مسأله 478- زنهای حائض بر شش قسمند:

اول: صاحب عادت وقتیه و عددیه؛ وآن زنی است که دو ماه پشت سر هم «در وقت معیّن1» خون حیض ببیند و شماره روزهای حیض او هم در هر دو ماه یک اندازه باشد، مثل آن که دو ماه پشت سر هم از اول ماه تا هفتم خون ببیند.

دوم: صاحب عادت وقتیه؛ ‌و آن زنی است که دو ماه پشت سرهم «در وقت معیّن2»، خون حیض ببیند، ولی شماره روزهای حیض او در هر دو ماه یک اندازه نباشد مثلا دو ماه پشت سر هم از روز اول ماه خون ببیند ولی ماه اول روز هفتم و ماه دوم روز هشتم از خون پاک شود3.

سوم: صاحب عادت عددیه؛ و آن زنی است که شماره روزهای حیض او در دو ماه پشت سر هم به یک اندازه باشد4 ولی وقت دیدن آن دو خون یکی نباشد مثل آن که ماه اول از پنجم تا دهم  و ماه دوم از دوازدهم تا هفدهم خون ببیند5.

چهارم: مضطربه؛ و آن زنی است که چند ماه خون دیده، ولی عادت معیّنی پیدا نکرده یا عادتش به هم خورده6 و عادت تازه ای پیدا نکرده است.

پنجم: مبتدئه: و آن زنی است که دفعه اول خون دیدن او است.

ششم: ناسیه؛ و آن زنی است که عادت خود را فراموش کرده است. و هر کدام اینها احکامی دارند که در مسائل آینده گفته می شود.

1و2- زنجانی: از وقت معیّن…

3- زنجانی: ماه اول روز ششم و ماه دوم روز هفتم از خون پاک شود…

مکارم: دوم: صاحب عادت وقتیه: زنی است که دو ماه پشت سر هم در وقت معیّن خون حیض ببیند، ولی شماره روزهای او به یک اندازه نباشد، مثلا یک ماه، پنج روز و یک ماه، هفت روز ببیند…

4- مکارم: مثلا هفت روز…

5- زنجانی: مثل آن که ماه اول از اول ماه تا آخر روز هفتم و ماه دوم از هفتم تا آخر روز سیزدهم خون ببیند…

مکارم: مثلاً یک بار از اول ماه و بار دیگر از دهم ماه شروع می شود…

وحید: و تحقّق عادت به دیدن خون دریک ماه دومرتبه به یک اندازه محلّ اشکال است مثل آنکه اول ماه پنج روز و بعد از ده روز یا بیشتر پنج روز دیگر خون ببیند…

6- سبحانی: مثلا سه دفعه یا بیشتر بر خلاف عادت سابقه حائض شده…

1- صاحب عادت وقتیه و عددیه

مسأله 479- زنهایی که عادت وقتیه و عددیه دارند سه دسته اند1: اول: زنی که دو ماه پشت سرهم «در وقت معیّن2»، خون حیض ببیند و در وقت معیّن هم پاک شود3، مثلا دو ماه پشت سر هم از روز اول ماه، خون ببیند و روز هفتم پاک شود که عادت حیض این زن از اول ماه تا هفتم است4.

دوم: زنی که از خون پاک نمی شود ولی دو ماه پشت سر هم چند روز معیّن مثلا از اول ماه تا هشتم  خونی که می بیند نشانه های حیض را دارد،یعنی غلیظ و سیاه و گرم است وبا فشار و سوزش بیرون می آید. و بقیّه خونهای او نشانه های استحاضه را دارد که عادت او از اول ماه تا هشتم می شود5.

سوم: زنی که دو ماه پشت سر هم در وقت معیّن، خون حیض بیند و بعد از آن که سه روز یا بیشتر خون دید یک روز یا بیشتر پاک شود و دوباره خون ببیند و تمام روزهایی که خون دیده با روزهایی که در وسط پاک بوده از ده روز بیشتر نشود6 و در هر دو ماه همه روزهایی که خون دیده7 و در وسط پاک بوده روی هم یک اندازه باشد که عادت او به اندازه تمام روزهایی است که خون دیده و در وسط پاک بوده است و لازم نیست روزهایی که در وسط پاک بوده در هر دو ماه به یک اندازه باشد، مثلا اگر در ماه اول از روز اول ماه تا سوم خون ببیند و سه روز پاک شود و دوباره  سه روز خون ببیند و در ماه دوم  بعد از آن که سه روز خون د ید، سه روز یا کمتر یا بیشتر8 پاک شود و دوباره خون ببیند و روی هم از نه روز بیشتر نشود9، همه حیض است10 و عادت این زن نه روز می شود11.

این مسأله در رساله آیات عظام بهجت و مظاهری نیست.

1- خوئی، تبریزی، سیستانی، وحید: دو دسته اند…

2- زنجانی: از وقت معیّن…

3- جوادی آملی: گروه يکم. خانمی كه دو ماه پشت سرهم «در وقت معين و عدد معيّن»، خون حيض ببيند و در وقت معين و عدد معيّن هم پاک شود…

4- زنجانی: که عادت این زن از روز اول ماه تا هفتم است…

گروه يکم. خانمی كه دو ماه پشت سرهم «در وقت معين و عدد معيّن»، خون حيض ببيند و در وقت معين و عدد معيّن هم پاک شود…

5- زنجانی: دوم: زنی که از خون پاک نمی شود ولی دو ماه پشت سر هم چند روز معیّن از مثلاً از اول ماه تا  هفتم خونی می ببیند که نشانه حیض را دارد، یعنی تیره، گرم و با فشار است و بقیّه خون ها ی او نشانه استحاضه را دارد یعنی زرد یا قرمز روشن است که عادت او از اول ماه تا هفتم می شود …

جوادی آملی: گروه دوم. خانمی كه از خون پاک نمیشود؛ ولی دو ماه پشت سرهم چند روز معيّن ـ مثل يكم ماه تا هشتم ـ خونی كه میبيند نشانه‌های حيض را دارد و خون‌های پس از آن، نشانه‌های استحاضه را دارد كه عادت او از يكم ماه تا هشتم است…

[مورد دوم در رساله آیات عظام: خوئی، سیستانی، تبریزی و وحید نیست]

6-  سبحانی: عادت او به اندازه تمام روزهایی است که خون دیده و در وسط پاک بوده است و لازم نیست روزهایی که پاک بوده در هر دو ماه یک اندازه باشد. [پایان مسأله]

7- گلپایگانی، صافی: با روزهایی که در وسط پاک بوده روی هم یک اندازه باشد، که عادت او همان روزهایی است که به طور متفرق خون دیده و در پاکی در بین، باید احتیاطاً عبادتهای خود را بجا آورد و آنچه را بر حائض حرام است، ترک کند. و اگر در روزهای پاکي ماههای پیش، اتفاقاً خون ببیند، باید در آن روزها احتیاطاً جمع کند میان کارهای مستحاضه و تروک حائض.

سیستانی: و روزهایی که در وسط پاک بوده روی هم یک اندازه باشد، که عادت او به اندازه روزهایی است که خون دیده است، نه به ضمیمه روزهایی که در وسط پاک بوده است، پس لازم است که روزهایی که خون دیده و روزهایی که در وسط پاک بوده در هر دو ماه به یک اندازه باشند، مثلاً اگر در ماه اول و همچنین در ماه دوم از روز اول ماه تا سوم خون ببیند و سه روز پاک شود و دوباره سه روز خون ببیند عادت این زن شش روز متفرق می شود و در سه روز پاکی که در وسط است بنابر احتیاط واجب محرمات حائض را ترک واعمال مستحاضه را انجام دهد. و چنانچه مقدار روزهایی که در ماه دوم خون دیده بیشتر یا کمتر باشد، این زن صاحب عادت وقتیه است نه عددیه.

8-  خوئی: کمتر از سه روز یا بیشتر…

9- فاضل، تبریزی: روی هم نه روز بشود…

10- خوئی، وحید: روی هم نه روز شود در این صورت همه نه روز حیض است…

11- زنجانی: سوم: زنی که دو ماه پشت سر هم از وقت معیّن خون حیض ببیند و پاک شود و دوباره خون ببیند و مجموع خون هایی که دیده – بدون محاسبه زمانی که پاک بوده – در دوماه به یک اندازه باشد و شرائط حیض را هم داشته باشد (یعنی مجموع خون ها در هر ماه از ده روز بیشتر نشود و سه روز اول خون در یک دهه واقع شود و مدتی که در وسط پاک بوده کمتر از ده روز باشد) و لازم نیست که روزهایی که در وسط بوده به یک اندازه باشد؛ مثلاً اگر در ماه اول از روز اول ماه تا سوم ماه خون حیض ببیند و پنج روز پاک شود و دوباره چهار روز خون ببیند و در ماه دوم بعد از آن که روز اول و دوم ماه خون دیده کمتر از هشت روز پاک شود و دوباره پنج روز خون ببیند، عادت او هفت روزه است که از اول ماه به طور متصل به حساب می آید. همچنین اگر در یکی از دو ماه از زمان معیّنی (مثلاً از اول ماه) چند روز متصل (مثلاً هفت روز) خون حیض ببیند و در ماه دیگر از همان وقت چند روز خون ببیند و سپس مدتی کمتر از ده روز پاک شود و دوباره خون ببیند و خون هر دو ماه شرائط حیض را داشته و به یک اندازه هم باشد، عادتش به همان مقدار (مثلاً هفت روز) است که به طور متّصل از اول آن زمان معیّن (مثلاً از اول ماه) محاسبه می گردد.

*****

مکارم: مسأله 458 – زنانی که عادت وقتیه و عددیه دارند همین که در ایّام عادت، خون ببینند حائض می شوند و تا پایان ایّام عادت احکام حائض را دارد، خواه نشانه های خون حیض در آن بوده باشد، یا نه.

مکارم: مسأله 459 – هرگاه زنی در تمام ماه پاک نمی شود، ولی در دوماه پشت سر هم چند روز معیّن (مثلاً از اول تا هفتم ماه) خونی را که می بیند  نشانه های حیض را دارد، اما بقیّه چنین نیست، او نیز باید همان ایّام را عادت قرار دهد.

مسأله 480- زنی که عادت وقتیه و عددیه دارد، اگر در وقت عادت یا دو سه روز جلوتر یا دو سه روز عقب تر خون ببیند1، به طوری که بگویند حیض را جلو یا عقب انداخته2 اگر چه آن خون، نشانه های حیض را نداشته باشد، باید به احکامی که برای زن حائض گفته شد عمل کند3. و چنانچه بعد بفهمد حیض نبوده مثل این که پیش از سه روز پاک شود باید عبادتهایی را که بجا نیاورده قضا نماید4.

1- مظاهری: زنی که عادت وقتیه و عددیه، یا وقتیه دارد، اگر چند روز جلوتر یا عقب تر از وقت عادت خود خون ببیند…

2- خوئی: زنی که عادت وقتیّه دارد، اگر در وقت عادت، یک یا دو روز جلوتر خون ببیند،….

تبریزی: زنی که عادت وقتیّه دارد، اگر در وقت عادت یا دو روز جلوتر خون ببیند…

سیستانی: زنی که عادت وقتیه دارد، چه عادت عددیه نيز داشته باشد یا نه، اگر در وقت عادت یک یا دو روز یا بیش از آن، جلوتر خون ببیند، به طوری که بگویند عادتش جلو افتاده…

فاضل: زنی که عادت وقتیه و عددیه دارد، اگر در وقت عادت، یا دو سه روز جلوتر خون ببیند، به طوری که بگویند حیض را جلو انداخته و نیز اگر دیدن خون از ایّام عادت، تأخیر افتاده…

وحید: زنی که عادت وقتیه و عددیه دارد اگر در وقت عادت یا جلوتر خون ببیند به قدری که عرفاً بگویند عادتش جلو افتاده …

صافی: زنی که عادت وقتیه و عددیه دارد اگر در وقت عادت، دو روز جلوتر خون ببیند…

3- تبریزی: و نیز اگر چند روز جلوتر از وقت عادت یا چند روز با تأخیر از وقت عادت خون ببیند و احتمال جلو افتادن عادت یا تأخیر آن را بدهد، باید به احکام حائض عمل کند…

4- وحید: و همچنین است در صورتی که از اول ایّام عادت تأخیر بیفتد ولی خارج از عادت نباشد؛ و اما خونی که خارج از ایّام عادت ببیند و دارای نشانه های حیض نباشد در صورتی که دو روز یا بیشتر از آخر ایّام عادت متأخّر باشد حیض نیست، و در کمتر از دو روز بنابراحتیاط واجب جمع کند بین تروک حائض و اعمال مستحاضه.

*****

زنجانی: مسأله – در تمام اقسام عادت وقتیه و عددیه اگر زن خون ببیند و شروع آن در وقت عادت یا یکی دو روز جلوتر باشد – اگر چه آن خون زردرنگ باشد- باید از اول خون به مقدار عدد عادتش به احکام حائض عمل نماید و اگر خون ادامه داشت مستحب است تا ده روز استظهار کند (همانطور که در مسأله آینده گفته خواهد شد). و اگر خون از ده روز بگذرد استحاضه است، مگر در صورتی که عادت با نشانه حیض مشخص شده باشد (صورت دوم مسأله سابق) که چنانچه پس از ده روز خونی ببیند که نشانه حیض را داشته باشد و خونی که در وقت عادت یا یکی دو روز جلوتر دیده نشانه های حیض را نداشته باشد، خون نشانه دار، حیض است و خونی که در ایّام عادت دیده حیض نبوده؛ بنابراین تمام عبادتهای واجبی را که در آن زمان ترک کرده، باید قضا کند. و به طور کلی در جایی که عادت با نشانه حیض مشخص شده باشد چنانچه دو خون ببیند که هر یک به تنهایی بتواند حیض باشد و هر دو نتوانند حیض باشند و یکی از آن دو بدون نشانه، ولی در زمان حیض یا یکی دو روز جلوتر باشد، و دیگری در غیر زمان حیض ولی با نشانه حیض باشد، خون با نشانه حیض، حیض است و خون زمان عادت، استحاضه؛ بر خلاف سایر اقسام عادت که خون زمان عادت حیض است. در پاره ای از مسائل آینده که حیض بودن خون زمان عادت بر حیض بودن خون نشانه دار مقدّم شمرده شده، مراد اقسام معمولی عادت است که به وسیله نشانه حیض مشخص نشده است.

مکارم: مسأله 460 – زنانی که «عادت وقتیه و عددیه» دارند اگر یکی دو سه  روز جلوتر از زمان عادت یا بعد از آن خون ببیند به طوری که بگویند عادت را جلو یا عقب انداخته، باید به احکام زن حائض عمل کنند خواه آن خون نشانه های حیض را داشته باشد یا نه.

