(مسأله 673): مستحب است قبر را به اندازه قد انسان متوسط، گود کنند و میت را در نزدیکترین قبرستان دفن کنند مگر آنکه قبرستان دورتر، از جهتى بهتر باشد، مثل آنکه مردمان خوب در آنجا دفن شده باشند، یا مردم براى فاتحه اهل قبور بیشتر به آنجا بروند، و نیز مستحب است جنازه را در چند ذرعى قبر، زمین بگذارند و تا سه مرتبه کم کم نزدیک ببرند، و در هر مرتبه زمین بگذارند و بردارند، و در نوبت چهارم وارد قبر کنند، و اگر میّت مرد است در دفعه سومى طورى زمین بگذارند که سر او طرف پایین قبر
باشد، و در دفعه چهارم از طرف سر وارد قبر نمایند، و اگر زن است در دفعه سوم طرف قبله قبر بگذارند، و به پهنا وارد قبر کنند، و در موقع وارد کردن پارچه اى روى قبر بگذارند و نیز مستحب است جنازه را به آرامى از تابوت بگیرند وارد قبر کنند و دعاهائى که دستور داده شده، پیش از دفن و موقع دفن بخوانند، و بعد از آن که میّت را در لحد گذاشتند گره هاى کفن را باز کنند، و صورت میّت را روى خاک بگذارند، وبالشى از خاک زیر سر او بسازند، و پشت میّت خشت خام یا کلوخى بگذارند که میّت به پشت بر نگردد، و پیش از آنکه لحد را بپوشانند دست راست را به شانه راست میّت بزنند و دست چپ
را به قوت بر شانه چپ میّت بگذارند و دهان را نزدیک گوش او ببرند، و به شدّت حرکتش دهند و سه مرتبه بگوید: (اِسْمَعْ اِفْهَمْ یا فُلانَ ابْنَ فُلانِ) و بجاى فلان ابن فلان اسم میّت و پدرش را بگوید، مثلاً اگر اسم او محمد و اسم پدرش على است سه مرتبه بگوید: (اِسْمَعْ اِفْهَمْ یا مُحَمَّدَ بْنَ عَلِىِّ) پس از آن بگوید: (هَلْ اَنْتَ عَلَى الْعَهْدِ الَّذِى فارَقْتَنا عَلَیْهِ مِنْ شَهادَةِ اَنْ لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لا شَرِیکَ لَهُ وَاَنَّ مُحَمَّداً صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ، عَبْدَهُ وَرَسُولُهُ وَسَیِّدُ النَبِیِّینَ وَخاتَمُ الْمُرْسَلِینَ وَأَنَّ عَلِیّاً اَمِیرُالْمُؤْمِنِینَ وَسَیِّدُ الْوَصِیِّینَ وَاِمامٌ اِفْتَرَضَ اللهُ طاعَتَهُ عَلَى الْعالَمِینَ وَاَنَّ الْحَسَنَ وَالْحُسَیْنَ وَعَلِىَّ بْنَ الْحُسَیْنِ وَمُحَمَّدَ بْنَ عَلِى وَجَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّد وَمُوسَى بْنَ جَعْفَر وَعَلِىَّ بْنَ مُوسى وَمُحَمَّدَ بْنَ عَلِىِّ وَعَلِىَّ بْنَ مُحَمَّد وَالْحَسَنَ بْنَ على وَالْقائِمِ الحُجَّةَ الْمَهْدِىِّ صَلَواتُ اللهِ عَلَیْهِمْ أَئِمَّةُ الْمُؤْمِنِینَ وَحُجَجُ اللهِ عَلَى الْخَلْقِ اَجْمَعِینَ أَئِمَّتُکَ أَئِمَّةٌ هُدىً اَبْرارِ یا