اقسام آب مطلق (آب جاری) – چهارده مرجع

۳ – آب جاري

مسأله ۲۸ – آب جاري، آبي است كه از زمين بجوشد و جريان داشته باشد، مانند آب چشمه و قنات(۱).

۱-  مكارم: يا از برفهاي متراكم در كوهها سرچشمه مي گيرد و ادامه دارد.

مظاهری: و یا از برفهای متراکم در کوهها سرچشمه بگیرد و جریان داشته باشد.آبی که از زمین بجوشد وجریان نداشته باشد اگر روی زمین باشد به آن آب چشمه گفته میشود؛ و اگر درزیر زمین باشد به آن آب چاه گفته می شود.

تبريزي: و لوله كشي هايي كه فعلاً در بلاد مرسوم است جاري نيست و حكم آب كُر را دارد.

*****

خامنه ای رساله آموزشی ص ۴۴: آبی که از زمین می جوشد «آب جاری» است. 

زنجاني: مسأله ۲۸ –  آب جاري: آبي است كه جريان داشته و دارای ماده است (يعني به منبعي متصل است) مانند آب چشمه، آب رودخانه، آب قنات و آب لوله كشي شهري.

فاضل: مسأله ۳۳ – آب جاري، آبي است كه داراي مادّه است و جريان دارد ؛ مانند اينكه از زمين بجوشد و جريان داشته باشد چون آب چشمه و قنات.

جوادی آملی: مسأله ۲۹ – آب جاری آبی است که دارای مادّه است و جریان دارد؛ خواه منبع طبیعی داشته باشد و از زمین بجوشد – مانند چشمه و قنات – یا از برفهای انباشته کوه ها باشد. آب لوله ها که از سدّ راکد گرفته می شود، جاری نیست، مگر آنکه آب سرد متصل به چشمه یا قنات یا برفهای انبوه باشد.

سيستاني: آب جاري به آبي گفته مي شود كه: ۱- منبع طبيعي داشته باشد مثل آب چشمه، رودخانه، قنات یا آبی که از برفهای متراکم در کوه ها سرچشمه می گیرد. ۲ – جاري باشد هر چند به وسيله اي آن را جاري سازند. ۳- في الجمله استمرار داشته باشد؛ و لازم نيست به منبع طبيعي متصل باشد، پس اگر  به طور طبيعي از آن جدا شود مانند ريزش آب از بالا به صورت قطره قطره، با فرض جريان بر زمين، جاري به حساب مي آيد. ولي اگر چيزي مانع اتّصال آن به منبع شود؛ مثلاً از ريزش یا جوشش آب جلوگیری کند، يا ارتباط آن را با منبع قطع كند آب باقي مانده حكم جاري را ندارد، هر چند جريان داشته باشد.

مسأله ۲۹ – آب جاري اگر چه كمتر از كر باشد، چنانچه نجاست به آن برسد تا وقتي بو يا رنگ يا مزهٔ آن بواسطهٔ نجاست(۱) تغيير نكرده پاك است.

۱-  زنجاني: به سبب ملاقات با نجاست…

*****

مظاهری: مسأله ۳۰ – اگر نجاستی به آب عاصم [کر، جاری، باران، چشمه و چاه] برسد آن آب نجس نمی شود مگر اینکه بو یا رنگ یا مزۀ آن بواسطۀ نجاست تغییر کند.

جوادی آملی: مسأله ۳۰ – آب جاری، هرچند کمتر از کر باشد، با برخورد به شیء نجس نجس نمی شود، مگر آنکه بو، رنگ یا مزّه آن، به سبب برخورد با نجس، دگرگون شود.

مسأله ۳۰ – اگر نجاستي به آب جاري برسد، مقداري از آن، كه بو يا رنگ يا مزه اش بواسطهٔ نجاست تغيير كرده نجس است، و طرفي كه متصل به چشمه است -اگر چه كمتر از كر باشد-  پاك است(۱). و آبهاي ديگر نهر، اگر به اندازهٔ كر باشد يا بواسطهٔ آبي كه تغيير نكرده به آب طرف چشمه متصل باشد، پاك وگرنه نجس است.

