پیش‌‌گفتار
از آنجا که خداوند متعال برای ریز و درشت رفتار و گفتار و حرکات و سکنات بندگان، برنامه و روش حکیمانه‌ای مقرّر فرموده است، یک مسلمان متعهّد برای عمل به تکالیف الهی، همواره به دنبال شناخت وظیفۀ فعلی خود می‌باشد.
«رسالۀ توضیح المسائل»، مجموعه‌ای است که عهده‌دار قسمتی از این نیاز مکلّفین در بخش احکام شده و جزء ثابت و انفکاک‌ناپذیر کتابخانۀ مؤمنین است.
بر اهل اطلاع پوشیده نیست که رساله‌های موجود، چند دهه قبل و زیر نظر مرجع بزرگ جهان تشیّع، حضرت آیة اللّه بروجردی(قدس سره)، نگارش یافته و مسائلش بر اساس نیازهای آن روز جامعه تنظیم شده است و فقهای بزرگوار در طول سال های بعد، پس از ملحق کردن برخی از مسائل جدید، بدون تغییر زیادی در ساختار آن، نظر شریف خویش را در همان متن اعمال فرموده و پاسخ دیگر سؤالات مکلّفین را در کتاب‌های عربی خود و نیز پاسخ استفتائات، مطرح نموده‌اند.
امّا با توجّه به اینکه استفاده از کتب مختلف عربی و بررسی استفتائات گوناگون برای یافتن پاسخ مسألۀ مورد نظر، همواره مشکلات زیادی برای عموم مردم در بر دارد، تصمیم گرفته شد رساله‌ای تدوین گردد که در آن، مسائل بیشتری از احکام محلّ ابتلای امروز مردم و با ساختار مناسب‌تر، لحاظ شده باشد.
ازاین‌رو، رسالۀ حاضر که توضیح المسائل مرجع عالیقدر آقای حاج سید علی حسینی سیستانی‌مدّظله می‌باشد، زیر نظر دفاتر معظّم له در مشهد، قم و نجف اشرف تنظیم شده و دارای ویژگی‌های ذیل می‌باشد:
1. حجم وسیع کتاب، که ثمرۀ تکمیل و تصحیح مسائل است، باعث شده تا این رساله در چهار جلد تنظیم گردد.
2. بعضی از ابواب کاربردی و مورد نیازی که در رسالۀ قبل بیان نشده – مثل مباحث اعتکاف، کفّارات، نفقات، شفعه، دیات و… – در این رساله مطرح شده است.
3. بسیاری از مسائل شرعی مورد نیاز عموم یا اقشار خاصّی از مردم، به مسائل قبل اضافه شده است.
4. در بسیاری از موارد جهت فهم بهتر مطلب، مسائل به صورت دسته‌بندی ارائه شده است.
5. جهت دسترسی آسان و سریع به موضوع مورد نیاز، کلّیۀ مباحث عنوان‌بندی شده و ابتدای رساله نیز، فهرست نسبتاً جامعی از آنها مطرح شده است.
6. برخی از مسائل موجود در رسالۀ پیشین، بدون تغییر محتوایی و معنایی با کمی تغییر نگارش ذکر شده و بعضی از مثال‌های قدیمی آن، تبدیل به مثال‌های جدیدِ محلّ ابتلاء در عصر حاضر گردیده است.
7. جهت تسهیل در بازیابی مطلب یا تکمیل مباحث یک موضوع، در بعضی موارد، مسأله‌ای از بخشی از رسالۀ پیشین به بخش دیگر منتقل شده و سعی شده تا حدّ امکان مسأله‌ای حذف نگردد.
8. در بسیاری از موارد جهت تبیین موضوع یا مسأله، در پانوشت، توضیحات تکمیلی ارائه شده است.
9. در ابتدای بعضی فصول، در مورد فضیلت و اهمّیت عملی که مسائل آن ذکر شده، توضیحاتی آمده است.
10. منابع فقهی استفاده شده در این رساله عبارت هستند از تعلیقه بر العروة الوثقیٰ، منهاج الصالحین، المسائل المنتخبه، الفقه للمغتربین و آخرین نظرات فقهی و استفتائات معتبر از معظّم له. همچنین، اهتمام بر این بوده که در صورت مشاهدۀ اختلاف در متون، مسألۀ مذکور استفتا شده و نظر صحیح نهایی در مورد آن، در متن رساله ذکر گردد.
از خداوند متعال می‌خواهیم که ما را از لغزش در گفتار و کردار مصون دارد و توفیق خدمت به مکتب اهل بیت(علیهم السلام) و اخلاص در عمل عنایت فرماید.
در خاتمه از تمام عزیزانی که با تلاش عالمانه و پی‌گیر، این مهم را به انجام رساندند، تشکّر می‌کنیم؛ جَزاهُمُ اللّهُ تَعالیٰ خَیْرَ جَزاءِ المُحْسِنین، امید است مورد عنایت خاصّ حضرت ولیّ عصر بقیّة اللّه الأعظم(عج) قرار گیرند.
«رسالۀ توضیح المسائل»، مجموعه‌ای است که عهده‌دار قسمتی از این نیاز مکلّفین در بخش احکام شده و جزء ثابت و انفکاک‌ناپذیر کتابخانۀ مؤمنین است.
