معنای غسل
غسل یعنی شستشوی تمام بدن از سر تا پا با شرایط و کیفیت خاص.
اقسام غسل
-واجب
مشترک میان مردان و زنان:
-غسل جنابت.
-غسل مس میت.
-غسل میت-غسل واجب شده به سبب نذر و عهد و قسم.
مخصوص بانوان
-غسل (حیض).
-غسل (نفاس).
-غسل (استحاضه).–مستحب، مانند غسل جمعه.
کیفیت غسل
غسل را به دو گونه می‌شود انجام داد:
۱. ترتیبی: این که با ترتیب مخصوص بدن را بشوید، به این که ابتدا سر و گردن، بعد بنابر احتیاط واجب تمام نیمه راست بدن و در آخر تمام نیمه ی چپ بدن را بشوید.
۲. ارتماسی: این که تمام بدن را یک‌باره در آب فرو ببرد به طوری که آب به همه جای بدن برسد.
توجه
-در غسل علاوه بر شستن بدن و موهای کوتاه که جزء بدن حساب می‌شود، بنابر احتیاط واجب شستن موهای بلند نیز، لازم است.
-رو به قبله ایستادن در وقت غسل واجب نیست.
-هنگام غسل لازم نیست اعضای بدن خشک باشد. بنابراین شستن سر و بدن قبل از انجام غسل، اشکالی ندارد.
-اگر غسل ترتیبی را بر خلاف ترتیبی که قبلاً گفته شد به جا آورد- چه عمداً باشد و چه از روی فراموشی و چه به سبب ندانستن مسأله- باطل است.
کسی که بعد از بفهمد به قسمتی از بدنش آب نرسیده است:
غسل ارتماسی بوده: باید دوباره غسل کند، چه جای آن را بداند یا نداند.
غسل ترتیبی بوده: -جای آن را نمی‌داند: باید دوباره غسل کند.
-جای آن را می‌داند: – در طــرف چـپ است: شستـن همــان مقداری که شسته نشده کافی است.
-در طـرف راسـت اسـت: بایـد آن مقدار را شـسـتـه، بعـد بنابراحتیاط واجب طــرف چـپ را بشوید.
– در سر و گردن است: باید آن مقدار را شسته، بعد تمام بدن را بشوید و بنابراحتیاط واجب اول طرف راست و سپس طرف چپ بدن را بشوید.
غسل جبیره‌ای
غسل جبیره ای هم مانند وضوی جبیره ای است.
شرایط غسل
شرایطی که برای وضو گفته شد، مانند پاک بودن آب و غیر آن در غسل هم شرط است، ولی در غسل، شستشو از بالا به پایین و نیز پی در پی شستن اعضای بدن لازم نیست، بلکه می‌تواند در وسط غسل، مدتی به کار دیگر بپردازد و سپس غسل را از همان محل که مانده است، ادامه دهد.
توجه
در غسل ترتیبی، هر قسمتی را که می‌خواهد شستشو بدهد، اگر نجس است باید قبلاً آن را آب بکشد، ولی پاک بودن تمامی بدن قبل از غسل واجب نیست، بنابراین اگر عضو، قبل از غسل آن، تطهیر شده باشد غسل صحیح است، ولی اگر عضو نجس قبل از غسل آن تطهیر نشود، و با یک شستن بخواهد هم آن را پاک کند و هم غسل نماید، غسل باطل است.
- در غسل ارتماسی باید قبل از انجام غسل، تمام بدن پاک باشد.
- چیزی را که مانع رسیدن آب به بدن است باید بر طرف کند و اگر پیش از اطمینان به این که بر طرف شده غسل کند، غسل او باطل است.
۱. هرگاه در اثنای غسل، حدث اصغری [۱] از او سر بزند (مثلاً بول کند) به صحت غسل ضرر نمی‌رساند و لازم نیست که غسل را از نو شروع کند و باید آن را ادامه دهد، ولی چنین غسلی اگر غسل جنابت باشد مانند سایر غسلها کفایت از وضو برای نماز و سایر اعمال مشروط به طهارت از حدث اصغر نمی‌کند.
[۱]. مقصود از حدث اصغر، چیزهایی است که وضو را باطل میکند و منظور از حدث اکبر اموری است که موجب غسل می شود.
۲. کسی که غسل جنابت کرده، نباید برای نماز وضو بگیرد و نماز و دیگر اعمالی را که باید با وضو انجام دهد می‌تواند با همین غسل انجام دهد.
۳. کسی که غسل‌های متعددی، اعم از واجب یا مستحب بر ذمه او باشد، اگر به نیت همه آنها یک غسل به جا آورد کافی است، و اگر در بین آنها غسل جنابت باشد و به نیت آن غسل کند از بقیه غسلها هم کفایت میکند، اگر چه احتیاط مستحب این است که همه آنها را نیت نماید.
۴. غیر از غسل جنابت، سایر غسل ها کفایت از وضو نمی‌کند.
۵. کسی که بعد از غسل، یقین به باطل بودن آن پیدا کند بایستی قضای همه نمازهایی که با آن غسل خوانده است را به جا آورد.
۵. شک در غسل:
– شـک در انجـام غسل (شک دارد که غسل کرده یا نه): برای اعمالی که مشروط به غسل است باید غسل کند، ولی نمازهایی که تاکنون خوانده صحیح است.
– شک در صحت غسل (پس از انجام غسل شک دارد غسلش صحیح بوده یا نه): به شک خود اعتنا نکند (و بنا بر صحت بگذارد).
۶- اگر هنگام غسل، در شستن قسمتی از اعضای غسل شک کند، در صورتی که وارد جزء بعد نشده است، باید قسمت مشکوک را بشوید و اگر وارد جزء بعد شده است، نباید به شک خود اعتنا کند، مگر آنکه هنگام شستن سمت چپ، در شستن قسمتی از سمت راست شک نماید که احتیاط آن است قسمت مشکوک و بعد از آن سمت چپ را هم بشوید
۷-اگر بعد از اتمام غسل، در شستن قسمتی از جزء اخیر (سمت چپ) شک کند، شستن همان مقدار کافی است و اگر در شستن قسمتی از سمت راست شک کند، احتیاط آن است قسمت مشکوک و پس از آن سمت چپ را نیز بشوید.