ارث دسته دوم (جد و جده، برادر و خواهر) – چهارده مرجع

(مسأله ۲۷۴۰) دسته دوم از كساني كه بواسطه خويشي1 ارث مي برند جدّ، يعني پدر بزرگ و جدّه، يعني مادر بزرگ2 و برادر و خواهر ميّت است و اگر برادر و خواهر نداشته باشد، اولادشان3 ارث مي برند4.

1- وحید:بواسطه نسب…

2-نوري: چه از طرف پدر و چه از طرف مادر…

3-وحید:هرچه پایین روند…

4-مكارم: اين گروه در صورتي ارث مي برند كه هيچ كس از گروه اوّل وجود نداشته باشد.

*****

زنجاني: مسأله ۲۷۵۱- طبقه دوم از كساني كه بواسطه خويشاوندي نسبي ارث مي برند دو صنف مي باشند:

صنف اوّل: پدر بزرگ و مادر بزرگ (بي واسطه يا با واسطه)

صنف دوم: برادر و خواهر و برادر زاده وخواهر زاده (بي واسطه يا با واسطه)

فاضل: مسأله ۲۸۸۹- طبقه دوم عبارتند از جدّ و جدّه و برادر و خواهر و فرزندان آنها كه به تفصيل عبارتند از :

الف: پدر پدر متوفّي (جدّ پدري)

ب: پدر مادر متوفّي (جدّ مادري)

ج: مادر پدر متوفّي (جدّه پدري)

د: مادر مادر متوفّي (جدّه مادري)

ه: برادر و خواهر متوفّي كه پدر و مادر آنها با پدر و مادر متوفّي يكي باشد (برادر پدری و مادري).

و: برادر و خواهر متوفّي كه تنها پدر آنها با پدر متوفّي يكي باشد(برادر پدري).

ز: برادر و خواهر متوفّي كه تنها مادر آنها با مادر متوفّي يكي باشد (برادرمادري).

ح: فرزندان برادر و خواهر ميّت كه در صورت نبودن برادر و خواهر ميّت از او ارث مي برند.

فاضل: مسأله ۲۸۹۰- همسر متوفّي از طبقه دوم نيست ولي در كنار آنها ارث مي برد همانطور كه با طبقه اول ارث مي برد.

فاضل: مسأله ۲۸۹۱- اگر وارث میت یک نفر از طبقه دوم باشد تمام مال متوفی به او می رسد.

فاضل: مسأله ۲۹۰۳- اگر تمام برادر و خواهرهاي ميّت قبل از او از دنيا رفته باشند فرزندان آنها از ميّت ارث مي برند و براي تقسيم ارث فرض مي كنند كه آنها زنده هستند و سهم الارث آنها را تعيين نموده و سپس آن را بين فرزندان آنان تقسيم مي كنند (رعايت اين نكته لازم است كه سهم الارث برادر و خواهر پدري يا پدر و مادري بين فرزندان آنها طوري تقسيم مي شود كه هر پسر دو برابر هر دختر ارث ببرد ولي سهم الارث برادر و خواهر مادري بين فرزندان آنها بالسويه تقسيم مي شود).

مظاهری: ارث دسته دوّم جد يعنى پدر بزرگ و جده يعنى مادر بزرگ و برادر و خواهر ميّت است و اگر برادر و خواهر نداشته باشد اولادشان ارث مى‏برند، در صورتى كه از دسته اوّل كسى نباشد.

مسأله اختصاصی

جوادی آملی: مسأله 2777. یادآوری میشود، تا یک نفر از فرزندان خواهر و برادر زنده باشند نوه‌ها ارث نمى‌برند.

(مسأله 2741) اگر وارث ميّت فقط يك برادر، يا يك خواهر باشد، همه مال به او مي رسد و اگر چند برادر پدر و مادري ، يا چند خواهر پدر و مادري باشد مال به طور مساوي بين آنان قسمت مي شود و اگر برادر و خواهر پدر و مادري با هم باشند، هر برادري دو برابر خواهر مي برد1، مثلاً اگر دو برادر و يك خواهر پدر و مادري دارد2، مال را پنج قسمت مي كنند، هر يك از برادر ها دو قسمت و خواهر يك قسمت آن را مي برد.

1-مكارم: [پایان مساله]

2-زنجاني: هر برادر دو پنجم  و خواهر یک پنجم  مال را مي برند.

*****

فاضل: مسأله ۲۸۹۵- اگر وارث ميّت فقط يك برادر يا فقط يك خواهر باشد تمام مال متوفّي به او مي رسد.

فاضل: مسأله ۲۸۹۶- اگر وارث ميّت چند برادر و يا خواهر پدري يا مادري يا پدر و مادري باشند مال ميّت بين آنها بالسويه تقسيم مي شود.

فاضل: مسأله ۲۸۹۷- اگر وارث چند برادر و خواهر پدري يا پدر و مادري باشند مال ميّت بين آنها به صورتي تقسيم مي شود كه سهم هر برادر دو برابر سهم هر خواهر بشود.

فاضل: مسأله ۲۸۹۸- اگر وارث ميّت فقط چند برادر و خواهر مادري باشند تمام مال ميّت بين آنها بالسويه تقسيم مي شود.

فاضل: مسأله ۲۸۹۹- اگر ميّت هم برادر و خواهر پدري داشته باشد و هم برادر و خواهر پدري و مادري، برادر و خواهر پدری ارث نمي برند و فرقي نمي كند كه برادر وخواهر مادري داشته باشد يا نداشته باشد.

فاضل: مسأله ۲۹۰۰- اگر وارث برادر و خواهر پدر و مادري و برادر و خواهر پدري و برادر و خواهر مادري داشته باشد همانطور كه در مسأله قبل ذكر شد برادر و خواهر پدري ارث نمي برند و ارث تنها به برادر و خواهر مادري و برادر و خواهر پدر و مادري به تفصيل زير مي سد:

الف: اگر تنها يك برادر يا خواهر مادري داشته باشد یک ششم مال ميّت به او مي رسد و بقيّه مال به خواهر و برادر پدري و مادري مي رسد كه طبق [مساله۲۷۴۱] بين آنها تقسيم مي شود (حتي اگر يك نفر هم باشد بقيّه مال به او مي رسد).

