احکام جماعت- چهارده مرجع

مسأله 1460- موقعي كه مأموم نيّت مي كند، بايد امام را معين نمايد1، ولي دانستن اسم او لازم نيست، مثلاً اگر نيّت كند اقتدا مي كنم به امام حاضر2، نمازش صحيح است.

اين مسأله در رساله امام خامنه ای نيست.

1- مظاهری: امام لازم نیست نیت جماعت کند ولی ماموم باید نیت جماعت کند…

2- مكارم: و عدالت و ساير جهات در او جمع باشد كافي است.

مظاهری: کفایت می کند.

مسائل اختصاصي

بهجت: مسأله 1179- اگر كسي به قصد اين كه فلاني است، اقتدا كند بعداً معلوم شود كه شخص ديگري است ، نماز او به جماعت باطل است ولو آن ديگري هم نزد او عادل باشد ، و اگر به صورت وجوب يا استحباب يا احتياط مأموم قرائت نماز خود را خوانده باشد، نماز او به طور فرادي صحيح است، ولي اگر طوري بوده كه اگر قبل از نماز مي فهميد كه دومي است، به او هم مثل اولي اقتدا مي كرد ، نمازش به جماعت نيز صحيح است.

بهجت: مسأله 1181- مأموم در نماز با مخالفين (غير شيعه) واجب است به وظيفه منفرد عمل كند، و اگر لازم است تقيه كند، حمد و سوره و لااقل حمد را به صورت آهسته بخواند، ولي درغير اينصورت ، نماز را اعاده نمايد.

جوادی آملی: مسأله 1529 – اگر كسی به قصد اينكه امام جماعتْ فلانی است، اقتدا كند، به گونه‌ای که اگر ديگری باشد، اقتدا نمی‌کند، نماز او به جماعت باطل است، هرچند آن ديگری هم نزد او عادل باشد و اگر مأموم در اين حال به صورت وجوب يا استحباب يا احتياط، حمد و سوره نماز خود را خوانده باشد، نماز او به صورت فرادا صحيح است؛ ولی چنانچه به صورتی بوده كه اگر پيش از نماز میفهمید كه شخص ديگری است، به او هم مثل اوّلی اقتدا میكرد، نمازش به جماعت نيز صحيح است.

امام خامنه ای: مسأله ۷۳۱- اگر در تعیین امام جماعت اشتباه کند و به تصور اینکه مثلاً علی است اقتدا کند و بعد از نماز معلوم شود احمد بوده است، درصورتی که احمد عادل باشد و اقتدای او مقید به این نبوده که امام جماعت فرد خاصی باشد، جماعت صحیح است. اما اگر اقتدای او مقید به این بوده که امام جماعت فرد خاصی (علی) باشد، جماعتش باطل است و درصورتی که رکنی اضافه نکرده، نمازش به صورت فرادا صحیح است.

جوادی آملی: مسأله ۱۵۳۰ – اگر امام جماعت در بين نماز از قيام عاجز شد، لازم است مأموم نيت فرادا كند و نماز خود را به‌جا آورد؛ همچنين است هر نقصی كه مانع از اقتداست.

مسأله 1461- مأموم بايد غير از حمد و سوره همه چيز نماز را خودش بخواند1، ولي اگر ركعت اول يا دوم او ركعت سوم يا چهارم امام باشد، بايد حمد و سوره را بخواند2.

1- مكارم: و حمد و سوره در صورتي از او ساقط است كه در ركعت اول و دوم با امام نماز بخواند، اما اگر در ركعت سوم و چهارم در حال قيام امام، اقتدا كند بايد حمد و سوره را خودش بخواند.

امام خامنه ای مسأله ۷۳۰: ولی اگر در رکعت سوم یا چهارم نماز امام به او اقتدا کند، باید حمد و سوره را بخواند.

جوادی آملی: ولی اگر ركعت اول يا دوم او ركعت سوم يا چهارم امام باشد و در حال قيام امام به او اقتدا كند، بايد حمد و سوره را بخواند…

2- زنجاني: بايد حمد را نیز خودش بخواند.

مسأله 1462- اگر مأموم در ركعت اول و دوم نماز صبح و مغرب و عشا صداي حمد و سوره  امام را بشنود، اگر چه كلمات را تشخيص ندهد، بايد1 حمد و سوره را نخواند2 و اگر صداي امام را نشنود، مستحبّ است حمد و سوره را بخواند ولي بايد آهسته بخواند3 و چنانچه سهواً بلند بخواند اشكال ندارد.