فُلانَ بنَ فُلانْ) و بجاى فلان بن فلان اسم میت و پدرش را بگوید: و بعد بگوید (اِذا اَتاکَ الْمَلَکانِ الْمُقَرَّبانِ رَسُولَیْنِ مِنْ عِنْدِ اللهِ تَبارَکَ وَتَعالى وَسَأَلاکَ عَنْ رَبِّکَ وَعَنْ نَبِیِّکَ وَعَنْ کِتابِکَ وَعَنْ قِبْلَتِکَ وَعَنْ أَئِمَّتِکَ فَلا تَخَفْ وَلا تَحْزَنْ وَقُلْ فِى جَوابِهِما اللهُ رَبِّى وَمُحَمَّدٌ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ نَبِیِّى وَالاِْسْلامُ دِینِى وَالْقُرْآنُ کِتابِى وَالْکَعْبَةُ قِبْلَتِى وَاَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ عَلِىُّ بْنَ اَبِى طالِب اِمامِى وَالْحَسَنُ بْنَ عَلِىٍّ الْمُجْتَبى اِمامِى وَالْحُسَیْنُ بْنُ عَلِى الشَّهِیدُ بِکَرْبَلا اِمامِى وَعَلِىٌّ زَیْنُ الْعابِدِینَ اِمامِى وَمُحَمَّدُ الْباقِرُ اِمامِى وَجَعْفَرُ الصّادِقُ اِمامِى وَمُوسَى الْکاظِمُ اِمامِى وَعَلِىُّ الرِّضا اِمامِى وَمُحَمَّدٌ الْجَوادُ اِمامِى وَعَلِىُّ الْهادِى اِمامِى وَالْحَسَنُ الْعَسْکَرِىُّ اِمامِى وَالْحُجَّةُ الْمُنْتَظَرُ، اِمامِى هؤُلاءِ صَلَواتُ اللهِ عَلَیْهِمْ اَئِمَّتِى
وَسادَتِى وَقادَتِى وَشُفَعائِى بِهِمْ اَتَوَلّى وَمِنْ اَعْدائِهِمْ اَتَبَرَّأُ فِى الدُّنْیا وَالاْخِرَةِ، ثُمَّ اعْلَمْ یا فُلانَ بْنَ فُلانْ) و بجاى فلان ابن فلان اسم میّت و پدرش را بگوید. و بعد بگوید: (اِنَّ اللهَ تَبارَکَ وَتَعالى نِعْمَ الرَّبُ، وَاَنَّ مُحَمَّداً صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ نِعْمَ الرَّسُولُ وَاَنَّ عَلِىَّ بْنَ اَبِیطالِب وَاَوْلادَهُ الْمَعْصُومِینَ الاَْئِمَّةَ الاِْثْنَىْ عَشَرَ نِعْمَ الاَْئِمَّةُ. وَاَنَّ ما جاءَ بِهِ مُحَمَّدٌ صَلَّى اللهِ عَلَیْهِ وَآلِهِ حَقٌّ وَاَنَّ الْمَوْتَ حَقٌّ وَسُؤالَ مُنْکَر وَنَکِیر فِى الْقَبْرِ حَقٌّ وَالْبَعْثَ حَقٌّ وَالنُّشُورَ حَقٌّ وَالصِّراطَ حَقٌّ وَالْمِیزانَ حَقٌّ وَتَطایُرَ الکُتُبِ حَقٌّ وَاَنَّ الْجَنَّةَ حَقٌّ وَالنّارَ حَقٌّ وَاَنَّ السّاعَةَ آتِیَةٌ لا رَیْبَ فِیها وَاَنَّ اللهَ یَبْعَثُ مَنْ فِى الْقُبُورِ) پس بگوید: (اَفَهِمْتَ یا فُلانْ)و جاى فلان اسم میّت را بگوید: پس از آن بگوید: (ثَبَّتَکَ اللهُ بِالْقَوْلِ الثّابِتِ وَهَداکَ اللهُ اِلى صِراط مُّسْتَقِیم عَرَّفَ اللهُ بَیْنَکَ وَبَیْنَ اَوْلِیائِکَ فِى مُسْتَقَرٍّ مِنْ رَحْمَتِهِ) پس بگوید، (اَللّهُمَّ جافِ الاَْرْضَ عَنْ جَنْبَیْهِ وَاصْعَدْ بِرُوحِهِ اِلَیْکَ وَلَقِّهِ مِنْکَ بُرْهاناً اَللّهُمَّ عَفْوَکَ عَفْوَکَ).