بر اهل اطلاع پوشیده نیست که رساله‌های موجود، چند دهه قبل و زیر نظر مرجع بزرگ جهان تشیّع، حضرت آیة اللّه بروجردی(قدس سره)، نگارش یافته و مسائلش بر اساس نیازهای آن روز جامعه تنظیم شده است و فقهای بزرگوار در طول سال های بعد، پس از ملحق کردن برخی از مسائل جدید، بدون تغییر زیادی در ساختار آن، نظر شریف خویش را در همان متن اعمال فرموده و پاسخ دیگر سؤالات مکلّفین را در کتاب‌های عربی خود و نیز پاسخ استفتائات، مطرح نموده‌اند.
امّا با توجّه به اینکه استفاده از کتب مختلف عربی و بررسی استفتائات گوناگون برای یافتن پاسخ مسألۀ مورد نظر، همواره مشکلات زیادی برای عموم مردم در بر دارد، تصمیم گرفته شد رساله‌ای تدوین گردد که در آن، مسائل بیشتری از احکام محلّ ابتلای امروز مردم و با ساختار مناسب‌تر، لحاظ شده باشد.
ازاین‌رو، رسالۀ حاضر که توضیح المسائل مرجع عالیقدر آقای حاج سید علی حسینی سیستانی‌مدّظله می‌باشد، زیر نظر دفاتر معظّم له در مشهد، قم و نجف اشرف تنظیم شده و دارای ویژگی‌های ذیل می‌باشد:
1. حجم وسیع کتاب، که ثمرۀ تکمیل و تصحیح مسائل است، باعث شده تا این رساله در چهار جلد تنظیم گردد.
2. بعضی از ابواب کاربردی و مورد نیازی که در رسالۀ قبل بیان نشده – مثل مباحث اعتکاف، کفّارات، نفقات، شفعه، دیات و… – در این رساله مطرح شده است.
3. بسیاری از مسائل شرعی مورد نیاز عموم یا اقشار خاصّی از مردم، به مسائل قبل اضافه شده است.
4. در بسیاری از موارد جهت فهم بهتر مطلب، مسائل به صورت دسته‌بندی ارائه شده است.
5. جهت دسترسی آسان و سریع به موضوع مورد نیاز، کلّیۀ مباحث عنوان‌بندی شده و ابتدای رساله نیز، فهرست نسبتاً جامعی از آنها مطرح شده است.
6. برخی از مسائل موجود در رسالۀ پیشین، بدون تغییر محتوایی و معنایی با کمی تغییر نگارش ذکر شده و بعضی از مثال‌های قدیمی آن، تبدیل به مثال‌های جدیدِ محلّ ابتلاء در عصر حاضر گردیده است.
7. جهت تسهیل در بازیابی مطلب یا تکمیل مباحث یک موضوع، در بعضی موارد، مسأله‌ای از بخشی از رسالۀ پیشین به بخش دیگر منتقل شده و سعی شده تا حدّ امکان مسأله‌ای حذف نگردد.
8. در بسیاری از موارد جهت تبیین موضوع یا مسأله، در پانوشت، توضیحات تکمیلی ارائه شده است.
9. در ابتدای بعضی فصول، در مورد فضیلت و اهمّیت عملی که مسائل آن ذکر شده، توضیحاتی آمده است.
10. منابع فقهی استفاده شده در این رساله عبارت هستند از تعلیقه بر العروة الوثقیٰ، منهاج الصالحین، المسائل المنتخبه، الفقه للمغتربین و آخرین نظرات فقهی و استفتائات معتبر از معظّم له. همچنین، اهتمام بر این بوده که در صورت مشاهدۀ اختلاف در متون، مسألۀ مذکور استفتا شده و نظر صحیح نهایی در مورد آن، در متن رساله ذکر گردد.
از خداوند متعال می‌خواهیم که ما را از لغزش در گفتار و کردار مصون دارد و توفیق خدمت به مکتب اهل بیت(علیهم السلام) و اخلاص در عمل عنایت فرماید.
در خاتمه از تمام عزیزانی که با تلاش عالمانه و پی‌گیر، این مهم را به انجام رساندند، تشکّر می‌کنیم؛ جَزاهُمُ اللّهُ تَعالیٰ خَیْرَ جَزاءِ المُحْسِنین، امید است مورد عنایت خاصّ حضرت ولیّ عصر بقیّة اللّه الأعظم(عج) قرار گیرند.
مقدّمه چاپ سوّم
بحمد اللّه همزمان با «چاپ سوّم توضیح المسائل جامع»، جلدهای دوّم و سوّم و چهارم این رساله نیز، به زیور طبع آراسته شد. همین طور در این چاپ، تغییراتی در مسائل جلد اول نسبت به چاپ اول و دوم ایجاد شده که عمدۀ آنها عبارت است از «اضافه شدن مسائل متعدّد»، «تکمیل و تصحیح برخی از مسائل» و «تقسیم شدن بعضی از مسائل طولانی و تبدیل آن به دو یا چند مسأله».
همچنین، این امر باعث شد که فصل¬های روزه، اعتکاف، حج، امر به معروف و نهی از منکر، خمس و زکات که قبلاً در جلد اول بود، به جلد دوم رساله منتقل گردد و سایر ابواب فقهی در ادامۀ آن ذکر شود.
همچنین، این امر باعث شد که فصل¬های روزه، اعتکاف، حج، امر به معروف و نهی از منکر، خمس و زکات که قبلاً در جلد اول بود، به جلد دوم رساله منتقل گردد و سایر ابواب فقهی در ادامۀ آن ذکر شود.
