احکام کافر – آیت الله مکارم شیرازی

مسأله 113 – كافر يعنى كسى كه خدا، يا پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله را قبول ندارد، يا براى خدا شريكى قرار مى‌دهد بنابر احتياط نجس است، هرچند به يكى از اديان آسمانى، مانند آيين يهود و نصارى ايمان داشته باشد.
مسأله 114 – كسانى كه به خدا و پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله ايمان دارند، ولى وسوسه‌هايى براى آنها پيدا مى‌شود و به مطالعه و تحقيق مى‌پردازند پاكند و اين وسوسه‌ها ضررى ندارد.
مسأله 115 – كسى كه ضرورى دين اسلام يعنى چيزى را كه همۀ مسلمانان مى‌دانند (مانند معاد روز قيامت و واجب بودن نماز و روزه و امثال آن) را منكر شود، چنانچه ضرورى بودن آن را بداند، كافر است و اگر در ضرورى بودن آن شك دارد كافر نيست، ولى احتياط مستحبّ آن است كه از او اجتناب شود.
مسأله 116 – آنچه در بالا دربارۀ نجس بودن كافر گفته شد، تمام اجزاى بدن او حتّى مو و ناخن را شامل مى‌شود.
مسأله 117 – كسى كه در جامعۀ اسلامى زندگى مى‌كند و از اعتقادات او خبر نداريم، پاك است و جستجو و تفتيش لازم نيست و نيز در جوامع غير اسلامى چنانچه افرادى باشند كه معلوم نباشد مسلمان هستند يا كافر، پاكند.
مسأله 118 – بچّه‌هاى كفّار به حكم آنها هستند و بچّه‌هاى مسلمانان حتّى بچّه‌اى كه فقط پدرش مسلمان است پاك است، امّا اگر فقط مادرش مسلمان باشد احتياط، اجتناب است.
مسأله 119 – هرگاه كسى – پناه بر خدا – به خدا، يا پيامبر صلى الله عليه و آله يا يكى از ائمّۀ معصومين عليهم السلام يا فاطمه زهرا عليهم السلام دشنام و ناسزا گويد يا عداوت داشته باشد، كافر است.
مسأله 120 – كسانى كه در حق على عليه السلام و ساير امامان عليهم السلام غلوّ كنند؛ يعنى، آن بزرگواران را خدا بدانند يا صفات مخصوص خدايى براى آنها قائل باشند، كافرند.
مسأله 121 – كسانى كه عقيده به وحدت وجود دارند يعنى مى‌گويند در عالم هستى يك وجود بيش نيست و آن خداست و همۀ موجودات عين خدا هستند و كسانى كه معتقدند خدا در انسان، يا موجود ديگرى حلول كرده و با آن يكى شده، يا خدا را جسم بدانند احتياط واجب، اجتناب از آنهاست.
مسأله 122 – تمام فرقه‌هاى اسلامى پاكند، مگر آنها كه با ائمه معصومين عليهم السلام عداوت و دشمنى دارند و خوارج و غُلات، يعنى غلوكنندگان در حق ائمّه عليهم السلام .

استفتاء

در مورد بچه های غیر بالغ که هنوز به فهم درستی نرسیده اند از نظر کفر و اسلام مشهور این است که ملحق به اشرف ابوین هستند؛ یعنی اگر یکی هم مسلمان بود محلق به اوست آیا از نظر شما همین است؟

اگر پدر او مسلمان باشد چنین است و حکم مسلمان را دارد ولی اگر فقط مادر او مسلمان باشد احتیاط آن است که از او اجتناب کنند تا خودش مستقل شود و به فهم برسد.

