عده طلاق – چهارده مرجع

مسأله ۲۵۱۰- زني كه نه سالش تمام نشده و زن يائسه عدّه ندارد، يعني اگر چه شوهرش با او نزديكي كرده باشد، بعد از طلاق مي تواند فوراً شوهر كند.(*)

(*) معناي يائسه در مسأله ۴۳۵ گفته شد.

*****

مكارم: مسأله ۲۱۴۵ – زنى که از شوهرش طلاق گرفته بايد عدّه نگه دارد، مگر اين که شوهر با او اصلاً نزديکى نکرده باشد، يا زن يائسه باشد(1)، در اين دو صورت بعد از طلاق مى تواند بلافاصله شوهر کند.

(۱) یعنی ۵۰ سال از عمر او گذشته باشد.

زنجانی: مسأله ۲۵۱۹- اگر شوهر زنش را  پیش از نزدیکی کردن با او طلاق دهد عده ندارد  و زن می تواند بعد از طلاق فورا شوهر کند و همچنین زنی که نه سالش تمام نشده  و زن یائسه عده ندارد اگر چه شوهرش با او نزدیکی کرده باشد.

سبحانی: مسأله ۲۱۵۱- زن يائسه عده ندارد؛ اگرچه شوهرش با او نزديكى كرده باشد و بعد از طلاق مى تواند فوراً شوهر كند و زنى كه نه سالش تمام نشده نيز عده ندارد.

مظاهری: مسأله ۲۰۷۸- زنى را كه نُه سالش تمام نشده، يا آبستن و يا يائسه است اگر بعد از نزديكى طلاق دهند اشكال ندارد.

زنى كه از شوهرش طلاق گرفته بايد عدّه نگهدارد مگر اينكه شوهر با او اصلاً نزديكى نكرده باشد يا قبل از نُه سال طلاقش دهد يا زن يائسه باشد، كه در اين سه صورت بعد از طلاق مى‏تواند بلافاصله شوهر كند.

مسأله ۲۵۱۱- زني كه نه سالش تمام شده و يائسه نيست اگر شوهرش با او نزديكي كند و طلاقش دهد، بعد از طلاق بايد عدّه نگه دارد۱ يعني بعد از آن كه در پاكي طلاقش داد۲، به قدري صبر كند كه دوباره حيض ببيند و پاك شود و همين كه حيض سوم را ديد عدّه او تمام مي شود و مي تواند شوهر كند. ولي اگر پيش از نزديكي كردن با او طلاقش بدهد۳ عدّه ندارد۴، يعني مي تواند بعد از طلاق فوراً شوهر كند۵.

۱- زنجاني: يعني بعد از طلاق سه پاكي ببيند و بعد از تمام شدن پاکی سوم مي تواند شوهر كند، و اگر درحال پاکی زن را طلاق داده و پس از آن مقداري هر چند كم، پاك باشد، یک پاكي به حساب مي آيد.

وحید: و زن آزادى كه حیض مى بیند و حیض او مستقیم و متعارف است ـ یعنى مانند كسى نیست كه مثلا سه ماه یا چهار ماه یكبار حیض مى بیند ـ عدّه اش آن است كه ـ بعد از آن كه شوهرش او را در پاكى كه با او نزدیكى نكرده طلاق داد و بعد از طلاق هم هرچند به قدر یك لحظه پاك بود ـ به قدرى صبر كند كه دوبار حیض ببیند و پاك شود ، و همین كه حیض سوم را دید عدّه او تمام مى شود و مى تواند شوهر كند ، ولى اگر پیش از نزدیكى كردن با او طلاقش بدهد ، عدّه ندارد ، یعنى مى تواند فوراً شوهر كند.

۲- گلپايگاني، صافي، فاضل: و مقداري –هر چند كم باشد- بعد از طلاق پاك بود…

خوئي، تبريزي: زني كه نه سالش تمام شده و يائسه نيست و شوهرش با او نزديكي كند (تبريزي: و شوهرش با او نرديكي كرده) اگر طلاقش دهد، بعد از طلاق بايد عدّه نگه دارد و عدّه زن آزاد آن است كه بعد از آن كه شوهرش در پاكي طلاقش داد…

سيستاني: زني كه نه سالش تمام شده است و يائسه نيست و شوهرش با او نزديكي كرده اگر طلاقش دهد، بعد از طلاق بايد عدّه نگهدارد، و عدّه زني كه فاصله بين دو حيض او كمتر از سه ماه است آن است كه بعد از آن كه شوهرش در پاكي طلاقش داد…

۳- گلپايگاني، صافي: اگر بعد از عقد با او نزديكي نكرده باشد و طلاقش بدهد…

۴- بهجت: [پایان مسأله]

۵- سيستاني: مگر آن كه مني شوهر داخل فرج او شده باشد، كه در اين صورت بايد عدّه نگهدارد.

