۲ – آب قليل
مسأله ۲۵ – آب قليل آبي است كه از زمين نجوشد و از كر كمتر باشد(۱).
۱- بهجت: و آب باران (در حال باريدن) هم نباشد.
*****
خامنه ای: رساله آموزشی ص۴۴: نه می بارد و نه می جوشد (راکد) کمتر از۳۸۴ لیتر است (قلیل).
زنجاني مساله 25، فاضل مساله 30- آب قليل: آبي است كه كر، جاري، باران و آب چاه نباشد.
جوادی آملی: مساله 26 – آب قلیل، آبی است که از جهت صنف جاری، باران و آب چاه نباشد و از جهت اندازه، کمتر از کر باشد.
مسأله 26 – اگر آب قليل روي چيز نجس بريزد يا چيز نجس به آن برسد نجس مي شود، ولي اگر از بالا با فشار روي چيز نجس بريزد(1) مقداري كه به آن چيز مي رسد نجس(2)، و هر چه بالاتر از آن است پاك مي باشد(3)، و نيز اگر مثل فوّاره با فشار از پايين به بالا رود در صورتي كه نجاست به بالا برسد پايين نجس نمي شود و اگر نجاست به پايين برسد بالا نجس مي شود.
1- خوئي، تبريزي، وحید: اگر با فشار روي چيز نجس بريزد…
بهجت: اگر از بالا با فشار، بلكه با مطلق حركت از بالا به پايين روي چيز نجس بريزد…
فاضل، سیستانی, مظاهری: اگر از بالا روي چيز نجس بريزد…
زنجاني: اگر با فشار به چيز نجس برسد ،اگرچه از پايين به بالا باشد…
2- خوئي، تبريزي، سيستاني، زنجاني، وحید: و مقداري كه به آن چيز نرسيده پاك است.[پايان مسأله]
3- گلپايگاني، صافي، سبحانی: [پایان مسأله].
*****
خامنه ای: رساله آموزشی ص۴۷:
۱. آب قلیل به محض برخورد با نجاست، نجس می شود؛ هر چند رنگ، بو یا مزه ی آن تغییر نکند.
۲. اگر چیز نجسی در آب قلیل فرو برده شود آب نجس می شود و چیزی را که نجس شده پاک نمی کند.
۳. اگر آب قلیل را بر روی چیزهایی که نجس شده است بریزند آنها را پاک می کند [*] ولی آن مقدار آبی که پس از ریخته شدن بر روی نجس، از آن سرازیر می شود [**]، نجس است.
[*] با شرایطی که در بحث مطهِّرات بیان میشود.
[**] که در فقه به آن غُساله می گویند.
۴. آب قلیلی که به طور سرازیر و بدون فشار به پایین می ریزد و قسمت پایین آن با نجاست برخورد می کند، در صورتی که سرازیری آب به گونه یی باشد که جریان از بالا به پایین بر آن صدق کند قسمت بالای آن پاک است.
۵- آب قلیل اگر به کر یا جاری متصل باشد در حکم کر و جاری است.
مكارم: مساله 32 – هرگاه چيز نجسی به آب قليل برسد آن را نجس مي كند (بنابراحتياط واجب) امّا اگر از بالا بريزند فقط آن مقدار كه به نجس رسيده نجس مي شود و اگر به صورت فوّاره از پايين به بالا رود و به چيز نجسي برسد قسمت پايين آن نجس نمي شود.
جوادی آملی: مساله 27 – آب قلیل با برخورد عین نجس یا شیء نجس شده نجس میشود؛ ولی اگر – از بالا یا پایین یا پهلو – با فشار به آن برخورد کند، فقط مقداری از آن که با شیء نجس برخورد کرده، نجس میشود. هرگاه آب پایین فواره نجس گردد، آب بالای آن نیز نجس میشود.
مسأله 27- آب قليلي كه براي برطرف كردن عين نجاست روي چيز نجس ريخته شود و از آن جدا گردد، نجس است(1) و همچنين بنابر أقوي بايد(2) از آب قليلي هم كه بعد از برطرف شدن عين نجاست براي آب كشيدن چيز نجس روي آن مي ريزند و از آن جدا مي شود، اجتناب كنند(3). ولي آبي كه(4) با آن مخرج بول و غائط را مي شويند(5) با پنج شرط پاك است(6).اول: آن كه بو يا رنگ يا مزهٔ نجاست نگرفته باشد(7). دوم: نجاستي از خارج به آن نرسيده باشد. سوم: نجاست ديگري مثل خون، با بول يا غائط بيرون نيامده باشد(8). چهارم: ذرّه هاي غائط در آب پيدا نباشد(9). پنجم: بيشتر از مقدار معمول، نجاست به اطراف مخرج نرسيده باشد.
1- فاضل: آب قليلي كه روي چيز نجس ريخته شود و از آن جدا گردد نجس است…
مظاهری: ولی از آب قلیلی که بعد از برطرف شدن عین نجاست برای آب کشیدن چیز نجس روی آن می ریزند و از آن جدا می شود و آن را غساله می نامند پاک است، مگر در چیزی که به واسطۀ بول نجس شده است که غسالۀ مرتبۀ دوم پاک است .ولی آب قلیلی که با آن مخرج بول و غائط را می شویند پاک است و اگر ترشح کند اجتناب از آن لازم نیست.