مسائل اختصاصی

زنجانی: مسأله 487- مراد از استظهار در مسأله گذشته و مسائل آینده این است که زن خود را حائض به شمار آورده، به احکام حائض رفتار نموده، عبادات را ترک و از محرّمات حائض اجتناب کند. استظهار درباره زنی که عادتش مستقیم باشد و هیچ از نظر عدد تخلّف نداشته باشد، مشروع نیست؛ در غیر این صورت استظهار تا ده روز مستحب است؛ خواه در زمان استظهار، خون به نشانه حیض باشد یا نباشد، خون از ده روز بگذرد یا نگذرد، از آغاز بداند که از ده روز می گذرد یا نداند. ایّام استظهار همانند ایّام حیض است و قضای نمازهای روزانه ای که زن در آن موقع ترک می کند، واجب نیست.

زنجانی: مسأله 488- زنی که عادت وقتیه و عددیه دارد اگر خون ببیند و شروع آن بیش از دو روز قبل از عادت باشد، چند صورت دارد:

الف: اگر خون به رنگ سیاه یا قرمز تیره باشد حیض است.

ب: اگر خون به رنگ زرد یا قرمز روشن باشد، استحاضه است.

ج: اگر در آغاز به رنگ زرد یا قرمز روشن بوده، قبل از عادت سیاه یا قرمز تیره شده و با رنگ حیض سه روز در ضمن یک دهه ادامه داشته یا بعد از تغییر رنگ به ایّام عادت متصل شده و سه روز را تکمیل کند (هر چند در ایّام عادت به رنگ حیض نباشد)، در این دو حالت از وقتی که تغییر رنگ داده حیض به شمار می آید و نمازهایی را که ترک کرده قضا ندارد.

د: اگر در آغاز به رنگ زرد یا قرمز روشن بوده، و با همان رنگ به ایّام عادت متصل شده است از اول ایّام عادت حیض به حساب می آید؛ اگر چه آن خون همچنان زرد یا قرمز روشن باشد، ولی اگر سه روز در ضمن یک دهه ادامه نداشته باشد، معلوم می گردد که آن خون حیض نبوده، و باید عبادتهای واجبی را که نخوانده است، قضا کند.

هـ: اگر در آغاز به رنگ زرد یا قرمز روشن بوده و بعد که قرمز تیره یا سیاه شده یا ایّام عادت رسیّده، کمتر از سه روز ادامه یافته است، به مقدار سه روز را عادت خود قرار می دهد و بعد از پاک شدن نماز و سایر عبادتهای واجبی را که در آن سه روز بجا نیاورده، قضا می کند ( وبرای تعیین سه روز، خونی را که نشانه حیض دارد یا در ایّام عادت می بیند حیض قرار می دهد و بنابر احتیاط مقدار کسری آن تا سه روز را اگر می تواند از خون بعد تکمیل می کند) و در سائر روزهایی که خون می بیند باید به وظایف مستحاضه عمل نماید. در سایر صورتها که حکم به حیض بودن خون شد به اندازه عدد عادت خود حیض قرار داده، پس از آن تا ده روز از هنگامی که حکم به حیض بودن شد، مستحب است استظهار کند و بعد از آن استحاضه می باشد.

زنجانی: مسأله 489- زنی که عادت وقتیه و عددیه دارد، اگر بعد از گذشتن تمام ایّام عادت شروع به خون دیدن کرد استحاضه است؛ هر چند به نشانه حیض باشد، مگر آن که عادت وی در اثر نشانه دار بودن خون مشخص شده باشد (صورت دوم مسأله [479]) که چنانچه خونی با نشانه پس از ایّام عادت هم ببیند حیض است.

زنجانی: مسأله 490- زنی که عادت وقتیه و عددیه دارد، اگر بعد از آن که مدتی قبل از عادت خونی با  نشانه حیض دید و کمتر از ده روز پاک شود و دوباره خون ببیند و مجموع روزهایی که خون دیده – بدون محاسبه ایّامی که در وسط پاک بوده- از ده روز بیشتر باشد؛ مثلاً پنج روز حیض ببیند و پنج روز پاک شود و دوباره بیش از پنج روز خون ببیند؛ از زمانی که خون می بیند به مقدار عدد عادتش حیض قرار می دهد و اگر خون اول کمتر از عادت باشد از خون دوم تکمیل می کند و پس از آن مستحب است تا ده روز استظهار نماید و خون بعد از ده روز استحاضه است.

زنجانی: مسأله 491- زنی که عادت وقتیه و عددیه دارد، اگر در وقت عادت یا یکی دو روز قبل از آن شروع به خون دیدن کرد و مدتی کمتر از ده روز پاک شود و دوباره خون ببیند، از آغاز خون اول به مقدار عدد عادتش حیض بوده، اگر کمتر از عادت بود، آن را از خون دوم تکمیل می کند و چنانچه خون ادامه داشت، مستحب است تا ده روز استظهار کند و پس از آن مستحاضه است.

زنجانی: مسأله 492- زنی که عادت وقتیه و عددیه دارد، اگر در وقت عادت یا یکی دو روز پیش از آن شروع به خون دیدن کند و بیشتر از ده روز متصل خون ببیند، به مقدار عدد عادتش از اولین روزی که خون می بیند حیض قرار می دهد؛ هر چند نشانه حیض را نداشته باشد، و پس از آن مستحب است تا ده روز استظهار کند و پس از ده روز بقیّه خون استحاضه است؛ هر چند نشانه حیض را داشته باشد، مگر آن که عادت وی در اثر نشانه حیض مشخص شده باشد؛ که در این صورت باید خون حیض را در خونهای نشانه دار قرار دهد – همانطور در مسأله [480] گذشت- و زنی که بیش از دو روز قبل از عادت با نشانه حیض خون ببیند، از روز اول خون به مقدار عادتش حیض بوده و تا ده روز مستحب است استظهار کند و پس از آن استحاضه است.

مسأله 481- زنی که عادت وقتیه و عددیه دارد1:

[۱] اگر چند روز پیش از عادت و همه روزهای عادت و چند روز بعد از عادت خون ببیند2 و روی هم از ده روز بیشتر نشود، همه حیض است. و اگر از ده روز بیشتر شود، فقط خونی را که در روزهای عادت خود دیده، حیض است 3 و خونی که پیش از آن و بعد ازآن دیده استحاضه  می باشد4 و باید عبادتهايي را كه در روزهاي پيش از عادت و بعد از عادت بجا نياورده  قضا نمايد5.

[۲] و اگر همه روزهای عادت را با چند روز پیش از عادت خون ببیند6 و روی هم از ده روز بیشتر نشود همه حیض است و اگر ده روز شود7، فقط روزهای عادت او حیض است8 و خونی که جلوتر از آن دیده استحاضه می باشد، و چنانچه در آن روزها عبادت نکرده باید قضا نماید.

[۳] و اگر همه روزهای عادت را با چند روز بعد از عادت خون ببیند9 و روی هم از ده روز بیشتر نشود، همه حیض است10 و اگر بیشتر شود 11 فقط روزهای عادت حیض و باقی استحاضه است12.

1- سبحانی: زنی که عادت وقتیه و عددیه دارد گاهی سه حالت به او دست می دهد:…

2- خوئی، تبریزی، سیستانی: اگر همه روزهای عادت و چند روز (خوئی، تبریزی: با نشانه های حیض) پیش از عادت و بعد از عادت خون ببیند…

صافی: اگر به نشانه های حیض چند روز پیش از عادت و چند روز بعد از عادت، یا همه روزه های عادت، خون ببیند…

وحید: اگر همه روزهای عادت و قبل از عادت – به قدری که عرفاً بگویند عادتش جلو افتاده و یا با نشانه های حیض – و بعد از عادت با نشانه های حیض خون ببیند …

3- جوادی آملی: اگرچه نشانه‌های حيض را نداشته باشد…

4- جوادی آملی: اگرچه نشانه‌های حيض را داشته باشد…

5- مظاهری: [پایان مسأله]

6- خوئی، تبریزی، صافی: با نشانه های حیض خون ببیند…

وحید: اگر همۀ روزهای عادت را با چند روز پیش از عادت به قدری که عرفاً بگویند عادتش جلو افتاده یا با نشانه های حیض خون ببیند…

سبحانی: اگر همۀ روزهای عادت را با چند روز پیش از عادت خون ببیند…

7- جوادی آملی: اگر از ده روز بیشتر شود…

8- سیستانی: هر چند با نشانه های حیض نباشد و روزهای قبل نشانه های حیض را داشته باشد…

9- خوئی، صافی، تبریزی، وحید: با نشانه های حیض خون ببیند…

سبحانی: اگر همه روزهای عادت را فقط با چند روز بعد از عادت خون ببیند…

10- جوادی آملی: اگرچه نشانه‌های حيض را نداشته باشد…

وحید: و اگر زائد بر عادت نشانه های حیض را نداشته باشد بنابراحتیاط واجب در زاید جمع کند بین تروک حائض و اعمال مستحاضه و اگر از ده روز بیشتر شود در روزهای عادت، حیض و مابقی استحاضه است.

11- تبریزی: اگر نشانه های حیض را نداشته باشد و یا از ده روز بیشتر شود…

12- صافی: و اگر خونی که پیش از عادت یا بعد از عادت می بیند نشانه های حیض نداشته باشد و با عادت روی هم رفته بیشتر از ده روز نباشد احتیاط در آن دو خون، جمع بین تروک حائض و اعمال مستحاضه است.

جوادی آملی: اگرچه نشانه‌های حيض را داشته باشد.

زنجانی: رجوع کنید به مسائل اختصاصی 487 تا 492، پس از مسأله 480 متن اصلی.

*****

مکارم: مسأله 461 – زنی که «عادت وقتیه و عددیه» دارد، اگر چند روز پیش از عادت و چند روز بعد از عادت خون ببیند ( به طوری که در میان زنها معمول است که گاهی عادت را جلو یا عقب می اندازند) و در مجموع از ده روز بیشتر نشود همه حیض است، و اگر از ده روز بیشتر شود فقط خونی را که در روزهای عادت دیده حیض است و قبل و بعد از آن استحاضه می باشد؛ همین طور اگر چند روز قبل از ایّام عادت به اضافه تمام ایام عادت را خون ببیند، یا فقط چند روز بعد از عادت به اضافه تمام ایّام عادت را خون ببیند که اگر از ده روز تجاوز نکند، همه اش حیض است و اگر تجاوز کند فقط ایّام عادت حیض محسوب می شود.

مسأله اختصاصی

مظاهری: مسأله 382- زنی که همیشه خون می بیند اگر عادت دارد باید ایّام عادتش را حیض و بقیّه را استحاضه قرار دهد و اگر عادت ندارد باید خونی را که نشانه حیض دارد حیض و بقیّه را استحاضه قرار دهد و اگر همه خونها یکجور باشد باید در هر ماه به اندازه عادت خویشان خود حیض قرار دهد، و اگر خویش ندارد یا ایّام عادتشان یکسان نیست یا دسترسی به آنان ندارد باید درهر ماه ده روز را حیض قرار دهد و از نظر وقت مخیّر است در قرار دادن اول ماه یا وسط ماه یا آخر آن.

مسأله 482- زنی که عادت وقتیه و عددیه دارد اگر مقداری از روزهای عادت را با چند روز پیش از عادت1 خون ببیند و روی هم از ده روز بیشتر نشود همه حیض است و اگر از ده روز بیشتر شود روزهایی که در عادت خون دیده2 با چند روز پیش از آن که روی هم به مقدار عادت او شود حیض و روزهای اول را استحاضه قرار می دهد3. و اگر مقداری از روزهای عادت را با چند روز بعد از عادت4 خون ببیند و روی هم از ده روز بیشتر نشود، همه حیض است و اگر بیشتر شود، باید روزهایی که در عادت خون دیده5 با چند روز بعد از آن که روی هم به مقدار عادت او شود حیض و بقیّه را استحاضه قرار دهد6[1].

این مسأله در رساله آیات عظام مکارم، سبحانی و مظاهری نیست.

1- خوئی، تبریزی، صافی: با نشانه های حیض…

2- خوئی، تبریزی: چنانچه کمتر از سه روز باشد…

3- خوئی، تبریزی: و چنانچه سه روز یا بیشتر باشد آن خون را حیض قرار دهد وروزهای قبل از زمان عادت را تا به اندازه ای که به مقدار عادت برسد احتیاط کند…

وحید : زنی که عادت وقتیه و عددیه دارد اگرمقداری از روزهای عادت را با چند روز پیش از عادت که عرفاً بگویند عادتش جلوافتاده یا با نشانه های حیض خون ببیند و روی هم از ده روز بیشتر نشود همه حیض است و اگر ازده روز بیشتر شود روزهایی که در عادت خون دیده با چند روز پیش از آن که عرفاً بگویند عادتش جلو افتاده یا دارای نشانه های حیض باشد و روی هم به مقدار عادت او شود حیض و روزهای قبل ازآن را استحاضه قرار دهد…

4- خوئی، تبریزی: با نشانه های حیض…

5- خوئی، تبریزی: چنانچه کمتر از سه روز باشد…

6- خوئی، تبریزی: و در صورتی که خونی را که در عادت دیده سه روز یا بیشتر باشد در مقدار زیادی تا مقدار عادت احتیاط کند.

وحید: اگر مقداری از روزهای عادت را با چند روز بعد از عادت خون ببیند و روی هم ازده روز بیشتر نشود درصورتی که خون روزهای بعد از عادت نشانه های حیض را داشته باشد همه حیض است و اگر نشانه های حیض را نداشته باشد مجموع روزهای عادت و بعد از عادت را که به اندازه عادت باشد حیض قرار دهد و در زاید برآن تا ده روز – بنابراحتیاط واجب- جمع کند بین تروک حائض و اعمال مستحاضه و اگر بیشتر از ده روز شود به مقدار عادت را حیض و بقیّه را استحاضه قرار دهد.

زنجانی: رجوع کنید به مسائل اختصاصی 487 تا 492، پس از مسأله 480 متن اصلی.

ــــــــــــــ

{این مسأله در رساله مرحوم آیةالله اراکی به دلیل غفلت! از چاپ ساقط شده است لذا نگارنده نظر ایشان را از آیةالله زاده اراکی –دامت برکاته- سوال کردم، فرمودند: قسمتهای که ساقط شده است، موافق با امام است}.

