مستحبات و مکروهات در نماز جماعت- چهارده مرجع

چیزهائی که در نماز جماعت مستحبّ است

خوئي، سيستاني، تبريزي: وظيفه امام و مأموم در نماز جماعت.

مسأله 1480- اگر مأموم يك  مرد باشد، مستحبّ است طرف راست امام بايستد و اگر يك زن باشد 1(مستحبّ است2 در طرف راست امام طوري بايستد كه جاي سجده اش مساوي زانو يا قدم امام باشد3) و اگر يك مرد و يك زن يا يك مرد و چند زن باشند مستحبّ است مرد طرف راست امام و باقي پشت سر امام بايستند (و اگر چند مرد یا چند زن باشند،  مستحب است  پشت سر امام بايستند4)و اگر چند مرد و چند زن باشند مستحبّ است مردها عقب امام و زنها پشت مردها بايستند.

این مسأله در رساله آیات عظام: امام خامنه ای، فاضل وسبحانی نیست.

1- سیستانی: باز هم مستحب است که در طرف راست امام بایستد، ولی ـ بنا بر احتیاط لازم ـ باید زن، عقب تر بایستد حداقلّ به مقداری که مکان سجده زن مساوی جای دو زانوی امام در حال سجده باشد، و اگر یک مرد و یک زن، یا یک مرد و چند زن باشند، مستحب است مرد طرف راست امام بایستد، و یک زن یا چند زن پشت سر امام بایستند، و اگر چند مرد و یک یا چند زن باشند، مستحب است مردها عقب امام و زن‌ها پشت مردها بایستند.

2- مكارم: مستحبّ است امور زير به اميد ثواب الهي در جماعت رعايت شود اگر مأموم يك مرد است ، در طرف راست امام، يا كمي عقب تر از او بايستد و اگر يك زن است…

3- [دررساله آيت الله بهجت، بجاي قسمت داخل پرانتز آمده است: مستحبّ است پشت سر امام بايستد]

4- [قسمت داخل پرانتز در رساله آیت الله مظاهری نیست.]

*****

خوئي، تبريزي: 1489، زنجاني: 1450، وحید: 1488: مسأله- بنابراحتياط واجب. اگر مأموم يك مرد باشد، (خوئي، زنجاني: قدري عقب تر) طرف راست امام بايستد و اگر يك يا چند زن باشد، پشت سر امام بايستد و اگر يك مرد و يك زن يا يك مرد و چند زن باشند، مرد طرف راست امام (خوئي، زنجاني: قدري عقب تر) بايستد و يك يا چند زن پشت سر امام بايستند و اگر چند مرد و يك يا چند زن باشند، مردها عقب امام و زنها پشت مردها بايستند*.

. زنجاني: بنابراحتياط…

*وحید: و در صورتی که یک زن باشد ،مستحب است پشت سر،در طرف راست امام طوری بایستد که جای سجده اش محاذی زانو یا قدم امام باشد.

*زنجانی: مردها عقب امام ویک زن یا زنها پشت مردها بايستند.

صافي: مسأله 1489- اگر مأموم يك مرد باشد بنابراحتياط واجب طرف راست امام قدري عقب تر بايستد، و اگر يك زن باشد مستحبّ است در طرف راست امام طوري بايستد كه جاي سجده اش مساوي زانو يا قدم امام باشد، و اگر يك مرد و يك زن يا يك مرد و چند زن باشند، مستحبّ است مرد طرف راست امام و باقي پشت سر امام بايستند، و اگر چند مرد يا چند زن باشند مستحبّ است پشت سر امام بايستند، و اگر چند مرد و چند زن باشند مردان پشت سر امام، و زنان پشت سر مردان بايستند.

مسأله 1481- اگر امام و مأموم هر دو زن باشند احتياط آن است كه امام كمي جلوتر بايستد1.

این مسأله در رساله آیات عظام: امام خامنه ای، فاضل ،سبحانی و مظاهری نیست.

1- اراكي، صافي، زنجاني: بهتر است كه رديف يكديگر بايستند و امام جلوتر از ديگران نايستد.

خوئي، سيستاني، وحید: احتياط واجب آن است كه همه رديف يكديگر بايستند و امام جلوتر از ديگران نايستد.

مكارم: در يك صف مي ايستند ولي امام كمي جلوتر مي ايستد.

بهجت: بدون تقدم امام بر مأموم كنار هم مي ايستند.

تبريزي: واجب است بنابراحتياط رديف يكديگر بايستند و امام جلوتر از ديگران نايستد.

*****

گلپايگاني: مسأله 1490- در نماز ميّت كه امامت زن بر زنان جايز است بهتر است كه رديف يكديگر بايستند و امام جلوتر از ديگران نايستد.

جوادی آملی: مسأله 1553- اگر امام و مأموم يا مأموم‌ها زن باشند، سزاوار است كه هر دو يا همه در يک صف قرار گيرند. بلی، اگر شمار آنان فراوان باشد، صف‌های بعدی را تشکيل می‌دهند.

مسأله 1482- مستحبّ است۱ امام در وسط صف بايستد و اهل علم و كمال و تقوي در صف اول بايستند.

۱- امام خامنه ای۷۵۴: بهتر است…

اين مسأله در رساله آيت الله سبحانی نيست

مسأله 1483- مستحبّ است صفهاي جماعت منظم باشد1 و بين كساني كه در يك صف ايستاده اند فاصله نباشد و شانه آنان رديف يكديگر باشد.

اين مسأله در رساله آيات عظام  بهجت و سبحانی نيست

1- زنجاني: منظم و نزديك يكديگر باشد…

امام خامنه ای مسأله ۷۵۵:

مسأله 1484- مستحبّ است بعد از گفتن 1 «قد قامت الصلوة» مأمومين برخيزند.