آیا در تقسیم متعارف کافر به ذمّی و حربی که غیر ذمّی را حربی می دانند، می توان به همه احکام آن ملتزم شد که کفّاری که در حکومت جمهوری اسلامی هستند، ذمّی و بقیّه در هر کجای دنیا که باشند حربی باشند و همه اقدامات درباره کافر حربی درباره آنان جایز باشد، یا حربی اختصاص دارد به حالت محاربه و در غیر حالت جنگ، قسم سوّمی داریم که نه ذمّی و نه حربی است و جان و مال و عرض آنان که در جنگ نیستند محترم است؟

کافر، قسم سوّم و چهارمی نیز دارد و قسم سوّم آن کافر«معاهد» است و بسیاری از دول امروز که با ما روابط سیاسی دارند و با ما در حال جنگ نیستند مصداق آن محسوب می شوند و مادام که به نحوی از آنحا با مسلمین وارد محاربه نشوند همه چیز آنها و جان و مالشان محترم است، زیرا طبق تعهّداتی که از طریق روابط سیاسی و قوانین پذیرفته شده بین المللی با آنان داریم داخل در معاهد هستند. در ضمن باید توجّه داشت که کافرمعاهد بر خلاف آنچه بعضی گفته اند زمان محدودی ندارد و شامل اهل کتاب و غیر اهل کتاب نیز می شود. این نکته نیز قابل توجّه است که اهل کتاب در صورتی به عنوان کافرذمّی شناخته می شوند که در داخل کشورهای اسلامی زندگی کنند، ولی اهل کتابی که در داخل کشور خودشان زندگی می کنند آنها فقط جزء معاهد می توانند باشند و پیمان ذمّه در مورد آنها مفهوم ندارد (مگر این که کشوری خود را در پناه کشور اسلامی قرار دهد) زیرا در احکام ذمّه قرائن زیادی وجود دارد که نشان می دهد مربوط به اقلیّتهای داخل کشورهای اسلامی است.

قسم چهارم، کفّاری هستند که نه جزء کفّار ذمّی می باشند و نه معاهد و نه حربی و در واقع در بی طرفی کامل نسبت به مسلمین به سر می برند که می توان آنها را کفّار بی طرف نامید که در دو آیه از قرآن به وضع آنها اشاره شده است، در سوره ممتحنه آیه 8 می فرماید: (لاَیَنْهَاکُمُ اللّهُ عَنِ الَّذِینَ لَمْ یُقَاتِلُوکُمْ فِی الدِّینِ وَ لَمْ یُخْرجُوکُمْ مِنْ دِیَارِکُمْ اَنْ تَبَرُّوهُمْ وَ تُقْسِطُوا الَیْهِمْ انَّ اللّهَ یُحِبُّ الْمُقْسِطِینَ) و سوره نساء آیه 90 بعد از اشاره به کفّار حربی می فرماید: (اِلاَّ الَّذِینَ یَصِلُونَ اِلَی قَوْمِ بَیْنَکُمْ وَبَیْنَهُمْ میِثَاقٌ اَوْ جَاءُوکُمْ مَاحَصِرَتْ صُدُورُهْم اَنْ یُقَاتِلُوکُمْ اَوْ یُقَاتِلُوا قَوْمَهُمْ. . . . . فَاِنِ اعْتَزَلُوکُمْ فَلَمْ یُقَاتِلُوکُمْ وَ الْقَوا اِلَیْکُمْ السَّلَمَ فَمَا جَعَلَ اللّهُ لَکُمْ عَلَیْهِمْ سَبِیلاً). بنابر این که مراد از «القای سلم» پیش گرفتن راه مسالمت آمیز باشد نه برقراری پیمان صلح، زیرا تعبیر به القای سلم تناسب با همین معنا دارد و آیه بعد نیز شاهد بر این مطلب است، به هر حال کافربی طرف هم، جان و مال و ناموسش محفوظ است شرح بیشتر در مورد اقسام چهارگانه کافرنیاز به بحث مبسوط تری دارد.