مسأله 483- زنی که عادت دارد1 اگر بعد از آن که سه روز یا بیشتر خون دید پاک شود و دوباره خون ببیند و فاصله بین دو خون کمتر از ده روز باشد و همه روزهایی که خون دیده با روزهایی که در وسط پاک بوده از ده روز بیشتر باشد. مثل آنکه پنج روز خون ببیند و پنج روز پاک شود و دوباره پنج روز خون ببیند2، چند صورت دارد:

۱- آن که تمام خونی که دفعه اول دیده، «یا مقداری از آن3» در روزهای عادت باشد و خون دوم كه بعد از پاك شدن مي بيند در روزهاي عادت نباشد، كه بايد همه خون اول را حيض و خون دوم  را استحاضه قرار دهد4.

۲- آن که خون اول در روزهای عادت نباشد و تمام خون دوم یا مقداری از آن5 در روزهای عادت باشد که باید همه خون دوم را حیض و خون اول را استحاضه قرار دهد.

۳- آن که مقداری از خون اول و دوم در روزهای عادت باشد و خون اولی که در روزهای عادت بوده از سه روز کمتر نباشد6 و با پاکی وسط و مقداری از خون دوم که آن هم درروزهای عادت بوده از ده روز بیشتر نباشد7، که در این صورت همه آنها حیض است و مقداری از خون اول که پیش از روزهای عادت بوده و مقداری از خون  دوم که بعد از روزهای عادت بوده استحاضه است، مثلاً اگر عادتش از سوم ماه تا دهم بوده، در صورتی که یک ماه از اول تا ششم خون ببیند و دو روز پاك شود و بعد تا پانزدهم خون ببیند، از سوم تا دهم حیض است و از اول تا سوم و همچنین از دهم تا پانزدهم استحاضه می باشد8.

۴- آن که مقداری از خون اول و دوم در روزهای عادت باشد ولی خون اولی که در روزهای عادت بوده، از سه روز کمتر باشد9 ، که باید در تمام دو خون و پاکی وسط کارهایی را که بر حائض حرام است و سابقاً گفته شد ترک کند10 و کارهای استحاضه را بجا آورد ، یعنی به دستوری که برای زن مسحاضه گفته شد عبادتهای خود را انجام دهد11.

این مسأله در رساله آیت الله بهجت نیست.

1- گلپایگانی، صافی: زنی که عادت وقتیه و عددیه دارد…

2- مظاهری: باید هر کدام از دو خون را که تمام یا بعض آن در ایّام عادت بوده، حیض و خون دیگر را استحاضه قرار دهد و اگر مقداری از خون اول و مقداری از خون دوم در ایّام عادت باشد باید خون اول را حیض قرار دهد.

3- [عبارت «یا مقداری از آن» در رساله آیات عظام  خوئی، تبریزی و وحید نیست]

4- خوئی: و همچنین است اگر مقداری از خون اول را در عادت و مقداری از آن را قبل از عادت به یک یا دو روز ببیند یا این که دارای نشانه های حیض باشد، چه قبل از عادت باشد چه بعد از آن…

تبریزی: و همچنین است اگر مقداری از خون اول را در عادت و مقداری از آن را قبل از عادت یا بعد از عادت ببیند، و فرقی نمی کند خون با نشانه های حیض باشد یا بدون نشانه های آن…

وحید: و همچنین است اگر مقداری از خون اول را در عادت و مقداری از آن را قبل از عادت – در صورتی که به مقداری باشد که عرفاً بگویند عادتش جلو افتاده – ببیند و یا اینکه دارای نشانه های حیض باشد، چه قبل از عادت باشد چه بعد از آن…

سیستانی: مگر اینکه خون دوم نشانه های حیض را داشته باشد، که در این صورت قسمتی از آن که با احتساب خون اوّل و پاکی بعد از آن مجموعاً از ده روز تجاوز نمی کند حیض است و مابقی استحاضه است؛ مثلاً اگر سه روز خون ببیند و سه روز پاک شود و سپس پنج روز خون ببیند و نشانه های حیض را داشته باشد، سه روز اوّل و چهار روز از خون دوم حیض است و در پاکی وسط باید بنابر احتیاط واجب واجبات غیر حائض را  انجام و محرّمات حائض را ترک کند…

5- خوئی، تبریزی،وحید: بطوری که در صورت اول گفته شد…

6- خوئی، تبریزی: در این صورت آن مقدار با پاکی وسط و مقداری از خون دوم که آن هم در روزهای عادت بوده و مجموع از ده روز بیشتر نیست همه آنها حیض است و مقداری از خون اول که پیش از روزهای عادت  بوده و مقداری از خون دوم که بعد از روزهای عادت بوده استحاضه است؛ مثلاً اگر عادتش از سوم ماه تا دهم بوده، در صورتی که یک ماه از اول تا ششم خون ببیند و دو روز پاک شود و بعد  تا پانزدهم خون ببیند، از سوم تا دهم حیض است و روز اول و دوم و همچنین از یازدهم تا پانزدهم استحاضه می باشد[پایان صورت 3]

7- گلپایگانی، صافی: که در این صورت، اگر یک روز یا دو روز خون زودتر دیده باشد، احتیاط آن است که در این دو روز آنچه را که بر حائض حرام است ترک کند و کارهای مستحاضه را بجا آورد و همچنین به مقدار آن از ایّام عادت را در آخر ده روز احتیاط بنماید و مقداری از خون اول را که در عادت بوده با مقداری از خون دوم را که در عادت بوده حیض قرار دهد و در پاکی در بین احتیاط کند به ترک آنچه بر حائض حرام است و عبادتهای خود را بجا آورد؛ مثلاً – اگر عادتش  از سوم ماه تا دهم بوده- در صورتی که یک ماه  از اول تا ششم خون ببیند و یک روز پاک شود و بعد تا چهاردهم خون ببیند، در روز اول و دوم ماه و نهم و دهم،- باید چنانکه گفته شد- احتیاط نماید و روز سوم تا ششم و هشتم را حیض قرار دهد و در هفتم که پاکی در بین است نیز -به نحوی که گفته شد- احتیاط کند به ترک آنچه بر حائض  حرام است و بجا آوردن عبادتها.[پایان صورت 3]

سیستانی: در این صورت هر دو خون حیض است (و احتیاط واجب آن است که در پاکی وسط ، کارهایی که بر غیر حائض واجب است انجام دهد و محرمات بر حائض را ترک کند) و مقداری از خون دوم که بعد از روزهای عادت بوده استحاضه است؛ و اما مقداری از خون  اول که قبل از روزهای عادت بوده چنانچه عرفاً بگویند که عادتش جلو افتاده محکوم به حیض است، مگر آن که حیض قرار دادن آن باعث آن شود که بعضی از خون دوم که نیز در روزهای عادت بوده یا تمام آن از ده روز حیض خارج شود، که در این صورت محکوم به استحاضه است؛ مثلاً اگر عادت زن از سوم ماه تا دهم بوده، در صورتی که یک ماه  از اول تا ششم خون ببیند و دو روز پاک شود و بعد تا پانزدهم خون ببیند، خونهایی  که از اول تا دهم دیده حیض است و خونهایی که از یازدهم تا پانزدهم دیده استحاضه می باشد.[پایان صورت3]

8- وحید: ازسوم تا دهم حیض است، و روز اول و دوم و همچنین از یازدهم تا پانزدهم استحاضه است…

9- اراکی: که باید از ابتداء خون اول به تعداد روزهای عادت حیض قرار دهد و بقیّه را استحاضه.

خوئی، تبریزی: در این صورت بعید نیست مقداری را که در عادت خون دیده با تمام کردن کسری آن از ما قبل تا سه روز شود، باید حیض قرار دهد، پس اگر بشود مقداری را که از خون دوم در بین عادت دیده حیض قراردهد (به این معنی که مجموع این مقدار با مقداری که از اول حیض قرار داده با پاکی ما بین آنها از ده روز تجاوز نکند) تمام آنها حیض است و إلا خون اول را حیض و باقی را استحاضه قرار دهد.

سیستانی: در این صورت باید سه روز آخر خون اوّل را حیض قرار دهد و همچنین از خون دوم را که مجموعاً با سه روز اوّل و پاکی وسط ده روز باشند، و مازاد بر آن استحاضه است. و اگر پاکی او هفت روز باشد خون دوم همه استحاضه است و در بعضی موارد باید تمام خون اول را حیض قرار دهد و این به دو شرط است:

اول: آنکه به مقداری بر عادت مقدّم باشد که بگویند عادتش جلو افتاده.

دوم: آنکه اگر آن را حیض قرار بدهد لازم نیاید که مقداری از خون دوم که در عادت واقع شده از ده روز حیض خارج شود؛ مثلاً اگر عادت زن از سوم ماه تا دهم بوده و اکنون از اول ماه تا آخر روز چهارم خون دیده و دو روز پاک بوده و بعد دوباره تا پانزدهم خون دیده تمام خون اول حیض است و همچنین خون دوم تا آخر روز دهم.

وحید: که باید در تمام دو خون جمع کند بین تروک حائض و اعمال مستحاضه ، و در پاکی وسط جمع کند بین تروک حائض و افعال طاهره.

10- فاضل: مگر عبادتهای واجبه را که باید به دستوری که برای زن مستحاضه گفته شد انجام دهد.

11- گلپایگانی، صافی: ولی هر یک از خون اولی و دومی که در روزهای عادت بوده از سه روز کمتر باشد که باید در تمام دو خون کارهایی را که بر حائض حرام است، ترک کند و کارهای مستحاضه را بجا آورد و در پاکی در بین کارهایی را که بر حائض حرام است ترک کند و عبادتهای خود را انجام دهد.

زنجانی: رجوع کنید به مسائل اختصاصی 487 تا 492، پس از مسأله 480 متن اصلی.

*****

مکارم: مسأله 462 – زنی که عادت دارد هر گاه سه روز یا بیشتر خون ببیند و پاک شود و دوباره خون ببیند و فاصله بین دو خون کمتر از ده روز باشد و تمام روزهایی را که خون دیده، یا در وسط پاک بوده روی هم رفته بیش از ده روز نباشد، همه آن حیض است (امّا  ایّامی که در وسط پاک بوده، پاک محسوب می شود) و اگر زیادتر از ده روز باشد آن خونی که در عادت بوده حیض و دیگری که نبوده، استحاضه است و اگر هیچ کدام در عادت نبوده آن خونی که دارای صفات حیض است حیض و دیگری استحاضه است و اگر هر دو صفات حیض دارد تا ده روز حیض محسوب می شود [و] بعد از آن استحاضه است.

ــــــــــــــ

{پنج سطر اول این مسأله، در رساله مرحوم آیةالله اراکی به دلیل غفلت! از چاپ ساقط شده است لذا نگارنده نظر ایشان را از آیةالله زاده اراکی –دامت برکاته- سوال کردم، فرمودند: قسمتهای که ساقط شده است، موافق با امام است}.

مسأله 484- زنی که عادت وقتیه و عددیه دارد، اگر در وقت عادت خون نبیند و در غیر آن وقت به شماره روزهای حیضش1 خون ببیند2، باید همان را حیض قرار دهد، چه پیش از وقت عادت دیده باشد چه بعد از آن3.

این مسأله در رساله آیات عظام بهجت، و مظاهری نیست.

1- خوئی، گلپایگانی، تبریزی، مکارم، صافی: با نشانه های حیض…

2- فاضل: اگر بعد از وقت عادت باشد، به محض این که خون دید باید همان را حیض قرار دهد و اگر پیش از وقت عادت ديده به نحوی که عرفاً نگویند حیض را جلو انداخته و در آن نشانه های حیض باشد آن را حیض قرار دهد و اگر نشانه های حیض نبود و نمی دانست تا سه روز ادامه پیدا می کند تا سه روز تمام کارهایی را که بر حائض حرام است ترک کند مگر عبادات واجبه را که باید طبق احکام استحاضه انجام دهد و اگر سه روز ادامه پیدا کرد محکوم به حیض است.

وحید: در صورتی که نشانه های حیض در آن باشد باید همان را حیض قرار دهد.

زنجانی: رجوع کنید به مسائل اختصاصی 487 تا 492، پس از مسأله 480 متن اصلی.

3- مکارم: به شرط اینکه نشانه های حیض را داشته باشد.

مسأله 485- زنی که عادت وقتیه و عددیه دارد، اگر در وقت عادت خود خون ببیند1 ولی شماره روزهای آن کمتر یا بیشتر از روزهای عادت او باشد2 و بعد از پاک شدن، دوباره به شماره روزهای عادتی که داشته3 خون ببیند4، باید5 در هر دو خون کارهایی را که بر حائض حرام است ترک کند6 و کارهای استحاضه را بجا آورد7.

این مسأله در رساله آیات عظام بهجت، و مظاهری نیست.

1- وحید: و از سه روز کمتر نباشد…

2- مکارم: [و] قبل از وقت عادت، یا بعد از آن به شماره روزهای عادت خون ببیند، فقط خونی را که در وقت عادت دیده حیض قرار مي دهد. [پایان مسأله]

3- خوئی، تبریزی، وحید: با نشانه های حیض…

4- خوئی، تبریزی، وحید: چنانچه مجموع این دو خون با پاکی مابین آنها از ده روز بیشتر نشود همه را حیض قرار دهد و در صورتی که بیشتر شود خونی را که در عادت دیده حیض و خون دیگر استحاضه است (خوئی، تبریزی: و چنانچه خون اول بیشتر از عادت بوده و مقدار زیادی نشانه های حیض را داشته همه آن خون حیض است).

5- فاضل: بنابر احتیاط …

6- فاضل: مگر عبادات واجبه را که باید طبق احکام استحاضه بجا آورد.

7- اراکی: باید خونی که در وقت عادت خود دیده است حیض و بقیّه را استحاضه قرار دهد.

گلپایگانی، صافی: باید آنچه را در وقت دیده، حيض قرار دهد و اگر شماره روزهایش کمتر باشد اگر ممکن است کسری عدد را از آنچه بعد از عادت دیده تمام نماید و در ما بقی عمل مستحاضه نماید اگر از ده روز تجاوز کند و اگر تجاوز نکند تمام روزهایی را که خون دیده، حیض قرار دهد و در پاکی در بین احتیاط کند به ترک آنچه بر حائض حرام است و انجام عبادتهای خود.

زنجانی: رجوع کنید به مسائل اختصاصی 487 تا 492، پس از مسأله 480 متن اصلی.

*****

سیستانی: مسأله 475- زنی که عادت وقتیه و عددیه دارد، اگر در وقت عادت خود سه روز یا بیشتر خون ببیند و شماره روزهای آن کمتر یا بیشتر از روزهای عادت او باشد و پس از پاک شدن دوباره به شماره روزهای عادت خویش خون ببیند در این جا چند صورت دارد:

(1) آنکه مجموع آن دو خون با پاکی میان آنها از ده روز بیشتر نشود در این صورت مجموع دو خون یک حیض حساب می شود.