۱-  مكارم: ولي طرف ديگر اگر كمتر از كر باشد نجس مي شود مگر اينكه با آب تغيير نكرده اتّصال به چشمه داشته باشد.

*****

خامنه ای: آب مطلق به جز آب قلیل، تا زمانی که بر اثر برخورد با نجاست، رنگ یا بو یا مزه ی آن تغییر نکرده باشد پاک است.

خامنه ای: آب کر و جاری اگر با ریخته شدن چیزهای نجس در آن، رنگ یا بو یا مزه ی آن تغییر کند، نجس می شود و در این صورت چیزهایی را که نجس شده اند، پاک نمی کند.

زنجاني: مسأله ۳۰ –  اگر نجاستی به آب جاری برسد، مقداری از آن ، که بو، رنگ یا مزۀ آن  به سبب ملاقات با نجاست تغيير كرده نجس است، و با از بین رفتن تغییر پاک می شود،  و آب طرف منبع اگر چه كمتر از كر باشد، پاك است و آب طرف ديگر اگر به اندازه كر باشد يا بواسطه آبي كه تغيير نكرده به آب طرف منبع یا آب کرمتصل باشد، پاك و گرنه، نجس است.

جوادی آملی: مسأله ۳۱ – اگر آب جاری با شیء نجس برخورد کند و مقداری از آن تغییر کند و سمت متصّل به ماده متغیّر نشود، فقط همان مقدار تغییر کرده نجس میشود و طرف متصل به ماده که متغیر نشده، پاک است، هرچند کمتر از کر باشد.

مظاهری: مسأله ۳۰ – اگر نجاستی به آب عاصم برسد مقداری از آن که بو، رنگ و یا مزه اش بواسطۀ نجاست تغییر کرده نجس است و مابقی اگر به مقدار کر باشد پاک ، و در غیر اینصورت نجس است مگر آبی که متصل به چشمه و چاه است که گرچه کمتر از کر باشد پاک است.

مسأله ۳۱ – آب چشمه اي كه جاري نيست ولي طوري است كه اگر از آن بردارند باز مي جوشد(۱)، حكم آب جاري دارد(۲). يعني اگر نجاست به آن برسد، تا وقتي بو يا رنگ يا مزهٔ آن بواسطهٔ نجاست تغيير نكرده پاك است.

۱ –  فاضل: اگر نجاست به آن برسد، تا وقتي بو يا رنگ يا مزهٔ آن بواسطهٔ نجاست تغيير نكرده پاك است.

جوادی آملی: با برخورد شیء نجس نجس نمی شود، مگر آنکه در یکی از اوصاف (بو، رنگ و مزه) متغیر می شود.

۲ – سيستاني: حكم آب جاري را ندارد، يعني اگر نجاست به آن برسد و كمتر از كُر باشد نجس مي شود.

زنجاني: آب جاري محسوب مي شود، يعني اگر نجاست به آن برسد تا وقتي كه بو، رنگ يا مزه آن به واسطه ملاقات با نجاست تغيير نكرده پاك است. و اگر بو، رنگ يا مزه اش تغيير كرد  با از بين رفتن تغيير، پاك مي شود.

مظاهری: حکم آب عاصم [کر، جاری، باران، چشمه و چاه] را دارد ، گرچه آن آب بسیار کم باشد.

مسأله ۳۲ – آبي كه كنار نهر ايستاده و متصل به آب جاري است(۱)، حكم آب جاري دارد(۲).

۱-  خوئي، تبريزي، زنجاني، وحید: در صورتي كه به ملاقات نجس، بو يا رنگ يا مزه اش تغيير نكند نجس نمي شود (زنجاني: و چنانچه تغيير كند، با از بين رفتن آن پاك مي شود).

فاضل: اگر نجاست به آن برسد تا وقتي بو يا رنگ يا مزهٔ آن بواسطهٔ نجاست تغيير نكرده پاك است.

سبحانی: با ملاقات نجس نمی شود، ولی حکم آب جاری را ندارد.

