(مسأله 1024): در رکعت اول و دوم نمازهاى واجب یومیه، انسان باید اول حمد و بعد از آن ـ بنا بر احتیاط یک سوره تمام بخواند، و سوره (والضحى والم نشرح) و همچنین سوره (فیل ولإیلاف) در نماز یک سوره حساب مى شود.
(مسأله 1025): اگر وقت نماز تنگ باشد، یا انسان ناچار شود که سوره را نخواند مثلاً بترسد که اگر سوره را بخواند، دزد یا درنده یا چیز دیگرى به او صدمه بزند، نباید سوره را بخواند.
(مسأله 1026): اگر عمداً سوره را پیش از حمد بخواند نمازش باطل است و اگر اشتباهاً سوره را پیش از حمد بخواند و در بین آن یادش بیاید، باید سوره را رها کند، و بعد از خواندن حمد، سوره را از اول بخواند.
(مسأله 1027): اگر حمد و سوره یا یکى از آنها را فراموش کند، و بعد از رسیدن به رکوع بفهمد، نمازش صحیح است.
(مسأله 1028): اگر پیش از آنکه براى رکوع خم شود، بفهمد که حمد و سوره را نخوانده باید بخواند و اگر بفهمد سوره را نخوانده باید فقط سوره را بخواند، ولى اگر بفهمد حمد تنها را نخوانده، باید اول حمد و بعد از آن دوباره سوره را بخواند، و نیز اگر خم شود و پیش از آنکه به رکوع برسد، بفهمد حمد و سوره یا سوره تنها یا حمد تنها را نخوانده، باید بایستد و به همین دستور عمل نماید.
(مسأله 1029): اگر در نماز یکى از چهار سوره اى که آیه سجده دارد و در مسأله (399) گفته شد عمداً بخواند، بنا بر احتیاط نمازش باطل است.
(مسأله 1030): اگر اشتباهاً مشغول خواندن سوره اى شود که سجده واجب دارد، چنانچه پیش از رسیدن به آیه سجده بفهمد، باید آن سوره را رها کند و سوره دیگر بخواند، و اگر بعد از خواندن آیه سجده بفهمد، بنا بر احتیاط واجب در بین نماز سجده آن را بجا آورد و آن سوره را تمام کند و یک سوره دیگر هم به قصد قربت مطلقه بخواند و بعد از اتمام نماز آن را اعاده کند.
(مسأله 1031): اگر در نماز آیه سجده را گوش دهد نمازش صحیح است، و بنا بر احتیاط به سجده اشاره نماید و بعد از نماز سجده آن را بجا آورد.
(مسأله 1032): در نماز مستحبى خواندن سوره شرط صحّت آن نیست، اگر چه آن نماز بواسطه نذر کردن واجب شده باشد، ولى در بعضى از نمازهاى مستحبى مثل نماز وحشت که سوره مخصوصى دارد، اگر بخواهد به دستورات آن نماز رفتار کرده باشد، باید همان سوره را بخواند.
(مسأله 1033): در نماز جمعه و در نماز ظهر روز جمعه مستحب است در رکعت اول بعد از حمد، سوره جمعه و در رکعت دوم بعد از حمد سوره منافقون بخواند و اگر مشغول یکى از اینها شود، بنا بر احتیاط واجب نمى تواند آن را رها کند و سوره دیگر بخواند.
(مسأله 1034): اگر بعد از حمد مشغول خواندن سوره “قل هو الله احد” یا سوره “قل یا ایها الکافرون” شود نمى تواند آن را رها کند و سوره دیگر بخواند ولى در نماز جمعه و نماز ظهر روز جمعه اگر از روى فراموشى به جاى سوره جمعه و منافقون یکى از آن دو سوره را بخواند مى تواند آن را رها کند و سوره جمعه و منافقون را بخواند و احتیاط این است که بعد از تجاوز نصف رها ننماید.
(مسأله 1035): اگر در نماز جمعه یا نماز ظهر روز جمعه عمداً سوره “قل هو الله احد” یا سوره “قل یا ایها الکافرون” بخواند، اگر چه به نصف نرسیده باشد، بنا بر احتیاط واجب نمى تواند رها کند و سوره جمعه و منافقون را بخواند.