(2) آنکه پاکی میان آن دو خون ده روز یا بیشتر باشد در این صورت هر کدام از آنها حیض مستقل قرار داده می شوند.

(3) آنکه پاکی میان آن دو خون کمتر از ده روز و مجموع دو خون با پاکی در میان بیشتر از ده روز باشد در این صورت باید خون اول را حیض و خون دوم را استحاضه قرار دهد.

مسأله 486- زنی که عادت وقتیه و عدديه دارد، اگر بیشتر از ده روز خون ببیند، خونی که در روزهای عادت دیده اگر چه نشانه های حیض را نداشته باشد، حیض است و خونی که بعد از روزهای عادت دیده اگر چه نشانه های حیض را داشته باشد استحاضه است1. مثلاً زنی که عادت حیض او از اول ماه تا هفتم است، اگر از اول تا دوازدهم خون ببیند، هفت روز اول آن حیض و پنج روز بعد استحاضه می باشد.

این مسأله در رساله آیةالله جوادی آملی نیست.

1- مظاهری: [پایان مسأله].

زنجانی: رجوع کنید به مسائل اختصاصی 487 تا 492، پس از مسأله 480 متن اصلی.

*****

مکارم: مسأله 465- زنانی که «عادت وقتیه و عدديه» دارند، اگر بیشتر از ده روز خون ببیند، آنچه را در روزهای عادت دیده اند حیض است (خواه نشانه های حیض را نداشته باشد یا نه) و آنچه بعد از روزهای عادت دیده اند استحاضه است (خواه نشانه های حیض داشته باشد یا نه)

۲ـ صاحب عادت وقتيّه

مسأله  487- زنهایی که عادت وقتیه دارند1 سه دسته اند2:

اول: زنی که دو ماه پشت سر هم «در وقت معيّن» خون حیض ببیند و بعد از چند روز پاک شود ولی شماره روزهای آن در هر دو ماه یک اندازه نباشد، مثلاً دو ماه پشت سر هم روز اول ماه خون ببیند ولی ماه اول روز هفتم و ماه دوم روز هشتم3 از خون پاک شود، که این زن باید روز اول ماه را عادت حیض خود قرار دهد.

دوم: زنی که از خون پاک نمی شود ولی دو ماه پشت سر هم در وقت معیّن خون او نشانه های حیض را دارد – یعنی غلیظ و سیاه و گرم است و با فشار و سوزش بیرون می آید – و بقیّه خونهای او نشانه استحاضه را دارد و شماره روزهایی که خون او نشانه حیض دارد، در هر دو ماه یک اندازه نیست مثلاً در ماه اول، از اول ماه تا هفتم و در ماه دوم از اول ماه تا هشتم، خون او نشانه های حیض و بقیّه نشانه استحاضه را داشته باشد، که این زن هم باید روز اول ماه را روز اول عادت حیض قرار دهد4.

سوم: زنی که دو ماه پشت سر هم در وقت معیّن، سه روز یا بیشتر خون حیض ببیند و بعد پاک شود و دو مرتبه خون ببیند و تمام روزهایی که خون  دیده با روزهایی که در وسط پاک بوده از ده روز بیشتر نشود ولی ماه دوم کمتر یا بیشتر از ماه اول باشد، مثلاً در ماه اول هشت روز و در ماه دوم نه روز باشد5 که این زن هم باید روز اول ماه را روز اول عادت حیض خود قرار دهد.

این مسأله در رساله آیت الله بهجت و مظاهری نیست.

1- سیستانی: و اول عادت آنها معیّن باشد…

سبحانی: یعنی دو ماه پشت سر هم در وقت معیّن خون ببینند…

2- خوئی، تبریزی، سیستانی، وحید: دو دسته اند…

3- فاضل: روز ششم…

4- [مورد دوم در رساله آیات عظام: خوئی، تبریزی، سیستانی و وحید نیست]

5- سیستانی: ولی در هر دو ماه از اول ماه خون دیده باشد…

*****

مکارم: مسأله 466 – زنانی که فقط «عادت وقتیه» دارند یعنی دو ماه پشت سر هم در وقت معیّن خون حیض ببینند سپس پاک شوند ولی شماره روزهای آن یک اندازه نباشد، باید تمام آن را حیض قرار دهند بشرط آنکه از سه روز کمتر و از ده روز بیشتر نباشد.

زنی که از خون پاک نمی شود ولی دو ماه پشت سر هم در وقت معیّن، خون او نشانه های حیض را دارد، اما شماره روزهای خونی که نشانه حیض را دارد یک اندازه نیست، چنین زنی نیز باید تمام آنچه را نشانه حیض دارد حیض قرار دهد.

زنی که دو ماه پشت سر هم در وقت معیّن سه روز یا بیشتر خون حیض ببیند و بعد پاک شود، دومرتبه سه روز یا بیشتر خون ببیند و مجموع روزهایی که خون دیده یا در بین آن پاک بوده، از ده روز بیشتر نشود (ولی ماه دوم کمتر یا بیشتر از ماه اول باشد) چنین زنی نیز باید تمام آنچه را دیده حیض قرار دهد، ولی در روزهای وسط که پاک است حکم طاهر را دارد.

 زنجانی: مسأله 493-  زنانی که عادت وقتیه دارند  سه دسته اند:

اوّل: زنی که دو ماه پشت سر هم از وقت معیّن خون حیض ببیند و بعد از چند روز پاک شود، ولی شمارۀ روزهای آن در هر دو ماه به یک اندازه نباشد؛ مثلاً دو ماه پشت سر هم از روز اول ماه خون ببیند، ولی ماه اول روز ششم و ماه دوم روز هفتم ازخون پاک شود؛ که این زن باید روز اول ماه را وقت عادت خود قرار دهد.

دوم: زنی که از خون پاک نمی شود ولی دو ماه پشت سر هم از وقت معیّن خون او حداقل سه روز قرمز تیره یا سیاه رنگ است و بقیّه خونهای او قرمز روشن یا زرد رنگ است و شماره روزهایی که خون او قرمز تیره یا سیاه است در هر دو ماه به یک اندازه نباشد؛ مثلاً در ماه اول از اول ماه تا هفتم و در ماه دوم از اول ماه تا ششم، خون او به رنگ حیض و بقیّه به رنگ استحاضه می باشد، که این زن هم باید روز اول ماه را وقت عادت خود قرار دهد.

سوم: زنی که دو ماه پشت سر هم از وقت معیّنی (مثلاً اول ماه) خون حیض ببیند و مدتی کمتر از ده روز پاک شود و دوباره خون ببیند و مجموع خونهایی که دیده – بدون محاسبه زمانی که در وسط پاک بوده- در دو ماه به یک اندازه نباشد و در هر دو ماه، خون شرایط حیض را داشته باشد (یعنی از سه روز کمتر و از ده روز بیشتر نباشد و سه روز اول آن در یک دهه واقع باشد) که این زن هم آن وقت معیّن (مثلا اول ماه) را وقت عادت خود قرار می دهد. همچنین اگر در یکی از دو  ماه از زمان معیّنی (مثلا اول ماه) چند روز متصل خون حیض ببیند و در ماه دیگر از همان وقت چند روز خون ببیند، سپس کمتر از ده روز پاک شود و دوباره خون ببیند و مجموع هر دو خون شرایط حیض را داشته و مقدارش با ماه اول یکسان نباشد؛ که در این صورت نیز باید آن زمان معیّن (مثلاً اول ماه) را وقت عادت خود قرار دهد.

 مسأله 488- زنی که عادت وقتیه دارد، اگر در وقت عادت خود یا دو سه روز پیش از عادت یا دو سه روز بعد از عادت خون ببیند به طوری که بگویند حیض را جلو یا عقب انداخته1، اگر چه آن خون نشانه های حیض را نداشته باشد، باید به احکامی که برای زنهای حائض گفته شد رفتار نماید و اگر بعد بفهمد حيض نبوده، مثل آنکه پیش از سه روز پاک شود، باید عبادتهایی را که بجا نیاورده قضا نماید.

این مسأله در رساله آیت الله مظاهری نیست.

1– صافی: زنی که عادت وقتیه دارد، اگر در وقت عادت خود دو روز پیش از عادت خون ببیند…

فاضل: زنی که عادت وقتیه دارد، اگر در وقت عادت خود یا دو سه روز پیش از عادت خون ببیند بطوری که بگویند حیض را جلو انداخته…

مکارم: باید به حکم زنهای حائض عمل کند خواه آن خون نشانه های حیض را داشته باشد یا نه.

وحید: زنی که عادت وقتیه دارد اگر در وقت عادت خود یا جلوتر – به مقداری که عرفاً بگویند عادتش جلو افتاده- یا عقب تر از اول عادت- به مقداری که عرفاً بگویند عادتش را عقب انداخته – خون ببیند…

*****

خوئی، تبریزی: مسأله 494- زنی که عادت وقتیه دارد و شماره روزهای او به یک اندازه نیست چنانچه خونی ببیند که مقداری از آن نشانه های حیض داشته و مقداری نداشته باشد، در صورتی که خون نشانه دار از سه روز کمتر و از ده روز بیشتر نباشد لازم است آن را حیض و خونی که نشانه های حیض ندارد استحاضه قرار دهد، ولی چنانچه در وقت عادتش خون ببیند داشتن نشانه های حیض در حیض بودن آن، معتبر نیست، پس خونی که در وقت عادتش دیده چنانچه ممکن است حیض باشد لازم است حیض قرار دهد؛ مثلاً در وقت عادت خود سه روز خون دید اگر چه نشانه حیض را نداشته باشد حیض است. و همچنین است اگر در عادت خود مثلاً یک روز و پیش از عادت به دو روز خون ببیند یا اینکه در عادت خود مثلاً یک روز و پس از آن (خوئی: با نشانه های حیض) دو روز خون ببیند در این دو صورت نیز لازم است آن سه روز را حیض قرار دهد. پس اگر خون نشانه دار قبل از ده روز از اول خون دیدن قطع شد تمام آن خون حیض است و اگر بعداً نیز خون دید چنانچه آن خون دارای نشانه های حیض و فاصله بین آن و آخر خون اول ده روز یا بیشتر باشد آن خون نیز حیض است و إلا استحاضه است.

سیستانی: مسأله 478- زنی که عادت وقتیه دارد اگر در وقت عادت خود یا دو سه روز پیش از عادت خون ببیند باید به احکامی که برای زنهای حائض گفته شد عمل نماید و تفصیل این مطلب در مسأله [480] گذشت و اما در غیر این دو صورت – مثل اینکه آن قدر زودتر از عادتش خون ببیند که نگویند عادتش جلو افتاده بلکه بگویند در غیر وقت خود خون دیده و یا آنکه بعد از گذشت ایّام عادتش خون بببیند- چنانچه آن خون دارای نشانه های حیض باشد به احکامی که برای زنهای حائض ذکر شد عمل نماید و همچنین اگر دارای نشانه های حیض نباشد ولی بداند که آن خون سه روز ادامه پیدا می کند و اگر نداند كه سه روز ادامه پیدا می کند یا نه، احتیاط واجب آن است که هم کارهایی که بر مستحاضه واجب است انجام دهد و هم کارهایی که بر حائض حرام است ترک نماید.

زنجانی: مسأله 494- زنی که عادت وقتیه دارد اگر در وقت عادت خود یا یکی دو روز قبل از عادت (با نشانه حیض یا بدون نشانه حیض) یا چند روز قبل با نشانه حیض خون ببیند، باید به احکام حائض رفتار نماید. و اگر بعد بفهمد حیض نبوده، مثل آن که از سه روز کمتر باشد، باید عبادتهای واجبی را که بجا نیاورده، قضا کند، و چنانچه خونی در وقت عادت خود یا یکی دو روز قبل و خون دیگری در غیر وقت عادت ببیند، و هر یک به تنهایی بتواند حیض باشد ولی نتواند هر دو خون را حیض قرار دهد، خونی را که در وقت عادت یا یکی دو روز قبل است حیض قرار می دهد، هر چند به نشانه حیض نباشد. و خونی را که در غیر وقت عادت می بیند استحاضه قرار می دهد، هر چند به نشانه حیض باشد؛ مگر آنکه عادت وی به سبب نشانه حیض مشخص شده باشد (صورت دوم مسأله قبل)، که در این صورت خون نشانه دار حیض و خون بی نشانه، استحاضه است.

مسأله 489- زنی که عادت وقتیه دارد، اگر بیشتر از ده روز خون ببیند1 و نتواند حیض را به واسطه نشانه های آن تشخیص دهد، باید شماره عادت خویشان خود را حیض قرار دهد، چه پدری باشند چه مادری، زنده باشند یا مرده2. ولی در صورتی می تواند عادت آنان را حیض خود قرار دهد که شماره روزهای حيض همه آنان یک اندازه باشد و اگر شماره روزهای حیض آنان یک اندازه نباشد، مثلاً عادت بعضی پنج روز و عادت بعضي دیگر هفت روز باشد نمی تواند عادت آنان را حیض خود قرار دهد3. مگر کسانی که عادتشان با دیگران فرق دارد به قدری کم باشند که در مقابل آنان هیچ حساب شوند که در این صورت باید عادت بیشتر آنان را حیض خود قرار دهد4.

این مسأله در رساله آیات عظام بهجت و مظاهری نیست.

1- جوادی آملی: خانمی كه عادت وقتيه دارد، اگر كمتر از ده روز خون ببيند، همه‌اش حيض است و چنانچه بيشتر از ده روز خون ببيند…

2- وحید: و بنابراحتیاط واجب در صورتی که عادت آنها شش یا هفت روز نباشد، در مقدار تفاوت عادت آنها با شش یا هفت روز؛ جمع کند بین تروک حائض و افعال مستحاضه…

مکارم: و این در صورتی است که همه یا اکثریت قریب به اتّفاق آنها یکسان باشند؛ اما اگر در میان آنها اختلاف است، مثلاً بعضي پنج روز و بعضی هشت روز عادت می بینند، احتیاط واجب آن است که درهر ماه هفت روز را ایّام عادت خود قراردهد.[پایان مسأله]

2- وحید: [پایان مسأله].

سبحانی: احتیاط واجب آن است که درهر ماه هفت روز را ایّام عادت خود قراردهد.[پایان مسأله].

3- صافی: مع ذلک احتیاط واجب این است که این زن که به عادت خویشان رجوع می کند اگر عادت آنها از هفت روز کمتر است، پس از پایان مدت عادت خویشانش تا هفت روز، هم آنچه را حائض باید ترک کند، ترک نماید و هم آنچه را مستحاضه باید انجام دهد، انجام دهد و همچنین اگر عادت خویشانش از هفت روز بیشتر است در فاصله بین هفت روز تا پایان عادت آنها احتیاط مذکور را مراعات نماید.

