غسل های مستحب – چهارده مرجع

مسأله 644- غسل های مستحبّ در شرع مقدّس اسلام بسیار است و از آن جمله است:

1- غسل جمعه، و وقت آن از اذان صبح است تا ظهر و بهتر است نزدیک ظهر بجا اورده شود1 و اگر تا ظهر انجام ندهد بهتر است که بدون نیت ادا و قضا تا عصر2 جمعه بجا آورد3. و اگر در روز جمعه غسل نکند مستحبّ است از صبح شنبه تا غروب ،قضای آن را بجا آورد4. و کسی که می ترسد در روز جمعه آب پیدا نکند5 می تواند روز پنجشنبه غسل را انجام دهد6 (بلکه اگر در شب جمعه غسل را به امید آن که مطلوب خداوند عالم است بجا آورد، صحیح است7) و مستحبّ است انسان در موقع غسل جمعه بگوید: «أشهد ان لا اله الا الله وحده لا شریک له و أنّ محمداً عبده و رسوله أللهمّ صلّ علی محمد و آل محمد و اجعلنی من التوابین و اجعلنی من المتطهرین8».

2- غسل شب اول ماه رمضان و تمام شب های طاق مثل شب سوم و پنجم و هفتم، ولی از شب بیست و یکم مستحبّ است همه شب غسل کند (و برای غسل شب اول و پانزدهم و هفدهم و نوزدهم و بیست ویکم و بیست و سوم و بیست و پنجم و بیست و هفتم و بیست و نهم بیشتر سفارش شده است9). و وقت غسل شب های ماه رمضان، تمام شب است (و بهتر است مقارن غروب آفتاب10 بجا آورده باشد11) ولی از شب بیست و یکم تا آخر ماه بهتر است غسل را بین نماز مغرب و عشا بجا آورد12. و نیز مستحبّ است در شب بیست و سوم غیر از غسل اول شب، یک غسل هم در آخر شب انجام دهد.

3- غسل روز عید فطر و عید قربان و وقت آن از اذان صبح است تا غروب13 و بهتر است آن را پیش از نماز عید بجا آورد14 و اگر از ظهر تا غروب بجا آورد، احتیاط آن است كه15 به قصد رجاء انجام دهد16.

4- غسل شب عید فطر و وقت آن از اول مغرب است تا اذان صبح و بهتر است در اول شب بجا آورده شود.

5- غسل روز هشتم و نهم ذیحجه17 و در روز نهم بهتر است آن را نزدیک ظهر بجا آورد

6- غسل روز اول و پانزدهم و بیست و هفتم و آخر ماه رجب.

7-  غسل روز عید غدیر18 و بهتر است در وقت چاشت «صدر نهار» آن را انجام دهد 19.

8- غسل روز بیست وچهارم ذی حجّه20.

9- غسل روز عید نوروز و پانزدهم شعبان21 و نهم و هفدهم ربیع الاول و روز بیست و پنجم ذی القعده22 ولی غسل روز پانزدهم شعبان و غسلهای دیگری که تا آخر مسأله23 ذکر شده رجاءً انجام دهد .

10- غسل دادن بچه ای که تازه به دنیا آمده24.

11- غسل زنی که برای غیر شوهرش بوی خوش استعمال کرده است25.

12- غسل کسی که در حال مستی خوابیده26.

13- غسل کسی که جایی از بدنش را به بدن میّتی که غسل داده اند رسانده27.

14- غسل کسی که در موقع گرفتن خورشید و ماه نماز آیات را عمداً نخوانده در صورتی که تمام ماه و خورشید گرفته باشد28.

15- غسل کسی که برای تماشای دار آویخته رفته و آن را دیده باشد29 ولی اگر اتفاقاً یا از روی ناچاری نگاهش بیفتد یا مثلاً برای شهادت دادن رفته باشد، غسل مستحبّ نیست .

