عیبهایی که بوسیله آنها می شود عقد را بهم زد – چهارده مرجع

(مسأله 2380) اگر مرد بعد از عقد بفهمد كه زن يكي از اين هفت عيب را1 دارد2، مي تواند عقد را بهم بزند3: اوّل: ديوانگي. دوم: مرض خوره. سوم: مرض بَرَص. چهارم: كوري. پنجم: شل بودن به طوري كه معلوم باشد4. ششم: آن كه افضاء شده يعني راه بول و حيض يا راه حيض و غايط او يكي شده باشد5 ولي اگر راه حيض و غايط او يكي شده باشد، به هم زدن عقد اشكال دارد6 و بايد احتياط شود7. هفتم: آن كه گوشت، يا استخواني يا غده اي8 در فرج او باشد كه مانع نزديكي شود.

1- خوئي: كه ذكر مي شود…

2- اراكي، مظاهری: اگر مرد بعد از عقد بفهمد كه زن يكي از اين هفت عيب را قبل از عقد داشته است…

زنجانی: اگر مرد بعد از عقد بفهمد كه زن يكي از اين هفت عيب را هنگام عقد دارا بوده…

3- گلپايگاني، صافي، فاضل: به شرط آن كه معلوم شود كه عيب پيش از عقد بوده…

مظاهری: و بدون طلاق از او جدا شود…

4- خوئي، تبريزي، فاضل: پنجم: زمين گير بودن و در حكم آن است شلي كه شل بودن آن واضح باشد…

گلپایگانی ، صافی: پنجم: زمين گير بودن …

وحید: پنجم: زمین گیر یا شل بودن، مگر این كه شلى او طورى باشد كه عرفاً عیب شمرده نشود…

زنجاني: پنجم: شل بودن…

مکارم: شل بودن به طوري كه آشکار باشد…

5- گلپايگاني، خوئي، تبريزي، صافي، زنجاني، وحید، مظاهری: [پايان مورد ششم]

زنجانی: ششم: إفضاء شده؛ یعنی راه بول و حیض یا راه حیض و غائط او یکی شده باشد…

سبحانی: ششم: آن كه افضا شده، يعنى راه بول و حيض او يكى شده باشد…

 6- بهجت: به هم زدن عقد مشكل است…

7- اراكي: ششم: آن كه افضاء شده يعني راه بول و حيض او يكي شده باشد…

مكارم: ششم: افضاء شدن يعني راه بول و حيض او، يا راه حيض و غائط او، يكي شده باشد و به طور كلّي پارگي طوري باشد كه قابل استفاده براي آميزش جنسي نباشد…

8- اراكي، خوئي، گلپايگاني، صافي، تبريزي، وحید: گوشت، يا استخواني…

زنجاني: هفتم: گوشت یا استخوان یا چیز دیگری در فرج او باشد که مانع نزدیکی کامل شود، یا باعث تنفّر از نزدیکی گردد. اگر شوهر قبل از عقد بفهمد که زن دارای یکی از این عیب‌ها است، یا در آن شک کرده و با این حال به ازدواج با زن راضی بوده، پس از عقد نمی‌تواند آن را به هم بزند.

*****

سيستاني: مسأله 2399- اگر مرد بعد از عقد بفهمد كه زن يكي از این شش عيب را كه ذكر مي شود در حال عقد داشته است مي تواند بواسطه آن عيب عقد را به هم بزند. اوّل: ديوانگي هر چند گاه گاهي باشد. دوم: مرض خوره. سوم: مرض برص. چهارم: كوري. پنجم: فلج بودن هر چند به حد زمين گيري نباشد ششم: آنکه گوشت، یا استخوانی در رحم او باشد، خواه مانع نزدیکی یا آبستن شدن او شود، یا نه، و نیز اگر خود واژن به گونه‌ای به هم پیوسته باشد که مانع از نزدیکی شود. و اگر مرد بعد از عقد بفهمد که زن در حال عقد افضاء شده بوده است، یعنی راه ادرار و حیض، و یا راه حیض و مدفوع او، یا هر سه یکی شده است، در اینکه بتواند عقد را به هم بزند اشکال است، و احتیاط لازم آن است که چنانچه عقد را به هم بزند طلاق نیز بدهد.

مسأله اختصاصی

مظاهری: مسأله ۱۹۷۷- اگر يكى از عيبهايى كه گفته شد در مرد يا زن بعد از عقد پيدا شود مى‏تواند با طلاق يا مراجعه به حاكم شرع از هم جدا شوند و بدون طلاق نمى‏توانند از هم جدا شوند.

