1 پرسش: من دانشجو هستم در شهری دور و در هر هفته شاید ممکن باشد از محل تحصیلم دور شوم حکم نماز و روزه من در محل تحصیلم چطور است؟

پاسخ: اگر در ماه حد اقل ۲۰ روز کامل در آنجا بمانید و این امر برای دو سال یا بیشتر باشد شهر محل تحصیل مقر شما است و حکم وطن را دارد و نماز تمام و روزه صحیح است، ولی در بقیه سفرها نماز شکسته است.
۲پرسش: لطفا بفرمایید اینکه مسافر در ۴ جا اختیار دارد نمازش را تمام بخواند یا شکسته ایا مثلا اگر هتلی در کربلا و یا مکه و یا مدینه و یا کوفه باشد نیز میتواند نمازش را تمام بخواند و روزه اش را بگیرد یا تنها اختصاص به حرم دارد ؟ و اگر صحن و سرای جدید اضافه شود چطور؟

پاسخ: در کل شهر مکه مکرمه و کل شهر مدینه منوره و کل شهر کوفه ـ که شامل مسجد سهله نیز می شود ـ مسافر مخیر است نماز را تمام بخواند یا شکسته و همچنین در کربلا تا یازده متر و نیم اطراف قبر مبارک امام حسین علیه السلام ولی به احتیاط واجب این حکم شامل شهر کربلا نمی شود.
اما در همه موارد روزه نمی تواند بگیرد.
۳پرسش: ۱) بدلیل کاری که دارم حد اقل ۳ روز در هفته از محل سکونت خود خارج می شوم و به مسافتهای بالای ۲۲ کیلومتر به جاهای مختلف میروم آیا روزه کامل است یا خیر؟
۲) اگر به جهت تفریح وکار متفرقه به سایر شهرها نیز سفر کنم چگونه است؟

پاسخ: اگر این برنامه حد اقل ۶ ماه ادامه دارد شما کثیر السفر هستید و نماز شما در همه جا تمام و روزه صحیح است حتی در سفرهای تفریحی و غیره.
۴پرسش: برای دیدن والدینم از دبی به ایران آمدم و فقط ۸ روز مرخصی دارم الان منزل ابوی هستم آیا روزه بگیرم یا نه؟

پاسخ: اگر شهر پدرتان زادگاه شما نباشد نماز شما شکسته وروزه صحیح نیست و همچنین اگر زادگاه شما باشد ولی از زندگی در آنجا اعراض کرده باشید.
بله اگر زادگاه شما باشد و اعراض نکرده باشید و احتمال می دهید در آینده برگردید و انجا دوباره زندگی کنید نمازتان هر وقت بیاید تمام است و روزه نیز صحیح است.
۵پرسش: بنده، بیش از ۴ سال است که برای تحصیلات تکمیلی به شهر قم، رفت و آمد دارم و این رفت و آمد نیز حداقل تا ۵ سال دیگه هم ادامه دارد. این رفت و آمد در ایام تحصیل دو یا سه روز در هفته است (که یا شب ها در قم می مانم یا به تهران باز میگردم) و در ایام غیر درسی حداقل هر ماه یک بار!.
سئوال های بنده این است که
۱. وضعیت نماز و روزه بنده چگونه می شود؟!
۳. اگر نماز و روزه من کامل است آیا قم وطن دوم من محسوب می شود؟ که در ایامی که برای غیر مورد درس به قم می روم باز هم نماز من کامل شود؟! یا اینکه فقط زمانی که قصد درس دارم (در آن
۴. وضعیت همسر بنده چگونه می شود؟ چون گاه با بنده در این سفرها همراه می شود؟

پاسخ: ۱- اگر در سال به مجموع ۹۰ شبانه روز یا بیشتر در قم می مانید نمازتان تمام و روزه در قم صحیح است.
۲- اگر طبق پاسخ ۱ باشد بله نمازتان در قم تمام است هرچند در ایام غیر تحصیل.
۳- اگر مجموع حضور شان در قم سالیانه (۹۰) روز باشد ، قم حکم وطن دارد و الا نمازشان شکسته و روزه صحیح نیست.
۶پرسش: فاصله بین دو شهر قبلا مسافت شرعی بوده و اکنون به سبب وسعت شهرها شک داریم که مسافت شرعی باقی مانده یا کمتر شده است حکم چیست ؟

پاسخ: اگر مسافر از یکی از دوشهر به دیگری احراز نکند که سفرش به مقدار مسافت شرعی است حکمش تمام است.
۷پرسش: مسافرت در ماه رمضان برای روزه دار چه صورت دارد ؟