1- گلپايگاني، صافي: احتياط واجب آن است كه…

بهجت: بايد بنابراحتياط…

2- زنجاني: نبايد حمد و سوره را بخواند…

امام خامنه ای: نباید حمد و سوره را بخواند و نیز در صورتیکه بعضی از کلمات حمد و سورة امام را بشنود، بنابراحتیاط واجب نباید آن را بخواند…

3- وحید: قصد جزئیت نماز نکند وباید آهسته بخواند…

صافي: ولي احتياط اين است كه به نيّت جزئيت نخواند، بلكه به قصد قربت مطلقه بخواند…

*****

مكارم: مسأله 1275- اگر مأموم صداي قرائت امام را درنمازهاي صبح و مغرب و عشا بشنود، بايد حمد و سوره را ترك كند و اگر صداي امام را نشنود، جايز است حمد و سوره را بخواند ولي بايد آهسته بخواند اما درنمازهاي ظهر و عصر احتياط واجب آن است كه هميشه حمد و سوره را ترك نمايد، اما ذكر گفتن به طور آهسته جايز، بلكه مستحبّ است.

امام خامنه ای مسأله ۷۲۹ : اگر مأموم در نماز صبح و رکعت اوّل و دوم نمازمغرب و عشا، حمد و سورة امام جماعت را بشنود، هر چند کلمات آن را تشخیص ندهد، نباید حمد و سوره را بخواند و نیز در صورتیکه بعضی از کلمات حمد و سورة امام را بشنود، بنابراحتیاط واجب نباید آن را بخواند ولی اگر صدای امام را نمیشنود، مستحب است حمد و سوره را آهسته بخواند و چنانچه سهواً بلند خواند، اشکال ندارد.

مسأله 1463- اگر مأموم1 بعضي از كلمات حمد و سوره امام را2 بشنود، احتياط واجب آن است كه حمد و سوره را نخواند3

این مسأله در رساله آیات عظام: امام خامنه ای و سبحانی نیست.

1- زنجانی: در نماز صبح و مغرب و عشا اگر ماموم…

2- مكارم: يا صداي همهمه او را…

3- سيستاني: مي تواند آن مقدار را كه نمي شنود بخواند.

وحید: می تواند آنچه را نمی شنود بخواند ولی احتیاط مستحبّ  آن است که حمد و سوره را نخواند.

بهجت: بايد بنابراحتياط همان مقدار از حمد و سوره را نخواند.

زنجانی، مظاهری: نباید حمد و سوره را بخواند.

*****

جوادی آملی: مسأله 1533- اگر مأموم برخی از كلمات حمد و سورهٔ نماز صبح و مغرب و عشای امام را بشنود، به احتياط واجب، حمد و سوره را نخواند.

مسأله 1464- اگر مأموم سهواً حمد و سوره بخواند، يا خيال كند صدايي را كه مي شنود صداي امام نيست و حمد و سوره بخواند و بعد بفهمد صداي امام بوده، نمازش صحيح است.

این مسأله در رساله آیات عظام: امام خامنه ای و بهجت نیست.

مسأله 1465- اگر شك كند كه صداي امام را مي شنود يا نه، يا صدايي بشنود و نداند صداي امام است يا صداي كس ديگر، مي تواند حمد و سوره بخواند1.

اين مسأله دررساله آيات عظام: امام خامنه ای، بهجت و مظاهری نيست.

1- اراكي: احتياط مستحبّ  آن است كه حمد و سوره نخواند.

گلپايگاني، فاضل، صافي: مي تواند به قصد قربت مطلقه حمد و سوره بخواند.

سبحانی: بنابراحتیاط حمد وسوره نخواند.

*****

مكارم: مسأله 1277- … هرگاه شك كند صداي امام است يا صداي كسي ديگر، بنابراحتياط حمد و سوره را نخواند.

مسأله 1466- مأموم بايد1 در ركعت اول و دوم نمازظهر و عصر حمد و سوره نخواند و مستحبّ است به جاي آن ذكر بگويد.

۱- فاضل، امام خامنه ای ۷۲۸: بنابر احتياط واجب…

مكارم: رجوع كنيد به ذيل مسأله 1462.

*****

اراكي: 1458، گلپايگاني، صافی: 1475، بهجت: 1185 مسأله– مكروه است كه مأموم در ركعت اول و دوم نماز ظهر و عصر حمد و سوره بخواند و مستحبّ است به جاي آن ذكر بگويد.

خوئي، تبريزي: 1475، سيستاني: 1446، زنجاني: مسأله 1476- مأموم در ركعت اول و دوم نماز ظهر و عصر، (سيستاني: بنابراحتياط) نبايد حمد و سوره را بخواند و مستحبّ است بجاي آن ذكر بگويد.

مسأله 1467- مأموم نبايد تكبيرة الاحرام را پيش از امام بگويد1 بلكه احتياط واجب2 آن است كه تا تكبير امام تمام نشده تكبير نگويد3.

این مسأله در رساله آیت الله مظاهری نیست.

1- مكارم: ولي در ذكرهاي ديگر مانع ندارد، هرچند احتياط مستحبّ آن است كه اگر صداي امام را بشنود پيش از او نگويد.