2- نوري: و بايد…
بهجت، وحید ، سبحانی: بنابراحتياط واجب…
۳- گلپايگاني،صافي: آب قليلي كه براي برطرف كردن عين نجاست روي چيز نجس ريخته شود و از آن جدا گردد، نجس است و آب قليلي كه بعد از برطرف شدن عين نجاست براي آب كشيدن روي آن مي ريزند و از آن جدا مي شود و بعد از آن محلّ پاك مي شود، پاك است…
خوئي، تبريزي: آب قليلي كه بعد از برطرف شدن عين نجاست براي آب كشيدن چيز نجس روي آن مي ريزند و از آن جدا مي شود، در صورتي كه محلّ به مجرّد شستن با او پاك شود آن آب پاك است، مثلاً اگر محلّ نجس چيزي باشد كه به يك مرتبه شستن پاك شود و عين نجس هم نداشته باشد غسالهٔ آن يعني آبي كه از او در وقت شستن جدا مي شود پاك است. وامّا چيزي كه دو مرتبه شستن آن لازم است از غسالهٔ شستن اوّل بنابر احتياط واجب اجتناب لازم است و غسالهٔ شستن دوّم پاك است…
سيستاني: آب قلیلی که هنگام شستن شیء نجس یا بعد از آن، خود به خود یا با فشار دادن و مانند آن، از آن شیء جدا می‌گردد، غساله نامیده می شود و نجس می باشد. البته در صورتی که قبل از ریختن آب، در شیء متنجّس عین نجاست وجود نداشته باشد، نجاست غُساله بنابر احتیاط واجب است و در هر صورت فرقی ندارد که آن شیء از أشیائی باشد که با یک بار شستن پاک میشود یا آنکه برای پاک شدن باید بیش از یک بار شسته شود و در مواردی که نیاز به بیش از یک بار شستن است فرقی ندارد که غُساله دفعه آخر شستن باشد یا قبل از آن…
زنجانی: آب قليلي كه برای برطرف کردن عین نجاست روی چیز نجس ریخته شود و از آن جدا گردد نجس است و همینگونه است آب قلیلی که با ریختن روی محل نجس، محل را پاک نمی کند (مانند آبی که در شستن بار اول چیزی که به بول نجس شده، بکار رفته است)، بلکه بنابراحتیاط از آب قلیلی هم که پس از برطرف شدن عین نجاست، محل را پاک میکند (مانند آبی که در شستن بار دوم چیزی که به بول نجس شده، بکار رفته است)، اجتناب شود…
4- سيستاني: و آب قليلي كه…
5- بهجت: آبي كه با آن مخرج غائط را مي شويند…
6- سيستاني، وحید: با پنج شرط چيزي را كه با آن ملاقات كند نجس نمي كند…
7- زنجاني، وحید: اول: آن كه بو، رنگ يا مزه آن به سبب ملاقات با نجاست تغيير نكرده باشد…
نوري: اوّل: آن كه بو يا رنگ يا مزهٔ آب به واسطه نجاست تغيير نكرده باشد…
8- بهجت: سوم: نجاست ديگري مثل خون يا بول با غائط بيرون نيامده باشد…
9- وحید: بنابراحتیاط …
*****
مكارم: مساله 33 – اگر با آب قليل پاك ،چيزي را كه نجس شده بشويند پاك مي شود (با شرايطي كه بعداً گفته خواهد شد)؛ امّا آبي كه از آن جدا مي شود و آن را «غُساله» گويند، نجس است ، مگر در آبي كه با آن مخرج بول و مدفوع را مي شويند كه با پنج شرط پاك است:
1 – یكي از اوصاف سه گانهٔ نجس را به خود نگرفته باشد.
2- نجاستي از خارج به آن نرسيده باشد.
3- نجاست ديگري مانند خون يا بول همراه آن نباشد.
4- بنابر احتياط واجب ذرّات مدفوع در آب پيدا نباشد
5- بيشتر از مقدار معمول نجاست به اطراف مخرج نرسيده باشد. ولي پاك بودن اين آب به آن معنی است كه اگر به بدن و لباس ترشّح كند لازم نيست آن را آب بكشند، امّا ساير استفاده هاي آب پاك را از آن نمي توان كرد.
جوادی آملی: مساله 28 – آب قلیلی که برای از بین بردن عین نجاست روی چیزی که نجس شده ریخته شود و از آن جدا گردد نجس است لازم است از آب قلیلی که بعد از برطرف شدن عین نجاست برای پاک شدن چیزی که نجس شده روی آن میریزند و از آن جدا می شود اجتناب کرد.
مسأله اختصاصی
مظاهری: مساله 47 – آب قلیلی که متصل به آب عاصم [کر، جاری، باران، چشمه و چاه] است حکم آب عاصم را دارد مثلاً حوضچه یا طشتی که آب لوله به آن متصل است حکم آب لوله را دارد