ب: اگر چند برادر يا چند خواهر يا چند خواهر و برادر مادري داشته باشد سهم آنها یک سوم مي شود كه بين آنها بالسويه تقسيم مي شود و بقيّه مال به خواهر و برادر پدر و مادري  مي رسد كه طبق [مساله ۲۷۴۱] بين آنها تقسيم مي شود (حتي اگر يك نفر هم باشد بقيّه مال به او مي رسد).

مظاهری: مساله ۲۲۶۴- اگر وارث ميّت فقط يك برادر يا يك خواهر باشد همه مال به او مى‏رسد و اگر چند برادر يا چند خواهر پدر و مادرى يا پدرى تنها، يا مادرى تنها باشند مال به طور مساوى بين آنان قسمت مى‏شود و اگر برادر و خواهر با هم باشند هر برادرى دو برابر خواهر مى‏برد مگر برادر و خواهر مادرى كه فقط اينها به طور مساوى مال را بين خود تقسيم مى‏كنند و با بودن برادر و خواهر پدر و مادرى برادر و خواهر پدرى ارث نمى‏برند.

(مسأله 2742) اگر ميّت برادر و خواهر پدر و مادري دارد، برادر و خواهر پدري كه از مادر با ميّت جدا است ارث نمي برد، و اگر برادر و خواهر و پدر و مادري ندارد چنانچه فقط يك خواهر يا يك برادر پدري داشته باشد همه مال به او مي رسد و اگر چند برادر يا چند خواهر پدري داشته باشد، مال به طور مساوي بين آنان قسمت مي شود و اگر هم برادر و هم خواهر پدري داشته باشد، هر برادري دو برابر خواهر مي برد.

این مساله در رساله آیات عظام:فاضل ومظاهری نیست.

(مسأله 2743) اگر وارث ميّت فقط يك خواهر يا يك برادر مادري باشد (كه از پدر با ميّت جدا است1) همه مال به او مي رسد و اگر چند برادر مادري يا چند خواهر مادري2 يا چند برادر و خواهر مادري باشند، مال به طور مساوي بين آنان قسمت مي شود.

این مساله در رساله آیات عظام:فاضل ومظاهری نیست

1-[قسمت داخل پرانتز در رساله آيات عظام: گلپايگاني و صافي نيست]

2-زنجاني: يا يك برادر و يك خواهر مادري…

(مسأله 2744) اگر ميّت برادر و خواهر پدر و مادري و برادرو خواهر پدري و يك برادر يا يك خواهر مادري داشته باشد، برادر و خواهر پدري ارث نمي برند و مال را شش قسمت مي كنند، يك قسمت آن را به برادر يا خواهر مادري و بقيه را به برادر و خواهر پدر و مادري مي دهند و هر برادري دو برابر خواهر مي برد1.

این مساله در رساله آیت فاضل  نیست

1- مكارم: امّا اگر بيش از يك برادر يا يك خواهر مادري دارد مال را سه قسمت مي كنند، يك قسمت آن را برادر و خواهر مادري بطور مساوي ميان خودشان تقسيم مي كنند و دو قسمت را به برادر و خواهر پدر و مادري مي دهند و سهم هر برادر دو برابر خواهر است.

مظاهری: رجوع کنید به ذیل مسأله ۲۷۴۵.

*****

زنجاني: مسأله ۲۷۵۵- اگر ميّت برادر يا خواهر پدر و مادري و برادر ياخواهر پدري و يك برادر يا يك خواهر مادري داشته باشد، برادر يا خواهر پدري ارث نمي برد بلكه  برادر يا خواهر مادري یک ششم مال را مي برد و پنج ششم باقي مانده را به برادر يا خواهر پدر و مادري مي دهند پس اگر چند برادر يا چند خواهر پدر و مادري باشند، پنج ششم  باقي مانده را به طور مساوي بين خود قسمت مي كنند و اگر برادر و خواهر پدر و مادري با هم باشند، هر برادر دو برابر خواهر ارث مي برد.

(مسأله 2745) اگر ميت برادر و خواهر پدر و مادري و برادر و خواهر پدری و 1 برادر و خواهر مادري داشته باشد برادر و خواهر پدري ارث نمي برد و مال را سه قست مي كنند، يك قسمت آن را برادر و خواهر مادري به طور مساوي بين خودشان قسمت مي كنند و بقيه را به برادر و خواهر پدر و مادري مي دهند و هر برادري دو برابر خواهر مي برد.

1-خوئي، تبريزي، سيستاني،وحید،جوادی آملی: و چند..

مكارم: رجوع كنيد به ذيل مسأله ۲۷۴۴.

*****

فاضل: مسأله ۲۹۰۱- اگر ميّت برادر و خواهر پدري و مادري نداشته باشد ولي برادر و خواهر پدري و خواهر مادري داشته باشد برادر و خواهر پدري جايگزين برادر و خواهر پدر و مادري شده، و طبق تفصيلي كه در مسأله [۲۷۴۱] بيان شد از ميّت ارث مي برند يعني یک ششم يا یک سوم مال به برادر و خواهر مادري مي رسد و بقيه بين برادر  و خواهر پدري تقسيم مي شود كه هر برادر دوبرابر سهم هر خواهر مي برد.

زنجاني: مسأله ۲۷۵۶- اگر ميّت برادر يا خواهر پدر و مادري و برادر يا خواهر پدري و چند برادر مادري يا چند خواهر مادري يا هم برادر و هم خواهر مادري داشته باشد، برادر يا خواهر پدري ارث نمي برد، بلكه یک سوم مال را مادري ها برده كه به طور مساوي بين آنان قسمت مي شود، دو سوم  باقي مانده را به برادر يا خواهر پدر و مادري مي دهند، پس اگر چند برادر يا چند خواهر پدر و مادري باشند، مال به طور مساوي بين آنها قسمت مي شود و اگر هم برادر و هم خواهر پدر و مادري باشد، هر برادري دو برابر خواهر ارث مي برد.

مظاهری: مساله ۲۲۶۵- اگر ميّت برادر و خواهر پدر و مادرى يا پدرى تنها و يك برادر و يا خواهر مادرى داشته باشد مال را شش قسمت مى‏كنند يك قسمت آن را به برادر يا خواهر مادرى و بقيه را به برادر و خواهر پدر و مادرى يا پدرى مى‏دهند و اگر چند برادر و خواهر مادرى باشند مال را سه قسمت مى‏كنند يك قسمت آن را برادر و خواهر مادرى به طور مساوى بين خودشان قسمت مى‏كنند و بقيه را به برادر و خواهر پدر و مادرى يا پدرى مى‏دهند و هر برادرى دو برابر خواهر مى‏برد.