(مسأله 2381) اگر زن بعد از عقد بفهمد كه شوهر او ديوانه است يا آلت مردي ندارد يا عنّين است و نمي تواند وطي و نزديكي نمايد يا تخمهاي او را كشيده اند1 مي تواند عقد را به هم بزند2. و تفصيل اين مسأله و مسأله سابق در كتاب «تحرير الوسيله» ضبط شده است.

1- مظاهری: در صورتی که این عیب ها قبل از عقد بوده می توان عقد را به هم بزند و بدون طلاق از او جدا شود.

2- بهجت، سبحانی: [پایان مسأله]

*****

اراكي: مسأله ۲۳۹۶- اگر زن بعد از عقد بفهمد كه شوهر او ديوانه بوده يا بعد از عقد ديوانه شده، مي تواند عقد را به هم بزند و همچنين است اگر بفهمد قبل از عقد عنّين بوده يعني قادر به نزديكي با زن نيست. و اگر بعد از عقد عنّين شده، در صورتي كه با او نزديكي نكرده باشد (حتي يك مرتبه) مي تواند عقد را به هم بزند و نيز اگر معلوم شود كه قبل از عقد تخمهاي او را كشيده اند، مي تواند عقد را به هم بزند امّا در صورتي كه معلوم شود كه آلت مردي نداشته يا ندارد، جايز بودن فسخ عقد محلّ اشكال است.

گلپايگاني، صافي: مسأله ۲۳۹۰- اگر زن بعد از عقد بفهمد كه شوهر او ديوانه بوده است يا بعد از عقد ديوانه شود يا بفهمد كه آلت مردي ندارد يا مرضي دارد كه نمي تواند وطي و نزديكي نمايد، يا اين دو عيب بعد از عقد و پيش از وطي پيدا شود يا بفهمد كه تخمهاي او را پيش از عقد كشيده اند (صافي: و امر را بر او مشتبه كرده باشند) مي تواند عقد را به هم بزند. (صافي: ولي در صورتي كه مرد نمي تواند نزديكي نمايد زن اگر بخواهد فسخ نمايد بايد به حاكم شرع رجوع نمايد تا حاكم شرع تا يك سال به مرد مهلت دهد چنانچه نتوانست با آن زن يا زن ديگر نزديكي كند پس از آن مي تواند عقد را به هم بزند).

خوئي و تبريزي مسأله ۲۳۹۰- اگر زن بعد از عقد بفهمد كه شوهر او پيش از عقد ديوانه بوده است يا آن كه بعد از عقد چه پيش از نزديكي يا بعد از آن ديوانه شود يا آلت مردي نداشته، يا بعد از عقد پيش از نزديكي بريده شود يا مرضي دارد كه نمي تواند وطي و نزديكي نمايد هر چند  آن مرض بعد از عقد و پيش از نزديكي عارض شده باشد در تمام اين صور بي طلاق مي تواند عقد را به هم بزند. ولي در صورتي كه شوهر نمي تواند نزديكي نمايد لازم است كه زن رجوع به حاكم شرع يا وكيل او نمايد و حاكم شوهر را يك سال مهلت مي دهد و چنانچه شوهر نتوانست به آن زن يا زني ديگر نزديكي كند پس از آن، زن مي تواند عقد را به هم بزند و اگر آلت مردي بعد از نزديكي بريده شود و زن عقد ازدواج را فسخ كند فسخ اثري ندارد (خوئي: اگر چه –تبريزي: و) احتياط مستحبّ اين است كه شوهر، او را طلاق دهد.

وحید: مسأله 2445- اگر زن بعد از عقد بفهمد كه شوهر او پیش از عقد دیوانه بوده است ، یا آلت مردى نداشته ، یا بعد از عقد پیش از نزدیكى بریده شود ، یا بفهمد مرضى دارد كه نمى تواند نزدیكى نماید ، هرچند آن مرض بعد از عقد و پیش از نزدیكى پیدا شده باشد ، مى تواند عقدرا به هم بزند ، ولى در صورتى كه شوهر نمى تواند نزدیكى نماید باید زن به حاكم شرع رجوع نماید ، و حاكم شوهر را یك سال مهلت مى دهد چنانچه شوهر نتوانست با آن زن یا زنى دیگر نزدیكى نماید ، پس از آن ، زن مى تواند عقد را به هم بزند.

و در صورتى كه مرد بعد از عقد ـ چه پیش از نزدیكى و چه بعد از آن ـ دیوانه شود ، بنابر احتیاط واجب زن بدون طلاق نمى تواند جدا شود ، و اگر آلت مردى بعد از نزدیكى بریده شود ، یا مرض مانع از نزدیكى بعد از آن پیدا شود ، زن نمى تواند عقد را به هم بزند.