2- گلپايگاني، صافي: احتياط…

سيستاني: احتياط مستحبّ…

3- اراكي، زنجانی: {زنجانی: بلکه}بايد تا تكبير امام تمام نشده تكبير نگويد.

امام خامنه ای مسأله ۷۲۶ :

مسأله 1468- اگر مأموم پيش از امام عمداً هم سلام دهد نمازش صحيح است1.

این مسأله در رساله آیات عظام: امام خامنه ای و مظاهری نیست.

1- سبحانی: باید قصد فرادی کند و نمازش صحیح است.

مكارم: رجوع كنيد به ذيل مسأله 1467.

*****

خوئي، تبريزي: 1477، زنجانی: 1480، سیستانی: مسأله 1448- اگر مأموم سهواً پيش از امام سلام دهد، نمازش صحيح است، و لازم نيست دوباره با امام سلام دهد.، بلكه ظاهر اين است كه اگر عمداً هم پيش از امام سلام دهد، نمازش اشکال ندارد. (خوئي: در صورتي كه از اول نماز قاصد نبوده).

.سيستاني، زنجاني: بلکه اگر عمدا همم پیش از امام سلام دهد  نمازش اشکال ندارد (زنجانی: هر چند از اول  نماز قصد داشته باشد).

وحید: مسأله 1476- اگر ماموم سهوا پیش از امام سلام دهد نمازش صحیح است بلکه اگر عمدا هم پیش از امام سلام دهد در صورتی که از اول قصد عدول نداشته نمازش اشکال ندارد.

گلپايگاني، صافي: مسأله 1477- اگر مأموم سلام امام را بشنود يا بداند چه وقت سلام مي گويد احتياط مستحبّ آن است كه پيش از امام سلام نگويد و چنانچه عمداً يا سهواً پيش از امام سلام دهد، نمازش صحيح است و لازم نيست دوباره با امام سلام دهد.

بهجت: مسأله 1186- اگر مأموم پيش از امام عمداً هم سلام دهد بنابرأقوي نمازش صحيح است ولي احتياط در اين است كه اگر عذري ندارد و مي خواهد قبل از امام سلام دهد، قصد انفراد كند.

فاضل: مسأله 1477- اگر مأموم عمداً پيش از امام سلام دهد نمازش اشكال دارد (يعني بنابراحتياط واجب به اين نماز اكتفا نكند و نماز را اعاده كند) ولي اگر نيّت فرادي كند يا سهواً پيش از امام سلام دهد، نمازش صحيح است و لازم نيست دوباره سلام دهد.

نوري: مسأله 1465- اگر مأموم پيش از امام سهواً سلام دهد، نمازش صحيح است.

مسأله 1469- اگر مأموم غير از تكبيرة الاحرام و سلام1 چيزهاي ديگر نماز را پيش از امام بگويد اشكال ندارد2، ولي اگر آنها را بشنود3، يا بداند امام چه وقت مي گويد، احتياط مستحبّ آن است كه پيش از امام نگويد.

1- بهجت: كه حكم آن گذشت…

گلپايگاني، سيستاني، صافي، زنجاني، وحید: غير از تكبيرة الاحرام…

2- بهجت: ولي مستحبّ آن است كه پيش از امام نگويد. [پايان مسأله]

مظاهری: ولی اگر آن را  بشنود مستحبّ است پیش از امام نگوید.

3- سبحانی: احتیاط مستحبّ آن است که پیش از امام نگوید.

مكارم: رجوع كنيد به ذيل مسأله 1467.

*****

امام خامنه ای: مسأله ۷۳۲- اگر مأموم، اقوال (*) نماز را زودتر یا دیرتر از امام جماعت بگوید، اشکال ندارد، جز تکبیرة الاحرام که حکم آن ذکر شد. در غیر تکبیرة الاحرام نیز اگر می شنود که امام جماعت چه می گوید یا می داند که چه وقت می گوید، احتیاط مستحب آن است که پیش از امام نگوید.

(*) اجزای نماز دو قسم است: ۱. اقوال نماز: اجزایی از نماز که خوانده می شود؛ مانند تکبیرة الإحرام، حمد، سوره، ذکر، تشهد و سلام. ۲. افعال نماز: کارهایی که در نماز انجام می‌شود؛ مانند قیام، رکوع، سجده، نشستن بعد از سجده.

مسأله 1470- مأموم بايد غير از آنچه در نماز خوانده مي شود، كارهاي ديگر آن ، مانند ركوع و سجود را با امام يا كمي بعد از امام بجا آورد. و اگر عمداً پيش از امام يا مدتي 1بعد از امام2 انجام دهد3، معصيت كرده4 ولي نمازش صحيح است5 اما اگر در دو ركن پشت سر هم از امام جلو يا عقب بيفتد بنابراحتياط واجب بايد نماز را تمام كند و دوباره بخواند اگر چه بعيد نيست نمازش صحيح باشد و فرادي شود.