(مسأله 2746) اگر وارث ميت فقط برادر و خواهر پدري و يك برادر مادري يا يك خواهر مادري باشد، مال را شش قسمت مي كنند، يك قسمت آن را برادر يا خواهر مادري مي برد و بقيه را به برادر و خواهر پدري مي دهند و هربرادري دو برابر خواهر مي برد.

این مساله در رساله آیت الله فاضل نیست.

مظاهری:رجوع کنید به ذیل مساله ۲۷۴۵.

*****

زنجاني: مسأله ۲۷۵۷- اگر وارث ميّت فقط برادر يا خواهر پدري یا هم خواهر پدري به همراه يك برادر مادري يا يك خواهر مادري باشد، یک ششم مال را به برادر يا خواهر مادري و پنج ششم  باقي مانده را به برادر يا خواهر پدري مي دهند، پس اگر چند برادر يا خواهر پدري باشند، مال به طور مساوي بين آنها قسمت مي شود، و اگر برادر و خواهر پدري با هم باشند، هر برادري دو برابر خواهر مي برد.

(مسأله 2747) اگر وارث ميّت فقط برادر و خواهر پدري و چند1 برادر و خواهر مادري باشد، مال را سه قسمت مي كنند ، يك قسمت آن را برادر و خواهر مادري به طور مساوي بين خودشان تقسيم مي كنند و بقيه را به برادر و خواهر پدري مي دهند و هر برادري دو برابر خواهر مي برد.

این مساله در رساله آیت الله فاضل نیست.

1-مكارم: دو يا چند…

مظاهری: رجوع کنید به ذیل مساله ۲۷۴۵.

*****

زنجاني: مسأله ۲۷۵۸- اگر وارث میّت فقط برادر یا خواهر پدری، به همراه چند برادر یا چند خواهر مادری یا هم برادر و هم خواهر مادری باشد، یک سوم  مال را مادری‌ها ارث برده که به‌طور مساوی بین خود قسمت می‌کنند و دو سوم باقی مانده را به برادر و خواهر پدری می‌دهند، پس اگر همۀ آن‌ها برادر یا خواهر باشند، آن را به‌طور مساوی تقسیم می‌کنند و اگر هم برادر و هم خواهر باشند، هر برادری دو برابر خواهر می‌برد.

(مسأله 2748) اگر وارث ميّت فقط برادر و خواهر و زن او باشد، زن ارث خود را به تفصيلي كه بعداً گفته ميشود مي برد و خواهر و برادر به طوري كه درمسائل گذشته گفته شد ارث خود را مي برند1. (و نيز اگر زني بميرد و وارث او فقط خواهر و برادر و شوهر او باشد، شوهر نصف مال را مي برد و خواهر و برادر به طوري كه در مسائل پيش گفته شد ارث خود را مي برند2).(ولي براي آن كه زن يا شوهر ارث مي برد، از سهم برادر و خواهر مادري چيزي كم نمي شود و از سهم برادر و خواهر پدر و مادري يا پدري كم مي شود، مثلاً3 )اگر وارث ميت شوهر و برادر و خواهر مادري و برادر و خواهر پدر و مادري او باشد4، نصف مال به شوهر مي رسد و يك قسمت از سه قسمت اصل مال را به برادر و خواهر مادري مي دهند و آنچه مي ماند مال برادر و خواهر پدر و مادري است، پس اگر همه مال او شش تومان باشد، سه تومان به شوهر و دو تومان به برادر و خواهر مادري و يك تومان به برادر و خواهر پدر و مادري مي دهند5.

این مساله در رساله آیت الله مظاهری نیست.

1-تبريزي: زن يك چهارم مال را ارث مي برد و خواهر و برادر به طوري كه درمسائل گذشته گفته شد بقيه را ارث مي برند…

2-[قسمت داخل پرانتز در رساله آيت الله مكارم نيست]

3-[قسمت داخل پرانتز در رساله آيت الله سبحانی نيست]

4-جوادی آملی:  پس اگر همه مال او شش تومان باشد نصف مال که سه تومان باشد به شوهر مى‌رسد و یک قسمت از سه قسمت اصل مال ـ که دو تومان باشد ـ را به برادر و خواهر مادری مى‌پردازند و آنچه مى‌ماند ـ که یک تومان است ـ برای برادر و خواهر پدر و مادری است.

5- تبريزي: و اگروارث ميّت يك برادر يا يك خواهرمادري و يك يا چند خواهر پدري و مادري باشد، شش يك مال سهم خواهرمادري و بقيّه، سهم خواهر پدري و مادري است.

*****

فاضل: مسأله ۲۹۰۲- اگر وارث ميّت همسر و خواهر و برادر متوفي باشند، همسر ميّت اگر زن او باشد یک چهارم و اگر شوهر او باشد یک دوم ارث مي برد و بقيه مال طبق تفصيل زير بين خواهر و برادر ميّت تقسيم مي شود:

الف: اگر همه خواهر و برادر پدري يا پدر  ومادري باشند به گونه اي تقسيم مي شود كه سهم هربرادر  دو برابر هر خواهر بشود.

ب: اگر همه خواهر و برادر مادري باشند بقيّه مال بين آنها بالسويه تقسيم مي شود.

ج: اگر بعضي خواهر و برادر مادري و بعضي خواهر و برادر پدر و مادري باشند اگر برادر يا خواهر مادري يك نفر باشد سهم او یک ششم و اگر چند نفر باشند سهم آنها یک سوم اصل مال مي شود كه بين آنها بالسويه تقسيم مي شود و بقيه بين خواهر و برادر پدر و مادري طبق مسأله [۲۷۴۱] تقسيم مي شود.

د: اگر بعضي خواهر و برادر مادري و بعضي پدري و بعضي پدري و مادري باشند همانطور كه قبلا‌ً گذشت برادر و خواهر پدري ارث نمي برند و بقيه مال طبق فرض ج مسأله [۲۷۴۱]بين خواهر و برادرهاي ديگر تقسيم مي شود.

ه: اگر بعضي برادر و خواهر پدري و بعضي مادري باشند خواهر و برادر پدري احكام خواهر و برادر پدر و مادري را پيدا مي كنند و طبق فرض ج مسأله [۲۷۴۱]بقيه مال بين آنها تقسيم مي شود.

