برگرفته از کتاب «فقه برای غرب نشینان»
مساله 104- اگر مسلمانی در شهر و یا کشوری زندگی می کند که درازی شب و روز در آنجا، شش ماه است او باید به شهر و یا کشوری برود که بتواند روزه بگیرد و یا لااقل قضا کند و در صورت عدم امکان، باید عوض هر روز، یک چارک طعام به فقیری بدهد.
مساله 105- اگر مسلمانی در شهر و یا کشوری زندگی می کند که طول روز آن، 23 ساعت و طول شب فقط یک ساعت است و یا به عکس، بر او واجب است در حد توان روزه ماه مبارک رمضان را بگیرد و اگر ممکن نشد روزه ماه رمضان از او ساقط می شود اگر بعدا توانست قضا می کند هرچند با انتقال به یک شهر و یا کشور مجاور. و هرگاه قضا هم ممکن نشد برای روزه یک مد طعام برای فقیر بدهد.
مسأله ۱۰۶- برخی مردمان به نیت خاصی و به قصد سال ها اقامت برای انجام کاری به کشوری میروند بی آنکه از وطن اصلی خود اعراض کرده باشند و پس از انجام آن کار از کشور بیرون می روند تا هر جا که بخواهند بمانند و آنجا را وطن بگیرند نماز و روزه چنین مردمانی چگونه است؟
جواب: نمازها را تمام میخوانند و روزه را اگر یک ماه اقامت داشته اند می گیرند همچنان که در وطن اصلی چنین می کردند.
مسأله ۱۰۷- آیا ما میتوانیم به رصدهای فلکی و نظریه های نجومی اروپا را در شناخت ساعات فجر و ظهر طلوع و غروب آفتاب در طول سال و حتی ثانیه ها را هم ملحوظ می کنند؟
جواب: اگر از سخن آنان اطمینان حاصل شود می توان به آن عمل کرد با علم به این که در تعیین زمان فجر در آنجا اختلاف وجود دارد پس کوشش باید عمل آید تا به رأی و نظر صحیح عمل شود.
مسأله ۱۰۸ در برخی کشورها چندین روز آفتاب طلوع و یا غروب نمی کند نماز و روزه در این کشورها چگونه است؟
جواب- احتیاط واجب آن است که نماز را با اوقات نزدیک ترین کشور و یا شهری که در بیست چهار ساعت دارای شب و روز میباشد تطبیق دهد و نمارهای پنجگانه را برابر اوقات شرعی آنجا بخواند هر چند با قصد قربت مطلقه. و اما روزه را باید به کشوری برود که بتواند روزه ماه رمضان را بگیرد که فضیلت بسیار دارد و اگر ممکن نشد در غیر ماه رمضان چنان کند و قضا به جا آورد.
مساله 109- آیا یک مسلمان در ماه رمضان می تواند در کشور غیر اسلامی به غیر مسمان اطعام کند؟
جواب- اشکالی ندارد.
مساله 110- آیا تنفس مصنوعی روزه را باطل می کند؟
جواب- اگر ماده ای که در تنفس مصنوعی وارد بدن انسان می شود فقط از مجرای تنفس باشد نه از راه معده، اشکال ندارد و روزه را باطل نمی کند.
…..
مساله 114- آیا اگر هلال در خاور زمین ثابت شود در باختر، هم به ثبوت می رسد و یا اگر هلال در آمریکا دیده شود در اروپا هم ثابت می شود؟
جواب- اگر هلال در خاور زمین ثابت شود برای باختر نشینان هم ثابت می شود به شرط آنکه فاصله دو مکان از حیث عرض جغرافیایی زیاد نباشد اما اگر هلال در باختر ثابت شود لازم نیست در خاور هم ثابت گردد هرچند از طریق ماندن هلال در مکان نخست به زمان نسبتا طولانی که با مکان دوم از جهت وقت طلوع و غروب آفتاب متفاوت است.
…
مساله 116- آیا با رؤیت هلال در سرزمین های خاوری مثل ایران احساء، قطیف کشورهای خلیج عراق، سوریه ،لبنان، هلال در بلاد باختری مثل انگلستان فرانسه آلمان اگر مانعی مثل ابر و مه نباشد، به ثبوت می رسد؟
جواب- بلی، رؤیت هلال در یک مکان که ملازم رؤیت در آن مکانهایی در باختر باشد که از حیث مکان با مکان نخست برابرند و عدم رؤیت فقط در اثر مانع بوده است هلال در هر دو مکان ثابت می شود مگر آن که عرض جغرافیایی آنها بسیار متفاوت باشد.
مسأله ۱۱۷- به فرض اینکه ثبوت رویت هلال در شرق و خاور ملازم ثبوت آن در غرب و باختر باشد اگر هلال در نزد برخی علمای خاور زمین ثابت شود چنان امری میتواند حجت باشد بر کسی که در کشورهای باختری که ساکن است هر گاه او به سبب صاف نبودن هوا نتواند هلال را رؤیت کند؟ جواب ثبوت رؤیت هلال نزد برخی علمای خاور زمین حجت بر مسلمانان باختری نمیشود مگر آنکه ثبوت هلال در خاور زمین موجب حصول اطمینان به رؤیت در دیگر جاها شود و یا بینه ای بدون معارض در مورد ثبوت هلال در باختر، تحقق یابد هر چند از طریق حکم حاکم که در این صورت برابر اطمینان، عمل می کند.
مساله 118- در برخی بلاد شرقی به استناد سخن عده ای شاهد که رؤیت هلال کرده اند اول ماه نزد بعضی علما ثابت میشود با این ویژگی:
۱- شهود هر چند سی تن باشند مثلاً در بلاد مختلف پراکنده مثل این که دو تن از اصفهان سه تن از قم دو تن از یزد چهار تن از کویت، پنج تن از بحرین دو نفر از احساء شش نفر از سوریه و همینطور.
۲- افق در برخی سرزمینهای باختری هم صاف بوده و امکان رؤیت در آنجاها توسط مؤمنان امکان داشته باشد و مانعی از رؤیت نبوده است.
3- رصد خانه انگلستان اعلام کرده که دیدن هلال در امشب (مثلاً) در انگلستان بدون تلسکوپ و چشم مسلح ممکن نیست اما فردا شب رویت بدون وسیله میسر می باشد.
حکم در این مورد چیست؟ نظر مبارک را بفرمایید.
جواب: مهم آن است که انسان شخصاً به رؤیت هلال پیدا کند و یا بینه شرعی بدون معارض بر رؤیت هلال اقامه شود اما در حالات مذکور در سوال و امثال آنها، غالبا اطمینان حاصل نمی شود بلکه اطمینان به عدم رویت بیشتر است و حتی احتمال هست که شهادت و گواهی افراد بر پایه خیال و خطای چشم بوده باشد و خدا داناست.