرد ، و مالى را که مرد عوض طلاق خلع مى ‏گیرد، و همچنین دیه ‏اى که دریافت می شود ، خمس ندارد . و همچنین است ارثى که بر اساس قواعد معتبر در باب ارث به انسان مى ‏رسد .