۲-  سيستاني: حكم آب جاري را ندارد.

مكارم: رجوع كنيد به ذيل مسأله ۳۱.

*****

جوادی آملی: مسأله ۳۳ – آبی که کنار آب جاری بدون حرکت ایستاده است و با آب جاری اتصال دارد آب جاری به شمار می آید، و با برخورد به شیء نجس نجاست نمی پذیرد، مگر آنکه در یکی از اوصاف سه گانه یاد شده، متغیر شود.

مکارم: مسأله ۳۷ – آبهاى ايستاده که هروقت از آن برمى دارند باز هم مى جوشد حکم آب جارى دارد و با ملاقات نجاست نجس نمى شود، هرچند کمتر از کر باشد، همچنين آبهاى ايستاده کنار نهرها که متّصل به نهر است.

مسأله ۳۳ – چشمه اي كه مثلاً در زمستان مي جوشد و در تابستان از جوشش مي افتد، فقط وقتي كه مي جوشد(۱) حكم آب جاري دارد(۲).

این مسأله در رساله آیت الله مظاهری نیست.

۱- فاضل: اگر كمتر از كُر هم باشد با ملاقات نجس متنجس نمي شود، مگر اينكه بو يا رنگ يا مزه آن بواسطه نجاست تغيير كند.

۲- زنجاني: آب جاري محسوب مي شود.

*****

مكارم: مسأله ۳۸ –  چشمه ها و قناتها كه گاه مي جوشد و گاه از جوشش مي افتد، در هنگامي كه مي جوشد حكم آب جاري دارد.

جوادی آملی: مسأله ۳۴ – چشمه یا برف انبوه که گاهی می جوشند یا آب می شوند و گاهی خشک می شوند و مقداری آب در محل آنها جمع شده و حرکت می کند، این مقدار از آب، حکم جاری را ندارد و اگر کر نباشد، با برخورد شیء نجس نجاست می پذیرد.

مسأله ۳۴ – آب حوض حمام -اگر چه كمتر از كر باشد – چنانچه به خزينه اي(۱) كه آب آن به اندازه كر است متصل باشد(۲)، مثل آب جاري است.

این مسأله در رساله آیات عظام: فاضل ، مکارم و مظاهری نیست.

۱- سبحانی: چنانچه به منبعی…

۲-  اراكي:  و يا مجموع آب حوض با آب خزينه كر باشد…

*****

خوئي و تبريزي و زنجانی مسأله ۳۴، سيستاني مسأله ۳۲- آب حوضچهٔ حمّام اگر كمتر از كر باشد، چنانچه به خزينه اي كه آبش به ضميمهٔ آب حوض، به اندازهٔ كر است متّصل باشد و به ملاقات نجس، بو يا رنگ يا مزه آن تغيير نكند نجس نمي شود.

نوري: مسأله ۳۴- آب حوض حمام اگر چه كمتر از كُر باشد، مثل آب جاري است، ولي بنابر احتياط واجب بايد به خزينه اي كه آب آن به تنهايي يا با آب حوضچه به اندازهٔ كُر است متصل باشد.

جوادی آملی: مسأله ۳۵ – آب استخر، حوض حمام و مانند آن، اگر متصل به جاری باشند، حکم آب جاری را دارند و اگر متصل به کر باشند، گرچه کمتر از آن باشند حکم آب کر را دارند.

مسأله ۳۵ – آب لوله هاي حمام(۱) كه از شيرها و دوشها مي ريزد(۲) اگر متصل به كر باشد مثل آب جاري است(۳)، وآب لوله هاي عمارات اگر متصل به كر باشد در حكم آب كر است.

۱- سبحانی: و ساختمانها…

۲-  بهجت: و آب لوله هاي ساختمان، اگر متصل به كر باشد، در حكم آب كر است.

۳-  اراكي، سبحانی: [پایان مسأله].