اين مسأله در رساله آيات عظام  بهجت و سبحانی نيست

1- اراكي: مستحبّ است هنگام گفتن…

زنجانی: مسأله 1493- مستحب است مأمومین، ایستادن را از وقتی امام جماعت «قد قامت الصلاة» می‌گوید، به تاخیر نیندازند.

امام خامنه ای مسأله ۷۵6:

مسأله 1485- مستحبّ است امام جماعت حال مأمومي را كه ازديگران ضعيف تر است رعايت كند1 و عجله نكند تا افراد ضعيف به او برسند و نيز مستحبّ است قنوت و ركوع و سجود را طول ندهد، مگر بداند همه كساني كه به او اقتدا كرده اند مايلند.

اين مسأله در رساله آيات عظام بهجت و سبحانی نيست

1- گلپايگاني، خوئي، اراكي، سيستاني، تبريزي، صافي،زنجانی، وحید: و قنوت و ركوع و سجود را طول ندهد مگر بداند همه كساني كه به او اقتدا كرده اند، مايلند.(زنجانی: و نيز عجله نكند تا ضعيف ترين شخص به او برسد.)

امام خامنه ای ۷۵۷: و عجله نکند تا افراد ضعیف به او برسند.

مسأله 1486- مستحبّ است امام جماعت در حمد و سوره و ذكرهايي كه بلند مي خواند صداي خود را به قدري بلند كند كه ديگران بشنوند ولي بايد بيش از اندازه صدا را بلند نكند.

اين مسأله دررساله آيت الله سبحانی نيست

امام خامنه ای مسأله ۷۵۸:

مسأله 1487- اگر امام در ركوع بفهمد كسي تازه رسيده و مي خواهد اقتدا كند مستحبّ است ركوع را دو برابر هميشه طول بدهد و بعد برخيزد، اگر چه بفهمد كس ديگري هم براي اقتدا وارد شده است.

اين مسأله در رساله آيات عظام  بهجت و سبحانی نيست

امام خامنه ای مسأله ۷۵۹:

مسأله اختصاصي

بهجت: مسأله 1208- مستحبّ مؤكد است كه امام بعد از نماز خود بنشيند تا همه مأمومين از نماز فارغ شوند.

چیزهائی که در نماز جماعت مکروه است

مسأله 1488- اگر در صف هاي جماعت جا باشد، مكروه است انسان تنها بايستد1.

اين مسأله دررساله آيت الله سبحانی نيست

1- بهجت: [و] راه دادن افرادي كه از كمال عقل برخوردار نيستند، مثل طفل، ديوانه و ابله در صف اول و به خصوص نزديك امام و يا در جايي كه گمان مي رود موجب فساد نماز ديگران شود، مكروه است.

امام خامنه ای۷۶۰:

*****

مكارم: مسأله 1286- شايسته است به اميد ثواب از امور زير بپرهيزد:

1- اگر در صفهاي جماعت جا باشد نمازگزار تنها نايستد.

 2- مأموم ذكرهاي نماز را طوري نگويد كه امام بشنود.

3- مسافري كه نماز ظهر و عصر و عشا را شكسته مي خواند، براي كساني كه مسافرنيستند، امامت نكند، همچنين كسي كه مسافر است، به شخص حاضر اقتدا نكند (البته منظور از كراهت دراينجا كمتر بودن ثواب است وگرنه نماز جماعت در هر صورت ثواب دارد).

مسأله 1489- مكروه است مأموم ذكرهاي نماز را طوري بگويد كه امام بشنود.

اين مسأله دررساله آيت الله سبحانی نيست

مكارم: رجوع كنيد به ذيل مسأله 1488.

امام خامنه ای۷۶۱:

مسأله 1490- مسافري كه نماز ظهر و عصر و عشا را دو ركعت مي خواند مكروه است در اين نمازها به كسي كه مسافرنيست اقتدا كند1 و كسي كه مسافر نيست مكروه است در اين نمازها به مسافر اقتدا نمايد2.

اين مسأله در رساله آيات عظام:  امام خامنه ای، مظاهری و سبحانی نيست

1- زنجاني: مكروه است دراين نمازها به شخص غير مسافر اقتدا كند، همچنين شخص غير مسافر در اين نمازها، مكروه است به مسافر اقتدا نمايد و در هر دو صورت بهتر است فرادي بخوانند.

2- فاضل: يعني ثواب كمتري دارد، هر چند نماز جماعت افضل از نماز فرادي است.

مكارم: رجوع كنيد به ذيل مسأله 1488.

*****

بهجت: مسأله 1212- اقتدای مسافر به غیر مسافر و همچنین برعکس مکروه است و کراهت در این موارد به معنای کم شدن ثواب جماعت است.

مسائل اختصاصي

بهجت: مسأله 1211- جوادی آملی: مسأله 1463 – در صورتي كه جماعت برپا شد و «قد قامت الصلوة» گفته شود، خواندن نافله براي مأموم مكروه است و بنابرأقرب ، اين كراهت قبل از «قد قامت الصلوة» نيز هست، در صورتي كه بداند به اول جماعت نمي رسد.

جوادی آملی: مسأله 1564 – اگر كسی نذر كرده نمازش را به جماعت يا در مسجد اقامه كند، چنانچه آن را فرادا يا در خانه به‌جا آورد، نمازش صحيح است، گرچه بر اثر ترک نذر معصيت کرده است.

جوادی آملی: مسأله 1565 – اگر کسی در حالی وارد مسجد شود که صف نماز جماعت ـ هرچند يک نفر باشد ـ پس از اقامه جماعت رو به قبله به حالت نمازگزار نشسته باشد، بر اين تازه وارد لازم نيست اذان و اقامه بگويد و اين حكم، مخصوص مسجد است.