مكارم: مسأله 2039- زن نيز مي تواند در چند صورت عقد را به هم بزند: 1- ديوانه بودن شوهر 2- نداشتن آلت مردي 3- ناتواني از نزديكي جنسي 4- بيضه هاي  او را كشيده باشند (تفصيل اين مسأله و مسأله سابق در كتابهاي مفصل فقهي آمده است).

نوري: مسأله ۲۳۷۷- اگر زن بعد از عقد بفهمد كه شوهر او قبل از عقد ديوانه بوده يا بعداً ديوانه شده است ، يا قبل از عقد آلت مردي نداشته يا قبل از عقد عنّين بوده است و نمي تواند وطي و نزديكي نمايد يا بعد از عقد بدون آن كه نزديكي كرده باشد عنّين شده يا تخم هاي او را قبل از عقد كشيده اند مي تواند عقد را به هم بزند.

فاضل: مسأله ۲۴۹۹- زن نيز مي تواند در چهار صورت عقد را به هم بزند:

اوّل: ديوانه بودن شوهر، اگر زن بعد از عقد بفهمد كه شوهرش پيش از عقد ديوانه بوده يا آن كه بعد از عقد چه پيش از نزديكي يا بعد از آن ديوانه شود مي تواند عقد را به هم بزند.

دوم: نداشتن آلت مردي، چنانچه زن بعد از عقد بفهمد كه شوهرش پيش از عقد آلت مردي نداشته يا بعد از عقد پيش از نزديكي آلت او بريده شده مي تواند عقد را به هم بزند.

سوم: ناتواني از نزديكي جنسي، اگر زن بعد از عقد بفهمد كه شوهرش مرضي دارد كه نمي تواند وطي و نزديكي نمايد هر چند آن مرض بعد از عقد و پيش از نزديكي عارض شده باشد مي تواند عقد را به هم بزند.

چهارم: بيضه هاي او را كشيده باشند، چنانچه زن بعد از عقد بفهد كه بيضه هاي شوهرش را قبل از عقد كشيده اند مي تواند عقد را به هم بزند.

در تمام چهار صورتي كه ذكر شد زن مي تواند بدون طلاق عقد را به هم بزند. ولي در صورت سوم كه ناتواني جنسي دارد لازم است كه زن به مجتهد جامع الشرائط يا به وكيل او مراجعه نمايد و مجتهد جامع الشرايط شوهر را تا يك سال مهلت مي دهد، چنانچه شوهر نتوانست به آن زن يا زن ديگر نزديكي كند، پس از آن زن مي تواند عقد را به هم بزند و اگر آلت مردي بعد از نزديكي بريده شود و زن عقد ازدواج را فسخ كند فسخ اثري ندارد اگر چه احتياط مستحبّ آن است كه شوهر او را طلاق دهد.

سيستاني: مسأله 2400- اگر زن بعد از عقد بفهمد كه شوهر او آلت مردي نداشته، يا بعد از عقد پيش از نزديكي يا پس از آن آلت او بريده شود يا مرضي دارد كه نمي تواند نزديكي نمايد، هر چند آن مرض بعد از عقد و پيش از نزديكي يا پس از آن عارض شده باشد، در تمام اين موارد، بي طلاق مي تواند عقد را به هم بزند، و اگر زن بعد از عقد بفهمد كه شوهرش پيش از عقد ديوانه بوده است يا اين كه پس از عقد –خواه بعد از نزديكي يا قبل ازآن- ديوانه شود، يا اين كه بفهمد كه او در هنگام عقد تخمهايش كشيده يا كوبيده شده بوده است يا اين كه در آن هنگام مرض خوره يا برص يا كوري داشته است، در تمام اين موارد احتياط واجب آن است كه زن عقد را بهم نزند و اگر چنين كرد احتياط واجب آن است كه اگر بخواهند به زندگي زناشويي ادامه دهند دوباره عقد كنند و اگر بخواهند  جدا شوند طلاق داده شود  و در صورتی که شوهر نمی تواند نزدیکی نماید و زن بخواهد عقد را به هم بزند، لازم است كه اوّل رجوع به حاكم شرع يا وكيل او نمايد و حاكم، شوهر را يك سال مهلت مي دهد و چنانچه شوهر نتوانست به آن زن يا زني ديگر نزديكي كند پس از آن، زن مي تواند عقد را به هم بزند.