1- زنجانی: که عرفا پیاپی گفته نشود…

2- سیستانی: به نحوی که متابعت صدق نکند…

3- خویی، سیستانی ، تبریزی، وحید: جماعتش باطل می شود ولی اگر به وظیفه منفرد عمل نماید نمازش صحیح است (سیستانی: به تفصیلی که در مسأله [1423 ]گذشت)[پایان مسأله].

زنجانی: نمازش فرادی می شود و باید به وظیفه فرادی عمل نماید. [پایان مسأله]

صافي: اگر چه معصيت كرده، ولي نماز و جماعتش صحيح است و احتياط آن است كه نماز را تمام كند و دوباره بخواند، بلي اگر عمداً قبل از تمام شدن قرائت امام ركوع كند نمازش باطل مي شود. [پايان مسأله]

سبحانی : نماز او فرادی می شود [پایان مسأله]

جوادی آملی: به جهت ترک متابعت معصيت كرده؛ ولی نمازش صحيح است؛ امّا اگر در دو ركن پشت سر هم از امام جلو يا عقب بيفتد، به احتياط مستحب، بايد نماز را تمام كند و دوباره اقامه كند.

4- گلپايگاني، اراكي: و احتياط واجب آن  است كه نماز را تمام كند و دوباره بخواند. [پايان مسأله]

فاضل: اگر عمداً پيش از امام يا با تأخير زياد بعد از امام انجام دهد معصيت كرده و احتياط واجب آن است كه نماز را تمام كند و دوباره بخواند. [پايان مسأله]

5- مظاهری: [پايان مسأله]

نوري: اما اگر در حال قرائت امام به ركوع رود، نمازش باطل مي شود …

*****

 بهجت: مسأله 1188- ماموم باید غیر از آن  چه در نماز خوانده می شود و حكم آن گفته شد کارهای دیگر نماز مانند رکوع و سجود را با امام یا کمی بعد از امام بجا آورد و نبايد پيش از امام انجام دهد، و همچنين نبايد زيادتر از امام عقب بماند بطوري كه مثلاً امام از ركوع برخيزد ولي مأموم هنوز به ركوع نرفته باشد، و احتياط در اين است كه با امام هم انجام ندهد بلكه كمي بعد از امام انجام دهد، ولي اگر پيش از امام مشغول افعال نماز شود، يا اين كه از او زياد عقب بماند چنانچه تكبيرة الاحرام را بعد از امام گفته و جماعت منعقد شده باشد نمازش بنابرأقوي صحیح است ولی معصیت کرده است و اگر این مخالفت در نماز زیاد واقع شود مخصوصا اگر در چند ركن انجام بگيرد، ممكن است از نماز جماعت خارج شود ولي اصل نماز صحيح است.

امام خامنه ای: مسأله ۷۳۳- مأموم باید افعال نماز را با امام یا کمی دیرتر از امام به جا آورد و اگر عمداً از امام جماعت جلو بیفتد یا مدتی بعد از او (به نحوی که متابعت از امام صدق نکند) انجام دهد، نمازش فرادا می شود.

مكارم: مسأله- مأموم نبايد كارهاي نماز را مانند ركوع و سجود جلوتر از امام انجام دهد، بلكه همراه امام يا كمي بعد از او بجا آورد.

مسائل اختصاصي

بهجت: مسأله 1189- اگر مأموم عمداً زودتر از امام سر ازركوع بردارد، بايد بايستد تا امام سر از ركوع بردارد و اگر به قصد متابعت ، دوباره به ركوع برگردد، نمازش باطل است.

بهجت: مسأله 1190- اگر مأموم عمداً در غير ركعت اول خودش ، زودتر از امام به ركوع برود، بايد صبر كند تا امام به او برسد و با او ركوع را تمام كند و برگشتن، جايز نيست، و در صورتي كه تمام قرائت امام را درك كرده باشد، نماز او صحيح است و اگر به حالت ايستاده برگشت و با امام دوباره ركوع كرد، نمازش باطل است، و اگر دوباره ركوع نكرد، نماز و جماعتش صحيح است ، اگر چه معصيت كرده است.

بهجت: مسأله 1192- اگر مأموم سهواً قبل از امام سر از ركوع برداشت، در حالي كه ذكر واجب را نگفته بود، بايد به قصدمتابعت به ركوع برگردد و ذكر رابگويد، ولي اگر ديد كه نمي تواند به ركوع امام برسد و امام زود سر مي دارد، به ركوع برنگردد و به سبب نگفتن ذكر، نمازش باطل نيست.

مسأله 1471- اگر سهواً پيش از امام سر از ركوع بردارد، چنانچه امام در ركوع باشد، بايد1 به ركوع برگردد و با امام سر بردارد و در اين صورت زياد شدن ركوع كه ركن است، نماز را باطل نمي كند2 ولي اگر به ركوع برگردد و پيش از آن كه به ركوع برسد، امام سر بردارد نمازش باطل است3.