(مسأله 674): مستحب است کسى که میّت را در قبر مى گذارد، با طهارت و سر برهنه و پا برهنه باشد، و از طرف پاى میت از قبر بیرون بیاید، و غیر از خویشان میت کسانى که حاضرند، با پشت دست خاک بر قبر بریزند و بگویند:
(اِنّا لِلّهِ وَاِنّا اِلَیْهِ راجِعُونَ) اگر میّت زن است کسى که با او محرم مى باشد او را در قبر بگذارد و اگر محرمى نباشد خویشانش او را در قبر بگذارند.
(مسأله 675): مستحب است قبر را مربع یا مربع مستطیل بسازند و به اندازه چهار انگشت از زمین بلند کنند و نشانه روى آن بگذارند، که اشتباه نشود، و روى قبر آب بپاشند، و بعد از پاشیدن آب کسانى که حاضرند دستها را بر قبر بگذارند و انگشتها را باز کرده، در خاک فرو برند، و هفت مرتبه سوره مبارکه اِنّا أنزلنا را بخوانند، و براى میت طلب آمرزش کنند و این دعا را بخوانند: (اَللّهُمَّ جافِ الاَْرْضَ عَنْ جَنْبَیْهِ وَاصْعَدْ اِلَیْکَ رُوحَهُ وَلَقِّهِ مِنْکَ رِضْواناً وَأَسْکِنْ قَبْرَهُ مِنْ رَحْمَتِکَ ما تُغْنِیهِ بِهِ عَنْ رَحْمَةِ مَنْ سِواکَ).
(مسأله 676): پس از رفتن کسانى که تشییع جنازه کرده اند، مستحب است ولىّ میّت یا کسى که از طرف ولى اجازه دارد، دعاهاى را که دستور داده شده به میّت تلقین کنند.
(مسأله 677): بعد از دفن، مستحب است صاحبان عزا را سر سلامتى دهند ولى اگر مدتى گذشته است که بواسطه سر سلامتى دادن مصیبت یادشان مى آید ترک آن بهتر است، و نیز مستحب است تا سه روز براى اهل خانه میّت غذا بفرستند، و غذا خوردن نزد آنان و در منزلشان مکروه است.
(مسأله 678): مستحب است انسان در مرگ خویشان، مخصوصاً در مرگ فرزند صبر کند، و هر وقت میّت را یاد مى کند، اِنّا لِلّهِ وَاِنّا اِلَیْهِ راجِعُونَ بگوید. و براى میت قرآن بخواند، و سر قبر پدر و مادر از خداوند حاجت بخواهد، و قبر را محکم بسازند، که زود خراب نشود.
(مسأله 679): جایز نیست انسان در مرگ کسى، صورت و بدن خود را بخراشد و سیلى بزند و به خود آسیب برساند.
(مسأله 680): پاره کردن یقه در مرگ غیر پدر و برادر جایز نیست. و احتیاط واجب آن است که در مصیبت آنان هم یقه پاره نکنند.
(مسأله 681): اگر زن در عزاى میّت صورت خود را بخراشد و خونین کند یا موى خود را بکند، بنا بر احتیاط مستحب یک بنده آزاد کند، یا ده فقیر را طعام دهد، و یا بپوشاند. و همچنین است اگر مرد در مرگ زن یا فرزند یقه یا لباس خود را پاره کند.
(مسأله 682): احتیاط واجب آن است که در گریه بر میّت، صدا را خیلى بلند نکنند.