*****

خوئی، تبریزی: مسأله 495- زنی که عادت وقتیه دارد اگر در غیر وقت عادت با نشانه های حیض بیشتر از ده روز خون ببیند و نتواند حیض را به واسطه نشانه های آن تشخیص دهد، باید تا شش یا هفت روز حیض و بقیّه را استحاضه قرار دهد.

زنجانی: مسأله 495- زنی که عادت وقتیه دارد، برای تعیین مقدار خون حیض خود می بایست نخست به نشانه حیض و سپس به عادت یکی از خویشان خود توجه کند، بنابراین اگر خونی ببیند که نشانه حیض را دارد در صورتی که شرائط حیض را هم داشته باشد (یعنی از سه روز کمتر و از ده روز بیشتر نباشد)، آن خون را حیض قرار می دهد و اگر نتواند مقدار حیض خود را به واسطه نشانه حیض تعیین نماید، باید شماره عادت یکی از خویشان خود را در زمانی که همسن او بوده اند، پدری باشد یا مادری، زنده باشد یا مرده، حیض قرار دهد و پس از آن مستحب است تا ده روز استظهار کند وپس از ده روز، خون استحاضه است.

سیستانی: مسأله 479- زنی که عادت وقتیه دارد اگر در وقت عادت خود خون ببیند و مقدار آن خون بیش از ده روز باشد، پس اگر بعضی از روزها خون او نشانه های حیض را داشته باشد و بعضی نداشته باشد و روزهایی که به نشانه حیض است از سه روز کمتر و از ده روز بیشتر نباشد، آن را حیض و مابقی را استحاضه قرار می دهد و اگر چنین خونی با همین شرط دو بار تکرار شود، مثلاً چهار روز خون با نشانه حیض و چهار روز با نشانه استحاضه، دوباره چهار روز با نشانه حیض باشد، فقط خون اول را حیض قرار دهد و مابقی استحاضه است. و اگر خون با نشانه حیض از سه روز کمتر باشد آن را حیض قرار دهد و عدد ‌آن را با یکی از دو راه آینده (رجوع به اقارب یا انتخاب عدد) تعیین نماید و اگر بیش از ده روز است قسمتی از آن را با یکی از همین دو راه حیض قرار دهد و اگر نتواند مقدار حیض را به واسطه نشانه های آن تشخیص دهد یعنی خون او همه دارای یک نوع نشانه باشد یا خونی که به نشانه حیض است از ده روز بیشتر یا از سه روز کمتر باشد باید به مقدار ایّام عادت بعضی از خویشان خود را حیض قرار دهد چه پدری باشد و چه مادری، زنده باشد یا مرده، ولی به دو شرط:

اول: آنکه نداند مقدار عادت او مخالف با مقدار حیض خودش می باشد، مثل آنکه خودش در زمان جوانی و قوت مزاج باشد و آن زن نزدیک به سن یأس باشد که مقدار عادت معمولاً کم می شود و همچنین در عکس این صورت و مثل زنی که دارای عادت ناقصه است که معنا و حکمش در مسأله [499] خواهد آمد.

دوم: آنکه نداند مقدار عادت آن زن با مقدار عادت دیگر خویشانش که دارای شرط اول هستند تفاوت دارد، ولی اگر مقدار تفاوت بسیار کم باشد که حساب نشود ضرر ندارد. و همچنین است حکم زنی که عادت وقتیه دارد و در وقت به کلی خون نبیند ولکن در غیر آن وقت خونی ببیند که بیشتر از ده روز باشد و نتواند مقدار حیض را به واسطه نشانه های آن تشخیص دهد.

مسأله 490- زنی که عادت وقتیه دارد و شماره عادت خویشان خود را حیض قرار می دهد، باید روزی را که در هر ماه اول عادت او بوده اول حیض خود قرار دهد1، مثلاً زنی که هر ماه، روزه اول ماه خون می دیده و گاهی روز هفتم و گاهی روز هشتم پاک می شده چنانچه یک ماه، دوازده روز خون ببیند و عادت خویشانش هفت روز باشد، باید هفت روز اول ماه را حیض و باقی را استحاضه قرار دهد.

این مسأله در رساله آیات عظام بهجت، سبحانی و مظاهری نیست.

1- زنجانی: مثلاً زنی که هر ماه، روزه اول ماه خون می دیده و گاهی روز ششم و گاهی روز هفتم پاک می شده است، چنانچه یک ماه از اول تا دوازدهم خون ببیند و عادت یکی از خویشان او هفت روز باشد، هفت روز اول ماه را حیض قرار می دهد و مستحب است تا ده روز استظهار نماید و سپس مستحاضه می باشد.

مکارم: رجوع کنید به ذیل مسأله 489.

*****

خوئی، تبریزی: مسأله 496- زنی که هر ماه روز اول ماه مثلاً خون می دیده و گاهی روز پنجم و گاهی روز هفتم پاک می شده، چنانچه یک ماه دوازده روز خون ببیند و نتواند با نشانه های حیض مقدار او را معیّن نماید، باید از اول ماه تا شش یا هفت روز حیض و باقی را استحاضه قرار دهد.

سیستانی: مسأله 480- صاحب عادت وقتیه نمی تواند حیض را در غیر وقت عادت خود قرار دهد، پس اگر ابتدای زمان عادت او معلوم باشد مثل این که هر ماه از روز اول خون می دیده و گاهی روز پنجم و گاهی روز ششم پاک می شده چنانچه یک ماه دوازده روز خون ببیند و نتواند با نشانه های حیض شماره آن را معیّن نماید باید اول ماه را حیض قرار دهد و در شماره به آنچه در مسأله پیش گفته شد رجوع نماید. و اگر وسط یا آخر عادت او معلوم باشد چنانچه خون او از ده روز تجاوز بکند باید آن شماره را طوری قرار دهد که آخر یا وسط آن موافق با وقت عادتش باشد.

مسأله 491- زنی که عادت وقتیه دارد و باید شماره عادت خویشان خود را حیض قرار دهد، چنانچه خویش نداشته باشد، یا شماره عادت آنان مثل هم نباشد1 باید در هر ماه از روزی که خون می بیند تا هفت روز را حیض و بقیّه را استحاضه قرار دهد2.

این مسأله دررساله آیات عظام خوئی، تبریزی، سیستانی، بهجت، سبحانی، و مظاهری نیست.

1- اراکی: مخیّر است که شش روز یا هفت روز را در هرماه حیض و بقیّه را استحاضه قرار دهد و یا در یک ماه سه روز و در ماه دیگر ده روز را حیض و بقیّه را استحاضه قرار دهد، و یا عکس این را عمل نماید، یعنی ماه اول ده روز حیض قرار دهد و ماه دوم سه روز.

2- فاضل: باید در هر ماه،از روزی که خون می بیند، به احتیاط واجب هفت روز را حیض و بقیّه را استحاضه قرار دهد.

مکارم: رجوع کنید به ذیل مسأله 489.

*****

گلپایگانی، صافی: مسأله 497- زنی که باید شماره عادت خویشان خود را حیض قرار دهد، چنانچه خویش نداشته باشد، یا شماره عادت آنان مثل هم نباشد باید در هر ماه، از روزی که خون می بیند (گلپایگانی: سه روز یا) شش روز یا هفت روز، را حیض و بقیّه را استحاضه قرار دهد و احوط آن است که آنچه را ماه اول حیض قرار داد در ماههاي بعد هم همان مقدار را حیض قرار دهد؛ ولی اگر صاحب عادت وقتیه باشد و عادت او در روزهای وسط یا آخر خون باشد، باید (گلپایگانی: سه روز یا) شش روز یا هفت روز وسط یا آخر را که در عادت است حیض قرار دهد.

وحید: مسأله 497- زنی که باید شماره عادت خویشان خود را حیض قرار دهد، چنانچه خویش نداشته باشد یا شماره عادت آنان مثل هم نباشد – بنابراحتیاط واجب – در هر ماه از روزی که خون می بیند تا شش یا هفت روز را حیض و بقیّه را استحاضه قرار دهد.

زنجانی: مسأله – زنی که با نشانه حیض نمی تواند حیضش را معیّن کند و هیچ یک از خویشاوندانش هم عادت ندارند یا  به آنان دسترسی ندارد، شش یا هفت روز را حیض قرار می دهد و بنابر احتیاط از اول خون قرار دهد، و مستحب است تا ده روز استظهار نماید و بعد از آن مستحاضه است.

مسائل اختصاصی

خوئی، تبریزی: مسأله 497- صاحب عادت، اگر وسط یا آخر عادت او معلوم است، چنانچه خون او از دوازده روز (تبریزی: ده روز) تجاوز کند شش یا هفت روز را طوری قرار دهد که آخر یا وسط آن موافق با آن وقت باشد.

سیستانی: مسأله 481- زنی که عادت وقتیه دارد و بیشتر از ده روز خون ببیند و نتواند آن را به آنچه در مسأله [489] ذکر شد معیّن نماید، مخیّر است که از سه روز تا ده روز، هر شماره ای را که مناسب مقدار حیضش می بیند حیض قرار دهد و بهتر آن است که هفت روز قرار دهد در صورتی که آن را مناسب خود ببیند، البته باید شماره ای را که حیض قرار می دهد موافق با وقت عادتش باشد آن طوری که در مسأله پیش ذکر شد.

3- صاحب عادت عددیه

مسأله 492- زنهایی که عادت عددیه دارند1 سه دسته اند2:

اول: زنی که شماره روزهای حیض او در دو ماه پشت سر هم یک اندازه باشد، ولی وقت خون دیدن او یکی نباشد که در این صورت هر چند روزی که خون دیده عادت او می شود. مثلاً اگر ماه اول از روز اول تا پنجم و ماه دوم از یازدهم تا پانزدهم خون ببیند، عادت او پنج روز می شود.

دوم: زنی که از خون پاک نمی شود ولی دو ماه پشت سر هم چند روز از خونی که می بیند نشانه حیض و بقیّه نشانه استحاضه را دارد. و شماره روزهایی که خون نشانه حیض دارد در هر دوماه یک اندازه است، اما وقت آن یکی نیست، که در این صورت هر چند روزی که خون او نشانه حیض را دارد، عادت او می شود. مثلاً اگر یک ماه از اول ماه تا پنجم و ماه بعد از یازدهم تا پانزدهم، خون او نشانه حیض و بقیّه نشانه استحاضه را داشته باشد، شماره روزهای عادت او پنج روز می شود3.

سوم: زنی که دو ماه پشت سر هم سه روز یا بیشتر خون ببیند و یک روز یا بیشتر پاک شود و دومرتبه خون ببیند و وقت دیدن خون، در ماه اول با ماه دوم فرق داشته باشد، که اگر تمام روزهایی که خون دیده و روزهایی که در وسط پاک بوده از ده روز بیشتر نشود4 و شماره روزهای آن هم به یک اندازه باشد، تمام روزهایی که خون دیده با روزهای وسط که پاک بوده عادت حیض او می شود5 ولازم نیست روزهایی که در وسط پاک بوده در هر دو ماه به یک اندازه باشد. مثلاً اگر ماه اول، از روز اول ماه تا سوم خون ببیند و دو روز پاک شود و دوباره سه روز خون ببیند و ماه دوم، از یازدهم تا سیزدهم خون ببیند و دو روز یا بیشتر یا کمتر پاک شود و دوباره خون ببیند و روی هم از هشت روز بیشتر نشود6، عادت او هشت روز می شود7.

این مسأله در رساله آیات عظام بهجت و مظاهری نیست.

1- سبحانی: یعنی شماره روزهای حیض معیّن ولی وقت آن مشخص نیست…

2- خوئی، تبریزی، سیستانی، وحید: دو دسته اند…

3- [مورد دوم، در رساله آیات عظام: خوئی، تبریزی، سیستانی و وحید نیست]

زنجانی: دوم: زنی که از خون پاک نمی شود ولی دو ماه پشت سر هم چند روز از خونی که می بیند، نشانه حیض: قرمزی تیره یا سیاهی و بقیّه، نشانه استحاضه: قرمزی روشن یا زردی را دارد و شماره روزهایی که خون نشانه حیض را دارد در هر دو ماه یک اندازه است ولی وقت آن یکی نیست در این صورت هر چند روزی که خون او نشانۀ حیض را دارد عدد عادت او می شود مثلاً اگر یک ماه از اول ماه تا پایان روز پنجم و ماه بعد از یازدهم تا پایان روز پانزدهم خون او نشانه حیض و بقیّه نشانه استحاضه را داشته باشد شماره روزهای عادت او پنج روز می شود…

4- سیستانی: و شماره روزهایی که خون دیده به یک اندازه باشد تمام روزهایی که خون دیده عادت حیض او می شود و باید در روزهای وسط که پاک بوده احتیاطاً کارهایی که بر زن غیر حائض واجب است انجام دهد و کارهایی که بر حائض حرام است ترک نماید؛ مثلاً اگر ماه اول از روز اول تا سوم خون ببیند و دو روز پاک  شود و دوباره سه روز خون ببیند و ماه دوم از يازدهم تا سيزدهم خون ببيند و دو روز پاك شود و دوباره سه روز خون ببيند عادت او شش روز می شود و اما اگر در یک ماه  مثلاً هشت روز خون ببیند و در ماه دوم چهار روز خون دیده و پاک شود و دوباره خون ببیند و مجموع ایّام خون با پاکی وسط هشت روز باشد در این صورت این زن صاحب عادت عددیه نیست بلکه مضطربه حساب می شود که حکمش خواهد آمد.

5- گلپایگانی، صافی: تمام روزهایی که به طور متفرق خون دیده عادت او می شود و در پاکی در بین، احتیاط کند به ترک آنچه بر حائض حرام است و بجا آوردن عبادتهای خود، ولی اگر روزهایی که در وسط پاک بوده در هر دو ماه به یک اندازه نباشد، تحقّق عادت عددیه محلّ اشکال است. و ترک نشود احتیاط به این که در روزهای پاکی، جمع بین وظیفه طاهر و حائض کند و در روزهایی که خون می بیند، جمع بین وظیفه حائض و مستحاضه نماید.

6- خوئی: روی هم هشت روز بشود…

7-  خوئی، تبریزی، وحید: و اگر در یک ماه  مثلاً هشت روز خون ببیند و در ماه دوم چهار روز خون دیده و پاک شود و دوباره خون ببیند و مجموع ایّام خون با پاکی وسط هشت روز باشد، عادت او هشت روز خواهد بود.

