برگرفته از کتاب «فقه برای غرب نشینان»
مساله 67: اگر مسافری در هواپیما، اتومبیل، قطار و امثال آن، نتوانست ایستاده نماز گزارد نشسته نماز می خواند و اگر رو به قبله نتوانست بایستد به سمتی که گمان دارد قبله است می ایستد و نماز می گزارد و اگر جهتی که نتوانست ترجیح دهد به سمت و سو که خواست می تواند نماز بخواند و اگر جز در حال تکبیره الاحرام نتوانست رو به قبله بایستد به همان اندازه کفایت می کند.
مسأله ٦٨: قبله را میتوان از مهماندار هواپیما پرسید که شاید او بتواند از خلبان و کاپیتان سؤال کند و در صورت اطمینان میتوان به سخن او اعتماد کرد هر چند که او کافر باشد هم چنان که می توان به قبله نما و هر وسیله ای که به صحت و درستی آن اطمینان باشد، اعتماد کرد.
مسأله ۶۹: اگر مسلمان نمازگزار نتوانست وضو بگیرد عوض آن، تیمم می کند.
مسأله ۷۰: گاهی درازای شب و روز از شهری تا شهر دیگر فرق می کند در این صورت اگر طلوع و غروب آفتاب واضح باشد مسلمان در شناخت اوقات نماز و روزه میتواند مطابق آن عمل کند هر چند که وقت برخی نمازها به سبب کوتاه بودن روز بسیار به هم نزدیک باشد و یا زمان افطار روزه به جهت کوتاهی شب بسیار اندک باشد.
مسأله ۷۱: گاهی چند روز و یا چند ماه، خورشید در کشورهای غروب و یا طلوع نمیکند در چنین کشورهایی مسلمانان می تواند به اوقات شرعی نزدیک ترین سرزمین به این کشورها رجوع کنند و در هر بیست و چهار ساعت نمازهای پنجگانه را برابر اوقات کشور مجاور به نیت قربت مطلق به جا آورند.
مسأله ۷۲: اگر مسلمانی نتوانست اول فجر و یا وقت زوال و یا غروب آفتاب را بشناسد تا در وقت معین نماز و روزه به جا آورد اما به سخن منجمان و مسئولان رصدها اطمینان دارد می تواند نماز و روزه اش را مطابق نظر آنان در تعیین اوقات، به جا آورد هرچند که مسئولان آن موسسه ها مسلمان نباشند به شرط آن که به کار و نظرشان اطمینان باشد.
……
مساله 86: نماز را در هواپیما که نه قبله در آن معلوم است و نه طمأنینه حاصل است چگونه باید خواند؟
جواب: سمت قبله را می توان از کاپیتان و یا مهماندار که پاسخ هایشان غالبا اطمینان بخش و ظن آور است پرسید و برابر گفته آنان عمل کرد و طمأنینه در صورت عدم امکان آن ساقط می شود و به هر حال نماز را از وقت خود نباید عقب انداخت و آن را با رعایت سایر شرایط باید خواند.
مساله 87: در قطار و یا اتومبیل چگونه نماز بخوانیم؟ تنها خم شدن کافی است و یا بر چیزی باید سجده کرد؟
جواب: نماز را تا حد توان باید آنگونه خواند که شخص مختار می خواند پس لازم است در همه حالات نماز، قبله و سایر شرایط را رعایت کند و در صورت عدم امکان در تکبیرة الاحرام و اگر در آن حال هم میسر نباشد شرط رو به قبله بودن هم ساقط میشود هم چنان که در صورت امکان باید رکوع و سجود کامل کرد مثلاً در راهرو قطار و اتوبوس نماز گزارد و اگر میسر نشد به اندازه ای که اسم رکوع و سجود صدق کند خم شود کافی است و اگر آن هم ممکن نشد مختصر خم شدن کفایت می کند…
مسأله ۸۸: گاهی وقت نماز داخل میشود و دانشجو در راه دانشگاه است و اگر بخواهد به دانشگاه برسد و در آنجا نماز بخواند وقت نماز سپری و قضا خواهد شد آیا او میتواند با وجود جاهای دیگر در اتوبوس نماز بخواند با این احتمال که اگر از اتوبوس پیاده شود و در بیرون نماز بخواند به دانشگاه دیر خواهد رسید.