1- سيستاني: بايد بنابراحتياط …

2- سيستاني: و اگر عمداً برنگردد جماعتش بنابراحتياط باطل مي شود ولي نمازش صحيح است به تفصيلي كه در مسأله [1423] گذشت، ولي اگر به ركوع برگردد و پيش از آن كه به ركوع امام برسد، امام سر بردارد، نمازش بنابراحتياط باطل است.

3- بهجت: بنابرأظهر و همچنين در حكم سهو است اگر فراموش كند كه مأموم است و يا گمان كند كه امام سر از ركوع برداشته، و يا هر عذري كه موجب ترك متابعت شده باشد.

سبحانی: احتیاط آن است که نماز را تمام کند و سپس اعاده نماید.

امام خامنه ای: مسأله ۷۳۵-

*****

زنجاني: مساله 1481: اگر سهواً پيش از امام سر ازركوع بردارد، چنانچه اطمينان دارد كه اگر برگردد در ركوع به امام مي رسد پس اگر بخواهد نماز جماعتش برقرار باشد، بايد به ركوع برگردد و با امام سر بردارد و در اين صورت زياد شدن ركوع نماز را باطل نمي كندواگر عمدا برنگردد نمازش فرادی می شود، ولی اگر به رکوع برگردد و پیش از آن که به رکوع برسد امام سر بر دارد، نمازش باطل است.

مظاهری: مسأله 1137- اگر سهوا پیش از امام سر از رکوع یا سجده بردارد چنانچه امام در رکوع یا سجده باشد باید به رکوع یا سجده برگردد و با امام سر بردارد و در این صورت زیاد شدن رکن نماز را باطل نمی کند و نیز اگر به رکوع یا سجده برگردد و پیش ا زآنکه به رکوع یا سجده برسد امام سر بردارد نمازش صحیح است.

مسأله 1472- اگر اشتباهاً سر بردارد و ببيند امام در سجده است بايد1 به سجده برگردد 2و چنانچه در هر دو سجده اين اتفاق بيفتد، براي زياد شدن دو سجده كه ركن است نماز باطل نمي شود.

این مسأله در رساله امام خامنه ای نیست.

1- سيستاني: بنابراحتياط…

2- سبحانی:[پایان مسأله].

مظاهری:رجوع کنید به ذیل مساله 1471.

*****

زنجاني: مسأله 1482- اگر اشتباهاً سر از سجده بردارد و ببيند امام در سجده است ، چنانچه اطمينان دارد كه اگر برگردد در سجده به امام مي رسد، پس اگر بخواهد نماز جماعتش باقي باشد، بايد به سجده برگردد و اگر عمدا برنگردد نمازش فرادی می شود و اگر در هر دو سجده يك ركعت هم اين اتفاق بيفتد، نمازش باطل نمي شود.

مسأله 1473- كسي كه اشتباهاً پيش از امام سر از سجده برداشته هرگاه به سجده برگردد1  هنوز به سجده نرسيده امام سر بردارد، نمازش صحيح است ولي اگر درهر دو سجده2 اين اتفاق بيفتد، نماز باطل است3.

این مسأله در رساله آیت الله سبحانی نیست.

1- خوئي، تبريزي، سيستاني: و معلوم شود امام قبلاً سر برداشته است، نمازش صحيح است ولي اگر در هر دو سجده  اين اتفاق بيفتد نمازش (سيستاني: بنابراحتياط) باطل است.

2- فاضل، جوادی آملی: از يك ركعت…

3- زنجاني: اگر در هر دو سجدۀ یک رکعت این اتفاق بیفتد، باید نماز را دوباره بخواند و به احتیاط مستحب نمازش را قطع نکند، بلکه نماز را تمام کند و پس از آن، دوباره بجا آورد.

مظاهری:رجوع کنید به ذیل مساله 1471.

*****

امام خامنه ای: مسأله ۷۳۷- اگر سهواً پیش از امام سر از سجده بردارد و ببیند امام در سجده است و او هم به سجده برگردد ولی به سجده ی امام جماعت نرسد، نمازش صحیح است؛ ولی اگر در هر دو سجده این اتفاق بیفتد، نمازش باطل است.

مسأله 1474- اگر اشتباهاً سر از ركوع يا سجده بردارد  و سهواً يا به خيال اين كه به امام نمي رسد به ركوع يا سجده نرود، نمازش صحيح است1.

1- خوئي، تبريزي، سيستاني، وحید: جماعت و نمازش صحيح است.

زنجانی: جماعت و نمازش صحيح است هر چند معلوم شود كه اگر بر مي گشته به امام مي رسيده است.

امام خامنه ای: مسأله ۷۳۸-

*****

مظاهری: مسأله 1138- اگر سر از رکوع یا سجده بردارد و عمدا به رکوع یا سجده برنگردد نمازش صحیح است اگر چه معصیت کرده است.