*****

خوئی و تبریزی مسأله ۳۵، سیستانی مسأله ۳۳- آب لوله های حمام و عمارات که از شیرها و دوشها می ریزد اگر به ضمیمه حوضی (سیستانی: تبریزی: اگر به ضمیمه منبعی) که متصل به آن است به قدر کر باشد حکم کر را دارد.

گلپایگانی، صافی: مسأله ۳۵- آب لوله های حمام و عمارات که از شیرها و دوشها می ریزد اگر متصل به کر باشد مثل آب جاری است.

وحید: مسأله ۳۵ –  آب لوله های حمام و عمارات که از شیرها و دوشها می ریزد اگر متصل به مخزنی باشد که آب آن کمتر از کر نباشد حکم آب جاری را دارد.

مكارم: مسأله ۳۹ – آبهاي لوله كشي شهرها و حمّامها و مانند آن که متّصل به منبع است حكم آب جاري را دارد، به شرط اينكه آب منبع به تنهايي يا به اضافهٔ آب موجود در لوله ها كمتر از كر نباشد.

فاضل: مسأله ۳۹- آب لوله هاي حمام اگر متصل به كُر باشد مثل آب جاري است. وآب لوله هاي ساختمانها اگر متصل به كُر باشد چنانچه نجاست به آن برسد، تا وقتي بو يا رنگ يا مزه آن به واسطه نجاست تغيير نكند پاك است.

زنجاني: مسأله ۳۵- آب لوله كشي شهري آب جاري است و فرقي بين آب حمام و غير حمام نيست.

زنجاني: مسأله ۳۶- در حمامهايي كه به آب لوله كشي متصل نيست، آبی که از شيرها و دوشهای آن مي ريزد اگر با آب لوله ها و آب حوضی که متصل به آن است به قدر كر باشد، كر محسوب مي شود.

جوادی آملی: مسأله ۳۶ – آب لوله های شهری، اگر متصل به جاری باشد، حکم جاری را دارد و اگر متصل به کر باشد، حکم کر را دارد و صدق جریان آب در لوله حمام و مانند آن، برای صدق آب جاری، کافی نیست.

مظاهری: مسأله ۵۴ – آب لوله های حمام یا عمارات که متصل به آب عاصم [کر، جاری، باران، چشمه و چاه] است حکم آب عاصم را دارد .

مسأله ۳۶ – آبي كه روي زمين جريان دارد ولي از زمين نمي جوشد، چنانچه كمتر از كر باشد و نجاست به آن برسد نجس مي شود. اما اگر از بالا با فشار به پايين بريزد(۱)،چنانچه نجاست به پايين آن برسد بالاي آن نجس نمي شود(۲).

اين مسأله در رساله آيات عظام: زنجاني، مكارم و مظاهری نيست

۱-  خوئي، تبريزي ، وحید: اگر با فشار جاري باشد و مثلاً نجاست به پايين آن برسد، طرف بالاي آن نجس نمي شود.

سیستانی: اگراز بالا جاری باشد و نجاست به پایین آن برسد طرف بالای آن نجس نمی شود.

فاضل: اگر از بالا به پايين بريزد…

۲- گلپايگاني، صافی: و اگربا فشار از پايين به بالا هم باشد مثل فوّاره، اگر به بالاي آن چيز نجسي برسد، پايين آن نجس نمي شود.

*****

جوادی آملی: مسأله ۳۷ – آبی که روی زمین جریان دارد، ولی نه از زمین جوشیده، نه به برف انبوه اتصال دارد، چنانچه کمتر از کر باشد، با برخورد شیء نجس نجاسات میپذیرد، مگر آنکه که با فشار از بالا به پایین بریزد که در این صورت، اگر شیء نجس به پایین آن برخورد کند، بالای آن نجس نمی‌شود و اگر پایین به بالا – همانند فواره – با فشار حرکت می کند، بخش بالای آن، با برخورد نجس نجاست می پذیرد و پایین آن پاک است.

مسأله اختصاصي

مكارم: مسأله ۴۰ – هرگاه ظرفي را زير آب لوله كشي بگذارند، آبي كه درون ظرف است حكم آب جاري را دارد، به شرط اين كه متصل به آب لوله كشي باشد.