(مسأله 1036): اگر در نماز غیر سوره “قل هو الله احد” و “قل یا ایها الکافرون” سوره دیگرى بخواند، تا به نصف نرسیده مى تواند رها کند و سوره دیگر بخواند، و بنا بر احتیاط در مابین نصف و دو ثلث رها نکند و پس از اینکه به دو ثلث رسید رها کردن آن و عدول به سوره دیگر جائز نیست.
(مسأله 1037): اگر مقدارى از سوره را فراموش کند، یا از روى ناچارى مثلاً بواسطه تنگى وقت یا جهت دیگر نشود آن را تمام نماید مى تواند آن سوره را رها کند و سوره دیگر بخواند، اگر چه از دو ثلث هم گذشته باشد یا سوره اى که مى خواند، “قل هو الله” یا “قل یا ایها الکافرون” باشد.
(مسأله 1038): بر مرد واجب است حمد و سوره نماز صبح و مغرب و عشا را بلند بخواند و بر مرد و زن واجب است حمد و سوره نماز ظهر و عصر را آهسته بخوانند.
(مسأله 1039): مرد باید در نماز صبح و مغرب و عشاء مواظب باشد که تمام کلمات حمد و سوره حتى حرف آخر آنها را بلند بخواند.
(مسأله 1040): زن مى تواند حمد و سوره نماز صبح و مغرب و عشاء را بلند یا آهسته بخواند، ولى اگر نامحرم صدایش را بشنود بنا بر احتیاط واجب آهسته بخواند.
(مسأله 1041): اگر در جائى که باید نماز را بلند بخواند، عمداً آهسته بخواند، یا در جائى که باید آهسته بخواند، عمداً بلند بخواند نمازش باطل است، ولى اگر از روى فراموشى و ندانستن مسأله باشد صحیح است و اگر در بین خواندن حمد و سوره هم بفهمد اشتباه کرده، لازم نیست مقدارى را که خوانده دوباره بخواند.
(مسأله 1042): اگر کسى در خواندن حمد و سوره بیشتر از معمول صدایش را بلند کند، مثل آنکه آنها را با فریاد بخواند، نمازش باطل است.
(مسأله 1043): انسان باید نماز را یاد بگیرد که غلط نخواند، و کسى که به هیچ قسم نمى تواند صحیح آن را یاد بگیرد، باید به هر طورى که مى تواند بخواند و احتیاط مستحب آن است که نماز را به جماعت بجا آورد.
(مسأله 1044): کسى که حمد و سوره و چیزهاى دیگر نماز را بخوبى نمى داند و مى تواند یاد بگیرد چنانچه وقت نماز وسعت دارد، باید یاد بگیرد. و اگر وقت تنگ است، در صورتى که ممکن باشد، باید نمازش را به جماعت بخواند.
(مسأله 1045): مزد نگرفتن براى یاد دادن واجبات نماز احوط است و مزد گرفتن براى یاد دادن مستحبات آن بدون اشکال جائز است.
(مسأله 1046): اگر یکى از کلمات حمد یا سوره را نداند، یا عمداً آن را نگوید یا بجاى حرفى، حرف دیگر بگوید، مثلاً بجاى (ض ـ ظ) بگوید یا جائى که باید بدون زیر و زَبَر خوانده شود، زیر و زبر بدهد، یا تشدید را نگوید نماز او باطل است.
(مسأله 1047): اگر انسان کلمه اى را که یاد گرفته صحیح بداند و در نماز همانطور بخواند، و بعد بفهمد غلط خوانده لازم نیست دوباره نماز را بخواند. مگر اینکه در یاد گرفتن آن کوتاهى کرده باشد که در این صورت احتیاط واجب اعاده در وقت و قضاء در خارج وقت است.