زنجانی: مسأله ۲۷۵۹- اگر وارث میّت زن یا شوهر و برادر یا خواهر مادری به همراه برادر یا خواهر پدری یا پدر و مادری باشند، به خاطر ارث بردن زن یا شوهر، از سهم برادر و‌ خواهر مادری چیزی کم نمی‌شود و از سهم برادر و خواهر پدر و مادری یا پدری کم می‌شود، مثلاً اگر وارث میّت شوهر و برادر و خواهر مادری و برادر و خواهر پدر و مادری او باشند، نصف مال به شوهر می‌رسد و یک سوم آن را به برادر و خواهر مادری می‌دهند و آنچه می‌ماند سهم برادر و خواهر پدر و مادری است، بنابراین سه ششم سهم شوهر و دو ششم سهم برادر و خواهر مادری است که به‌طور مساوی تقسیم می‌کنند و یک ششم سهم برادر و خواهر پدر و مادری است که آن را طوری تقسیم می‌کنند که هر برادری دو برابر خواهر ببرد.

(مسأله 2749) اگر ميت خواهر و برادر نداشته باشد، سهم ارث آنان را به اولادشان مي دهند1 و سهم برادر زاده و خواهر زاده مادري به طور مساوي بين آنان قسمت مي شود و از سهمي كه به برادر زاده و خواهر زاده پدري يا پدر و مادري مي رسد هر پسري دو برابر دختر مي برد2.

این مسأله در رساله آیت الله فاضل نیست.

1- زنجانی: یعنی نخست فرض می شود  که اگر برادر و خواهر میت زنده بودند سهم ارث هر یک از آنان چه مقدار بود  سهم الارث هر کدام را به اولادشان می دهند .

سبحانی: اگر ميت خواهر و برادر نداشته باشد ولى برادرزاده و خواهرزاده دارد مال ميت به آنها مى رسد….

2- مكارم: ولي اگر برادر زاده پدري، يا پدر و مادري، همه از يك برادر باشند، احتياط آن است كه در مقدار تفاوت ميان پسر و دختر ، با هم مصالحه كنند.

خوئي، تبريزي: بنابرمشهور هر پسري دو برابر دختر مي برد، ولي بعيد نيست كه بين اينها هم بالسويّه قسمت شود و أحوط، رجوع به صلح است.

سيستاني: بنابرمشهور هر پسري دو برابر دختر مي برد، ولي بعيد نيست كه بين اينها هم بطور مساوی هم قسمت شود وبنا براحتياط واجب بايد مصالحه كنند.

وحید: هر چند احوط رجوع به صلح است.

(مسأله 2750) اگر وارث ميّت فقط يك جدّ يا يك جدّه است، چه پدري باشد يا مادري، همه مال به او مي رسد و با بودن جدّ ميّت، پدر جدّ او ارث نمي برد.

زنجانی: مسأله – اگر وارث میّت فقط یک پدر بزرگ یا یک مادر بزرگ است (چه پدری باشد و چه مادری) همه مال به او می رسد و با بودن پدر بزرگ يا مادر بزرگ نزديك (پدري باشد يا مادري)، پدر بزرگ يا مادر بزرگ دور (پدري باشد يا مادري) ارث نمي برد. و اگر وارث ميّت فقط پدر بزرگ پدري به همراه مادر بزرگ پدري باشد، دو سوم مال سهم پدر بزرگ و یک سوم آن سهم مادر بزرگ مي باشد و اگر پدر بزرگ و مادر بزرگ مادري باشند، مال را به طور مساوي بين خودشان قسمت مي كنند.

*****

فاضل: مسأله ۲۸۹۴- با وجود جدّ يا جدّه ميّت (پدري باشد يا مادري)، پدر يا مادر جدّ يا جدّه او ارث نمي برد.

زنجانی: مسأله ۲۷۶۱- اگر وارث میّت فقط یک پدر بزرگ یا یک مادر بزرگ است (چه پدری باشد و چه مادری) همه مال به او می رسد و با بودن پدر بزرگ يا مادر بزرگ نزديك (پدري باشد يا مادري)، پدر بزرگ يا مادر بزرگ دور (پدري باشد يا مادري) ارث نمي برد. و اگر وارث ميّت فقط پدر بزرگ پدري به همراه مادر بزرگ پدري باشد، دو سوم مال سهم پدر بزرگ و یک سوم آن سهم مادر بزرگ مي باشد و اگر پدر بزرگ و مادر بزرگ مادري باشند، مال را به طور مساوي بين خودشان قسمت مي كنند.

مظاهری: مسأله ۲۲۶۷- اگر وارث ميّت جد يا جده باشد تمام مال به او مى‏رسد، خواه پدرى باشد يا مادرى، و اگر جد و جده باهم باشند چنانچه هردو مادرى باشند مال را به طور مساوى تقسيم مى‏كنند و اگر پدرى باشند جد دو برابر جده مى‏برد، و اگر هم پدرى و هم مادرى باشند يك قسمت به جدّ و جدّه مادرى مى‏رسد كه به طور مساوى تقسيم مى‏كنند و دو قسمت ديگر به جدّ و جدّه پدرى مى‏رسد كه جد دو برابر جده مى‏برد، و اگر يك جد يا جده پدرى و يك جد يا جده مادرى باشد دو قسمت را جد يا جده پدرى و يك قسمت را جد يا جده مادرى مى‏برد.

(مسأله 2751) اگر وارث ميّت فقط جدّ و جدّه پدري باشد، مال سه قسمت مي شود، دو قسمت را جدّ و يك قسمت را جدّه مي برد و اگر جدّ و جدّه مادري باشد، مال را به طور مساوي بين خودشان قسمت مي كنند.

زنجاني، مظاهری: رجوع كنيد به ذيل مسأله ۲۷۵۰.

*****

فاضل: مسأله ۲۸۹۲- اگر وارث فقط اجداد ميّت باشند:

الف: اگر جدّ و جدّه پدری باشند، سهم جدّه پدري یک سوم و سهم جدّ پدري دو سوم مي شود.

ب: اگر جد و جدّه مادري باشند، مال ميّت بين آنها به صورت مساوي تقسيم مي شود.