زنجانی: مسأله 2490- اگر زن بعد از عقد بفهمد که شوهر او دیوانه بوده است یا بعد از عقد دیوانه شود (خواه پیش از نزدیکی کردن با او باشد یا بعد از آن) یا بعد از عقد بفهمد که آلت مردی ندارد یا بعد از عقد و پیش از نزدیکی کردن آلت مردی وی بریده شود یا‌ بعد از عقد و پیش از نزدیکی بفهمد که مرد در اثر بیماری یا سحر شدن نمی‌تواند وطی و نزدیکی نماید یا تخم‌های او را کشیده‌اند می‌تواند عقد را به هم بزند. و اگر مرد عنّین باشد و نتواند نزدیکی کند (حتی اگر بعد از نزدیکی با او عنّین شده باشد) اگر زن به حاکم شرع مراجعه کند و با دستور او یک سال بعد از آن صبر کند و شوهر در این مدّت نتواند با زن خود یا با زنی دیگر نزدیکی کند، زن می‌تواند عقد را به هم بزند. در تمامی عیب‌ها اگر زن با توجه به این عیب‌ها به ازدواج راضی شوند، پس از آن نمی‌توانند عقد را به هم بزنند.

(مسأله 2382) اگر مرد يا زن، بواسطه يكي از عيبهايي كه در دو مسأله پيش1 گفته شد عقد را بهم بزند، بايد بدون طلاق از هم جدا شوند2.

1- مظاهری: مسائل پیش…

2- بهجت: از هم جدا مي شوند وطلاق لازم نيست.

خوئي، تبريزي، سيستاني: رجوع كنيد به ذيل مسأله 2381.

*****

وحید: مسأله 2446- اگر زن بعد از عقد بفهمد كه تخمهاى شوهرش را كشیده اند ، در صورتى كه تدلیس كرده و زن را گول زده باشند ، مى تواند عقد را بهم بزند ، و در غیر صورت تدلیس ، اگر خواست عقدرا به هم بزند احتیاط به طلاق ترك نشود.

مکارم: مسأله 2040ـ هرگاه مرد يا زن به واسطه يکى از عيوبى که در دو مسأله قبل گفته شد عقد را به هم زنند احتياجى به طلاق نيست، همان فسخ کافى است.

مسائل اختصاصي

خوئي، تبريزي: مسأله 2391- اگر زن بعد از عقد بفهمد كه تخمهاي شوهرش را كشيده اند در صورتي كه امر را بر آن زن مشتبه كرده باشند مي تواند عقد را به هم بزند و در غير فرض اشتباه كاري، احتياط ترك نشود.

سيستاني: مسأله 2402- اگر زن يا مرد بهتر از آنچه هست به ديگري معرفي شود تا به ازدواج با او رغبت نمايد –چه در ضمن عقد باشد يا پيش از آن در صورتي كه عقد بر اساس آن واقع شود- چنانچه پس از عقد اين امر بر طرف ديگر معلوم شود، او مي تواند عقد را به هم بزند و تفصيل احكام اين مسأله در رساله «منهاج الصالحين» بيان شده است.

(مسأله 2383) اگر بواسطه آن كه مرد عنّين است و نمي تواند1 وطي و نزديكي كند، زن عقد را به هم بزند شوهر بايد نصف مهر را بدهد. ولي اگر بواسطه يكي از عيبهاي ديگري كه گفته شد، مرد يا زن عقد را به هم بزند، چنانچه مرد با زن نزديكي نكرده باشد چيزي بر او نيست و اگر نزديكي كرده، بايد2 تمام مهر را بدهد3.

1- خوئي، گلپايگاني، اراكي، تبريزي، صافي، سيستاني، وحید: اگر بواسطه آن كه مرد نمي تواند…

2- مكارم: بنابراحتياط واجب…

3- وحید: مگر اینکه خود زن  تدلیس کرده باشد که در این صورت چیزی بر مرد نیست.

سبحانی: از آنجا كه مسائل مربوط «فسخ عقد» از جانب مرد و يا زن، شرايط خاصى دارد، لازم است هر نوع فسخ زير نظر حاكم شرع صورت پذيرد.

*****

زنجانی: مسأله 2392- اگر به‌واسطه یکی از عیب‌ها مرد یا زن عقد را به هم بزند چنانچه مرد با زن نزدیکی کرده باشد، شوهر باید تمام مهر را بدهد. و اگر نزدیکی نکرده باشد چیزی بر او نیست البته اگر به جهت یکی از این دو عیب، زن عقد را به هم بزند مرد باید نصف مهر را بدهد. نخست اینکه تخم‌های وی را کشیده باشند درصورتی‌که بین مرد و زن خلوت کامل حاصل شده باشد، دوم مرد عنین باشد.