جواب: دیر رسیدن به دانشگاه مجوز آن نمی شود که نماز را در اتوبوس بخواند و برخی شرایط نماز را رعایت نکند پس باید پیاده شود و نماز کامل و با شرایط بخواند اما اگر دیر رسیدن به دانشگاه، موجب خسارت
و ضرر و زبانی شود که عادتاً تحمل ناپذیر است و یا سبب رنج و دشواری فوق العاده باشد میتواند با فقدان برخی شرایط در اتوبوس نماز بخواند.
مسأله ۸۹: گاهی وقت نماز فرا میرسد در حالی که کارگر مسلمان در کارخانه مشغول کار است و کارش نیز مهم و لازم است. او اگر برای خواندن نماز از کار دست بکشد ممکن است او را اخراج کنند آیا او می تواند نماز را قضا کند و یا هر چند امکان اخراج او هم در میان باشد باید نماز را ادا بخواند؟
جواب: اگر در آن کارخانه مجبور است کار کند و نمی تواند آنجا را ترک گوید هر طور که میسر است در وقت هر چند با ایما و اشاره به رکوع و سجود نماز بخواند اما چنین وضعیتی تنها یک فرض است و به ندرت پیش می آید پس او باید تقوی داشته باشد و از خدا بترسد و این آیه را به یاد داشته باشد که فرمود: من يتق الله يجعل له مخرجاً هر کس تقوا پیشه کند خدا برای او راه خروجی قرار میدهد و او را از آنجا که به گمان او نمی آمد روزی میدهد.
مسأله ۹۰: در برخی کشورهای غربی و جز آنها، مؤسسه ها و شرکتهایی وجود دارد که عده ای از مسلمانان به عنوان کارمند دفتری و غیره در آنجاها مشغول به کار هستند در حالی که وضع ملکی آن شرکت ها و مؤسسه ها، معلوم نیست.
اولاً: نماز خواندن در آنجاها و وضو با آب آن شرکت ها و مؤسسه ها چطور است؟
و ثانیاً نمازهایی که احیاناً در آنجاها خوانده شده چطور می شود؟
جواب: انسان تا نمی داند که مکان آن شرکتها و مؤسسه ها غصبی است و از شخص محترم المال تصرف عدوانی شده است. نماز در آنجاها صحیح و وضو هم درست است. نماز های پیشین اگر پس از خوانده شدن، غسبیت آنجاها معلوم شده باشد آنها هم صحیح می باشند.
مسأله ۹۱ – اگر کسی با کمربند پوستی و یا همراه داشتن کیفی که از پوست حیوان مردار و ذبح شرعی نشده فراهم گشته نماز بخواند و در اثناء و یا پس از نماز متوجه شود چه باید کند؟
جواب: نماز با کمربند و یا کیف پوستی که به احتمال معقول از پوست حیوان تذکیه شرعی شده فراهم آمده است، صحیح است و اما اگر چنان احتمال معقول نباشد و در اثنا متوجه شود فوری آن را از خود جدا می کند و همچنین است اگر فراموش کرده و در اثنای نماز به یاد آورد مگر آن که فراموشی در اثر اهمال و بی مبالاتی باشد که در این صورت به احتیاط واجب نماز را در وقت اعاده و در خارج آن قضا می کند.
مسأله ۹۲: امروزه کتهایی به بازار آمده است به نام جیر که در کشورهای غیر اسلامی ساخته میشوند و بر آنها قطعه ای پوست دوخته شده است و ما نمی دانیم آن از پوست حیوان تذکیه شده فراهم آمده یا نه، نماز با چنین لباسی چطور است؟
جواب: جایز است.
مسأله ۹۳ آیا ادکلن پاک است و میتوان پس از استفاده از آن نماز خواند؟
جواب: بلی، صحیح است.