مسأله 1475- اگر سر از سجده بردارد و ببيند امام در سجده است چنانچه به خيال اين كه سجده اول امام است، به قصد اين كه با امام سجده كند به سجده رود و بفهمد سجده دوم امام بوده، بايد بنابراحتياط نماز را تمام كند و از سر بخواند1، و اگر به خيال اين كه سجده دوم امام است به سجده رود و بفهمد 2سجده اول امام بوده3، احتياط آن است كه نماز را فرادي تمام نمايد اگر چه مي تواند متابعت امام را بكند و به سجده رود و نماز را تمام كند.

اين مسأله در رساله آيات عظام: امام خامنه ای، مكارم ، سبحانی و مظاهری نيست.

1- گلپايگاني، خوئي، بهجت، سيستاني، تبريزي، صافي، زنجاني، نوري، وحید،اراکی، فاضل: و بفهمد سجده دوم امام بوده ، سجده دوم او حساب مي شود (بهجت: و نمازش صحيح است)…

2- فاضل: وبعد از سر برداشتن از سجده بفهمد …

3- اراکی، فاضل:  متابعت از امام جماعت به حساب می آید و باید بار دیگر با امام به سجده رود و در هر دو صورت احتیاط واجب آن است که نماز را به جماعت تمام کند و دوباره بخواند..

گلپايگاني، خوئي، سيستاني، وحید، صافي، نوري: باید به قصد اینکه با  امام سجده کند تمام کند و دوباره با امام به سجده رود ودر هر دو صورت (گلپایگانی، صافی: احتیاط واجب – خویی، سیستانی، نوری: بهتر- وحید: احتیاط  مستحبّ) آن است که  نماز را به جماعت تمام کند و دوباره بخواند.

بهجت: سجده اول او خواهد بود و بقيه نماز را با امام مي خواند.

تبريزي: بايد به قصد سجده با امام، سجده را تمام كند و دوباره با امام به سجده رود.

زنجاني: بايد سجده را به قصد همراهي با امام تمام كند و دوباره با امام به سجده رود، و در هر صورت بنابراحتياط مستحبّ پس از تمام كردن نماز با جماعت، آن را دوباره بخواند.

جوادی آملی: بايد از امام متابعت کرده و به سجده رود و نماز را تمام كند و اعاده آن مستحب است.

مسأله 1476- اگر سهواً پيش از امام به ركوع رود و طوري باشد كه اگر سر بردارد به مقداري از قرائت امام مي رسد1، چنانچه سر  بردارد و با امام به ركوع رود نمازش صحيح است2.

این مسأله در رساله امام خامنه ای نیست.

1- مكارم: بايد برگردد و قرائت امام را درك كند و با او به ركوع رود و هرگاه مي داند به چيزي از قرائت امام نمي رسد، احتياط واجب آن است كه سر بردارد و با امام نماز را تمام كند و نماز را دوباره بخواند.

در تمام مواردي كه مأموم بايد برگردد، اگر عمداً برنگردد، نمازش اشكال دارد.

زنجاني: بايد برگردد و با امام به ركوع رود و نمازش صحيح است و اگر با دانستن مسأله عمداً برنگردد، و به مقداری از حمد امام که می توانسته برسد، نرسد؛ نمازش باطل است، بلکه اگر به جهت ندانستن مسأله عمدا برنگردد با نمازش را دوباره بخواند و در هر حال احتياط استحبابي آن است كه قبل از اعاده، به نيّت فرادي نماز را تمام كند.

بهجت: بايد سر بردارد و با امام به ركوع رود و نمازش صحيح است.

2- گلپايگاني: و اگر عمداً برنگردد، احتياط واجب آن است كه نماز را به جماعت تمام كند و دوباره بخواند.

اراكي: و بنابراحتياط واجب در هر دو ركوع بايد ذكر را بگويد.

خوئي، تبريزي، صافي: و اگر عمداً برنگردد، نمازش باطل است.

فاضل: و اگر عمداً برنگردد و اين باعث شود كه مقداري از قرائت امام را درك نكند نمازش باطل است و بنابراحتياط مستحبّ در هر دو ركوع ذكر را بگويد ليكن احتياط واجب آن است كه در ركوع اول يك ذكر صغير بيشتر نگويد.

وحید: نماز و جماعتش صحیح است و اگر عمدا برنگردد صحّت نمازش محل اشکال است.

*****

سیستانی: مسأله 1456- اگر سهواً پیش از امام به رکوع برود چنانچه بتواند پس از آوردن ذکر واجب رکوع برگردد و مقداری از رکوع امام را درک کند باید ذکر را بیاورد و سپس بنا بر احتیاط واجب برگردد و احتیاط مستحب آن است که ذکر را در رکوع دوم نیز بگوید. و اگر عمداً برنگردد صحت جماعتش محل اشکال است ولی نمازش صحیح است به تفصیلی که در مسأله (1423) گذشت. و اگر نتواند در صورت به‌جا آوردن ذکر واجب برگردد و امام را در رکوع درک کند باید ذکر را آورده سپس با امام به سجود برود و جماعتش صحیح است.