پاسخ: مانعی ندارد ولی اگر مسافرت برای فرار از روزه باشد مکروه است و کافی است بعد از ماه مبارک برای هر یک روز یک روز قضا کند و کفاره ندارد.
۸پرسش: حکم روزه مستحب در سفر چیست ؟

پاسخ: روزه در سفر مشروع نیست، ولی چنانچه روزه قضا نداشته باشد در غیر از ماه رمضان می تواند نذر کند که روزه مستحب را در سفر بگیرد.
۹پرسش: فرموده‌‏اند روزه مستحبی در سفر چنانچه نذری باشد (و روزه قضا نداشته باشد) جایز است آیا در جواز روزه فرق است بین آنکه قبلاً نذر کرده باشد و یا اینکه در حال همین سفر نذر کند ؟

پاسخ: فرق نمی‌کند ولی اگر در اثناء روز بخواهد روزه همان روز را نذر کند صحت آن محل اشکال است. بلکه می تواند برای فردای آن روز نذر کند.
۱۰پرسش: دانشجویی که در شهری غیر از شهر خودش می باشد حکم نماز و روزه او چیست ؟

پاسخ: چنانچه مدت ماندن شما در شهر محل تحصیل یا محل کار مدت خاصی باشد پس حکم آنجا طبق جدول زیر است:
۱- اگر در ماه حد اقل ۲۲ روز کامل در آنجا بمانید و این امر برای یک سال و نیم یا بیشتر باشد آنجا مقر شما است و حکم وطن را دارد و نماز تمام و روزه صحیح است.
۲ـ اگر در ماه حد اقل ۲۰ روز کامل در آنجا بمانید و این امر برای دو سال یا بیشتر باشد آنجا مقر شما است و حکم وطن را دارد و نماز تمام و روزه صحیح است.
۳- اگر در ماه حد اقل ۱۵ روز کامل در آنجا بمانید و این امر برای سه سال یا بیشتر باشد آنجا مقر شما است و حکم وطن را دارد و نماز تمام و روزه صحیح است.
۴- اگر در ماه حد اقل ۷ یا ۸ روز کامل در آنجا بمانید (به نحوی که در یک سال مجموعا ۹۰ شبانه روز بشود هرچند در یک بخشی از سال باشد) و این امر برای چهار سال یا بیشتر باشد آنجا مقر شما است و حکم وطن را دارد و نماز تمام و روزه صحیح است.
۱۱پرسش: من سه روز در هفته از مسافت شرعی می گذرم تکلیف نماز و روزه من چیست؟

پاسخ: اگر قرار است تا شش ماه یا بیشتر ادامه داشته باشد کثیر السفر هستید و در تمام سفرها نمازتان تمام و روزه صحیح است.
۱۲پرسش: اینجانب کارمند پارس جنوبی (عسلویه) می باشم. وطنم بوشهر است و وضعیت کاری به صورت ۱۴ روز کار (عسلویه) و ۱۴ روز استراحت (بوشهر) است. منتها در عسلویه نیز بین محل کار و خوابگاه ۲۶ کیلومتر فاصله است که هر روز صبح این مسیر را رفته و شب به خوابگاه باز می گردیم. آیا این مسیر هر روزه از خوابگاه به محل کار نیز سفر محسوب می شود؟ وضعیت نماز و روزه در ایامی که عسلویه هستم (چه خوابگاه و چه محل کار) چگونه است؟ آیا دایم السفر محسوب می‌شوم و یا عسلویه وطن دومم محسوب می شود؟ ضمنا این وضعیت ۱۴ روز در عسلویه ثابت نیست و ممکن است گاهی با گرفتن مرخصی به زیر ۱۰ روز برسد. آیا در این صورت حکم تفاوت خواهد کرد؟

پاسخ: هر سه جا مقر شما حساب می شود(نمازتان تمام و روزه صحیح است) و بین محل کار وخوابگاه مسافت نیست وکثیر السفر حساب نمی شوید.
۱۳پرسش: با توجه به اینکه مسافر می تواند در چهار مکان مقدس که در رساله عملیه ذکر گردیده نماز را تمام بخواند آیا شامل روزه هم می شود؟ به عبارتی مسافر می تواند در مکه مکرمه و یا مدینه منوره بدون قصد ده روز، روزه بگیرد؟

پاسخ: شامل روزه نمی شود.
۱۴پرسش: من در تهران زندگی می کنم و دانشجو در اسلامشهر هستم و در روزهای ۴ شنبه و ۵ شنبه به آنجا می روم می خواستم بدانم که آیا روزه من درست است یا خیر؟