*****

مكارم: مسأله ۲۱۴۶- مقدار عدّه در مورد زناني كه عادت مي شوند احتياط آن است كه به قدري صبر كند كه دوبار حيض ببيند و پاك شود، هنگامي كه حيض سوم را ديد عدّه او تمام است.

مظاهری: مسأله ۲۰۹۶- مقدار عدّه در ازدواج دائم آن است كه به قدرى صبر كند كه دو بار حيض ببيند و پاك شود و هنگامى كه حيض سوّم را ديد عدّه او تمام مى‏شود امّا زنى كه در سن زنهايى است كه حيض مى‏بينند ولى عادت نمى‏شود عدّه او سه ماه است.

مسأله ۲۵۱۲- زني كه حيض نمي بيند اگر در سن زنهايي باشد كه حيض مي بيند۱، چنانچه شوهرش بعد از نزديكي كردن او را طلاق دهد۲، بايد بعد از طلاق تا سه ماه۳ عدّه نگه دارد۴.

۱- سيستانی: يا حيض مي بيند ولي فاصله بين دو حيض او سه ماه يا بيشتر است…

زنجانی: زنی که در سنّ زن‌هایی است که حیض می‌بینند اگر حیض نمی‌بیند یا حیض می‌بیند ولی فاصلۀ دو حیض او سه ماه یا بیشتر است،…

۲- اراكي، گلپايگاني، صافي: چنانچه شوهرش او را طلاق دهد…

۳- اراكي، سيستاني، زنجانی: سه ماه قمري…

سبحانی: یعنی نود روز تمام…

۴- وحید: و حکم طلاق چنین زنی در مسأله {۲۵۰۷} گذشت.

مكارم: و منظور از سه ماه آن است كه اگر اوّل ماه است، سه ماه تمام قمری و اگر روز ديگري از ماه است مانند پنجم يا دهم، هنگامي كه پنجم يا دهم ماه چهارم شود عدّه او تمام است، مثلاً اگر پنجم ماه رجب او را طلاق گفته، پنجم ماه شوّال عدّه او تمام است.

مظاهری: رجوع کنید به ذیل مسأله ۲۵۱۱.

مسأله ۲۵۱۳- زني كه عدّه او سه ماه است، اگر اوّل ماه طلاقش بدهند بايد سه ماه هلالي، يعني از موقعي كه ماه ديده مي شود تا سه ماه عدّه نگهدارد۱. و اگر در بين ماه طلاقش بدهند، بايد باقي ماه را با دو ماه بعد از آن و نيز كسري ماه اوّل را از ماه چهارم۲ عدّه نگه دارد تا سه ماه تمام شود، مثلاً اگر غروب روز بيستم ماه طلاقش بدهند۳ و آن ماه بيست و نه روز باشد بايد نه روز باقي ماه را با دو ماه بعد از آن بيست روز از ماه چهارم ۴عدّه نگهدارد، و احتياط مستحبّ۵ آن است كه از ماه چهارم، بيست و يك روز عدّه نگه دارد تا با مقداري كه از ماه اوّل عدّه نگه داشته، سي روز شود.

این مساله در رساله آیات عظام:سبحانی ومظاهری نیست.

۱- سيستاني: اگر اوّل ماه قمري طلاقش بدهند بايد سه ماه تمام عدّه نگهدارد…

۲- وحید: و بنابر احتیاط واجب كسرى ماه اوّل را از ماه چهارم تا مجموع سى روز شود…

۳- سيستاني: و آن ماه سي روز باشد، پايان عدّه او غروب روز بيستم از ماه چهارم است؛ و اگر ماه اول بيست و نه روز باشد احتياط واجب آن است كه از ماه چهارم بيست و يك روز عدّه نگهدارد، تا با مقداري كه از ماه اوّل عدّه نگه داشته، سي روز شود.