مظاهری: مسأله 1139- اگر سهوا پیش از امام به رکوع یا سجده رود باید برگردد و با امام به رکوع یا سجده رود و اگر برنگردد و صبر کند تا امام به او برسد نمازش صحیح است گرچه معصیت کرده است.

مسأله 1477- اگر سهواً پيش از امام به ركوع رود و طوري باشد كه اگر برگردد به چيزي از قرائت امام نمي رسد1، واجب است سر بردارد2 و با امام نماز را تمام كند و نمازش صحيح است (اگر چه أحوط استحبابي در اين صورت اعاده نماز است3) و اگر سر برندارد تا امام برسد نمازش صحيح است.

این مسأله در رساله آیت الله اراکی نیست.

1- گلپايگاني، صافي: در صورتي كه صبر كند تا امام به او برسد نمازش صحيح است و اگر به قصد اين كه با امام نماز بخواند، سر بردارد و با امام به ركوع رود احتياط مستحبّ آن است كه نماز را تمام كند و دوباره بجا آورد.

خوئي، تبريزي: اگر به قصد اين كه با امام نماز بخواند، سر بردارد و با امام به ركوع رود جماعت و نمازش صحيح است و اگر عمداً برنگردد نمازش صحيح است و منفرد مي شود.

وحید: اگر به قصد متابعت امام  سر بردارد و با امام به رکوع برود جماعت و نمازش صحیح است و اگر صبر کند تا امام به او برسد نمازش صحیح و جماعتش محل اشکال است.

فاضل: به احتياط واجب بايد صبر كند تا امام به او برسد و نمازش صحيح است.

سبحانی: بهتر است قصد فرادی کند [پایان مسأله]

2- بهجت: بايد سر بردارد…

نوري: احتياط واجب آن است كه سر بردارد…

جوادی آملی: می‌تواند سر بردارد…

3- [قسمت داخل پرانتز دررساله آيات عظام: نوري و بهجت نيست]

سیستانی، مكارم،مظاهری: رجوع كنيد به ذيل مسأله 1476.

*****

زنجاني: مسأله 1487- اگر سهواً پیش از امام به رکوع رود و طوری باشد که اگر سر بردارد به چیزی از قرائت امام نمی‌رسد، ولی می‌تواند سر بردارد و با امام به رکوع رود چنانچه بخواهد جماعتش باقی باشد باید سر بردارد و با امام به رکوع رود و اگر عمداً برنگردد، نمازش فرادا می‌شود؛ و در هر دو صورت، بنابر احتیاط مستحب، پس از تمام شدن نماز، آن را دوباره بخواند.

امام خامنه ای: مسأله ۷۳۴- اگر سهواً پیش از امام جماعت به رکوع رود، باید سر از رکوع بردارد و دوباره همراه با امام به رکوع رود و نماز را با امام جماعت تمام کند و نمازش به جماعت صحیح است و اگر از رکوع برنگردد، نمازش به صورت فرادا صحیح است.

مسأله 1478- اگر1 پيش از امام به سجده رود، واجب است كه سر بردارد2 و با امام به سجده رود و نمازش صحيح است اگر چه احتياط استحبابي دراين صورت اعاده نماز است ، و اگر برنداشت نمازش صحيح است.

اين مسأله دررساله آيت الله مکارم نيست

1- اراكي: اگر سهواً…

2- جوادی آملی: می‌تواند سر بردارد…

مظاهری:رجوع کنید به ذیل مساله 1476.

*****

خوئي، تبريزي: مسأله 1487- اگر سهواً پيش از امام به سجده رود، اگر به قصد اين كه با امام نماز بخواند سر بردارد و با امام به سجده رود، جماعت و نمازش صحيح است و اگر عمداً برنگردد نمازش صحيح و منفرد ميگردد.

وحید: مسأله 1486- اگر سهوا پیش از امام به سجده رود و به قصد متابعت امام سر بردارد و با امام به سجده رود جماعت و نمازش صحیح است و اگر صبر کند تا امام به او برسد نمازش صحیح و جماعتش محل اشکال است .

زنجاني: مسأله 1488- اگرسهواً پیش از امام به سجده رود، ولی می‌تواند سر بردارد و با امام به سجده رود باید سر بردارد و با امام به سجده رود، جماعت و نمازش صحیح است و اگر عمداً برنگردد نمازش فرادا می‌گردد.