1- مکارم: 1- غسل جمعه، که از مهمترین و مؤكّدترین غسلهاي مستحبّ محسوب می شود و بهتر است که حتی الامکان آن را ترک نکنند، وقت آن، از اذان صبح روز جمعه است تا ظهر…

جوادی آملی: 1- غسل جمعه ـ که به آن بسیار سفارش شده است ـ و وقت آن از اذان صبح است تا ظهر و بهتر است نزديک ظهر به‌جا آورده شود…

2- گلپایگانی، صافی، سبحانی: تا غروب …

3- اراکی: اگر تا ظهر انجام ندهد بعد از آن تا عصر جمعه اگر بخواهد غسل کند، احتیاط واجب آن است که بدون نیت اداء و قضاء انجام دهد…

بهجت: اگر تا ظهر انجام ندهد، بنابر احوط بدون نیت اداء و قضاء تا عصر جمعه به جا آورد…

مکارم: اگر تا ظهر انجام نشود احتیاط آن است که بدون نیت اداء و قضاء و به قصد ما فی الذمه تا عصر جمعه بجا آورند…

4- فاضل: اگر در روز جمعه غسل نکند از صبح شنبه تا غروب قضای آن را بجا آورد و قضای آن در شب شنبه بنابر احتیاط صحیح نیست…

5- نوری: یا موفق نشود…

6- مکارم: روز پنجشنبه غسل را به نیت مقدم داشتن انجام دهد. همچنین در صورتی که احتمال دهد روز جمعه موفق نشود تقدیم آن  مانعی ندارد[پایان مورد اول]

7- گلپایگانی، صافی: کسی که می ترسد  روز جمعه آب پیدا نکند می تواند روز پنجشنبه غسل کند و یا در شب جمعه رجاءً غسل را انجام دهد…

سبحانی: کسی که می ترسد  روز جمعه آب پیدا نکند می تواند روز پنجشنبه و شب جمعه غسل را به امید آنکه مطلوب خداوند عالم است بجا آورد…

[قسمت داخل پرانتز در رساله آیات عظام: بهجت و فاضل نیست.]

8- مظاهری: 1- غسل جمعه، و وقت آن از اذان صبح جمعه است تا مغرب، و اگر در روز جمعه غسل نکند مستحبّ است تا روز شنبه قضای آنرا به جا آورد، بلکه تا آخر هفته به عنوان رجاء می توان انجام داد، و نیز می توان از اذان صبح پنجشنبه تا اذان صبح جمعه به عنوان تهیّأ انجام داد، و مستحبّ است انسان در موقع غسل جمعه بگوید: «أشهد ان لا اله الا الله وحده لا شریک له و أنّ محمداً عبده و رسوله أللهمّ صلّ علی محمد و آل محمد و اجعلنی من التوابین و اجعلنی من المتطهرین»[1]…

9- [قسمت داخل پرانتز در رساله آیت الله مکارم نیست]

10- گلپایگانی، صافی: مقارن غروب، یا کمی پیش از غروب…

نوری: نزدیک غروب آفتاب …

11- [قسمت داخل پرانتز در رساله آیت الله اراکی نیست]

سبحانی: بهتر است مقارن غروب آفتاب یا کمی پیش از آن بجا آورده شود…

مظاهری: بهتر است هنگام مغرب بجا اورده شود…

12- بهجت: زمان مخصوصی برای این غسل ها معیّن نیست، ولی بهتر است كه در اوّل شب، آنها را به جا آورد…

مكارم: وقت اين غسلها تمام شب است، هرچند بهتر است که همراه غروب آفتاب به جا آورند، ولی از شب بیست و یکم تا آخر ماه در بین نماز مغرب و عشاء انجام دهند و احتیاط آن است که تمام غسلهای ماه مبارک و غسلهایی را که در مسائل آینده می آید به قصد رجاء یعنی به امید مطلوبیت پروردگار به جا آورند. [پایان مورد دوم].

13- اراکی: تا ظهر…

مظاهری: تا مغرب…

 14- مکارم، سبحانی، مظاهری: [پایان مورد سوم].