(مسأله 1048): اگر زیر و زَبَر کلمه اى را نداند، یا نداند مثلاً کلمه اى به (س) است یا به (ص) باید یاد بگیرد، و چنانچه دو جور یا بیشتر بخواند مثل آنکه در “اهدنا الصراط المستقیم” صراط را یک مرتبه با سین و یکمرتبه با صاد بخواند نمازش باطل است، ولى اگر آن کلمه اى را که دو جور خوانده از اذکار باشد، غلط خواندنش از ذکر بودن خارجش نکند نمازش صحیح است.
(مسأله 1049): اگر در کلمه اى واو باشد و حرف قبل از واو در آن کلمه پیش داشته باشد، و حرف بعد از واو در آن کلمه همزه باشد، مثل کلمه “سوء” بنا بر احتیاط باید آن واو را مد بدهد یعنى آن را بکشد، و همچنین اگر در کلمه اى “الف” باشد و حرف قبل از الف در آن کلمه زَبَر داشته باشد و حرف بعد از الف در آن کلمه همزه باشد مثل “جاء” باید الف آن را بکشد. و نیز اگر در کلمه اى “ى”، باشد و حرف پیش از وى، در آن کلمه زیر داشته باشد و حرف بعد از “ى” در آن کلمه همزه باشد مثل “جىء” باید “ى” را با
مد بخواند، و اگر بعد از این حروف “واو و الف، و یاء” به جاى همزه حرفى باشد که ساکن است، یعنى زیر و زَبَر و پیش ندارد باز هم باید آن سه حرف را با مد بخواند، مثلاً در ولا الضالّین که بعد از الف لام ساکن است باید الف آن را با مد بخواند و چنانچه بدستورى که گفته شد رفتار نکند، احتیاط واجب آن
است که نماز را تمام کند و دوباره بخواند.
(مسأله 1050): احتیاط واجب آن است که در نماز وقف به حرکت و وصل به سکون ننماید، و معناى وقف به حرکت آن است که زیر با زَبَر یا پیش آخر کلمه اى را بگوید، و بین آن کلمه و کلمه بعدش فاصله دهد، مثلاً اگر بگوید: الرحمن الرحیم را زیر بدهد و بعد قدرى فاصله دهد و بگوید مالک یوم الدین، و معناى وصل به سکون آن است که زیر یا زَبَر یا پیش کلمه اى را نگوید و آن کلمه را به کلمه بعد بچسباند، مثل آنکه بگوید، الرحمن الرحیم و میم الرحیم را زیر ندهد و فوراً مالک یوم الدین، را بگوید.
(مسأله 1051): در رکعت سوم و چهارم نماز مى تواند فقط یک حمد بخواند یا یک مرتبه تسبیحات اربعه بگوید یعنى یک مرتبه بگوید (سُبْحانَ اللهِ وَالْحَمْدُ لِلّهِ وَلا اِلهَ اِلاَّ اللهُ وَاللهُ اَکْبَرْ) و بهتر آن است که سه مرتبه بگوید، و مى تواند در یک رکعت حمد و در رکعت دیگر تسبیحات بگوید، و در نماز فرادى بهتر است در هر دو رکعت تسبیحات بخواند. و براى مأموم در نمازهاى جهریه احوط لزومى اختیار تسبیحات است.
(مسأله 1052): در تنگى وقت باید تسبیحات اربعه را یک مرتبه بگوید.
(مسأله 1053): بر مرد و زن واجب است که در رکعت سوم و چهارم نماز، حمد یا تسبیحات را آهسته بخوانند.
(مسأله 1054): اگر در رکعت سوم و چهارم حمد بخواند، بنا بر احتیاط واجب بسم الله آن را هم آهسته بگوید.
(مسأله 1055): کسى که نمى تواند تسبیحات اربعه را یاد بگیرد یا درست بخواند باید در رکعت سوم و چهارم حمد بخواند.
(مسأله 1056): اگر در دو رکعت اول نماز به خیال اینکه دو رکعت آخر است تسبیحات بگوید، چنانچه پیش از رکوع بفهمد، باید حمد و سوره را بخواند و اگر در رکوع یا بعد از رکوع بفهمد، نمازش صحیح است.