سیستانی: مسأله 1457- اگر سهواً پیش از امام به سجده برود چنانچه بتواند پس از آوردن ذکر واجب سجده برگردد و همراه با امام به سجده برود، باید ذکر را بیاورد، و سپس بنا بر احتیاط واجب برگردد و احتیاط مستحب آن است که ذکر را در سجده دوم ـ که برای متابعت از امام آورده ـ نیز بگوید. و اگر عمداً برنگردد صحت جماعتش محل اشکال است ولی نمازش صحیح است به تفصیلی که در مسأله (1423) گذشت. و اگر نتواند در صورت به‌جا آوردن ذکر واجب برگردد و امام را در سجده درک کند باید ذکر را آورده سپس با امام ادامه دهد و جماعتش صحیح است.

گلپايگاني، صافي، فاضل: مسأله 1487- اگر سهواً پيش از امام به سجده رود، در صورتي كه صبر كند تا امام به او برسد، نمازش صحيح است (گلپايگاني، صافي: و اگر به قصد اين كه با امام نماز بخواند سر بردارد و با امام به سجده رود، احتياط مستحبّ آن است كه نماز را تمام كند و دوباره بجا آورد.)

بهجت: مسأله 1199، نوری: 1475 – اگر پيش از امام سهواً به سجده رود بايد سر بردارد. و با امام به سجده رود و اگر برنداشت، نمازش صحيح است.

. نوري: اگر پيش از امام به سجده رود، احتياط واجب آن است كه سر بردارد…

سبحانی: مسأله 1158- اگر پیش از امام به سجده رود  بهتر است قصد فرادی کند و اگر در این مسأله و مسأله پیش صبر کند تا امام به او برسد یا سر بردارد و با امام به رکوع برود و یا سجده کند دو مرتبه نماز خود را اعاده کند.

امام خامنه ای مسأله ۷۳۶: اگر سهواً پیش از امام جماعت به سجده رود، واجب است سر از سجده بردارد و با امام به سجده رود و نمازش به جماعت صحیح است.

مسأله 1479- اگر امام در ركعتي كه قنوت ندارد اشتباهاً قنوت بخواند، يا در ركعتي كه تشهّد ندارد اشتباهاً مشغول خواندن تشهّد شود مأموم نبايد قنوت و تشهّد را بخواند ولي نمي تواند پيش از امام به ركوع رود، يا پيش از ايستادن امام بايستد بلكه بايد صبر كند1 تا قنوت و تشهّد امام تمام شود و بقيه نماز را با او بخواند.

1- فاضل، مكارم: بايد با علامت و اشاره اي به او حالي كند و اگر نشد، صبر كند…

امام خامنه ای: مسأله ۷۳۹- اگر در رکعتی که قنوت ندارد، امام جماعت سهواً قنوت بخواند، مأموم نباید قنوت بخواند؛ ولی نمی تواند پیش از امام جماعت به رکوع رود، بلکه باید صبر کند تا قنوت امام تمام شود و نماز را با امام ادامه دهد.

مسأله ۷۴۰- اگر در رکعتی که تشهد ندارد، امام جماعت سهواً تشهد بخواند، مأموم نباید تشهد را بخواند؛ ولی نمی تواند پیش از امام برخیزد، بلکه باید صبر کند تا تشهد امام تمام شود و نماز را با او ادامه دهد.

مسائل اختصاصي

بهجت: مسأله  1201- جوادی آملی: مسأله 1550 – در تحقق جماعت، فقط كافي است كه مأموم نيّت اقتدا داشته باشد و نيّت امامت براي امام، معتبر نيست، و بدون نيّت او، جماعت از طرفين محقق مي شود و احكام آن از قبيل متابعت و شك، جاري است، اما در استحقاق ثواب جماعت براي امام بدون نيّت، تأمل است و در اين صورت، أحوط (جوادی آملی: احتیاط مستحب) براي امام اين است كه احكام جماعت را بر اين نماز جاري نكند.

بهجت: مسأله 1202- صاحب مسجد و امام راتب (امامي كه براي امامت آن مسجد معين شده) و صاحب منزل يا مستأجر آن – در صورتي واجد شرايط بودن – از ديگران در امامت براي جماعت مقدم هستند و مستحبّ است كسي كه فقيه تر يا قرائتش از ديگران بهتر، يا مسنّ تر يا هاشمي است، امام جماعت قرار دهند.

بهجت: مسأله 1203- جوادی آملی: مسأله 1551 – امام جماعت بايد يك نفر باشد ولي اگر دربين نماز براي امام حادثه اي پيش آمد، مثل مردن، بيهوشي ، ديوانگي، حدث، مرض، جاري شدن خون از بيني، احتياج به قضاي حاجت و همين طور است اگر امام متوجه شود كه طهارت نداشته و يا نماز او  شکسته بوده است امام یا مامومین می تواند دیگری را امام قرار دهند خواه این فرد از اعضای جماعت باشد و يا كسي باشد كه ابتداء مي خواهد نماز بخواند.