۲ – زمین
مسأله183- زمین با سه شرط 1، کف پا و ته کفش نجس را پاک می کند2 اول: آن که زمین پاک باشد3. دوم: آن که خشک باشد4. سوم: آن که اگر عین نجس مثل خون و بول، یا متنجس مثل گلی که نجس شده در کف پا و ته کفش باشد5 بواسطهٔ راه رفتن یا مالیدن پا به زمین6 برطرف شود. و نیز زمین باید7 خاک یا سنگ یا آجر فرش8 و مانند اینها باشد و با راه رفتن روی فرش و حصیر و سبزه، کف پا و ته کفش نجس، پاک نمی شود9 و اگر به واسطهٔ غیر راه رفتن نجس شده باشد پاک شدنش بواسطهٔ راه رفتن اشکال دارد12.
1- سبحانی: چهار شرط…
بهجت، فاضل: پنج شرط…
2- گلپایگانی، صافی: زمین با سه شرط، کف پا و ته کفش نجس را از نجاستی که بواسطهٔ راه رفتن روی زمین نجس حاصل شده پاک می کند و در نجاستی که از خارج به پا یا ته کفش رسیده، احتیاط لازم آن است که در تطهیر آن به راه رفتن روی زمین اکتفاء نکند…
خوئی، تبریزی، زنجانی، وحید: زمین با سه شرط، کف پا و ته کفش را که به راه رفتن (وحید: یا پا گذاشتن بر زمین نجس) نجس شده پاک می کند…
3- تبریزی: اول: آن که بنابر احتیاط زمین پاک باشد…
بهجت: اول: آن که زمین بنابر احوط از عین نجاست و آنچه در حکم نجاست است پاک باشد، بنابر این زمینی که آلوده به بول شده و هنوز تطهیر نشده پاک کننده نیست هر چند خشک شده باشد…
4- بهجت: و رطوبتی که سرایت بجای دیگر کند نداشته باشد بنابرأحوط…
5- زنجانی: برطرف شود و بنابر احتیاط بواسطهٔ راه رفتن باید برطرف شود.[پایان مسأله]
6- بهجت: یا به هر سبب دیگری…
7- بهجت، فاضل: چهارم: آنکه زمین باید…
8- گلپایگانی: ویا موزائیک…
[عبارت «یا آجرفرش» در رسالهٔ آیت الله صافی نیست]
9- خوئی، گلپایگانی، تبریزی، وحید: [پایان مسأله].
جوادی آملی: {و} در پاک‌كننده بودن زمين، فرقی نيست که كف پا، يا ته كفش بر اثر راه رفتن در زمين نجس، نجس شود؛ يا از راه ديگر نجس گردد.
صافی: و بنابر احتیاط با راه رفتن بر زمینی که مفروش به آجر یا چوب یا گچ یا قیر باشد نیز پاک نمی شود. [پایان مسأله]
سبحانی: [و] چهارم: اینکه کف پا وته کفش از طریق راه رفتن نجس شده باشد نه اینکه از خارج نجاست به آنها برسد.
بهجت: [و] پنجم: آنکه کف پا و ته کفش بواسطهٔ راه رفتن نجس شده باشد، پس اگر بواسطهٔ غیر راه رفتن نجس شده باشد، بنابر أظهر بواسطهٔ راه رفتن پاک نمی شود.
فاضل: [و] پنجم: بواسطهٔ راه رفتن نجس شده باشد و اگر به غیر از راه رفتن نجس شده باشد پاک شدن آن با راه رفتن محل اشکال است.
12- اراکی: بنابر احتیاط واجب بواسطهٔ راه رفتن پاک نمی شود.
*****
خامنه ای: رساله آموزشی ص ۶۸: کسی که بر اثر راه رفتن روی زمین، کف پا یا کفش او، نجس شده است، هرگاه تقریباً به قدر ده قدم روی زمین خشک و پاک راه برود، کف پا و کفش او پاک میشود مشروط به این که عین نجاست، زائل شود.