ج: اگر جدّ و جدّه پدري يا يكي از آنها، با جدّ و جدّه مادري يا يكي از آنها باشند، یک سوم اموال متوفّي به جدّ و جدّه مادري مي رسد و بين آنها به صورت مساوي تقسيم مي شود و اگر يكي از آن دو باشند، همه یک سوم به او مي رسد و دو سوم اموال متوفّي به جدّ و جدّه پدري مي رسد كه یک سوم آن به جدّه مي رسد و دو سوم بقيه سهم جدّ مي شود و اگر يكي باشد تمام دو سوم به او مي رسد (حتي اگر جدّه باشد).

(مسأله 2752) اگر وارث ميّت يك جدّ يا جدّه پدري و يك جدّ يا جدّه مادري باشد مال سه قسمت مي شود1، دو قسمت را جدّ یا جدّه پدري و يك قسمت را جدّ يا جدّه مادري مي برد.

1- بهجت: بنابرأظهر…

مظاهری: رجوع كنيد به ذيل مسأله ۲۷۵۰.

فاضل: رجوع كنيد به ذيل مسأله ۲۷۵۱.

*****

زنجانی: مسأله ۲۷۶۲- اگر وارث ميّت فقط يك پدر بزرگ يا مادربزرگ پدري به همراه يك پدربزرگ يا مادر بزرگ مادري باشد دو سوم مال را پدربزرگ یا مادر بزرگ پدری و یک سوم را پدربزرگ یا مادربزرگ مادری مي برد.

(مسأله 2753) اگر وارث ميّت جدّ و جدّه پدري و جدّ و جدّه مادري باشد مال سه قسمت مي شود، يك قسمت آن را جدّ و جدّه مادري به طور مساوي بين خودشان قسمت مي كنند و دو قسمت آن را به جدّ و جدّه پدري مي دهند و جدّ دو برابر جدّه مي برد.

مظاهری: رجوع كنيد به ذيل مسأله ۲۷۵۰.

فاضل: رجوع كنيد به ذيل مسأله ۲۷۵۱.

*****

زنجانی: مسإله ۲۷۶۳- اگر وارث میّت پدربزرگ و مادربزرگ پدری و پدربزرگ و مادربزرگ مادری باشند، یک سوم مال را پدربزرگ و مادربزرگ مادری به‌طور مساوی بین خودشان قسمت می‌کنند و دو سوم مال را به پدربزرگ و مادربزرگ پدری می‌دهند و پدربزرگ پدری دو برابر مادربزرگ پدری می‌برد، بنابراین سهم پدربزرگ و مادربزرگ مادری هر یک سه هیجدم (مجموعاً شش هیجدهم) و سهم پدر بزرگ پدری هشت هیجدهم و سهم مادربزرگ پدری چهار هیجدهم خواهد بود.

مسأله اختصاصی

مظاهری: مسأله ۲۲۶۸- اگر وارث ميّت جد يا جده، يا هر دو با برادر يا خواهر يا هر دو، يا برادرزاده يا خواهرزاده يا هر دو باشد در همه اين صورتها جد حكم يك برادر و جده حكم يك خواهر را دارد، ولى مانع از ارث برادرزاده و خواهرزاده نمى‏شود.

(مسأله 2754) اگر وارث ميّت فقط زن و جدّ و جدّه پدري و جدّ و جدّه مادري او باشد زن ارث خود را1 به تفصيلي كه در مسأله (2771) گفته مي شود مي برد و يك قسمت از سه قسمت اصل مال را به جدّ و جدّه مادري مي دهند كه به  طور مساوي بين خودشان قسمت كنند و بقيّه را به جدّ و جدّه پدري مي دهند و جدّ دو برابر جدّه مي برد2 و اگر وارث ميّت شوهر و جدّ و جدّه باشد، شوهر نصف مال را مي برد و جدّ وجدّه به دستوري كه درمسائل گذشته گفته شد، ارث خود را مي برند3.

این مسأله در رساله آیت الله مظاهری نیست.

1- مكارم: اگر وارث فقط زن يا شوهر و جدّ و جدّه پدري و جدّ و جدّه مادري او باشند، زن يا شوهر ارث خود را…

2- مكارم: [پایان مساله]

3- تبريزي: و اگر جدّ و جدّه پدري يا مادري يا هر دو با برادر و خواهر جمع شوند، جدّ و جدّه مادري مثل برادر و خواهر مادري حساب مي شوند و جدّ و جدّه پدري مثل برادر و خواهر پدري حساب مي شوند ، پس در سهم برادر ها يا خواهر ها مثل برادر ها و خواهر ها شريك مي شود.

*****

زنجاني: مسأله ۲۷۶۴- اگر وارث ميّت زن يا شوهر و پدر بزرگ و مادر بزرگ مادري به همراه  پدر بزرگ يا مادر بزرگ پدري باشند، به خاطر ارث بردن زن يا شوهر، از سهم پدر بزرگ يا مادر بزرگ مادري چيزي كم نمي شود، بلكه از سهم پدر بزرگ يا مادر بزرگ پدري كم مي شود، بنابراين پدر بزرگ يا مادر بزرگ مادري یک سوم  و شوهر يا زن یک دوم  يا یک چهارم را (به تفصيلي كه گفته خواهد شد) مي برند و آنچه مي ماند سهم پدر بزرگ يا مادر بزرگ پدري است.

فاضل: مسأله ۲۸۹۳- اگر وارث اجداد و همسر ميّت باشند:

الف: اگر وارث جدّ و جدّه پدري و همسر باشند: اگر همسر شوهر باشد سهم او یک دوم مي شود و نصف ديگر به ترتيبي كه در قسمت الف مسأله[۲۷۵۱] بيان شد بين جدّ و جدّه تقسيم مي شود. و اگر همسر زن باشد سهم او یک چهارم مي شود و بقيّه مال به ترتيبي كه در قسمت الف مسأله [۲۷۵۱] بيان شد بين جدّ و جدّه تقسيم مي شود.

ب: اگر وارث همسر و جدّ و جدّه مادري باشند: همسر اگر زن باشد یک چهارم و اگر شوهر باشد یک دوم مي برد و بقيه مال به ترتيبي كه در مسأله ‍[۲۷۵۱] قسمت ب بيان شد بين جدّ و جدّه مادري به صورت تساوي تقسيم مي شود.