۴- وحید: و بنابر احتیاط واجب بیست و یك روز ـ عدّه نگه دارد.

۵- اراكي: احتياط واجب…

مكارم: رجوع كنيد به ذيل مسأله ۲۵۱۲.

*****

زنجاني: مسأله ۲۵۲۲- زني را كه عدّه او سه ماه است هر روز از ماه طلاق دهند، در همان روز از ماه چهارم عدّه او تمام مي شود، و احتياط مستحبّ آن است كه زن قبل از گذشتن ۹۰ روز از زمان طلاق ازدواج نكند و از كارهايي كه در عدّه حرام است خودداری كند.

مسأله ۲۵۱۴- اگر زن آبستن را طلاق دهند۱، عدّه اش تا دنيا آمدن يا سقط شدن بچّه اوست۲، بنابراين اگر مثلاً يك ساعت بعد از طلاق، بچّه او به دنيا آيد، عدّه اش تمام مي شود۳.

۱- گلپايگاني، صافي: اگر زن آبستن را كه حملش از شوهرش باشد طلاق دهند…

وحید :  و بچه  او از زنا نباشد…

۲- اراكي: عدّه اش تا دنيا آمدن يا سقط شدن حمل او است اگر چه به صورت نطفه باشد…

فاضل: بايد تا دنيا آمدن يا سقط شدن بچه عده نگهدارد…

۳- مكارم: و مي تواند شوهر كند.

گلپايگاني، صافي: و اگر حمل از شوهرش نباشد –خواه از زنا باشد يا از شبهه- به وضع حمل عدّه طلاق تمام نمي شود، بلي عدّه وطي به شبهه به وضع حمل تمام مي شود و زنا عدّه ندارد.

سيستاني: ولي اين در صورتي است كه بچه فرزند شرعي شوهر باشد، بنابراين اگر زن از زنا آبستن شده باشد و شوهرش او را طلاق دهد، عدّه او به وضع حمل بچه اش تمام نمي شود.

*****

زنجانی: مسأله ۲۵۲۳- اگر زن باردار را طلاق دهند، عدّه‌اش تا دنیا آمدن، یا سقط شدن بچۀ او است، بنابراین اگر مثلاً یک ساعت بعد از طلاق، بچۀ او به‌دنیا آید، عدّه‌اش تمام می‌شود، البته این در صورتی است که بچّه از عقد صحیح باشد، یا شوهر پیش از عقد از روی شبهه با زن نزدیکی کرده و زن باردار شده باشد، ولی اگر زن از زنا باردار شده باشد یا از غیر شوهرش باردار شده باشد و شوهرش او را طلاق دهد، عدّۀ طلاق با دنیا آمدن یا سقط شدن بچّه تمام نمی‌شود، بلکه عدّه وی همچون عدّه زنانی است که باردار نیستند.

مسأله ۲۵۱۵- زني كه نه سالش تمام شده و يائسه نيست اگر صيغه شود مثلاً يك ماه يا يك ساله، چنانچه شوهرش با او نزديكي نمايد و مدّت آن زن تمام شود يا شوهر مدّت را به او ببخشد۱، در صورتي كه حيض مي بيند بايد به مقدار دو حيض و اگر حيض نمي بيند، چهل و پنج روز بايد از شوهر كردن خودداري نمايد.

این مسأله در رساله آیت الله بهجت نیست.

۱- اراكي: بايد عدّه نگه دارد پس اگر حيض مي بيند بايد به مقدار دو حيض و اگر نمي بيند، چهل و پنج روز از شوهر كردن خودداري نمايد.

گلپايگاني، صافي: بايد عدّه نگه دارد، پس اگر حيض مي بيند، واجب است به مقدار دو حيض عدّه نگهدارد، و اگر حيض نمي بيند، بايد چهل و پنج روز از شوهر كردن خودداري نمايد (صافي: و اگر آبستن باشد بنابراحتياط لازم هر كدام از زاييدن و چهل و پنج روز را كه بيشتر است عدّه قرار دهد).

خوئي، تبريزي: بايد عدّه نگه دارد پس اگر حيض مي بيند بايد به مقدار دو حيض عدّه نگه دارد و شوهر نكند و اگر حيض نمي بيند چهل و پنج روز از شوهر كردن خودداري نمايد و در صورتي كه آبستن باشد احتياط واجب آن است كه به هر كدام از زاييدن يا چهل و پنج روز كه بيشتر است عدّه نگه دارد.