پاسخ: بنابر احتیاط واجب هم باید روزه را بگیرید و هم قضا کنید.
۱۵پرسش: ما در محلی کار می کنیم که وضعیت شغلی ما طوری است که ۱۴ روز کار و ۱۴ روز هم منزل می رویم که بیشتر از ۶ فرسخ است در این مدت ۱۴ روز کار شاید یک یا دو بار هم مأموریت شغلی پیش بیاید که بیشتر از ۶ فرسخ باشد و این از مسئولت شغلی ما نیز می باشد.
در محل کار وظیفه نماز و روزه ما چیست؟
در مأموریت وظیفه نماز و روزه ما چیست؟
در بین محل کار و منزل وظیفه نماز و روزه ما چیست؟
اگر مأموریت در هر هفته باشد ولی در ۱۴ روز منزل مسافرتی در بین باشد یا نباشد وظیفه نماز و روزه ما چیست؟
اگر ۷ روز در محل کار و ۱۴ روز در منزل باشد وظیفه نماز و روزه ما چیست؟
و اگر ما بواسطه کار باید هر روز این ۱۴ روز شغلی را در تردد باشیم وظیفه نماز و روزه ما چیست؟

پاسخ: اگر کار شما به همان نحو سه سال یا بیشتر ادامه داشته باشد محل کار مقر شما می شود ونماز و روزه در آنجا صحیح است .ولی در مأموریتها نماز شکسته است و اگر قبل از ظهر باشد روزه را میتوانید بخورید و همچنین در سفر بین محل کار و وطن مگر اینکه مأموریتها به علاوه سایر مسافرتها به طور مستمر در ماه ده روز بشود که در اینصورت کثیر السفر شمرده میشوید و نمازتان در همه مسافرتها حتی اگر به کشور دیگر باشد تمام است و همین حکم هم در صورتی است که ۱۴ روز شغلی را در تردد باشید.
۱۶پرسش: اینجانب طلبه ای هستم که حدود ۲۲ سال در تهران سکونت داشتم و آنجا را وطن دائمی خود قرار داده بودم ۴ ماه قبل برای مراقبت از والدینم که هر دو مریض هستند به اصفهان محل سکونت و تحصیل علوم دینی خود را تغییر دادم و به خیال اینکه به تهران باز نخواهم گشت از تهران نیت اعراض کردم و در طی این ۴ ماه نماز را در تهران که میرفتم شکسته میخواندم حال بعد از ۴ ماه معلوم شد که نیت اعراض اشتباه بوده و احتمال بازگشت به تهران بسیار زیاد است به سبب اصرار مأمومین که در مسجد بازار در خدمت آنها بودیم و نیز احتمال انتقال والدینم به تهران همراه خودم سؤال من این است آیا میتوانم از این نیت اعراض رجوع کنم و تهران به عنوان وطن قبلی (وطن دوم) من باقی بماند؟

پاسخ: با بیرون رفتن به نیت اعراض از وطنیت ساقط شده و می توانید بعد از بازگشت مجددا نیت ماندن یکسال و نیم یا بیشتر بکنید که مجددا مقر شما خواهد شد.
۱۷پرسش: من به خاطر شغلم هفته ای دو روز شنبه و یکشنبه ها و گاهی از عصر روز جمعه ها به سفر می روم. تصادفاً امکان دارد محل کار در همان حومه شهر باشد. محل سفر شهرهای مختلف است ولی تعدادشان تقریباً مشخص است. شغل من فروشندگی است و هر کجا نمایشگاه باشد از طرف شرکتی که برایش کار می کنم به محل نمایشگاه می فرستند، سؤال من این است که حکم نماز و روزه من چیست؟

پاسخ: اگر به طور متوسط در ماه ده روز در سفر(یعنی مسافت ۲۲کیلومتر یا بیشتر) می باشید نماز شما در همه سفرها تمام است و روزه را هم صحیح است. و اگر کمتر از هشت روز است نماز شما شکسته است و روزه صحیح نیست. و اگر ۸ یا ۹ روز در ماه است بین نماز شکسته و تمام جمع کنید و در روزه هم بین روزه گرفتن و قضاء احتیاط کنید.
۱۸پرسش: اینجانب در هفته، ۲ روز در شهر (تورنتو) و ۵ روز در شهر (همیلتون) زندگی می کنم. شهر (تورنتو) اقامتگاه خانوادگی و شهر (همیلتون) اقامتگاه شخصی بنده است. نماز و روزه کامل است یا مسافر؟