ج: اگر وارث همسر و جدّ و جدّه پدري و جدّ و جدّه مادري يا يكي از اينها باشند: همسر اگرزن باشد یک چهارم و اگر شوهر باشد یک دوم سهم او می شود و یک سوم اصل مال هم به جدّ و جدّه مادري مي رسد و بين آنها بالسويه تقسيم مي شود و بقيّه مال بين جدّ و جدّه پدري همانطور كه در قسمت ج مسأله [۲۷۵۱] بيان شد تقسيم ميشود.

مسائل اختصاصي

خوئي: مسأله ۲۷۶۳-  وحید مسأله ۲۸۱۸- سیستانی: مسأله ۲۷۷۱- جوادی آملی: مسأله 2792.  در اجتماع برادر يا خواهر يا برادرها و خواهر ها با جدّ يا جدّه يا اجداد يا جدّات چند صورت است:

اوّل: اينكه هر يك از جدّ يا جدّه و برادر يا خواهر همه از طرف مادرباشند در اين صورت مال بين آنها به طور مساوي تقسيم ميشود، اگر چه از حيث ذكورت و انوثت مختلف باشند.

دوم: اينكه همه آنها از طرف پدر باشند در اين صورت مال بين آنها نيز بطور مساوي تقسيم مي شود و در فرضي كه همه ذكور و يا همه اناث باشند و اگر مختلف باشند پس هر يك مذكري دو مقابل مؤنت مي برد.

سوم: اينكه هر يك از جدّ يا جدّه از طرف پدر باشد و برادر، يا خواهر از طرف پدر و مادرباشد حكم اين صورت  حکم صورت گذشته است  و دانسته شد. كه برادر يا خواهر پدري ميّت اگر با برادر يا خواهر پدري و مادري جمع شود پدري تنها ارث نمي برد.

چهارم: اينكه اجداد يا جدّات بعض از آنها پدري باشد و بعضي مادري چه اينكه همه شان ذكور باشند يا اناث يا مختلف و برادر ها يا خواهرها نيز چنين باشند *در اين صورت ازبراي خويشان مادري از برادرها و خواهرها و اجداد و جدّات يك سوم از تركه است، و به طور مساوي بين آنها تقسيم مي شود، اگر چه مختلف باشند از جهت ذكورت و انوثت و از براي خويشان پدري از آنها دو سوم از تركه است كه به هر مذكري دو مقابل مؤنث داده مي شود و اگر اختلاف بين آنها نباشد و همه ذكور و يا همه اناث باشند به طور مساوي بين آنها تقسيم مي شود.

پنجم: اينكه جدّ يا جدّه از طرف پدر با برادر يا خواهر از طرف مادر جمع شود دراين صورت برادر يا خواهر در فرضي كه يكي باشد يك ششم از مال را مي برد و اگرمتعدد باشند يك سوم را به طور مساوي بينشان تقسيم مي نمايند و باقيمانده مال جدّ يا جدّه است، و اگر جدّ و جدّه هر دو باشند، جدّ دو مقابل جدّه مي برد.

ششم: اينكه جدّ يا جدّه از طرف مادر يا برادر از طرف پدر جمع شود در اين صورت از براي جدّ يا جدّه يك سوم است، اگر چه يكي باشد، و دو سوّم آن از براي برادر است اگر چه نيز يكي باشد.، و اگر با آن جدّ يا جدّه خواهر از طرف پدر باشد در صورتي كه يكي باشد نصف را مي برد و اگر متعدّد باشد دو سوّم را مي برد، و در هر صورت از براي جدّ و يا جدّه يك سوّم است، و بنابراين اگر خواهر يكي شد يك ششم از تركه زائد از فريضه مي ماند و احتياط واجب در آن مصالحه است*.

هفتم: اينكه اجداد يا جدّات بعض از آنها پدري و بعض از آنها مادري و با آنها برادر يا خواهر پدري باشد، چه اينكه يكي باشد يا متعدّد در اين صورت از براي جدّ يا جدّه مادري يك سوم است و با تعدّد به طور مساوي بين آنها تقسيم مي شود اگر چه اختلاف داشته باشند از حيث ذكورت و انوثت، و از براي جدّ يا جدّه پدري و برادر يا خواهر پدري دو سوم باقي از تركه است، و با اختلاف از حيث ذكورت و انوثت با تفاضل و بدون اختلاف به طور مساوي قسمت مي شود.، و اگر با آن اجداد يا جدّات برادر يا خواهر مادري باشد از براي جدّ يا جدّه مادري، با برادر يا خواهر مادري يك سوم است كه به طور مساوي بين آنها تقسيم مي شود اگر چه از حيث ذكورت و انوثت اختلاف داشته باشند و از براي جدّ و يا جدّه پدري دو سوم است و بينشان در صورت اختلاف با تفاضل و الا به طور مساوي تقسيم مي شود..

هشتم: اينكه برادرها يا خواهرها بعض از آنها پدري و بعض از آنها مادري و با آنها جدّ ياجدّه پدري باشد در اين صورت از براي برادر يا خواهر مادري يك ششم تركه است اگر يكي باشد و يك سوم از آن است اگر متعدّد باشد، و به طور مساوي بين آنها تقسيم مي شود و از براي برادر يا خواهر پدري با جدّ يا جدّه پدري باقي آن تركه است و به طور مساوي بين آنها تقسيم مي شود و در صورتي كه اختلاف از حيث ذكورت و انوثت نداشته باشند، و در صورت اختلاف به تفاضل بين آنها تقسيم مي شود*، و اگر با آن برادر ها يا خواهرها جدّ يا جدّه مادري باشد از براي جدّ يا جدّه مادري با برادر يا خواهر مادري تماماً يك سوم است و به طور مساوي بين آنها تقسيم مي شود، و از براي برادر يا خواهر پدري دو سوّم است و بين آنها در صورت اختلاف از حيث ذكورت و انوثت باتفاضل و در صورت عدم اختلاف به طور مساوي تقسيم مي شود*

.وحید: در مسأله [۲۷۴۵]…

*سیستانی: چهارم: اينكه اجداد يا جدّات يا هر دو هم از طرف پدر و هم از طرف مادر باشند، و برادرها يا خواهرها يا هر دو نيز چنين باشند…

. سیستانی: ششم اينكه جدّ يا جدّه يا هر دو از طرف مادر و برادر يا برادرها از طرف پدر باشند، در اين صورت براي جد يا جدّه يك سوم است، و اگر هر دو هستند همان يك سوم را بطور مساوي تقسيم مي كنند، و دو سوم آن براي برادر يا برادرها است…

*سیستانی: يك ششم از تركه زائد است و مردد است كه به خواهر داده مي شود و يا ميان او و جدّ يا جدّه تقسيم مي شود، و احتياط واجب در آن مصالحه است…

* وحید: و اقوى این است كه به خواهر بر مى گردد، هرچند احوط صلح است…

. سیستانی: و براي جدّ يا جدّه پدري، و برادر يا خواهر پدري دو سوم باقي ازتركه است، و مذكر دو برابر مؤنث مي گيرد…

.سیستانی: و براي جدّ و يا جدّه پدري دو سوم است، و جدّ دو برابر جدّه مي گيرد.