زنجانی: سوم: زنی که دو ماه پشت سرهم خون حیض ببیند و مدتی کمتر از ده روز پاک شود و دوباره خون ببیند و وقت دیدن خون در دو ماه فرق داشته باشد و مجموع خونهایی که دیده – بدون محاسبه زمانی که پاک بوده- در دو ماه به یک اندازه باشد و در هر ماه شرایط حیض را داشته باشد (یعنی از سه روز کمتر و از ده روز بیشتر نشود و سه روز اول خون در یک دهه واقع شود) که در این صورت شماره مجموع خونهایی که در هر ماه دیده، عدد عادت او محسوب می شود و لازم نیست که روزهایی که در وسط  پاك بوده، در هر دو ماه به یک اندازه باشد؛ مثلاً اگر ماه اول، از روزاول تا سوم خون ببیند و دو روز پاک شود و سپس سه روز خون ببیند و ماه دوم، روز یازدهم و دوازدهم خون ببیند و چهار روز پاک شود، سپس چهار روزخون ببیند، عادت او شش روز می شود. همچنین است اگر در یکی از دو ماه به طور متصل مقداری خون ببیند و در ماه دیگر به همان مقدار به طور جداگانه خون ببیند و وقت خون دیدن یکی نباشد.

*****

مکارم: مسأله 471 – زنانی که عادت عددیه دارند یعنی شماره روزهای حیض آنها در دو ماه پشت سر هم یک اندازه است ولی وقت آن تغییر می کند، آنها باید در همان چند روز به احکام حائض عمل کنند.

مکارم: مسأله 472 – زنانی که از خون پاک نمی شوند ولی دو ماه پشت سرهم چند روز از خونی را که می بینند نشانه حیض و بقیّه نشانه های استحاضه دارد و شماره روزهایی که نشانه حیض دارد در هر دو ماه یک اندازه است، امّا وقت آن یکی نیست باید آن چند روزی که نشانه حیض را دارد حیض قرار دهند.

مسأله 493- زنی که عادت عددیه دارد، اگر بیشتر از شماره عادت خود خون ببیند و از ده روز بیشتر شود1 چنانچه همه خون هایی که دیده یک جور باشد باید 2 از موقع دیدن خون به شماره روزهای عادتش حیض و بقیّه را استحاضه قرار دهد3، و اگر همه خونهایی که دیده یکجور نباشد4، بلکه چند روز از آن نشانه حیض و چند روزدیگر نشانه استحاضه را داشته باشد اگر روزهایی که خون، نشانه حیض را دارد با شماره روزهای عادت او یک اندازه است، باید همان روزها را حیض و بقیّه را استحاضه قرار دهد، و اگر روزهایی که خون نشانه حیض دارد ، از روزهای عادت او بیشتر است فقط به اندازه روزهای عادت او حیض و بقیّه استحاضه است و اگر روزهایی که خون نشانه حیض دارد از روزهای عادت او کمتر است باید آن روزها را با چند روز دیگر که روی هم به اندازه روزهای عادتش شود، حیض و بقیّه را استحاضه قرار دهد.

این مسأله در رساله آیت الله سبحانی نیست.

1- سیستانی: زنی که عادت عددیه دارد اگر کمتر یا بیشتر از شماره عادت خود خون ببیند و از ده روز بیشتر نشود تمام آن را حیض قرار دهد، و اگر از ده روز تجاوز کند…

جوادی آملی: خانمی كه عادت عدديه دارد، اگر بيشتر از شمارهٔ عادت خود خون ببيند و كمتر از ده روز باشد، همه‌اش حيض است و چنانچه از ده روز بيشتر شود…

2- فاضل: بنابراحتیاط واجب…

3- مکارم: و اگر چند روز آن نشانه حیض دارد باید همان را حیض قرار دهد و اگر بیشتر از ایّام عادت او باشد از آخر آن کم می کند و اگر کمتر از ایّام عادت اوست، باید آن روزها را با چند روز بعد از آن که در مجموع به اندازه عادتش شود حیض قرار دهد و بقیّه استحاضه است.

گلپایگانی، صافی: می تواند به شماره روزهای عادتش از اول یا وسط، حیض و بقیّه را استحاضه قرار دهد…

4- مظاهری: اگر همه خونهایی که دیده یکجور نباشد، بلکه چند روز آن نشانه حیض را داشته باشد، باید از روزی که نشانه حیض را دارد به اندازه عادت خود حیض و بقیّه را استحاضه قرار دهد.

*****

خوئی، تبریزی: مسأله 499- زنی که عادت عددیّه دارد، اگر با نشانه های حیض، کمتر یا بیشتر از شماره عادت خود خون ببیند و از ده روز تجاوز نکند تمام آنها را حیض قرار دهد اگر چه خون قطع نشود و بدون داشتن نشانه های حیض از ده روز تجاوز کند؛ و اگر با نشانه های حیض از ده روز تجاوز کرد باید از موقع دیدن آن خون به شماره روزهای عادتش حیض و بقیّه را استحاضه قرار دهد.

وحید: مسأله 499 – زنی که عادت عددیه دارد، اگر با نشانه های حیض؛ کمتر یا بیشتر از شمارۀ عادت خود خون ببیند و از ده روز تجاوز نکند تمام آنها را حیض قرار دهد، و اگر از ده روز بیشتر شود، چنانچه همۀ خونهایی که دیده به صفات حیض باشد باید از موقع دیدن خون به شمارۀ روزهای عادتش حیض و بقیّه را استحاضه قرار دهد، و اگر همۀ خونهایی که دیده یکجور نباشد، بلکه چند روز از آن نشانه حیض و چند روز دیگر نشانه استحاضه داشته باشد، چنانچه روزهایی که خون نشانه حیض دارد با شماره روزهای عادت او یک اندازه است باید همان روزها را حیض و بقیّه را استحاضه قرار دهد، و اگر روزهایی که خون نشانه حیض دارد از روزهای عادت او بیشتر است ،فقط به اندازه روزهای عادت را حیض و در زاید برآن که نشانه های حیض داشته باشد و بیشتر از ده روز نباشد بنابراحتیاط جمع کند بین تروک حائض و افعال مستحاضه. و اگر روزهایی که خون نشانه حیض دارد از سه روز کمتر نبوده، ولی از روزهای عادت او کمتر است، باید آن روزها را حیض قرار دهد و در زاید برآن تا مقدار عادت بنابراحتیاط واجب جمع کند بین تروک حائض و اعمال مستحاضه.

زنجانی: مسأله 499- زنی که عادت عددیه دارد، اگر بیشتر از شماره عادت خود، خون یک شکل ببیند، پس اگر همه زرد رنگ یا قرمز روشن بود، مستحاضه است، و اگر همه قرمز تیره یا سیاه بود، به شماره روزهای عادتش حیض قرار می دهد و مستحب است تا ده روز استظهار نماید و بقیّه را استحاضه قرار می دهد و بنابراحتیاط مقدار حیض را از روزهای اول خون، قراردهد. و اگر خونی که دیده یک شکل نبوده است، بلکه چند روز از آن نشانه حیض و چند روز نشانه استحاضه را داشته باشد، چنانچه روزهایی که خون نشانه حیض را دارد با شماره عادت او یک اندازه است، باید همان روزها را حیض قرار داده و مستحب است بعد از آن تا ده روز استظهار نماید و بقیّه خونها استحاضه می باشد، و اگر خونی که نشانه حیض را دارد از روزهای عادت او بیشتر است، فقط به اندازه روزهای عادت از خونهای نشانه دار حیض قرار می دهد (و بنابراحتیاط این مقدار را از روزهای اول قرار دهد) و مستحب است تا ده روز استظهار کند (هرچند خون زردرنگ باشد) و بقیّه را استحاضه قرار می دهد؛ و اگر مقدار روزهایی که خون نشانه حیض را دارد از روزهای عادت او کمتر، ولی حداقل سه روز باشد، این مقدار را حیض قرار داده و مقداری از خونهای دیگر را نیز حیض قرار می دهد تا به اندازه عادت شود (و بنابر احتیاط اگر می تواند، مکمل عدد عادت را از بعد حساب می کند) و اگر از سه روز نیز کمتر باشد، به مقدار سه روز به احکام حائض رفتار می نماید و بعد ازپاک شدن، نماز و سایر عبادتهای واجبی که دراین سه روز بجا نیاورده ، قضا می نماید (بنابراحتیاط مکمل سه روز را از بعد حساب می کند) و در بقیّه روزها مستحاضه می باشد.

4- مضطربه

مسأله ۴۹۴- مضطربه یعنی زنی که چند ماه خون دیده ولی عادت معیّنی پیدا نکرده اگر بیشتر ازده روز خون ببیند و همه خونهایی که دیده یک جور باشد1 چنانچه عادت خویشان او هفت روز است باید هفت روز را حیض و بقیّه را استحاضه قرار دهد و اگر کمتر از مثلاً پنج روز است باید همان را حیض قرار دهد. و بنابراحتیاط واجب، در تفاوت بین شماره عادت آنان و هفت روز، که دو روز است، کارهایی را که بر حائض حرام است ترک نماید و کارهای استحاضه را بجا آورد، یعنی به دستوری که برای زن مستحاضه گفته شد عبادتهای خود را انجام دهد و اگر عادت خویشانش بیشتر از هفت روز مثلاً نه روز است، باید هفت روز را حیض قرار دهد و بنابراحتیاط واجب در تفاوت بین هفت روز و عادت آنان، که دو روز است، کارهای استحاضه را بجا آورد و کارهایی را که بر حائض حرام است ترک نماید.

۱- اراکی: باید شماره عادت خویشان را حیض قراردهد و بقیّه را استحاضه و چنانچه خویشاوندانی نداشته باشد یا شماره عادت آنها مثل هم نباشد، همچنانکه در مسأله [۴۸۶] بیان شد عمل نماید .

بهجت: چنانچه عادت خویشان او مشخص است آن مقدار را برای خود حیض و بقیّه را استحاضه قرار می دهد.

جوادی آملی: مضطربه ـ يعنی خانمی كه چند ماه خون ديده؛ ولی عادت معيّنی پيدا نكرده ـ اگر كمتر از ده روز خون ببيند، همه‌اش حيض است و چنانچه بيشتر از ده روز خون ببيند و نشانهٔ همهٔ خون‌هايی كه ديده يکنواخت باشد…

*****

گلپایگانی، صافی: مسأله ۵۰۰- مضطربه یعنی زنی که چند ماه خون دیده ولی عادت معیّنی پیدا نکرده یا عادتش به هم خورده و عادت دیگری پیدا نکرده است، اگر بیشتر از ده روز خون ببیند و همۀ خونهایی که دیده یکجور باشد باید به عادت خویشان خود رجوع کند – چه عادت آنان هفت روز باشد یا کمتر یا بیشتر –  (صافی: ولی اگر عادت آنها  از هفت روز کمتر یا بیشتر باشد باید احتیاطی را که در مسأله [۴۸۹] گفته شد، رعایت نماید) و اگر خویشانش  عادتی ندارند یا در عادت مختلف باشند باید در هر ماه از روزی که خون می بیند سه روز یا هفت روز یا شش روز را به دستوری که در مسأله [۴۹۱] گذشت  حیض و بقیّه را استحاضه قرار دهد(۱).

(۱) صافی: باید در هر ماه، از روزی که خون می بیند هفت روز یا شش روز را حیض و بقیّه را استحاضه قرار دهد.

خوئی، تبریزی:مسأله ۵۰۰-  مضطربه یعنی  زنی که چند ماه خون دیده ولی عادت معینی پیدا نکرده اگر بیش از ده روز خون ببیند و همه خونهایی که دیده دارای نشانه های حیض باشد، شش یا هفت روز را حیض قرار دهد و بقیّه استحاضه است.

سیستانی: مسأله ۴۸۳- مضطربه یعنی زنی که دو ماه پشت سر هم خون دیده است، ولی با اختلاف – هم از جهت وقت و هم از جهت عدد- اگر بیش از ده روز خون ببیند و همۀ خونهایی که دیده یکجور باشد،  به این معنی که همه آنها یا دارای نشانه های حیض یا دارای نشانه های استحاضه باشد، حکم او بنابراحتياط حکم صاحب عادت وقتیه است که در غیر وقت عادت خود خون ببیند و به نشانه نتواند حیض را از استحاضه تمیز بدهد، که باید عادت بعضی از خویشان خود را حیض قرار بدهد و در صورتی که ممکن نباشد عددی بین سه و ده روز را برای خود حیض قرار دهد به بیان و شرحی که در مسأله [۴۸۸ و ۴۸۹] گذشت.

وحید: مسأله ۵۰۰- مضطربه یعنی زنی که چند ماه خون دیده ولی عادت معیّنی پیدا نکرده یا عادتش به هم خورده، و عادت دیگری پیدا نکرده اگر بیشتر از ده روز خون ببیند و همۀ خونهایی که دیده دارای نشانه های حیض باشد، چنانچه عادت خویشان او شش یا هفت روز است، همان را حیض و بقیّه را استحاضه قرار دهد. و اگر کمتر است – مثلاً پنج روز است – همان را حیض قرار دهد و بنابراحتیاط واجب، در تفاوت بین شماره عادت آنان و شش یا هفت روز- که یک یا دو روز است- کارهایی که بر حائض حرام است ترک نماید و کارهای استحاضه را بجا آورد و اگر عادت خویشانش بیشتر از هفت روز – مثلاً نه روز است- شش یا هفت روز را حیض قرار دهد و بنابر احتیاط واجب در تفاوت بین شش یا هفت و عادت آنان – که دو روز یا سه روز است- کارهایی را که بر حائض حرام است ترک نماید و کارهای استحاضه را بجا آورد.

مکارم: مسأله ۴۷۴-  مضطربه یعنی زنی که چند ماه، خون دیده، ولی عادت معیّنی پیدا نکرده است، اگر ده روز یا کمتر خون ببیند همه اش حیض است و اگر بیشتر از ده روز ببیند چنانچه بعضی نشانه حیض داشته باشد و از سه روز کمتر و از ده روز بیشتر نباشد، حیض محسوب می شود و اگر همه اش یکجور باشد مطابق عادت خویشاوندان خود عمل می کند (اگر عادت همه یا اکثریت قاطع آنها یکسان باشد) و هر گاه عادت آنها مختلف باشد، احتیاط آن است که عادت خود را هفت روز قرار دهد.

سبحانی: مسأله ۴۲۵- زنی که چند ماه خون دیده ولی عادت معیّنی پیدا نکرده است چند صورت دارد:

۱- در تمام ماه فقط ده روز یا کمتر – حداقلّ سه روز خون می بیند – خون می بیند؛ همه اش حیض است.

۲-  در تمام ماه بیشتر از ده روز خون می بیند و روزهایی که آن خون نشانه های حیض را دارد، بیشتر از سه روز و کمتر از ده روز است؛ همۀ این روزها حیض محسوب می شود.