اگر شخصی به طوری در تنگی معاش باشد که نتواند زندگی خود را اداره کند و به هر دری هم بزند با شکست مواجه شود و حاضر هم نباشد زکات یا صدقه قبول کند، آیا می تواند برای غیر مسلمانها کار کند؟

کار کردن برای غیر مسلمانان حرام نیست مشروط بر این که، کار حلال و آبرومند و مباحی باشد و سبب اهانت و ذلّت مسلمین نگردد.

با توجه به اینکه آیه شریفه «وَ لایَغْتَبْ بَعْضُکُمْ بَعْضاً» (حجرات/12) شامل حال کفار نمی شود، آیا غیبت کفار غیر محارب جایز است؟

آیه شریفه شامل کفار نمی شود ولی نفی غیر هم نمی کند و از روایات عام و دلیل محفوظ بودن عِرض افرادی که جانشان و مالشان محفوظ است به دست می آید که غیبت کفار غیر حربی جایز نیست.

آیا در تقسیم متعارف کافر به ذمّی و حربی که غیرذمی را حربی می دانند، می توان به همه احکام آن ملتزم شد که کفاری که در حکومت جمهوری اسلامی هستند، ذمی و بقیه در هر کجای دنیا که باشند حربی باشند و همه اقدامات درباره کافر حربی درباره آنان جایز باشد یا حربی اختصاص دارد به حالت محاربه و در غیر حالت جنگ، قسم سومی داریم که نه ذمی و نه حربی است و جان و مال و عرض آنان که در جنگ نیستند محترم است؟

کفار به چهار گروه تقسیم می شوند: گروه اول: کفار ذمی: آنها اهل کتابی هستند که در کشور اسلامی زندگی می کنند و پیمان ذمه دارند. یعنی با مسلمانان همزیستی مسالمت آمیز دارند و به قوانین اسلام احترام می گذارند و در صورت درخواست حکومت اسلامی، جزیه می پردازند که در شرایط فعلی همان مالیات است و حکومت اسلامی، جان و مال و ناموس آنها را مانند سایر شهروندان حفظ می کند.

گروه دوم: کفار معاهَد: کفاری که خارج از کشورهای اسلامی هستند ولی با مسلمانان عهد و پیمان دارند و در زمان حاضر، مبادله سفیر و کاردار و مانند آن نوعی عهد و پیمان محسوب می شود. مسلمانان با این گروه نیز با مسالمت و رعایت حقوق یکدیگر مراوده می کنند.

نکته: کفار مستامن، که موقتا از حکومت اسلامی طلب امنیت می کنند و با دریافت ویزا و پذیرش گذرنامه آنها توسط حکومت، وارد کشور می شوند را جزء گروه دوم می شماریم. زیرا استیمان، نوعی عهد و پیمان است هرچند با آنها مبادله سفیر و نماینده نداشته باشیم. بنابراین جهانگردها و امثال آنها حتی از کشورهای محارب، که ویزا می گیرند و وارد کشور می شوند، باید در امنیت کامل باشند.

گروه سوم: کفار مهادِن: کفاری که نه با مسلمانان عهد و پیمانی دارند و نه در جنگ هستند؛ مانند بعضی از کشورها که در زمان حاضر هیچ ارتباطی با مسلمانان ندارند، این گروه نیز در امنیت قرار دارند. قرآن مجید می فرماید: «لایَنْهاکُمُ اللهُ عَنِ الَّذِینَ لَمْ یُقاتِلُوکُمْ فِی الدِّینِ وَ لَمْ یُخْرِجُوکُمْ مِنْ دِیارِکُمْ اَنْ تَبَرُّوهُمْ وَ تُقْسِطُوا اِلَیْهِمْ اِنَّ اللهَ یُحِبُّ الْمُقْسِطِینَ»، آنها مصداق این آیه هستند و به صراحت قرآن (لا ینهاکم)، می توان حتی به آنها نیکی کرده، و باید عدالت را درباره آنها رعایت نمود و در امنیت باشند. هرچند عهد و پیمانی با مسلمانان ندارند.