*سیستانی: براي برادر يا خواهر پدري و جدّ يا جدّه پدري باقي آن تركه است، وبراي مذكر دو برابر مؤنث است…

 *سیستانی: براي برادر يا خواهر پدري دو سوم است كه براي مذكر آنها دو برابر مؤنث است.

زنجانی: مسأله  ۲۷۶۵-  اگر وارث میّت هم از صنف برادر و خواهر و برادر زادگان و خواهرزادگان باشد و هم از صنف پدربزرگ و مادربزرگ، مسأله صورت‌های مختلفی دارد، قبل از ذکر این صورت‌ها و حکم آن‌ها مبنای کلّی این مسأله را متذکّر می‌شویم: «پدربزرگ پدری به منزلۀ یک برادر پدری یا پدر و مادری و مادربزرگ پدری به منزلۀ یک خواهر پدری یا پدر و مادری است و پدربزرگ و مادربزرگ مادری مانند یک برادر یا خواهر مادری هستند». و اینک صورت‌های مختلف مسأله: اوّل: پدربزرگ و مادربزرگ و برادر و خواهر (یا برخی از آن‌ها) همه از طرف مادر باشند، در این صورت مال بین آن‌ها به‌طور مساوی تقسیم می‌شود و جنس مذکّر یا مؤنّث بودن وارثان نقشی در حکم این صورت ندارد. دوم: مانند صورت پیشین، ولی همۀ ورثه از طرف پدر باشند، در این صورت اگر‌ همه مذکّر یا همه مؤنّث باشند، مال به‌طور مساوی بین آن‌ها قسمت می‌شود و اگر برخی مذکّر و برخی مؤنّث، هر مذکّر دو برابر مؤنّث می‌برد. سوم: مادربزرگ یا پدربزرگ از طرف پدر باشد و برادر یا خواهر از طرف پدر و مادر. حکم این صورت همانند حکم صورت دوم است، و اگر علاوه بر مادربزرگ یا پدربزرگ پدری و برادر یا خواهر پدر و مادری، برادر یا خواهر پدری هم باشد، برادر یا خواهر پدری ارث نمی‌برد. چهارم: پدربزرگ‌ها یا مادربزرگ‌ها برخی پدری باشند و برخی مادری (چه همه مذکّر باشند یا همه مؤنّث یا برخی مذکّر و برخی مؤنّث) و برادرها یا خواهرها برخی مادری باشند و برخی پدر و مادری یا پدری، در این صورت سهم کلیّۀ خویشاوندان تنها مادری، از برادرها و خواهرها و پدر بزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها، یک سوم از مال است که به‌طور مساوی بین آن‌ها تقسیم می‌شود و به مذکّر یا مؤنّث بودن آن‌ها توجّهی نمی‌شود و سهم خویشاوندان پدر و مادری یا پدری دو سوم مال است که اگر همه مذکّر یا همه مؤنّث باشند، به‌طور مساوی تقسیم می‌شود و اگر برخی مذکّر و برخی مؤنّث، دو سوم مال را به گونه‌ای تقسیم می‌کنند که به هر مذکّر دو برابر مؤنّث برسد. پنجم: پدربزرگ یا مادربزرگ از طرف پدر باشد و برادر یا خواهر تنها از طرف مادر، در این صورت برادر یا خواهر اگر یکی باشد یک ششم مال و اگر متعدّد باشند یک سوم مال را برده، به‌طور مساوی بین خود تقسیم می‌کنند و باقی مانده سهم پدربزرگ و مادربزرگ است که اگر پدربزرگ و مادربزرگ هر دو باشند، پدربزرگ دو برابر مادربزرگ می‌برد. ششم: اگر پدربزرگ یا مادربزرگ از طرف مادر باشد و برادر یا برادر و خواهر پدری یا پدر و مادری باشد، در این صورت پدربزرگ یا مادر بزرگ مادری یک سوم می‌برد، اگر چه یکی باشد و چنانچه متعدّد باشند، یک سوم را به‌طور مساوی بین خود تقسیم می‌کنند و دو سوم سهم برادر یا برادر و خواهر است، پس اگر تنها یک برادر بود، دو سوم را به او می‌دهند و اگر چند‌ برادر بودند، آن را به‌طور مساوی تقسیم می‌کنند و اگر برادر و خواهر بودند، طوری تقسیم می‌کنند که سهم یک برادر دو برابر سهم یک خواهر باشد. و اگر همراه با پدربزرگ یا مادر بزرگ مادری، خواهر پدری یا پدر و مادری باشد، چنین خواهری در صورتی که یکی باشد یک دوم و در صورت متعدّد بودن دو سوم ارث می‌برد و در هر صورت سهم پدربزرگ یا مادربزرگ مادری یک سوم است، بنابراین اگر خواهران متعدّد باشند، چیزی از ترکه باقی نمی‌ماند و اگر یک خواهر باشد یک ششم از ترکه باقی می‌ماند که مردّد است که تمام آن به خواهر داده شود یا بین خواهر و پدربزرگ یا مادربزرگ به نسبت سهام آنان تقسیم گردد، در نتیجه سهم قطعی خواهر هیجده سی ام و سهم قطعی پدربزرگ یا مادربزرگ ده سی ام است و صاحب دو سی ام باقی مانده مردّد است که احتیاط در مصالحه در این مقدار است، در نتیجه اگر این مقدار را به عنوان مصالحه به‌طور مساوی بین خودشان قسمت کنند، سهم خواهر نوزده سی ام و سهم پدربزرگ یا مادربزرگ یازده سی ام خواهد بود و اگر برخی از ورثه نابالغ یا دیوانه باشد، احتیاط مستحب آن است که به جای مصالحه، افراد بالغ و عاقل، مقدار مردّد را به نابالغ یا دیوانه ببخشند. هفتم: پدربزرگ‌ها یا مادربزرگ‌ها برخی پدری و برخی مادری باشند و همراه آن‌ها برادر یا خواهر پدری یا پدر و مادری باشد، چه یکی باشد یا بیشتر، در این صورت سهم پدربزرگ یا مادربزرگ مادری یک سوم است که در صورتی که متعدّد باشند به‌طور مساوی بین خود قسمت می‌کنند و به مذکّر و مونّث بودن ایشان توجّهی نمی‌شود و دو سوم باقی مانده را به خویشاوندان پدری می‌دهند که اگر همه مذکّر یا همه مونّث باشند به‌طور مساوی و اگر برخی مذکّر و برخی مؤنّث باشند، به گونه‌ای تقسیم می‌کنند که هر مذکّری دو برابر مونّث ببرد. و اگر همراه آن پدربزرگ‌ها یا مادربزرگ‌ها، برادر یا خواهر مادری باشد، یک سوم ترکه سهم خویشاوندان مادری (یعنی پدربزرگ یا مادربزرگ مادری و برادر یا خواهر مادری) است که به‌طور مساوی بین آنان تقسیم می‌شود و به مذکّر و مونّث بودن‌شان توجّهی نمی‌شود و پدر بزرگ یا مادربزرگ پدری دو سوم باقی مانده را می‌برد که در صورت متعدّد بودن اگر همه مذکّر یا همه مونّث باشند، آن را به‌طور مساوی و اگر برخی مذکّر و برخی مؤنّث باشند، به گونه‌ای تقسیم می‌کنند که هر مذکّر دو برابر مؤنّث ببرد. هشتم: برادرها یا خواهرها برخی پدری یا پدر و مادری و برخی مادری باشند و همراه آن‌ها پدربزرگ یا مادربزرگ پدری باشد، در این صورت اگر برادر یا خواهر مادری یکی باشد یک ششم واگر بیشتر از یکی باشد یک سوم ترکه را می‌برند که به‌طور مساوی بین آن‌ها تقسیم می‌شود و بقیّۀ ترکه به برادر یا خواهر پدری یا پدر و مادری و پدربزرگ یا مادربزرگ پدری می‌رسد که اگر همه مذکّر یا همه مؤنّث باشند به‌طور مساوی و اگر برخی مذکّر و برخی مؤنّث، به گونه‌ای تقسیم می‌کنند که هر مذکّر دو برابر مونّث ببرد. و اگر همراه آن برادرها یا خواهرها، پدربزرگ یا مادربزرگ مادری باشد، سهم خویشاوندان مادری (پدربزرگ یا مادربزرگ مادری و برادر یا خواهر مادری) بر روی هم یک سوم است که به‌طور مساوی بین آنان تقسیم می‌شود و برادر یا خواهر پدری یا پدر و مادری دو سوم باقی مانده را می‌برد که اگر همه مذکّر یا همه مونّث باشند به‌طور مساوی و اگر برخی مذکّر و برخی مؤنّث باشند، به گونه‌ای تقسیم می‌کنند که هر مذکّر دو برابر مؤنّث ببرد. لازم به ذکر است که به‌طور کلّی در صورت وجود برادر یا خواهر پدر و مادری، برادر یا خواهر پدری ارث نمی‌برد.

