برگرفته از کتاب «احکام مهاجران»
سوال 21: اگر سوار هواپیما یا قطا و مانند آن بشویم و وقت نماز فرا برسد، وظیفه ما چیست؟ آیا نماز خواندن بازهم واجب است؟
جواب: بله واجب است. ولی اگر وقت نماز وسعت دارد به نحوی که بعد از پیاده شدن از هواپیما باز هم وقت برای خواندن نماز باشد، نباید در هواپیما نماز بخواند. بلکه باید صبر کند و بعد از پیاده شدن با رعایت تمام شرایط، نمازش را به جا آورد.
سوال 22: اگر وقت تنگ بود و وظیفه این شد که در هواپیما و مانند آن نماز بخوانیم لطفا روش نماز خواندن در آنجا را به ترتیب سوالات زیر بیان فرمایید.
الف – اگر وضو نداشتیم وظیفه چیست؟
جواب – سعی کنید همیشه قبل از سوار شدن به نیت این که وضو مستحب است وضو بگیرید که در هواپیما به مشکل بر نخورید و اگر وضو نداشتید چنانچه ممکن است باید در همان هواپیما با رعایت تمام شرایط وضو بگیرد و اگر شرایط برای وضو گرفتن به هیچ وجه فراهم نشد باید با رعایت تمام شرایط تیمم نمایید.
ب – اگر نه شرایط برای وضو گرفتن فراهم بود و نه چیزی برای تیمم کردن در این حالت وظیفه چیست؟
جواب – در چنین حالتی نماز خواندن بر شما واجب نیست، ولی بهتر است بدون وضو و تیمم نماز بخوانید و باید بعداً قضای آن را به جا آورید.
ج – وظیفه ما نسبت به قبله در هواپیما چیست؟
جواب – اگر قبله معلوم باشد باید نمازتان را به سمت آن بخوانید. و اگر معلوم نباشد باید از دیگران – مثلاً خدمه هواپیما – بپرسید و اگر به هیچ وجه سمت قبله معلوم نشد به هر سمتی که گمان دارید قبله باشد نماز بخوانید، و اگر به هیچ طرفی گمان ندارید به هر طرفی که نماز بخوانید کافی است.
د – اگر هواپیما در حال نماز از جهت قبله منحرف شود، وظیفه چیست؟
جواب – باید سکوت کرده و چیزی نخوانید و به طرف قبله بچرخید و بعد نماز را ادامه دهید.
هـ – اگر امکان رکوع رفتن در هواپیما نبود – مثلا صندلی یا مسافران دیگر مانع خم شدن او باشند – وظیفه چیست؟
جواب – هرگاه نتوانید به اندازه رکوع شرعی (یعنی به اندازه ای خم شوید که سر انگشتها به سر زانو برسد) خم شوید، بنابر احتیاط واجب باید رکوع عرفی(یعنی به اندازه ای خم شوید که مردم بگویند به رکوع رفته اید اگر چه سرانگشتهای دست به زانو نرسد) به جا آورید و با سر هم در حال ایستادن اشاره به رکوع نمایید،(یعنی به نیت رکوع مقداری سر را به طرف پایین بیاورید و ذکر رکوع را بگویید) و اگر نتوانید به اندازه رکوع عرفی هم خم شوید یا هیچ نتوانید خم شوید، بنابر احتیاط واجب موقع رکوع بنشینید و نشسته رکوع کنید و نماز دیگری هم بخوانید و برای رکوع آن در حال ایستادن با سر اشاره نمایید.
و- اگر امکان سجده رفتن در هواپیما نبود وظیفه چیست؟
جواب: اگر ممکن است سجده را روی همان صندلی که نشسته اید به جا آورید. یعنی مهر یا چیز دیگری که سجده روی آن صحیح است را روی جایی که هم سطح جای نشستن است قرار بدهید و روی آن سجده نمایید. و اگر همین مقدار هم امکان نداشت باید با سر برای سجده اشاره نمایید.
سوال 23: در بعضی کشورها شب و روز غیر متعارف است. مثلا گاهی شب آن 22 ساعت و روز آن 2 ساعت است یا بالعکس. حکم نماز در این سرزمین ها چیست؟
جواب: باید نمازتان را در اوقات شرعی آن به جا آورید اگر چه شب و روز آن غیر متعارف باشد.
سوال 24: در بعضی از کشورها گاهی خورشید اصلا غروب نمی کند مثلا شش ماه. وظیفه انسان نسبت به نماز در چنین مکانهایی چیست؟
جواب: اگر فرض شود که مکلف در محلی است که روز آن شش ماه و شب آن شش ماه است و می تواند از آنجا به جای دیگری برود که در 24 ساعت شب و روز دارد و نمازش را در وقت شرعی آن به جا آورد، واجب است منتقل شود. و اگر نمی تواند به جای دیگری برود، بنابر احتیاط واجب در هر 24 ساعت یک بار نماز های پنجگانه را به جا آورد و قضای آنها را نیز انجام دهد.
سوال 25: تشخیص اوقات شرعی برای نماز در کشورهای غیر اسلامی چگونه است؟
جواب: اگر شخص وقت شناس مورد اطمینان وقت نماز را اعلام کند چنانچه گمان بر خلاف گفته او ندارید طبق آن عمل کنید. همچنین اگر مراکز اسلامی، وقت ننماز را اعلام بکنند و برای انسان علم یا اطمینان حاصل شود باید طبق اعلام آنها عمل نمایید و اگر شخص یا مرکزی نبود میتوانید احکام وقت نماز را فرا گرفته و شخصاً نسبت به تشخیص وقت نماز اقدام کنید و اگر این هم برایتان مقدور نبود باید احتیاط کنید. یعنی به قدری صبر کنید که مطمئن شوید وقت نماز فرا رسیده است.
سؤال ٢٦ – حکم نماز کسانی که از کشور خود به کشورهای دیگر مهاجرت می کنند چیست؟ آیا باید شکسته بخوانند با تمام؟
جواب – اگر قصد دارند در آنجا اقامت دائمی داشته باشند نماز تمام است. و اگر قصد دارند مدت محدودی در آنجا باشند سه حالت دارد:
حالت اول قصد دارند کمتر از شش ماه بمانند؛ در این حالت هرگاه قصد اقامت حداقل ده روز داشته باشند نماز تمام است وگرنه باید شکسته بخوانند.
حالت دوم قصد دارند بیشتر از شش ماه و کمتر از دو سال بمانند، در این حالت اگر قصد اقامت حداقل ده روز نداشته باشند بنابر احتیاط واجب باید نماز را هم شکسته و هم تمام بخوانند.
حالت سوم قصد دارند بیشتر از دو سال بمانند در این صورت باید نماز را تمام بخوانند. البته در دو ماه اول یا باید قصد حداقل ده روز داشته باشند، یا بنابر احتیاط واجب نماز را هم شکسته و هم تمام بخوانند.
سوال 27: وقتی برای نماز به مسجد می رویم بعضی از همکاران ما که کافر هستند دوست دارند به همراه ما به مسجد بیایند آیا راه دادن آنها به مسجد جایز است؟
جواب: اگر وارد شدن کفار به مسجد باعث بی احترامی و هتک حرمت مسجد شود یا به نحوی است که با ورود آنها مسجد نجس می شود، راه دادن آنان حرام است و اگر هتک حرمت نیست و باعث نجاست هم نمی شود بنابر احتیاط واجب حرام است.