سیستانی: مسأله 177– زمین با چهار شرط کف پا و ته کفش را پاک میکند: اوّل: آنکه زمین پاک باشد. دوّم: آنکه زمین خشک باشد ولی وجود تری و رطوبتی که سرایت کننده نیست، در زمین اشکال ندارد. سوّم: آنکه بنا بر احتیاط لازم نجاست از ناحیه زمینِ نجس به ته کفش یا کف پا سرایت کرده باشد. چهارم: آنکه اگر عین نجس مثل خون و ادرار، یا متنجّس مثل گِلی که نجس شده در کف پا و ته کفش باشد، به واسطه راه رفتن یا مالیدن پا به زمین برطرف شود، و چنانچه قبلاً عین نجاست برطرف شده باشد با راه رفتن یا مالیدن پا به زمین بنا بر احتیاط لازم پاک نمی‌شود. و نیز زمین باید خاک یا سنگ یا آجر فرش و مانند اینها باشد، و با راه رفتن روی فرش، حصیر و سبزه، کف پا و ته کفش نجس پاک نمی‌شود.
مکارم: مسأله 200 – اگر پای انسان یا ته کفش او بر اثر راه رفتن روی زمین نجس، نجس شود با راه رفتن روی زمین {پاک} یا کشیدن بر زمین، پاک می شود، به شرط این که زمین پاک و خشک باشد و عین نجاست زایل گردد و نیز باید زمین خاک یا سنگ یا آجر فرش یا سیمان و یا مانند آن باشد، امّا با راه رفتن روی فرش و حصیر و سبزه کف پا و ته کفش نجس، پاک نمی شود.
مظاهری: مسأله 168– زمین با چند شرط، کف پا و ته کفش را پاک می کند: اول: خشک باشد، دوم: اگر عین نجس مثل خون و بول، یا متنجس مثل گلی که نجس شده درکف پا و ته کفش باشد بواسطۀ راه رفتن یا مالیدن پا به زمین برطرف شود. سوم: زمین از خاک یا سنگ یا آجر و مانند اینها فرش شده باشد و با راه رفتن روی فرش و حصیر و سبزه کف پا و ته کفش نجس پاک نمی شود و فرقی نیست در این که ته پا یا کفش بواسطۀ راه رفتن نجس شده باشد یا غیر آن.
مسأله 184- پاک شدن کف پا و ته کفش نجس، بواسطهٔ راه رفتن روی آسفالت و روی زمینی که با چوب فرش شده1 محل اشکال است2. بلکه پاک نشدن اقوی است.
1- بهجت: یا هر چیزی که به آن زمین نگویند…
2- خوئی، اراکی، گلپایگانی، تبریزی، صافی، وحید: [پایان مسأله].
بهجت: و أظهر، بقاء نجاست است.
*****
خامنه ای: رساله آموزشی ص ۶۸: زمینهای آسفالت و یا آغشته به قیر، پاک کننده‌ی پا یا ته کفش نیستند.
مکارم: مسأله 201 – هرگاه روی زمینی که با چوب فرش شده راه برود پاک شدن کف پا و ته کفش نجس مشکل است ولی با راه رفتن روی آسفالت پاک می شود.
فاضل 188، نوری: مسأله 184- کف پا و ته کفش نجس، بواسطهٔ راه رفتن روی آسفالت (فاضل: که با قیر پوشیده شده) و روی زمینی که با چوب فرش شده ، پاک نمی شود.
سیستانی: مسأله 178- بنا بر احتیاط واجب کف پا و ته کفش نجس، با راه رفتن روی آسفالت و روی زمینی که با چوب فرش شده و همین طور با مالیدن و کشیدن به دیوار پاک نمی‌شود.
زنجانی: مسأله 185- کف پا و ته کفش نجس به واسطهٔ راه رفتن روی آنچه معمولاً با آن زمین را فرش می کنند مانند آسفالت پاک می شود ولی پاک شدن کف پا و ته کفش به وسیله چیزی که فرش کردن زمین با آن متعارف نیست محل اشکال است.
جوادی آملی: مسأله 187- پاک شدن كف پا يا ته كفش نجس، با راه رفتن روی زمينی كه با چوب و مانند آن فرش شده، محل اشكال است، بلكه پاک نشدن اقواست؛ ولی راه رفتن روی زمينی كه با آسفالت و مانند آن فرش شده باشد ـ كه نزد عرف زمين شمرده میشوند ـ پاک‌كننده است.
سبحانی: مسأله 147 – کف پا و ته کفش نجس بواسطه راه رفتن روی زمین خاکی و شن و آجر فرش و یا سیمان پاک می شود و روی آسفالت و روی زمینی که با چوب فرش شده محل اشکال است.