15- اراکی، نوری: احتیاط واجب آن است که …

[عبارت «احتیاط آن است که» در رساله آیت الله بهجت نیست]

16- گلپایگانی، صافی: 3- غسل روز عید فطر و عید قربان و وقت آن از اذان صبح است تا ظهر و چون احتمال می رود که وقت آن تا غروب باشد اگر بعد از ظهر آن را بجا آورد احتیاط آن است که به قصد رجاء باشد…

17- بهجت: [پایان مورد 5]

مکارم: که روز ترویه و روز عرفه نام دارد [پایان مورد 5]

18- مکارم، بهجت: [پایان مورد7]

19- اراکی ، گلپایگانی، صافی، فاضل، سبحانی: بهتر است پیش از ظهر آن را انجام دهد…

نوری، مظاهری: بهتر است بعد از طلوع آفتاب، اول روز آن را انجام دهد…

20- [مورد 8 در رساله آیات عظام:مکارم و سبحانی نیست]

21- بهجت، مکارم: و هفدهم ربیع الأول [پایان مورد 9]

 22- گلپایگانی، صافی، مظاهری: [پایان مورد 9]

فاضل: 9- غسل روز عید نوروز و پانزدهم شعبان و نهم و هفدهم ربیع الاول و روز بیست و پنجم ذی القعده را رجاءً انجام دهد. [پایان مورد 9]

23- نوری: تا آخر این بند…

24- گلپایگانی، صافی: و وقت آن بعد از تولد است تا دو سه روز که بگویند تازه به دنیا آمده و اگر تأخیر شد رجاءً غسل بدهند…

سبحانی: در زمان تولد تا سه روز…

[مورد 10 در رساله آیت الله بهجت نیست]

25 و 26- [مورد 11 و 12 در رساله آیت الله بهجت نیست.]

27- [مورد 13 در رساله آیات عظام: مکارم و بهجت نیست]

28- گلپایگانی، صافی: بلکه احتیاط ترک نکردن این غسل است چنانکه احتیاط آن است که به قصد مافی الذمه بجا آورد و جهت تأخیر نماز یا از جهت بجا آوردن قضای نماز…

[مورد 14در رساله آیت الله مکارم نیست]

29-  مکارم: اما اگر تصادفاً نگاهش بر او بیفتد، یا برای مطلب لازمی مانند شهادت دادن رفته باشد غسل ندارد. غسل توبه، یعنی : هرگاه بعد از ارتکاب گناهی توبه کند غسل بجا می آورد.

بهجت: [و] غسل برای احرام، طواف، وقوف به عرفات و مشعر، برای قربانی کردن و سرتراشیدن در منا. و برای توبه از معاصی اگر چه گناه صغیره باشد، و برای طلب حاجت و استخاره یعنی طلب خیر از خداوند.

*****

خوئی، تبریزی651، وحید 650، زنجانی: مسأله 539- در شرع مقدس اسلام غسلهایی مستحبّ است و از آن جمله است:

1- غسل جمعه، و وقت آن بعد از اذان صبح است*و بهتر آن است که نزدیک ظهر بجا آورده شود، و اگر تا ظهر انجام ندهد بهتر آن است که بدون نیت اداء و قضاء تا غروب بجا آورد*. و اگر در روز جمعه غسل نکند مستحبّ است از صبح شنبه تا غروب قضای آن را بجا آورد. و کسی که می داند در روز جمعه آب پیدا نخواهد کرد می تواند روز پنجشنبه غسل را رجاءً انجام دهد، و مستحبّ است انسان در موقع غسل جمعه بگوید: «أشهد أن لا إله إلا الله وحده لا شریک له و أنّ محمّداً عبده و رسوله اللهمّ صلّ علی محمّد و آل محمّد و اجعلنی من التوّابین و اجعلنی من المتطهّرین»

2- غسل شب اول و هفدهم و اول شب نوزدهم و بیست و یکم و بیست و سوم و غسل در شب بیست و چهارم ماه رمضان*.

3- غسل روز عید فطر و عید قربان و وقت آن از اذان صبح است تا ظهر و بعد از ظهر تا غروب به قصد رجاء بیاورند و بهترآن است که آنرا پیش از نماز عید به جا آورند* .

4- غسل شب عید فطر و وقت آن از اول مغرب است تا اذان صبح و بهتر آن است که در اول شب بجا آورده شود* .

5- غسل روز هشتم و نهم ذی حجّه و در روز نهم بهتر آن است که آن را نزدیک ظهر بجا آورد . *

6- غسل کسی که در موقع گرفتن خورشید و ماه نماز آیات را عمداً نخوانده در صورتی که تمام ماه و خورشید گرفته باشد* .

7- غسل کسی که جایی از بدنش را به بدن میّتی که غسل داده اند رسانده باشد * .

8- غسل احرام .

9- غسل دخول حرم [خدا]

10- غسل دخول مکه .

