روايات در تشويق وترغيب صدقه دادن در حدّ تواترند، از جمله اين كه: صدقه دواى بيمارى است و با آن بلا دفع مى‌شود، و كسى كه صدقه بدهد به راستى كه زياد محكم كارى كرده است و به سبب آن رزق نازل مى‌شود، و صدقه قبل از آن‌كه به دست بنده [فقير] برسد بدست خداى متعال مى‌رسد، وموجب بركت واداى دين وزيادشدن مال است، وصدقه مرگ بد و درد و دبيله (يك نوع مرض درونى است) و آتش‌سوزى و غرق‌شدن و خوره و ديوانگى و خلاصه تا هفتاد نوع بلا را دفع مى‌كند، و مستحب است اوّل صبح و اوّل شب صدقه بدهد تا بلاى آن روز وآن شب دفع شود.

(مسأله 2511) مشهور است كه صدقه از عقودى است كه ايجاب و قبول در آن معتبر مى‌باشد،

امّا به نظر مى‌رسد كه صدقه يك نوع احسان با مال به قصد تقرّب است و چنان‌چه احسان به تمليك باشد، به ايجاب وقبول نياز دارد، ولى اگر احسان به ابراء باشد، مثل اين‌كه بگويد: «ذمّه تو را برى كردم»، كفايت مى‌كند، امّا اگر احسان به بذل و بخشش باشد، اذن در تصرف كافى است، پس حكم صدقه با اختلاف موارد مختلف مى‌باشد، يعنى در همه جا نياز به ايجاب و قبول ندارد.

(مسأله 2512) مشهور آن است كه قبض در صدقه مطلقاً معتبر است، امّا به نظر مى‌رسد كه قبض در همه موارد در آن معتبر نيست، فقط در صورتى قبض معتبر است كه عنوانى كه بر صدقه بار مى‌شودبدون قبض واقع نشود مثل اين‌كه صدقه به هبه يا وقف باشد، ولى اگر صدقه به ابراء يا بذل باشد، قبض معتبرنيست.

(مسأله 2513) در صدقه قصد قربت معتبر است، بنابراين اگر هبه يا ابراء يا وقف بكند و قصد قربت نداشته باشد، هبه و ابرا و وقف خواهند بود و صدقه حساب نمى‌شود.

(مسأله 2514) صدقه هاشمى بر هاشمى و بر غير هاشمى حتّى زكات مال و فطره حلال است، امّاصدقه غير هاشمى، چنان‌چه زكات مال يا زكات فطره باشد بر هاشمى حرام است و براى هاشمى حلال نيست و ذمّه صدقه دهنده هم فارغ نمى‌شود، ولى در غير اين دو صورت، جايز است خواه واجب باشد- مانند ردّ مظالم وكفارات وفديه روزه- يا مستحبى باشد، مگر مال كمى را كه معمولًا براى دفع بلامى پردازد ومانند اينها از چيزهايى كه از نشانه‌هاى ذلّت وخوارى به حساب آيد كه آن هم براى هاشمى جايز نيست.

(مسأله 2515) رجوع در صدقه جايز نيست چنان‌چه صدقه هبه قبض شده باشد، اگرچه هبه براى اجنبى باشد.

(مسأله 2516) صدقه مستحبى بر شخص بى نياز و مخالف مذهب وكافر وذمّى جايزاست.

(مسأله 2517) صدقه مستحبى به صورت پنهانى افضل است، مگر اين‌كه علنى دادن صدقه به قصد رفع تهمت يا ترغيب يا مانند اينها باشد، امّا صدقه واجب، در بعضى روايات آمده كه: افضل علنى دادن صدقه است و بعضى گفته‌اند كه افضل پنهانى دادن آن است، ولى به نظر مى‌رسد كه حكم به سبب اختلاف موارد، فرق مى‌كند.

(مسأله 2518) توسعه بر خانواده از دادن صدقه به ديگران افضل است و صدقه دادن به فاميل نيازمند از صدقه بر غير آنها افضل است و افضل از آنها صدقه به خويشاوند دشمن است و واسطه‌ شدن در رساندن صدقه به مسكين مستحب است كه در خبر آمده: «اگر كار نيك به وسيله هشتاد دست اجرا گردد، همه آنها پاداش خواهند داشت بدون اين كه از اجر و ثواب صاحبش چيزى كاسته شود».

 

دانلود احکام صدقه‌ – آیت الله فیاض (مد ظله العالی)

لینک کوتاه: https://porsan.org/?p=1418