خوئي: مسأله ۲۷۶۴-  زنجاني: مسأله ۲۷۶۶- سيستاني: مسأله ۲۷۷۲- وحید:مسأله ۲۸۱۹- در صورتی که میّت برادر یا خواهر دارد، برادرزاده یا خواهرزادۀ او ارث نمی‌برد، ولی این حکم در جایی که ارث برادرزاده یا خواهرزاده با ارث برادر یا خواهر مزاحمت نکند جاری نیست، مثلاً اگر میّت برادر پدری و جدّ مادری داشته باشد، برادر پدری دو سوم و جدّ مادری یک سوم می‌برد، و در این صورت اگر میّت پسر برادر مادری‌ نیز داشته باشد، پسر برادر و جدّ مادری در یک سوم شریک خواهند بود، (زنجانی: چون ارث پسر برادر مادری به ارث برادر پدری ارتباطی ندارد).

مكارم: مسأله ۲۳۷۸- اگر وارث، جدّ يا جدّه مادري (يا هر دو) با برادران مادري باشد، جدّ در حكم يك برادر و جدّه در حكم يك خواهر است و مال را در ميان خود به طور مساوي تقسيم مي كنند و اگر وارث، جدّ و جدّه پدري (يا پدر و مادري) با برادران پدري (يا پدري و مادري) باشند جدّ، حكم يك برادر و جدّه، حكم يك خواهر را دارد و ارث را درميان خود چنان تقسيم مي كنند كه سهم هر مرد دو برابر سهم زن شود.

فاضل: مسأله ۲۹۰۴- اگروارث ميّت هم جدّ و جدّه بودند و هم خواهر و برادر، جدّ در حكم برادر و جدّه در حكم خواهر قرار گرفته و مثل آنها ارث مي برند مثلاً اگرميّت در طبقه دوم عبارت از جدّ پدري و سه برادر پدري و مادري باشند، مال ميّت به چهار قسمت تقسيم شده و هر يك، يك سهم مي برند.

فاضل: مسأله ۲۹۰۵- اگر علاوه بر اجداد و برادر، همسر ميّت هم باشد همسر سهم خود را مي برد يعني اگرزن باشد یک چهارم و اگر شوهر باشد یک دوم و بقيه بين اجداد و خواهر و برادرميّت طبق مسأله سابق تقسيم مي شود.

فاضل: مسأله ۲۹۰۶- اگر جدّ و جدّه يا يكي از آنها زنده باشند ولي تمام برادر و خواهرهاي او مرده باشند فرض مي كنيم كه خواهر و برادرهاي او زنده هستند و در كنار جدّ و جدّه سهم الارث آنها تعيين مي شود سپس طبق سهم ارث جدّ و جدّه به خود آنها پرداخت  و سهم الارث برادر و خواهر بين فرزندان آنها طبق مسأله [۲۷۴۰] تقسيم مي شود.

فاضل: مسأله ۲۹۰۷-اگر فرزندان خواهر وبرادر هم قبل از متوفی مرده باشند نوه های آنها از متوفی ارث می برند ولی باید توجه داشت که تا یک نفر از فرزندان خواهر و برادر زنده باشند نوه ها ارث نمی برند.