11- غسل زیارت خانه کعبه .

12- غسل دخول کعبه .

13- غسل برای نحر و ذبح و حلق* .

 14- غسل داخل شدن مدینه منوره .

15- غسل داخل شدن حرم پیغمبر صلّي الله عليه و آله و سلّم..

16- غسل وداع قبر مطهر قبر پیغمبر صلّي الله عليه و آله و سلّم

17- غسل برای مباهله با خصم .

18- غسل دادن بچه ای که تازه به دنیا آمده.

19- غسل برای استخاره .

20- غسل برای استسقاء.

21- غسل در وقت احتراق قرص آفتاب در کسوف * .

22- غسل زیارت سید الشهداء علیه السلام هر چند از دور باشد. .

* وحید: وقت آن بعد از اذان صبح است تا ظهر…

* زنجانی: اول وقت آن بعد از طلوع فجر روز جمعه است …

* زنجانی: اگر تا ظهر انجام ندهد مستحبّ است پس از ظهر تا غروب بجا آورد و بنابر احتیاط در آن نیت ادا و قضا نکند…

* زنجانی، وحید: 2- غسل شب اول و هفدهم و نوزدهم و بیست و یکم و بیست و سوم و بیست و چهارم ماه رمضان (زنجانی: و در شب بیست و سوم غسل دیگری هم در آخر شب  مستحبّ است)…

* وحید: وقت آن از اذان صبح است تا غروب هر چند احوط آن است که از ظهر تا غروب به قصد رجاء بجا بیاورد و بهتر آن است که آنرا پیش از نماز عید بجا آورد…

* زنجانی: 3- غسل روز عید فطر و عید قربان؛ و وقت آن پس از اذان صبح است و اگر بخواهند بعد از ظهر تا غروب غسل کنند بهتر آن است به قصد رجاء انجام دهند، و مستحبّ است آن را پیش از نماز عید بجا آورند…

* وحید: 4- غسل شب عید فطر و وقت آن بعد از غروب است ، و احتیاط واجب آن است که در بقیه شب تا اذان صبح به قصد رجاء به جا آورد…

* زنجانی: درهنگام زوال آفتاب بجا آورد…

* وحید: 5- غسل روز هشتم و نهم ذی الحجه ، و در روز نهم احوط آن است که آن را وقت زوال بجا آورد…

* زنجانی: کسی که در موقع گرفتن خورشید و ماه نماز آیات را عمدا نخوانده باشد در صورتی که تمام ماه و خورشید گرفته باشد بنابراحتیاط واجب باید برای قضای نماز آیات غسل نموده و نماز بخواند و این نماز قضا بدون غسل باطل است.

[ر.ک. غسل های واجب]

* زنجانی: [و] 7- غسل برای نماز حاجت. 8- غسل احرام: احتیاط استحبابی مؤکّد در انجام غسل احرام است (تفصیل احکام آن در مناسک حج آمده است) 9- غسل ورود به حرم مکه مکرّمه؛ چه قبل از ورود به حرم غسل کند چه بعد از آن، و یا در شهر مکه. 10- غسل ورود شهر مکه مکرّمه. 11- غسل زیارت خانه کعبه. 12- غسل طواف خانه خدا. 13- غسل دخول کعبه. 14- غسل برای نحر و ذبح و حلق. 15- غسل ورود حرم مدینه منوّره. 16- غسل ورود شهر مدینه منوّره. 17- غسل وارد شدن مسجد پیامبر صلّي الله عليه و آله و سلّم. 18- غسل وداع قبر مطهّر پیامبر صلی الله علیه و آله و سلّم . 19- غسل برای مباهله با خصم. 20- غسل دادن بچه ای که تازه به دنیا آمده. 21- غسل برای استخاره. 22- غسل برای استسقاء. 23- غسل توبه. 24- غسل زیارت حضرت سیدالشهداء (علیه السلام) هر چند از دور باشد. 25- غسل وداع زیارت حضرت سید الشهداء علیه السلام.

. وحید: و حدّ آن ما بین دو کوه به نام عائر و وعیر است…

* وحید: کسوف کلی…

* تبریزی: [و] 22- غسل شب نیمه شعبان. 23- غسل توبه.

. وحید: غسل زیارت حضرت سیدالشهداء علیه السلام از نزدیک  [و] 23- غسل توبه از فسق و کفر.