پاسخ: اگر در شهر تورنتو هفته ای دو روز کامل یا در ماه ۷ یا ۸ روز کامل باشید و قصد داشته باشید که به همین وضع تا چهار سال ادامه دهید در هر دو شهر نمازتان تمام و روزه صحیح است.
۱۹پرسش: درباره دانشجویی که هفته ای ۵ روز از اصفهان به میمه می رود، آیا نماز و روزه او شکسته است؟

پاسخ: نماز او در همه سفرها و در همه جا تمام و روزه اش صحیح است.
۲۰پرسش: بنده استاد حوزه علمیه آشخانه هستم و به مدت یکسال در اینجا خانه ای اجاره کرده ام و بعد از آن به وطن خودم قم برمیگردم و در طی این مدت هفته ای یکبار در بیشتر اوقات مسافرت دارم گاهی دو روز و گاهی کمتر و گاهی هم دو سه هفته جایی نمی روم حکم نماز و روزه بنده چیست ؟

پاسخ: اگر به مدت شش ماه در یک سال مسافر باشد و هر ماه حد اقل ده روز مسافر باشد هر چند با دو مسافرت که همین فرض سوال است، کثیر السفر خواهد بود و در تمام سفرها نمازش تمام و روزه اش صحیح است.
۲۱پرسش: شخصی است اهل خراسان و بیش از شش ماه است که برای راه اندازی یک باب نانوایی در شهریار دائما در رفت و امد است و گاهی ۱۰ روز و گاهی کمتر یا بیشتر در آنجا می ماند و دوباره به زادگاه خویش برمی گردد و همین مدت را نیز در زادگاهش میماند ضمنا مدتی را که به مسافرت می رود برای پیگیری کار به تهران و کرج نیز می رود و دوباره به شهریار برمی گردد ، حال حکم نماز و روزه او چیست ؟

پاسخ: در فرض سوال که در طول شش ماه ماهانه ۱۰ روز یا بیشتر در مسافرت است یا اینکه مجموعا در طول شش ماه ۶۰ روز در مسافرت است، کثیر السفر است و در تمام سفرها نمازش تمام و روزه صحیح است.
۲۲پرسش: بنده خلبان هستم وطنم اصفهان و ساکن شیراز هستم مأموریت های من منظم نیست بعضی وقتها دوبار در ماه از شیراز خارج می شوم بعضی از ماه ها هم هیچ مأموریتی ندارم متوسط هر ۴۰ روز هم خودم به اصفهان می روم حال با توجه به وضعیت شغلی من نماز و روزه های من در مأموریت ها چگونه است ، اگر مأموریت های من بیشتر بشود چگونه است ؟

پاسخ: اگر بنا دارید مدت نسبتا طولانی مانند دو سال یا بیشتر در شیراز سکونت داشته باشید نمازتان کامل و روزه صحیح است و در حال حاضر در مأموریت های خارج از شهر نماز را شکسته بخوانید و روزه نگیرید و چنانچه عدد مأموریت های خارج ازشهر در هرماه ۱۰ بار یا بیشتر بوده باشد نماز را تمام بخوانید و می توانید روزه بگیرید.
۲۳پرسش: اگر کسی در ماه مبارک رمضان قبل از ظهر از سفر به وطن خود رسیده و در سفر هیچ کاری که مفطر روزه باشد انجام نداده است فقط یک سیگار کشیده روزه آن روز را بگیرد ؟

پاسخ: بنابر احتیاط واجب بقیه روز را رجاء قصد روزه کند و همچنین بنا بر احتیاط واجب بعداً آن را قضا کند .
۲۴پرسش: ملوان ها در سال دو ماه در دریا مسافر هستند و این وضعیت چندین سال طول می کشید آیا نماز آنها تمام است ؟

پاسخ: به احتیاط واجب باید جمع کند بین شکسته و تمام در این دو ماه.
۲۵پرسش: در مورد نماز و روزه ای که بر اثر بعد مسافت شکسته می شود سوال داشتم . من در خارج از کشور زندگی می کنم و اینجا مردم از دوچرخه هم استفاده می کنند و جاده دوچرخه با جاده ماشین متفاوت است و طول آن یکسان نیست . چطور باید مسافت را حساب کرد ؟