(مسأله 1057): اگر در دو رکعت آخر نماز به خیال اینکه در دو رکعت اول است حمد بخواند، یا در دو رکعت اول نماز با اینکه گمان مى کرده در دو رکعت آخر است حمد بخواند چه پیش از رکوع بفهمد چه بعد از آن نمازش صحیح است.
(مسأله 1058): اگر در رکعت سوم و چهارم مى خواست حمد بخواند تسبیحات به زبانش آمد، یا مى خواست تسبیحات بخواند حمد به زبانش آمد، باید آن را رها کند و دوباره حمد یا تسبیحات را بخواند، ولى اگر عادتش خواندن چیزى بوده که به زبانش آمده، مى تواند همان را تمام کند و نمازش صحیح است.
(مسأله 1059): کسى که عادت دارد، در رکعت سوم و چهارم تسبیحات بخواند، اگر از عادت خود غفلت نماید و به قصد اداء وظیفه مشغول خواندن حمد شود کفایت مى کند، و لازم نیست دوباره حمد یا تسبیحات را بخواند.
(مسأله 1060): در رکعت سوم و چهارم مستحب است، بعد از تسبیحات استغفار کند، مثلاً بگوید (اَسْتَغْفِرُ اللهَ رَبِّى وَاَتُوبُ اِلَیْهْ) یا بگوید (اَللّهُمَّ اغْفِرْلِی) و اگر نمازگزار پیش از خم شدن براى رکوع اگر چه مشغول گفتن استغفار یا بعد از فراغ از آن باشد، شک کند که حمد یا تسبیحات را خوانده یا نه، باید حمد یا تسبیحات را بخواند.
(مسأله 1061): اگر در رکوع رکعت سوم یا چهارم شک کند که حمد یا تسبیحات را خوانده یا نه، باید به شک خود اعتنا نکند. و اگر پیش از رسیدن به حد رکوع شک کند لازم است برگردد و حمد یا تسبیحات را بخواند.
(مسأله 1602): هر گاه شک کند که آیه یا کلمه اى را درست گفته یا نه، مثلاً شک کند که قل هو الله احد را درست گفته یا نه، مى تواند به شک خود اعتنا نکند. ولى اگر احتیاطاً آن آیه یا کلمه را دوباره به طور صحیح بگوید اشکال ندارد و اگر چند مرتبه هم شک کند، مى تواند چند بار بگوید اما اگر به وسواس برسد و باز هم بگوید، بنا بر احتیاط مستحب نمازش را دوباره بخواند.
(مسأله 1063): مستحب است در رکعت اول پیش از خواندن حمد بگوید (اَعُوذُ بِاللهِ مِنَ الشَّیْطانِ الرَّجِیمْ) و در رکعت اول و دوم نماز ظهر و عصر بسم الله را بلند بگوید و حمد و سوره را شمرده بخواند، و در آخر هر آیه وقف کند، یعنى آن را به آیه بعد نچسپاند، و در حال خواندن حمد و سوره به معناى آیه توجه داشته باشد، و اگر نماز را به جماعت مى خواند بعد از تمام شدن حمد امام، و اگر فرادى مى خواند، بعد از آنکه حمد خودش تمام شد، بگوید (اَلْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ الْعالَمِینْ) و بعد از خواندن سوره قل هو الله احد، یک یا دو، یا سه مرتبه (کَذلِکَ اللهُ رَبِّى)، یا سه مرتبه (کَذلِکَ اللهُ رَبُّنا) بگوید، و بعد از خواندن سوره کمى صبر کند بعد تکبیر پیش از رکوع را بگوید، یا قنوت را بخواند.
(مسأله 1064): مستحب است در تمام نمازها در رکعت اول، سوره انا انزلنا و در رکعت دوم، سوره قل هو الله احد را بخواند.
(مسأله 1065): مکروه است انسان در تمام نمازهاى یک شبانه روز سوره قل هو الله احد را نخواند.
(مسأله 1066): خواندن سوره قل هو الله احد به یک نفس مکروه است.
(مسأله 1067): سوره اى را که در رکعت اول خوانده مکروه است در رکعت دوم بخواند، ولى اگر سوره “قل هو الله احد” را در هر دو رکعت بخواند مکروه نیست.