سیستانی: مسأله 633ـ در شرع مقدس اسلام غسل‌های مستحب زیاد است، و از آن جمله است:

1 ـ غسل جمعه: و وقت آن بعد از اذان صبح است تا غروب آفتاب، و بهتر آن است که نزدیک ظهر به‌جا آورده شود، و اگر تا ظهر انجام ندهد بهتر آن است که بدون نیت اداء و قضاء تا غروب به‌جا آورد، و اگر در روز جمعه غسل نکند مستحب است بعد از آن در شب شنبه یا روز شنبه تا غروب آفتابِ روز شنبه قضای آن را به‌جا آورد، و کسی که می‏داند در روز جمعه آب پیدا نخواهد کرد می‌تواند روز پنجشنبه، یا شب جمعه غسل را رجاءً انجام دهد. و مستحب است انسان در موقع غسل جمعه بگوید: «اَشْهَدُ اَنْ لا اِلهَ إلاّ الله وَحْدَهُ لا شرِیک لَهُ و اَنّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَرَسُولُه، اللهمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ، وَاجْعَلْنِی مِنَ التَّوّابِینَ وَاجْعَلْنِی مِنَ المُتَطَهّرِینَ».

2 تا 7 ـ غسل شب اوّل و هفدهم، و نوزدهم، و بیست و یکم، و بیست و سوّم، و بیست و چهارم ماه رمضان. 8 و 9 ـ غسل روز عید فطر و عید قربان، و وقت آن از اذان صبح است تا غروب، و بهتر آن است که آن را پیش از نماز عید به‌جا آورند. 10 و 11 ـ غسل روز هشتم و نهم ذی‌حجه، و در روز نهم بهتر آن است که آن را در وقت ظهر به‌جا آورد. 12 ـ غسل کسی که جایی از بدنش را به بدن میتی که غسل داده‌اند رسانده باشد. 13 ـ غسل احرام. 14 ـ غسل دخول حرم مکه. 15 ـ غسل دخول مکه. 16 ـ غسل زیارت خانه کعبه. 17 ـ غسل دخول کعبه. 18 ـ غسل برای نحر و ذبح. 19 ـ غسل برای حلق. 20 ـ غسل داخل شدن حرم مدینه منوّره. 21 ـ غسل داخل شدن مدینه منوّره. 22 ـ غسل وداع قبر مطهّر پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله). 23 ـ غسل برای مباهله با خصم. 24 ـ غسل برای نماز استخاره. 25 ـ غسل برای نماز استسقاء.

مسأله 645- پیش از داخل شدن در حرم مکه، شهرمکه، مسجدالحرام، خانه کعبه، حرم مدینه، شهر مدینه و مسجد پیغمبر صلی الله علیه و آله و سلّم1 مستحبّ است انسان غسل کند( و برای داخل شدن در حرم امامان علیهم السلام رجاءً غسل کند2)و اگر در یک روز چند مرتبه مشرف شود یک غسل کافی است و کسی که می خواهد در یک روز داخل حرم مکه و مسجد الحرام و خانه کعبه شود، اگر به نیت همه یک غسل کند کافی است و نیز اگر در یک روز بخواهد داخل حرم مدینه و شهر مدینه و مسجد پیغمبر صلی الله علیه و آله و سلم شود، یک غسل برای همه کفایت می کند و برای زیارت پیغمبر و امامان علیهم السلام از دور یا نزدیک و برای حاجت خواستن از خداوند عالم و همچنین برای توبه و نشاط به جهت عبادت و برای سفر رفتن خصوصاً سفر زیارت حضرت سید الشهداء علیه السلام مستحبّ است انسان غسل کند و اگر یکی از غسلهایی را که در این مسأله گفته شد به جا آورد و بعد کاری کند که وضو را باطل می نماید مثلاً بخوابد غسل او باطل می شود و مستحبّ است دوباره غسل را بجا آورد3.

1- سبحانی، مظاهری: و حرم امامان علیهم السلام (سبحانی: که غسل زیارت آنها وارد شده)…

2- اراکی، گلپایگانی، فاضل، صافی: برای داخل شدن در حرم امامان علیهم السلام نیز غسل مستحبّ است…

[قسمت داخل پرانتز در رساله آیات عظام: سبحانی و مظاهری نیست]

3-آیات عظام: گلپایگانی، صافی: مثلاً بخوابد مستحبّ است دوباره غسل را بجا آورد.