پاسخ: معیار مسافتی است که شخص طی می کند .
۲۶پرسش: دانشجوی که در محل درسش چهار یا پنج روز در هفته بماند و خوابگاه او از محل درس ۱۰ کیلومتر فاصله دارد در آخر هفته به شهر خود بر می گردد و دو یا سه روز در انجا بماند و به همین نحو دو یا سه یا چهار سال ادامه می دهد حکم نماز و روزه او چه می شود؟

پاسخ: خوابگاه در فرض سوال حکم وطن دارد و محل درس حکم وطن ندارد ولی اگر از خوابگاه به محل درس برود حکم مسافر ندارد ولی اگر از وطنش به محل درس برود حکم مسافر دارد.
۲۷پرسش: اگرشخص روزه د‌ار بعداز ظهر حرکت کند و روز بعد قبل از اذان ظهر برسد روزه او در این دو روز چه حکمی دارد؟

پاسخ: روزه در روز اول صحیح است و در روز دوم درسفر نیت روزه نکند تا وقتی که قبل ازظهر به وطن خود برسد که آنجا نیت روزه بکند بشرط اینکه در سفر مفطری مرتکب نشده باشد.
۲۸پرسش: راننده که در هفته دو مرتبه سفر می رود آیا کثیر السفر حساب می شود ؟

پاسخ: اگر عنوان راننده و کسی که کار او رانندگی است صدق نکند در سفرهای شغلی نماز تمام بخواند و روزه بگیرد و در غیر سفرهای شغلی ملاک کثرت سفر بالفعل است و اینکه هفته یک روز سفر کند کافی نیست بلکه باید در ماه ۱۰ روز سفر کند که صدق کثیر السفر بکند.
۲۹پرسش: من ساکن تهران نیستم ولی محل تحصیلم در تهران است و فعلاً در تهران هستم و تا یک سال می مانم اگر برای انجام کاری بعد از ظهر به شهر قم رفته و همان شب دوباره به تهران بازگردم می توانم همان روز را روزه بگیرم یا خیر؟ دوم اینکه اگر شب به قم روم و اذان صبح به آنجا وارد شوم و تا قبل از ظهر به تهران برگردم می توانم همان روز را روزه بگیرم؟

پاسخ: در هر دو فرض جایز است و در فرض دوم نیت روزه را بعد از رسیدن به تهران بکنید البته این در فرضی است که در قم یا در راه مفطری مرتکب نشده باشید.
۳۰پرسش: اگر شخصی در ماه رمضان با قصد ده روز از مکانی که قرار دارد هر روز کمتر از مسافت شرعی (۲۲ کیلومتر) برود وبرگردد، آیا روزه آن شخص صحیح است یاخیر؟ البته بیشتر طلاب با این مسئله در ایام تبلیغ مواجه هستند.

پاسخ: اگر مدتی که بیرون از محل است زیاد نباشد مثلا یک ساعت و نیم یا دو ساعت باشد روزه صحیح است.
۳۱پرسش: من در یکی از روستاهای اطراف قزوین بدنیا آمده ام که با قزوین ۱۰۰ کیلومتر فاصله دارد تا سن ۱۵ سالگی در آنجا بوده و سپس به تهران رفته و تا سن ۲۹ سالگی در تهران به تحصیل و کار مشغول بوده درسن ۲۹ سالگی ازدواج نموده و بخاطر کار به قزوین مسافرت نموده ام ولی همچنان به تهران تردد مینمایم بطوریکه شاید هفته ای یکبار و بعضی مواقع دوهفته یکبار به تهران میروم و جهت تدریس نیز هفته ای دو بار به یکی از شهرستانها که با قزوین ۵۰ کیلومتر فاصله دارد میروم تکلیف نماز و روزه اینجانب چیست؟

پاسخ: اگر مجموع سفرهای شما به تهران و شهرستان در ماه ۱۰ روز باشد کثیرالسفر هستید و در کل سفرها نمازتان تمام و روزه صحیح است ونسبت به تهران چنانچه احتمال می دهید که در آینده نه چندان دور برای سکونت با آنجا برمی گردید تهران از وطنیت ساقط نمی شود.
۳۲پرسش: معیار در بلاد کبیره بودن یک شهر چیست و آیا تهران از بلاد کبیره است ؟

پاسخ: معیار صدق عرفی است نه تقسیمات کشوری بنا براین اگر در عرف یک شهر بزرگ به حساب می آید حکم شهر بزرگ را دارد ومعیار در شهر بزرگ این است که انتقال از یک سوی ان به سوی دیگر سفر بر آن صدق کند واگر چنین باشد ابتدای محاسبه مسافت آخر محله سکنای شما است. و این معیار در مورد تهران وجود ندارد.