گروه چهارم: کفار محارب: کفاری که در حال جنگ با مسلمانان هستند یا به محاربین کمک می کنند. در عصر ما بعضی کشورها مانند اسرائیل و برخی دیگر از کشورها مستقیم با مسلمانان در حال جنگ هستند و بعضی ها هم به آنها کمک می کنند.

در مورد شهروندان این کشورها، آنهایی که به حکومت کمک می کنند، در حکم محارب هستند مانند مردم اسرائیل که با ساخت شهرک ها و سکونت در آنها و خوشحالی در شکست مسلمانان سبب کمک و تقویت اسرائیل هستند. ما مسئول حفظ امنیت این گروه نیستیم. ولی نباید جز به سربازان و مهاجمین آنها، آن هم در میدان جنگ، آسیب رساند. همان طور که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمودند: «افرادی که در میدان جنگ نیستند و زنان و پیرمردها و بچه ها را از بین نبرید و اموالشان را آتش نزنید و. . . » بر خلاف عمل تاسف بار وهابی های تندرو که اقدام به نابودی افراد بی گناه و حتی مسلمانان می کنند. و نیز به همین دلیل، ما اجازه تولید و استفاده از سلاح های کشتار جمعی و بمب اتم را نمی دهیم. چون غیر جنگجویان را هم هدف قرار می دهد.

نظر معظم له در مورد نجاست ذاتی کفار چیست؟

کفار نجس نیستند؛ ولی چون از نجاسات ظاهری پرهیز نمی کنند برای آنهایی که نیازی به معاشرت ندارند، احتیاط آن است که آلوده به زندگی آنها نشوند.

در استفتائات خواندم که در صورت سفر به کشورهای خارجی یا در مواقع ضرورت می توان از اهل کتاب اجتناب نکرد. آیا این حکم شامل سایر کفار نیز می شود؟ مانند بودایی ها؟

در مورد تمام کفار این حکم نافذ است.

کافر حربی و ذمّی به چه معناست؟ لطفاً با مثال معنای آن را روشن فرمایید.

منظور از کافرحربی کفاری هستند که مثل آمریکا و اسرائیل در حال جنگ با مسلمین هستند و منظور از کفار ذمّی اقلیت های مذهبی هستند که در کشورهای اسلامی در کنار مسلمین زندگی عادی دارند.

ملاک برای اینکه بگوییم شرکتی جزو کفار حربی است یا خیر چه چیز می باشد؟ آیا می توان گفت که شرکت های آمریکایی جزو کفار حربی هستند یا خیر؟

شرکت ها و یا سازمان هایی که به کفار در حال جنگ با مسلمانان مثل آمریکا، اسرائیل و انگلیس یا به محاربین کمک می کنند و یا به عمل آنها راضی و خوشحال می شوند در حکم محارب هستند.

در بعضی از کشورها، دولت قسمتی از زمینهای ثروتمندان را گرفته و بین کشاورزانی که در همان زمین کار می کردند، تقسیم کرده است. اگر صاحبان اصلی این زمینها از محاربین اهل کتاب باشند، آیا تصرف کشاوزان در آن زمینها جایز است؟

اگر از محاربین باشند جایز است.

آیا می شود از ممالک حربی بدون اجازۀآنان دارایی آنان را تملک نمود؟ اگر فردی غیر مسلمان و غیر حربی باشد لکن تابعیت دول حربی را داشته باشد اموالش محترم است؟ آیا این محاربه باید فعلیت داشته باشد؟ (مثلا بنا بر شرایطی نمی توانند محاربه کنند لکن نیت آن را دارند). آیا مال و جان افراد حربی مباح است؟

اولاً: محاربه باید فعلیت داشته باشد هر چند آتش جنگی در هر روز روشن نباشد و ثانیاً: افرادی که به حکومت محارب کمک نمی کنند جزو محارب محسوب نمی شوند. اموال محاربین را می توان تملیک کرد مشروط بر اینکه مشکل خاصی از قبیل بدنامی مسلمین ایجاد نشود.