وحید: باید عدّه نگه دارد ، پس اگر حیض مى بیند باید به دو حیض كامل عدّه نگه دارد ، و شوهر نكند ، و اگر حیض نمى بیند ، چهل و پنج روز عدّه نگه دارد ، و در صورتى كه آبستن باشد عده او تا زاییدن یا سقط بچّه اوست ، و احتیاط مستحبّ آن است كه به هركدام از زاییدن یا چهل و پنج روز كه بیشتر است عدّه نگه دارد.

سيستاني: بايد عدّه نگه دارد، پس اگر حيض مي بيند، بايد به مقدار دو حيض عدّه نگهدارد و شوهر نكند و يك بار حيض ديدن بنابراحتياط واجب كافي نيست، و اگر حيض نمي بيند چهل و پنج روز از شوهر كردن خودداري نمايد، و در صورتي كه آبستن باشد عدّه او تا دنيا آمدن يا سقط شدن بچه اوست اگر چه احتياط مستحبّ آن است كه به هر كدام از زاييدن يا چهل و پنج روز كه بيشتر است عدّه نگه دارد.

فاضل: در صورتي كه حيض مي بيند بنابراحتياط واجب بايد به مقدار دو حيض كامل عدّه نگه دارد و شوهر نكند و اگر حيض نمي بيند، چهل و پنج روز بايد از شوهر كردن خودداري نمايد. و در صورتي كه آبستن باشد، با وضع حمل يا سقط جنين، عدّه او تمام مي شود هر چند احتياط مستحبّ آن است كه به هر كدام از زاييدن يا چهل و پنج روز، يا دو حيض كامل كه بيشتر است، عدّه نگهدارد.

*****

مكارم: مسأله ۲۱۴۹- عدّه ازدواج موقّت بعد از تمام شدن مدّت، در صورتي كه عادت ماهانه مي بيند، به مقدار دو حيض كامل است و اگر عادت نمي بيند چهل و پنج روز تمام است.

زنجاني: مسأله ۲۵۲۴- زني كه نه سالش تمام شده و يائسه نيست اگر به ازدواج موقّت كسي در آيد، چنانچه شوهرش با او نزديكي نمايد و مدّت ازدواج تمام شود يا به جهتي همچون بخشيدن شوهر، يا شير خوردن، ازدواج وي فسخ گردد بايد عدّه نگهدارد، پس اگر حيض مي بيند بايد به مقدار يك حيض كامل عدّه نگهدارد، و مستحبّ بلكه مطابق احتياط استحبابي آن است كه دو حيض كامل صبر كند و شوهر نكند، و اگر حيض نمي بيند چهل و پنج روز از شوهر كردن خودداري نمايد و در هر حال اگر زن باردار است با بدنيا آمدن بچه يا سقط بچه عدّه  تمام مي گردد همانطور در مسأله قبل گذشت.

سبحانی: مسأله ۲۱۵۵- عده ازدواج موقت پس از تمام شدن و يا بخشيدن باقى مانده مدت، دو حيض است و اگر حيض نمى بيند، چهل و پنج روز بايد از شوهر كردن خوددارى نمايد.

مظاهری: مسأله ۲۰۹۸- عدّه ازدواج موقّت در صورتى كه عادت ماهانه مى‏بيند به مدّت دو حيض است و اگر عادت نمى‏بيند چهل و پنج روز است.

مسأله ۲۵۱۶- ابتداي عدّه طلاق از موقعي است كه خواندن صيغه طلاق تمام مي شود، چه زن بداند طلاقش داده اند يا نداند، پس اگر بعد از تمام شدن عدّه بفهمد كه او را طلاق داده اند، لازم نيست دوباره عدّه نگه دارد۱.

۱- زنجاني: و همچنين اگر وكيل شوهر، زن را طلاق دهد و شوهر از آن اطّلاع نداشته باشد، و بعد از تمام شدن عدّه بفهمد كه وكيل او زنش را طلاق داده، لازم نيست زن دوباره عدّه نگهدارد.

*****

مظاهری: مسأله ۲۰۹۹- لازم نيست زن بداند طلاقش داده‏اند، پس اگر بعد از تمام شدن عدّه بفهمد كه او را طلاق داده‏اند لازم نيست دوباره عدّه نگه دارد.