(مسأله 2363) در زناشويي –چه دائم و چه غير دائم- بايد صيغه خوانده شود و تنها راضي بودن زن و مرد كافي نيست1 و صيغه عقد را يا خود زن و مرد مي خوانند، يا ديگري را وكيل مي كنند كه ازطرف آنان بخوانند2.
1- زنجاني: تنها راضي بودن زن و مرد، يا معاطات و كتابت كافي نيست، مگر درباره شخص لال كه اگر مي تواند بنويسد، با نوشته و اگر نمي تواند، با اشاره، انشاء عقد ازدواج مي نمايد و احتياط مستحبّ آن است كه اگر بتواند، كسي را كه قادر به خواندن عقد است وكيل كند…
سیستانی: همچنین عقد نوشتاری ـ بنا بر احتیاط واجب ـ کافی نیست، و صیغه عقد را یا خود زن و مرد میخوانند، و یا دیگری را وکیل میکنند که از طرف آنان بخواند.
2- زنجاني: يا وليّ كسي صيغه عقد را براي او مي خواند يا ديگري را وكيل مي كند.
(مسأله 2364) وكيل لازم نيست مرد باشد، زن هم مي تواند براي خواندن صيغه عقد از طرف ديگر وكيل شود1.
1- زنجاني: بلكه بچّه مميّز نيز مي تواند براي خواندن صيغه وكيل شود.
*****
مكارم: مسأله 2026- وكالت مرد از طرف زن، يا زن از طرف مرد، براي خواندن صيغه مانعي ندارد.
(مسأله 2365) زن و مرد تا يقين نكنند 1كه وكيل آنها صيغه را خوانده است2، نمي توانند به يكديگر نگاه محرمانه نمايند3 و گمان به اين كه وكيل صيغه را خوانده است كفايت نمي كند4 ولي اگر وكيل بگويد صيغه را خوانده ام كافي است5.
اين مسأله در رساله آیت الله بهجت نیست.
1- سيستاني: تا اطمينان نکنند…
2- مظاهری: به یکدیگر حلال نمی شوند و همین که وکیل بگوید صیغه را خوانده ام کافی است.
3- مكارم: ولي اگر وكيلي مورد اعتماد باشد و بگويد خوانده ام كافي است.
فاضل: نمي توانند با يكديگر رفتار محرمانه نمايند…
وحید: زن و مرد تا یقین یا اطمینان پیدا نكنند كه وكیل آنها صیغه را خوانده است نمى توانند ترتیب آثار و احكام نكاح را بدهند …
سبحانی: نمی توانند به یکدیگر حلال شوند…
4- سيستاني: بلكه اگر وكيل بگويد صيغه را خوانده ام ولي اطمينان به گفته او نباشد، احتياط واجب آن است كه بر آن ترتيب اثر ندهند.
وحید: و اگر وكیل بگوید صیغه را خوانده در صورتى كه ثقه باشد و ظنّ به خلاف گفته او نباشد ، یا از قول او اطمینان حاصل شود كافیست ، و در غیر دو صورت ذكر شده اكتفا به اخبار او محلّ اشكال است.
5- سبحانی: ولى اگر وكيل بگويد صيغه را خوانده ام و مورد اعتماد باشد كافى است.
*****
زنجانی: مسأله 2374- زن و مرد تا اطمینان نکنند که وکیل آنها صیغه را خوانده است، یا به دلیل معتبری همچون گفتار دو شاهد عادل ثابت نشده باشد که صیغه خوانده شده، نمی‌توانند به احکام زناشویی عمل کنند، مثلاً به یکدیگر نگاه محرمانه نمایند و گمان به این که وکیل صیغه را خوانده است کفایت نمی‌کند، و اگر وکیل بگوید صیغه را خوانده‌ام، تا از گفتۀ وی به خواندن صیغه اطمینان حاصل نشود، در کفایت گفته وکیل باید مطابق احتیاط عمل شود و اگر اطمینان شخصی یا نوعی حاصل شود که وکیل عقد را خوانده و شک داشته باشیم که درست خوانده یا خیر، عقد خوانده شده شرعاً صحیح به شمار می‌آید.
(مسأله 2366) اگر زني كسي را وكيل كند كه مثلاً ده روزه او را به عقد مردي در آورد و ابتداي ده روز را معين نكند1 (در صورتي كه از گفته زن معلوم شود كه به وكيل اختيار كامل داده2) آن وكيل مي تواند هر وقت كه بخواهد او را ده روز به عقد آن مرد در آورد، و اگر معلوم باشد كه زن، روز يا ساعت معيّني را قصد كرده، بايد صيغه را مطابق قصد او بخواند.
این مساله در رساله آیت الله مظاهری نیست.
1- مكارم، سبحانی: بايد آغاز آن را از روز و ساعتي كه عقد مي كند قرار دهد. [پايان مسأله]
زنجاني: آن وكيل در صورت امكان نبايد بيش از مقداري كه معمول است خواندن عقد را به تأخير بيندازد، مگر قرينه اي در كار باشد كه در اين صورت مي تواند هر مقداري كه قرينه دلالت مي كند خواندن عقد را به تأخير بيندازد، در هر حال بايد ابتداي ده روز را همان زمان عقد قرار دهد.
2- [قسمت داخل پرانتز در رساله آيات عظام: گلپايگاني، اراكي، خوئي، تبريزي، سيستاني، وحید و صافي نيست]
(مسأله 2367) يك نفر مي تواند براي خواندن صيغه عقد دائم يا غير دائم از طرف دو نفر1 وكيل شود2 و نيز انسان3 مي تواند از طرف زن وكيل شود و او را براي خود به طور دائم يا غيردائم عقد كند4، ولي احتياط مستحبّ آن است كه عقد را دو نفر بخوانند5.
اين مسأله در رساله آیت الله بهجت نیست.
1- گلپايگاني، صافي، نوري: از طرف زن و مرد…
2- مظاهری: و نيز مرد مىتواند از طرف زن يا زن از طرف مرد وكيل شود و او را براى خود به طور دائم يا غير دائم عقد كند.
3- گلپايگاني، صافي، نوري: نيز مرد…
4- گلپايگاني، صافي، نوري: و همچنين زن مي تواند از طرف مرد وكيل شود كه خود را به عقد او درآورد…
5- وحید: خصوصاً در صورتى كه وكیل شود كه براى خود عقد كند.
*****
مكارم: مسأله 2029- احتياط مستحبّ آن است كه يك نفر از سوي دو همسر صيغه عقد نخواند، يعني دو طرف عقد دو نفر باشند و نيز احتياط مستحبّ اين است كه انسان نمي تواند از طرف زن وكيل شود تا او را براي خود به طور دائم و يا موقّت عقدكند.
زنجانی: مسأله 2376- یک نفر می‌تواند برای خواندن صیغۀ عقد دائم یا موقّت از طرف دو نفر وکیل شود، هر چند احتیاط مستحب آن است که عقد را دو نفر بخوانند، ولی اگر شوهر به وکالت از طرف زن و زن به وکالت از طرف شوهر عقد بخواند در صحیح بودن چنین ازدواجی باید احتیاط شود، خواه وکالت در ایجاب باشد یا در قبول، حتّی اگر عقد را دو نفر بخوانند، مثل این که مرد وکیل زن باشد و زن وکیل مرد باشد یا شخص دیگری را برای خود وکیل نماید.