مظاهری: مثلاً بخوابد، غسل او تا یک شبانه روز باطل نمی شود ولی برای نماز و مانند آن باید وضو بگیرد.

*****

خوئی، تبریزی 652، زنجانی 540، وحید 651: سیستانی: مسأله 634- فقهاء در بیان اغسال مستحبّه اغسال زیادی نقل فرموده اند که از جمله آنها این چند غسل است:

1- غسل تمام شبهای طاق ماه رمضان و غسل تمام شبهای دهه آخر آن و غسل دیگری در آخر شب بیست و سوم آن.

2- غسل روز بیست و چهارم ذی الحجه.

3- غسل  عید نوروز و پانزدهم شعبان و نهم و هفدهم ربیع الاول وروز بیست و پنجم ذی القعده * .

4- غسل زنی که برای غیر شوهرش بوی خوش استعمال کرده است.

5- غسل کسی که در حال مستی خوابیده.

6- غسل کسی که برای تماشای دارآویخته رفته و آن را دیده باشد، ولی اگر اتفاقاً یا از روی ناچاری نگاهش بیفتد یا مثلاً برای شهادت دادن رفته باشد غسل مستحبّ نیست*.

 7- غسل برای دخول مسجد پیغمبرصلی الله علیه و آله و سلم*.

8- غسل برای زیارت معصومین علیهم السلام از دور یا نزدیک * ولی احوط این است که این غسلها را به قصد رجاء بجا آورند.

. زنجانی: 1- غسل تمام شبهای فرد ماه رمضان و غسل تمام شب های دهه آخر آن و غسل شب های پانزدهم و بیست و پنجم و بیست و هفتم و بیست و نهم آن…

*زنجانی: 3- غسل روز عید نورورز و پانزدهم شعبان و نهم و هفدهم ربیع الاول و اول و  وسط  و آخر رجب و روز بیست وپنجم ذیقعده وعید پر برکت غدیر…

*زنجانی: [و] 7- غسل کسی که وزغی کشته است. 8- غسل به جهت نماز برای رفع اندوه. 9- غسل برای زیارت حضرات معصومین علیهم السلام از دور یا نزدیک. استحباب این غسلها ثابت نیست و آنها را به قصد رجاء می توان انجام داد.

* [مورد 7 در رساله آیت الله سیستانی نیست]

* وحید: 9- غسل روز عید غدیر…

سیستانی: شایان ذکر است استحباب این غسلها ثابت نیست و کسی که می خواهد انجام دهد باید به قصد رجاء باشد.

بهجت: مسأله 551- پیش از داخل شدن در حرم مکه، شهر مكّه، مسجد الحرام، خانه کعبه، حرم مدینه، شهر مدینه، مسجد پیغمبر صلّی الله علیه و آله و سلّم و حرم امامان علیهم السلام مستحبّ است انسان غسل کند و اگر در يك روز چند مرتبه مشرّف شود، يك غسل كافي است، بلكه اگر در روز غسل كند، می تواند این اعمال را در شبی که متصل به آن است نیز انجام دهد و همچنین به عکس؛ و برای زیارت پیغمبر صلی الله علیه و آله و سلّم و امامان علیهم السلام از دور یا نزدیک، مستحبّ است انسان غسل کند.

اگر یکی از غسلهایی را که در این مسأله گفته شد بجا آورد و بعد کاری کند که وضو را باطل می نماید، مثلاً بخوابد، غسل او باطل نمی شود ولی مستحبّ است دوباره غسل را بجا آورد.تذکر داده می شود که هیچ یک از غسلهای مستحبّ، کفایت از وضو نمی کند.

مکارم: مسأله 609- غسل کردن برای وارد شدن درمکانهای مقدس به امید ثواب پروردگار مستحبّ است، از جمله برای داخل شدن در مکه و مدینه یا برای داخل شدن در مسجد الحرام و مسجد پیغمبر اکرم صلّی الله علیه و آله و سلّم و همچنین حرم امامان علیهم السلام و اگر دریک روز چند مرتبه مشرّف شود یک غسل کافی است و اگر کسی می خواهد در یک روز داخل مکه شود و به مسجد الحرام رود، یا داخل شهر مدینه شود و به مسجد پیغمبر صلی الله علیه و آله وسلّم برود یک غسل به نیت همه کفایت می کند. همچنین مستحبّ است غسل برای زیارت پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم  یا امامان علیهم السلام از دور یا نزدیک و برای نشاط عبادت و رفتن به سفر به قصد رجاء.