۳- اگر همه روزهای بیشتر از ده روز از نظر اوصاف یکسان است، به عادت اکثر قاطع خویشان از نظر عدد عمل کند.

۴- اگر خویشان از نظر شمارۀ ایّام مختلف هستند، هفت روز حیض و باقیمانده را استحاضه محسوب کند.

مظاهری: مسأله ۳۹۷- وقتیّه یا مضطربه یا مبتدئه اگر بیشتر از ده روز خونی ببیند که چند روز آن نشانه حیض را دارد، چنانچه خونی که نشانۀ حیض دارد کمتر از سه روز و بیشتر از ده روز نباشد، باید تمام آن را حیض و بقیّه را استحاضه قرار دهد، و اگرخونی که نشانه حیض دارد کمتر از سه روز یا بیشتر از ده روز باشد، یا همۀ خونها یکجور باشد، باید به اندازه عادت خویشان خون حیض قرار دهد، و چنانه خویش ندارد، یا شماره عادت آنان یکجور نیست، یا دسترسی به آنان ندارد، باید تا هفت روز را حیض قرار دهد.

زنجانی: مسأله ۵۰۰- مبتدئه یعنی زنی که دفعه اول خون دیدن اوست. و مضطربه یعنی زنی که بیش از یک بار خون دیده، ولی عادت معیّنی نه در وقت و نه در عدد پیدا نکرده،  یا عادتش از بین رفته و عادت تازه ای پید ا نکرده است. این دو در احکام حیض و استحاضه یکسان هستند بجز در حکمی که در مسأله [۵۰۴] خواهد آمد.

زنجانی: مسأله ۵۰۱- مبتدئه  و مضطربه اگر خونی ببیند که نشانه های حیض را داشته باشد باید به وظایف حائض رفتار کند و اگر بعد روشن شود که آن خون حیض نبوده (مثلاً خون سه روز درضمن یک دهه ادامه نیابد) باید عبادتهای واجبی را که ترک کرده قضا کند و اگر خونی که می بیند نشانه های حیض را نداشته باشد باید به احکام مستحاضه عمل کند.

زنجانی: مسأله ۵۰۲- مبتدئه یا مضطربه اگر چند روز خون ببیند، چنانچه این خون صفات حیض را نداشته باشد استحاضه است، و اگر نشانه های حیض را داشته باشد و از سه روز کمتر و از ده روز بیشتر نباشد همگی حیض است. اما اگر خون نشانه دار بیش از ده روز ادامه یابد، مقدار عادت یکی از خویشاوندان در سنّ و سال خود را حیض قرار می دهد و اگر هیچ یک از خویشاوندانش عادت معیّنی نداشته باشند، یا به آنها دسترسی نداشته باشد، شش یا هفت روز را برای خود حیض قرار می دهد (و بنابراحتیاط این مقدار را از اول خونها قرار می دهد) و در هر دو صورت (رجوع به عادت برخی خویشاوندان یا حیض قرار دادن شش یا هفت روز) مستحبّ است تا ده روز استظهار کند (چنانچه در مسأله اختصاصی [۴۸۷ بعد از مسأله ۴۸۰ متن اصلی] گذشت) و پس از آن باید به احکام مستحاضه عمل کند.

زنجانی: مسأله ۵۰۳- مبتدئه یا مضطربه اگر خونی ببیند که برخی از آن نشانه های حیض را دارد و برخی نشانه های حیض را ندارد، سه صورت دارد:

 الف: خون نشانه دار از سه روز کمتر و از ده روز بیشتر نباشد، در این صورت خون نشانه دار را حیض و خون بدون نشانه های حیض را استحاضه قرار می دهد.

ب: خون نشانه دار کمتر از سه روز باشد، که باید آن خون نشانه دار و مکمل آن را تا سه روز از خونهای بی نشانه حیض قرار دهد و پس از پاک شدن، نماز و سایر عبادتهای واجبی را که ترک کرده قضا کند (و بنابراحتیاط اگر می تواند کسری سه روز را از خونهایی که پس از خونهای نشانه دار است تکمیل می کند) و خون بعد از سه روز را استحاضه قرار می دهد.

ج: خون نشانه دار بیشتر از ده روز باشد در این صورت برای تعیین مقدار حیض خود به عادت یکی از خویشاوندان خویش در این سن و سال مراجعه می کند و اگر هیچیک از آنها عادت نداشته باشند یا به آنها دسترسی نداشته باشد شش یا هفت روز از خونهای نشانه دار را حیض قرار می دهد (و بنابراحتیاط این مقدار را از اول خونهای نشانه دار قرار می دهد) و در هر دو صورت خونهای بعد را استحاضه قرار می دهد. البته در صورت اول و سوم این مسأله مستحبّ است تا ده روز استظهار کند. (همانطور در مسأله اختصاصی [۴۸۷ بعد از مسأله ۴۸۰ متن اصلی] گذشت).

زنجانی: مسأله ۵۰۴- مبتدئه یا مضطربه اگر پیش از گذشتن ده روز از خونی که با نشانه های حیض دیده ، بار دیگر خونی ببیند که نشانه های حیض را داراست ، مثلاً پنج روز خون سیاه، سپس نه روز خون زرد و سپس چند روز خون سیاه ببیند ، اگر مجموع خونهایی که نشانه های حیض را دارند از ده روز بیشتر نباشد، همه آنها حیض است و مستحبّ است تا ده روز استظهار کند (همانطور که در مسأله اختصاصی [۴۸۷ بعد از مسأله ۴۸۰ متن اصلی] گذشت) . و اگر مجموع خونهای نشانه دار از ده روز بیشتر باشد، به مقدار عادت یکی از خویشاوندان خویش در این سنّ و سال را حیض قرار می دهد (و بنابراحتیاط این مقدار را از اول خونها قرار می دهد) و پس از ده روز مستحاضه است . لازم به ذکر است که در تمام صورتهای این مسأله اگر مضطربه نسبت به مقداری از عدد یا وقت حیض اطمینان داشته باشد، باید آن را رعایت کند؛ بنابراین اگر اکثر حیض او منظم نباشد، ولی در سالهای اخیر هیچگاه عادت وی مثلاً از هشت روز کمتر نبوده باشد باید در صورت امکان عادت خود را از این مقدار کمتر قرار ندهد، هرچند عادت تمام خویشاوندانش کمتر از آن باشد . همچنین اگر ابتدای عادت وی از جهت وقت نامشخص باشد و گاه چند روز قبل از آغاز ماه خون می بیند و گاه از آغاز ماه، ولی همیشه در سالهای کنونی وی در سه روز اول ماه خون می بیند، در این صورت خون سه روز اول ماه را باید حیض قرار دهد، هرچند نشانه های حیض را دارا نباشد.

مسأله ۴۹۵- مضطربه اگر بیشتر از ده روز خونی بببیند که چند روز آن نشانه حیض و چند روز دیگر نشانه استحاضه دارد۱، چنانچه خونی که نشانه حیض دارد کمتر از سه روز یا بیشتر از ده روز نباشد، همه آن حیض است۲ و اگر خونی که نشانه حیض را دارد کمتر از سه روز باشد باید همان را حیض قرار دهد و تا هفت روز بقیّه به دستوری که در مسأله قبل گفته شد رفتار نماید۳ و همچنین است اگر پیش از گذشتن ده روز از خونی که نشانه حیض دارد دوباره خونی ببیند که آن هم نشانه حیض را داشته باشد، مثل آنکه پنج روز خون سیاه و نه روز خون زرد و دوباره پنج روز خون سیاه ببیند، باید خون اول را حیض قراردهد۴ و بقیّه آن را تا هفت روز به دستوری که در مسأله قبل گفته شد رفتار نماید.

این مسأله در رساله آیت الله مکارم نیست.

۱- سیستانی: باید به دستوری که در ابتدای مسأله [۴۸۹] گفته شد عمل نماید.

۲- گلپایگانی، صافی: چنانچه خونی که نشانه حیض دارد کمتر از سه روز یا بیشتر از ده روز باشد باید به دستوری که در مسأله قبل گفته شد رفتار نماید و اگر خونی که نشانه حیض دارد کمتر از سه روز و بیشتر از ده روز نباشد همه آن حیض است ولی اگر پیش از گذشتن ده روز از خونی که نشانه حیض دارد دوباره خونی ببیند که آن هم نشانه حیض را داشته باشد-مثل آن که پنچ روز خون سیاه و نه روز خون زرد و دوباره پنج روز خون سیاه ببیند- باید در هر دو خون که نشانه حیض دارد احتیاط کند به ترک آنچه بر حائض حرام است و بجا آوردن کارهای مستحاضه.

خوئی، تبریزی، وحید: چنانچه خونی که نشانه حیض دارد کمتر از سه روز و بیشتر از ده روز نباشد همه آن حیض است و اگر همه آن را که نشانه حیض دارد نشود حیض قرار دهد مثل آن که پنج روز به نشانه های حیض و پنج روز به نشانه های استحاضه و پنج روز دوباره به نشانه های حیض ببیند، پس اگر آنچه به نشانه های حیض است هر کدام را بشود حیض قرار دهد به این که هر کدام کمتر از سه روز و بیشتر از ده روز نباشد(۱)  باید در هر دو خون احتیاط کند(۲) و آنچه در وسط است و به نشانه های حیض نیست استحاضه قرار دهد و اگر فقط یکی از آنها را بشود حیض قرار داد همان را حیض و بقیّه را استحاضه قرار دهد.

(۱) تبریزی: باید اولی را حیض و بقیّه را استحاضه قرار دهد.

(۲) وحید: به جمع بین تروک حائض و اعمال مستحاضه…

فاضل: چنانچه خونی که نشانه حیض دارد کمتر از سه روز و بیشتر از ده روز نباشد خونی که نشانه حیض دارد حیض است و خونی که نشانه استحاضه دارد استحاضه می باشد و اگر خونی که نشانه حیض را دارد کمتر از سه روز باشد باید به عادت خویشان خود نگاه کند اگر هفت روز است باید هفت روز حیض و بقیّه را استحاضه قرار دهد و اگر عادت خویشان کمتر از هفت روز یا بیشتر از هفت روز است به دستوری که در مسأله قبل گفته شد عمل نماید، یعنی باید همان را حیض قرار دهد و تا هفت روز بقیّه به دستوری که در مسائل قبل گفته شد رفتار نماید. و اگر پیش از گذشتن ده روز از خونی که نشانه حیض دارد دوباره خونی ببیند که آن هم نشانه حیض را داشته باشد، مثل آن که پنج روز خون سیاه و نه روز خون زرد و دوباره پنج روز خون سیاه ببیند، باید خون اول را حیض قرار دهد و بقیّه آن را تا هفت روز به دستوری که در مسأله قبل گفته شد رفتار نماید.

بهجت: چنانچه خونی که نشانه حیض دارد کمتر از سه روز و بیشتر از ده روز نباشد، همه آن حیض است  و اگر خونی که نشانه حیض دارد، کمتر از سه روز باشد باید بنابراحتیاط تا هفت روز را حیض قرار دهد.

۳- اراکی: باید همان را حیض قرار دهد و در تعداد روزها به خویشاوندان خود مراجعه کند و به دستوری که درمسأله قبل گفته شد رفتار نماید…

۴- اراکی: و در بقیّه آن به دستوری که در مسأله قبل گفته شد رفتار نماید.

زنجانی، سبحانی، مظاهری: رجوع کنید به ذیل مسأله ۴۹۴.

5- مبتدئه

مسأله 496- مبتدئه یعنی زنی که دفعه اول خون دیدن اوست1، اگر بیشتر از ده روز خون ببیند و همه خونهایی که دیده یک جور باشد2، باید عادت خویشان خود را (به طوری که در وقتیه گفته شد3) حیض و بقیّه را استحاضه قرار دهد4.

1- مکارم: اگر ده روز یا کمتر خون ببیند همه اش حیض است و …

2- خوئی، تبریزی، وحید: همه خونهایی که دیده  دارای نشانه های حیض باشد…

سیستانی: باید مقدار عادت یکی از خویشان خود را حیض و بقیّه را استحاضه قرار دهد به دو شرطی که در مسأله [489] گذشت و اگر این ممکن نشد باید یک عددی بین سه روز و ده روز را حیض خود قرار دهد به دستوری که در مسأله [اختصاصی 481 بعد از 490 متن اصلی] بیان شد.

3- بهجت: به طوری که در مضطربه گفته شد…

[قسمت داخل پرانتز در رساله آیات عظام: خوئی، تبریزی و صافی نیست]

4- خوئی، تبریزی: و اگر خویشی نداشته یا عادت خویشانش مختلف باشد ماه اول را شش یا هفت روز حیض قرار داده و تا ده روز احتیاط کند و در ماههای بعد سه روز حیض قرار داده و تا شش یا هفت روز احتیاط کند.

وحید: و اگر خویشی نداشته یا عادت خویشانش مختلف باشد بنابراحتیاط واجب سه روز را حیض قرار دهد و در ماه اول تا ده روز و درماههای بعد تا شش یا هفت روز جمع کند بین تروک حائض و اعمال مستحاضه.

زنجانی: مظاهری: رجوع کنید به ذیل مسأله 494.

مسأله 497- مبتدئه اگر بیشتر از ده روز خونی ببیند که چند روز آن نشانه حیض و چند روز دیگر نشانه استحاضه را داشته باشد، چنانچه خونی که نشانه حیض دارد، کمتر از سه روز و بیشتر از ده روز نباشد، همه آن حیض است1 ولی اگر پیش از گذشتن ده روز از خونی که نشانه حیض دارد دوباره خونی ببیند که آن هم نشانه خون حیض داشته باشد، مثل آن که پنج روز خون سیاه و نه روز خون زرد و دوباره پنج روز خون سیاه ببیند باید از اول خون اول، که نشانه حیض دارد، حیض قرار دهد و در عدد، رجوع به خویشاوندان خود کند و بقیّه را استحاضه قرار دهد2.

1- سبحانی: [پایان مسأله]

فاضل: خونی که نشانه حیض دارد حیض می باشد و خونی که نشانه حیض ندارد استحاضه می باشد…

2- خوئی: باید خون وسطی را استحاضه قرار دهد و در دو طرف آن احتیاط کند چنان که در مضطربه گذشت.

وحید: باید خون وسط را استحاضه قرار دهد و در خون اول و آخر احتیاط کند به جمع بین تروک حائض و اعمال مستحاضه .

گلپایگانی، صافی: باید در هر دو خون که نشانه حیض دارد احتیاط کند به ترک آنچه بر حائض حرام است و انجام کارهای مستحاضه.

سیستانی: باید خون اول را حیض و دو خون دیگر را استحاضه قرار دهد، چنانکه در مضطربه گذشت.