آیا امروزه رفت و آمد و معامله با کفار و کار کردن در کشوری مثل هلند اشکال شرعی دارد یا نه؟ و آیا کمک به کفر و طاغوت می شود یا نه؟

هرگاه در کارهای مشروع شرکت کند مانعی ندارد.

آیا غذا خوردن در رستوران های مک دونالد (کی اف سی) و یا رستوران های هندی و ایرانی جایز است؟

در غیر موارد ضرورت از آنها اجتناب کنید؛ ولی کسانی که به کشورهای غیر اسلامی سفر می کنند یا در آنجا زندگی دارند اجتناب کردن آنها از غیر مسلمین و حتّی از غذاهای غیر گوشتی آنها لازم نیست.

 اگر شیعه بخواهد سنی شود جایز است؟

قطعاً چنین فردی در اشتباه است و باید او را ارشاد کرد.

 ارتباط و معاشرت با اهل حق چه حکمی‌ دارد؟

اهل حق دو گروه‌اند: عده‏اى منكر ضروريات اسلام‌اند، نماز و روزه هيچ‏كدام را قبول ندارند كه استفاده از غذای آن‌ها، معاشرت و ازدواج با آن‌ها مطلقاً جايز نيست، ولى عده‏اى به يگانگى خدا و رسالت پيامبر شهادت مى‏دهند و اگر انكار ضروريات هم كنند به انكار نبوت بازنمی‌گردد که معاشرت با گروه دوم مانعی ندارد و ازدواج با آن‌ها درصورتی‌که بيم آن باشد كه زوج تحت تأثير عقاید زوجه واقع شود اشكال دارد و اگر بيم اين مطلب نباشد حرام نيست ولى بهتر است اگر ضرورتی ندارد با ديگرى ازدواج كند.

 در شهر ما فرقه اهل حق زیادی هستند، خانه‌ام را به یکی از آن‌ها اجاره داده‌ام که قائل به نیاز بجای نماز هستند مراوده با آن‌ها و استفاده از نذر آن‌ها چگونه است و اجاره و معاملات دیگر با آن‌ها چه حکمی‌ دارد؟

درصورتی‌که موجب تقویت مذهب آن‌ها نشود اشکالی ندارد.

 استفاده از مواد خوراکی که از کشورهای کفار می‌آید چه حکی دارد؟

مواد غذايى و دارويى و امثال آن، كه از كشورهاى غير اسلامى مى‏آورند اگر نجس بودن آن‌ها قطعى نباشد معامله آن‌ها اشكالى ندارد، مثل اين‏كه احتمال دهيم شير و پنير و روغن را به‌وسیله دستگاه مى‏ گيرند.

 اگر شخصی به معصومین علیهم‌السلام دشمنی ورزد یا ناسزا گوید کافر است؟

هرگاه كسى پناه‌برخدا به خدا، يا پيامبر (صلی‌الله علیه و آله) يا يكى از ائمّه معصومين (علیهم‌السلام) يا فاطمه زهرا (سلام‌الله علیها) دشنام و ناسزا گويد يا عداوت داشته باشد، كافراست.

 حکم مراوده با فرقه‌ای به نام جهودیت که معروف به پنج امامی هستند چیست؟

درصورتی‌که از افرادی که بر ضد اسلام اقدام می‌کنند نباشند مانعی ندارد.

 آیا غیرشیعیان پاکند؟

تمام فرقه‏ هاى اسلامى پاكند، مگر آن‌ها كه با ائمه معصومين (علیهم‌السلام) عداوت و دشمنى دارند و خوارج و غُلات، يعنى غلو کنندگان در حق ائمّه (علیهم‌السلام).