مسأله 646- انسان نمی تواند1 با غسل مستحبّی کاری که مانند نماز وضو لازم دارد انجام دهد.

1- مظاهری:  می تواند[2]…

بهجت: رجوع کنید به ذیل مسأله 645.

*****

خوئی: 653 وحید 652: نوری: مسأله – انسان با غسلهای مستحبّی که (برای خود انجام داده و.) در مسأله [644] ذکر شد، می تواند کاری که مانند نماز، وضو لازم دارد انجام دهد و اما غسلهایی که رجاءً بجا آورده می شود از وضو کفایت نمی کند.

. [عبارت داخل پرانتز در رساله آیت الله وحید نیست]

تبریزی 653، نوری: مسأله 647- انسان می تواند با غسلهای مستحبّی که در مسأله [644] ذکر شد (نوری: یعنی غسل هایی که استحباب آنها به خصوص، ثابت است) کاری که مانند نماز، وضو لازم دارد، انجام دهد.

زنجانی: مسأله- انسان با غسلهایی که مشروعیت آنها با دلیل معتبر ثابت شده همچون غسل های واجب و غسل هایی که در مسأله [644] گفته شد، می تواند کاری مانند نمازرا که، وضو لازم دارد انجام دهد، و اما غسلهایی که استحباب آنها ثابت نیست و رجاءً بجاآورده می شود، و نیز غسل دادن دیگری، همچون غسل دادن میّت کفایت از وضونمی کند.

مکارم: مسأله 610- انسان نمی تواند با غسلی که به امید مطلوب بودن بجا آورده نماز بخواند، بلکه باید احتیاطاً وضو نیز بگیرد؛ ولی با غسلهایی که مستحبّ بودن آن قطعی است مانند غسل جمعه می توان نماز خواند.

سیستانی: مسأله 635- انسان می تواند با غسلهایی که استحباب شرعی آنها ثابت شده، مانند آنچه در مسأله [644] ذکر شد، کاری که مانند نماز وضو لازم دارد انجام دهد؛ و اما غسلهایی که رجاءً بجا آورده می شود، مانند آنچه در مسأله [645] گذشت از وضو کفایت نمی کند.

مسأله 647- اگر چند غسل بر کسی مستحبّ باشد و به نیت همه یک غسل بجا آورد کافی است1.

این مسأله در رساله آیت الله بهجت نیست

1- سیستانی: مگر در غسل‌هایی که به سبب کاری که مکلف انجام داده بر او مستحب شده، مثل غسل کسی که جایی از بدنش را به بدن میتی که غسل داده شده رسانده باشد، که در این‌گونه غسل‌ها احتیاط واجب آن است که برای چند سبب مختلف به یک غسل اکتفا نکند..

فاضل: و همچنین اگر چند غسل واجب بر عهده یک نفر باشد یا چند واجب و چند مستحبّ، می تواند به نیّت همه آنها یک غسل انجام دهد و در جایی که چند غسل واجب بر عهده اوست اگر فراموش کند و نیت یکی از آن غسلها را بکند کفایت از سایر غسلها می کند و تنها غسل جنابت کفایت از وضو می کند و همراه غسلهای دیگر چه واجب و چه مستحبّ باید وضو بگیرد.

*****

مکارم: مسأله 611- هرگاه چند غسل مستحبّی، یا چند غسل که بعضی مستحبّ است و بعضی واجب و یا چند غسل واجب بر کسی باشد می تواند یک غسل به نیت همه آنها بجا آورد.

1- شهادت می دهم بر اینکه نیست خدایی غیر از خداوند متعال اوست که یکتاست و شریکی برای او نیست، و براینکه محمد صلی الله علیه وآله بنده خداوند و پیامبر اوست . خداوندا درود فرست بر محمد و آل محمد ومرا از توبه کنندگان و پاکان قرار ده.

[2] العروة الوثقی