تبریزی: باید خون اولی را حیض و بقیّه را استحاضه قرار دهد.

زنجانی، مظاهری: رجوع کنید به ذیل مسأله 494.

*****

مکارم: مسأله 476 – اگر مبتدئه بیشتر از ده روز خون ببیند که چند روز آن نشانه حیض دارد، چنانچه خونی که نشانه حیض دارد، کمتر از سه روز و بیشتر از ده روز نباشد، آن خون حیض و بقیّه استحاضه است و اگر کمتر از سه روز باشد بايد آنچه را نشانه حیض دارد بگیرد و باقیمانده را به عادت خویشاوندان خود مراجعه کند، همچنین اگر آنچه نشانه حیض دارد بیش از ده روز باشد به تعداد عادت خویشاوندان خود حیض قرار می دهد و بقیّه استحاضه است.

مسأله 498- مبتدئه اگر بیشتر از ده روز خونی ببیند که چند روز آن نشانه حیض و چند روز دیگر آن نشانه استحاضه داشته باشد1، چنانچه خونی که نشانه حیض دارد از سه روزکمتر یا از ده روز بیشتر باشد2، باید3 از اولی که خون نشانه حیض دارد، حیض قرار دهد و در عدد، به خویشاوندان خود رجوع کند و بقیّه را استحاضه قرار دهد.

1- خوئی، وحید: ولی خونی که نشانه حیض دارد از سه روز کمترباشد همه خونهایی که دیده استحاضه است.[پایان مسأله]

سیستانی: ولی خونی که نشانه حیض دارد از سه روز کمتر یا از ده روز بیشتر باشد باید به دستوری که در ابتدای مسأله [489] گفته شد عمل نماید.

تبریزی: ولی خونی که نشانه حیض دارد، از سه روز کمتر باشد، بنابراحتیاط از اوّل دیدن خون به مقدار عادت خویشانش بین تروک حائض و اعمال مستحاضه جمع نماید و اگر خویشی نداشت یا عادت آنها مختلف بود، در ماه اوّل تا ده روز احتیاط نماید و در ماههای دیگر مبتدئه ای عمل کند که درمسأله [496] گذشت.

2- گلپایگانی: باید عادت خویشان خود را حیض و بقیّه را استحاضه قرار دهد و اگر خویشانش عادت ندارند یا مختلف هستند  به دستوری که در مسأله [491] گذشت رفتار کند.

صافی: باید عادت خویشان خود را حیض و بقیّه را استحاضه قرار دهد و اگر خویشانش عادت ندارند یا مختلف هستند در ماه اول حیض خود را هفت روز قرار می دهد و پس از آن تا روز دهم احتیاطاً بین تروک حايض و اعمال مستحاضه جمع نماید و در بعد از ماه اول، حیض را سه روز قرار دهد و سپس تا روز ششم یا هفتم احتیاط مذکور را انجام دهد.

3- فاضل: باید بنابراحتیاط…

مکارم: رجوع کنید به ذیل مسأله 497.

زنجانی، مظاهری: رجوع کنید به ذیل مسأله 494.

6- ناسیه

مسأله 499- ناسیه یعنی زنی که عادت خود را1 فراموش کرده است2 اگر بیشتر از ده روز خون ببیند باید روزهایی که خون او نشانه حیض را دارد3 تا ده روز، حیض قرار دهد و بقیّه را استحاضه قرار دهد و اگر نتواند حیض را به واسطه نشانه های آن تشخیص دهد4، بنابر احتیاط واجب باید هفت روز اول را حیض و بقیّه را استحاضه قرار دهد5.

1- بهجت: وقت و عدد عادت خود را …

2- جوادی آملی: ناسيه ـ يعنی خانمی كه عادت خود را فراموش كرده است ـ اگر كمتر از ده روز خون ببيند، همه‌اش حيض است…

3- گلپایگانی، صافی: حیض قرار دهد. و اگر نتواند حیض را به واسطه نشانه های آن تشخیص دهد، باید (گلپایگانی: سه روز یا) شش روز یا هفت روز اول را حیض و بقیّه را استحاضه قرار دهد، و اختیار اول بنابر احتیاط (صافی: بنابر احتیاط مستحب) است (گلپایگانی: و اقوی تخییر بین سه عدد است مطلقاً، یعنی مقیّد به اول نیست).

4- اراکی: مخیّر است که شش روز یا هفت روز را در هر ماه حیض و بقیّه را استحاضه قرار دهد، و یا یک ماه سه روز و درماه دیگر ده روز را حیض و بقیّه را استحاضه قرار دهد و یا عکس این را عمل نماید یعنی ماه اول ده روز حیض قرار دهد، و ماه دوم سه روز، و احتیاط مستحب آن است که هفت روز را حیض، و بقیّه را استحاضه قرار دهد.

مظاهری: باید تا هفت روز را حیض و بقیّه را استحاضه قرار دهد.

5- بهجت: مگر این که بداند بطور مسلم در روزهای اول حیض نمی شده است که در آن صورت بعد از‌آن روزها را باید حیض قرار دهد. و اگر ظنّ اطمینانی پیدا کرد که ایّام عادتش مثل خویشان خود است عادت آنها را برای خود انتخاب می کند.

*****

خوئی، تبریزی: مسأله 505- ناسیه یعنی زنی که مقدار عادت خود را فراموش کرده است؛ اگر خوني به نشانه حیض ببیند که کمتر از سه روز و بیشتر از ده روز نباشد آن را حیض قرار دهد، و اگر آن خون بیشتر از ده روز  باشد تا هر زمانی که احتمال بقاء عادت را می دهد حیض قرار داده و بقیّه استحاضه است، ولی در صورتی که احتمال بقاء عادتش در بیشتر از هفت تا ده روز باشد پس از روز هفتم احتیاط کند (تبریزی: و در صورتی که بداند خونی را که دیده در ایّام عادتش نیست و بعضی از خون اوصاف حیض را داشته باشد و کمتر از سه روز و بیشتر از ده روز نباشد آن را حیض و بقیّه را استحاضه قرار دهد).

مکارم: مسأله 477 – «ناسیه» یعنی زنی که عادت خود را فراموش کرده، اگر ده روز  یا کمتر خون ببیند همه اش حیض است، و اگر بیشتر از ده روز ببیند باید روزهایی که خون او نشانه حیض دارد حیض قرار دهد (به شرط این که کمتر از سه روز و بیشتر از ده روز نباشد) و اگر بیشتر باشد یا همه روزها را یکجور دیده، احتیاط واجب آن است که هفت روز اول را حیض قرار دهد و بقیّه را استحاضه.

سیستانی: مسأله 488- ناسیه یعنی زنی که مقدار یا زمان عادت خود را یا هر دو را فراموش کرده است؛ این زن اگر خونی ببیند که کمتر از سه روز و بیشتر از ده روز نباشد همه آن حیض است، ولي اگر بیشتر از ده روز باشد موارد آن بر چند قسم است:

1- آنکه عادت وقتیه یا عددیه یا هر دو داشته است، ولی آن را به کلی فراموش کرده است که حتی به نحو اجمال هم زمان یا عدد آن را به یاد نمی آورد که این زن حکم مبتدئه را دارد که گذشت.

2- آنکه عادت وقتیه دارد، چه عددیه باشد چه نباشد، ولی از وقت عادت خود به نحو اجمال چیزی به یاد دارد؛مثلاً می داند که فلان روز جزء عادت او بوده یا عادت او در نیمه اول ماه بوده است؛ چنین زنی نیز حکم مبتدئه را دارد، ولی نباید حیض را در زماني قرار دهد که یقیناً خلاف عادت او است؛ مثلاً اگر بداند روز هفدهم ماه جزء عادت او بوده یا عادت او در نیمه دوم بوده است واکنون از اول تا بیستم ماه خون دیده است نمی تواند عادت خود را در دهه اول قرار دهد، حتی اگر به نشانه های حیض باشد و دهه دوم به نشانه های استحاضه.

3- آنکه صاحب عادت عددیه بوده و مقدار عادت خود را فراموش کرده باشد، این زن نیز حکم مبتدئه را دارد ولی نباید مقداری را که حیض قرار می دهد کمتر از مقداری باشد که می داند شماره حیض او کمتر از آن نیست و همچنین نمی شود كه بیشتر از مقداری قرار دهد که می داند شماره عادتش بیش از آن نیست. و شبیه این امر را باید در عادت عددیه ناقصه هم مراعات کرد یعنی زنی که شماره عادتش مردد است بین دو عدد، زیادتر از سه روز و کمتر از ده روز مثل آن که در هر ماه یا شش روز خون می بیند یا هفت روز، نمی تواند به واسطه نشانه های حیض یا ملاحظه عادت بعضی از خویشانش و یا به اختیار عدد – در صورتی که بیش از ده روز خون ببیند- کمتر از شش روز یا بیشتر از هفت روز را حیض قرار دهد.

زنجانی: مسأله 505- ناسیه یعنی زنی که عادت داشته باشد ولی عادت خود را فراموش کرده باشد، اگر هم در وقت و هم درعدد عادت داشته و عادت خود را فراموش کند، مسأله سه صورت دارد:

اول: تنها عادت وقتی خود را فراموش کند که حکم زنی را دارد که عادت عددی دارد.

دوم: تنها عادت عددی خود را فراموش کند که حکم زنی را دارد که عادت وقتی دارد.

سوم: هر دو عادت خود را فراموش کند که در حکم مضطربه است، همچنین اگر تنها در یکی از وقت و عدد عادت داشته و آن را فراموش کند در حکم مضطربه است البته اگر مقداری از عادت خود را در یاد داشته باشد. مثلاً مطمئن است که عادت وی از هشت روز کمتر نیست ولی احتمال می دهد که نه یا ده روز باشد، در این صورت در صورت امکان نباید ایّام حیض خود را از مقداری که در یاد دارد کمتر قرار دهد. همچنین اگر ناسیه مقداری از وقت عادت خود را در یاد داشته باشد مثلاً بداند که در سالهای کنونی وی همیشه سه روز اول ماه را حائض بوده ولی اول و آخر زمان حیض خود را فراموش کرده، باید در وقتی که در یاد دارد خون را حیض قرار دهد هر چند نشانه های حیض را نداشته باشد.

وحید: مسأله 505 – ناسیه بر سه قسم است:

1- آنکه فقط عادت عددیه داشته و فراموش کرده، که دراین صورت اگر خونی ببیند دارای صفات حیض و از سه روز کمتر و از ده روز بیشتر نباشد تمام آن حیض است و اگر از ده روز بیشتر باشد تا مقداری که احتمال عادت می دهد باید حیض قرار دهد. و اگر آن مقدار کمتر از شش یا بیشتر از هفت روز باشد بنابراحتیاط واجب در تفاوت آن مقدار و شش یا هفت روز – که اختیار می کند – جمع کند بین تروک حائض و افعال مستحاضه.

2- آنکه فقط عادت وقتیه داشته و فراموش کرده، که در این صورت اگر خونی ببیند دارای صفات حیض و از سه روز کمتر و از ده روز بیشتر نباشد تمام آن حیض است و اگر از ده روز بیشتر باشد اگر بداند بعض آن خون مصادف با عادت است باید در تمام آن خون جمع کند بین تروک حائض و اعمال مستحاضه. هر چند تمام یا بعض آن خون به صفات حیض نباشد  و همچنین در فرضی که نداند ولی احتمال تصادف آن را با ایّام عادت بدهد و اگر احتمال تصادف ندهد در صورتی که بعض آن خون دارای صفات حیض و بعضی دارای صفات استحاضه باشد، آنچه دارای صفات حیض است اگر کمتر از سه روز و بیشتر از ده روز نباشد حیض و باقی استحاضه است. و در صورتی که تمام آن خون دارای صفات حیض باشد یا آنچه صفات حیض دارد بیشتراز ده روز باشد شش یا هفت روز آن را حیض قرار داده و باقی استحاضه است.

3- آنکه عادت وقتیه و عددیه -هر دو- را داشته، و این سه صورت دارد:

1- آنکه فقط وقت را فراموش کرده و وظیفه او همان است که در قسم دوم گذشت؛ مگر اینکه خون دارای صفات بوده و بداند مصادف با عادت نیست و از ده روز بیشتر باشد، که در این صورت اگر عادت او شش یا هفت روز است همان را حیض قرار داده، و اگر کمتر یا بیشتر از آن است بنابراحتیاط واجب در تفاوت آن مقدار و شش یا هفت روز – که اختیار می کند – جمع کند بین تروک حائض و اعمال مستحاضه، وبقیّه را استحاضه قرار دهد.

2- آن که فقط عدد را فراموش کرده، در این صورت آنچه در وقت دیده تا مقداری که یقین دارد از عادت کمتر نیست حیض است هرچند نشانه های حیض را نداشته باشد، و در زائد از آن اگر با نشانه های حیض بوده و با خون قبل بیشتر از ده روز نباشد همه حیض است و اگر بیشتر از ده روز باشد، چنانچه مقداری که احتمال می دهد عادت به آن مقدار باشد کمتر از شش روز است، آن مقدار را حیض و تا روز ششم یا هفتم – که اختیار می کند – جمع کند بین تروک حائض و اعمال مستحاضه، و اگر بیشتر از هفت روز است، تا روز ششم یا هفتم – که اختیار کند – حیض، و از آنچه اختیار کرده تا آن مقدار که از ده روز نگذرد، همان احتیاط مراعات شود.

3) آن که وقت و عدد -هر دو- را فراموش کرده، دراین صورت اگرخونی که دیده با صفات بوده و از سه روز کمتر و از ده روز بیشتر نبوده تمام آن حیض است، و اگر بیشترباشد و بداند که با ایّام عادت مصادف نیست چنانچه مقداری که احتمال عادت می دهد شش یا هفت روز باشد آن را حیض و بقیّه را استحاضه قرار دهد، و اگر کمتر از شش روز باشد آن مقدار را حیض و تا روز ششم یا هفتم – که اختیار می کند – احتیاط واجب مراعات وظائف حائض و مستحاضه است، و اگر بیشتر از هفت روز باشد تا روز ششم یا هفتم – که اختیار می کند- حیض، و از آنچه اختیار کرده تا آن مقدار که از ده روز نگذرد همان احتیاط مراعات شود.

و اگر صفات خون مختلف باشد – یعنی بعضی به صفت حیض و بعضی به صفت استحاضه باشد – خونی را که به صفت حیض دیده و از سه روز کمتر و از ده روز بیشتر نبوده حیض، و خونی را که به صفت استحاضه دیده اگر بداند مصادف با عادت نبود استحاضه است و اگر احتمال تصادف آن را بدهد باید احتیاط کند به ترتیب آثار حیض و استحاضه.