مظاهری: مسأله 169– کف پا و ته کفش نجس با راه رفتن روی آسفالت و روی زمینی که با موزاییک فرش شده پاک می شود.
مسأله 185- برای1 پاک شدن کف پا و ته کفش ، بهتر است پانزده قدم یا بیشتر2 راه بروند ، اگر چه به کمتر از پانزده قدم3 یا مالیدن پا به زمین نجاست4 برطرف شود.
1- بهجت: بعد از بر طرف شدن عین نجاست، بنابر اظهر تماس کف پا و ته کفش با زمین کافی است، اگر چه راه رفتن و مالیدن صدق ننماید ولی برای …
2- خوئی، تبریزی، سیستانی: پانزده ذراع دست یا بیشتر…
جوادی آملی: پانزده گام یا بیشتر…
نوری، وحید: پانزده ذراع (نوری: که تقریباً ده گام می شود) یا بیشتر…
3- خوئی، تبریزی، سیستانی، نوری: پانزده ذراع… {سیستانی: پانزده ذراع حدوداً برابر با هفت متر است}
جوادی آملی: پانزده گام …
4- بهجت: عین نجاست…
*****
زنجانی: مسأله 186- برای پاک شدن کف پا و ته کفش، بهتر است پانزده ذراع دست یا مانند آن راه بروند، ، اگر چه به کمتر از این مقدار هم پاک شود (ذراع دست حدود نیم متر است).
مکارم: مسأله 202 – برای پاک شدن کف پا و ته کفش، اگر مختصری راه برود یا پا را بر زمین بکشد کافی است، ولی بهتر است لااقلّ پانزده ذراع (تقریباً هفت و نیم متر) راه برود.
سبحانی: مسأله 148 – برای پاک شدن کف پا و ته کفش، بهتر است پانزده ذراع (تقریباً هفت متر*) یا بیشتر راه بروند، هرچند به کمتر از پانزده ذراع (تقریباً ده گام) یا مالیدن پا به زمین؛ نجاست برطرف شود.
* در روایات پانزده ذراع آمده است که ذراع یعنی نوک آرنج تا سر انگشت دست انسان تقریباً 45 سانتی متر می باشد.
مسأله 186- لازم نیست کف پا و ته کفش نجس، تر باشد، بلکه اگر خشک هم باشد به راه رفتن پاک می شود1.
1- مکارم: [و] وجود رطوبت غیر مسری در زمین نیز ضرر ندارد.
مسأله 187- بعد از آنکه کف پا یا ته کفش نجس، به راه رفتن پاک شد مقداری از اطراف آن هم که معمولاً به گِل آلوده می شود1 (اگر زمین یا خاک به آن اطراف برسد) پاک می گردد.
1- گلپایگانی، خوئی، صافی، تبریزی، بهجت، سیستانی، فاضل، وحید: پاک می گردد.
*****
مکارم: مسأله 204 – مقداری از اطراف پا و کفش که با راه رفتن روی زمین آلوده نجس میشود آن هم اگر به زمین برسد پاک می گردد، ولی پاک شدن کف دست یا زانوى کسى که با دست و زانو راه می رود محل اشکال است و همچنین پاهاى مصنوعى و ته عصا و نعل چهارپایان و چرخ اتومبیل و مانند اینها.
زنجانی: مسأله 188- علاوه بر کف پا یا ته کفش نجس مقداری از اطراف آن هم که معمولاً به گل آلوده می شود با شرائط ذکر شده در مسألهٔ [183] پاک می شود.
مسأله 188- کسی که با دست و زانو راه می رود، اگر کف دست یا زانوی او نجس شود پاک شدن دست و زانوی او بوسیلهٔ راه رفتن محل اشکال است1. و همچنین است ته عصا و ته پای مصنوعی و نعل چارپایان2 و چرخ اتومبیل و درشکه و مانند اینها.
1- گلپایگانی، صافی: با راه رفتن پاک می گردد…
سیستانی: بنابراحتیاط واجب با راه رفتن پاک نمی شود…
مظاهری: بواسطۀ راه رفتن روی زمین پاک می شود…
زنجانی: کسی که با دست و زانو راه می رود، اگر کف دست یا زانوی او به سبب راه رفتن نجس شود با راه رفتن پاک می گردد…
2- گلپایگانی، صافی: [پایان مسأله].
سیستانی: چرخ موتور، ماشین و مانند اینها.
مکارم: رجوع کنید به ذیل مسأله 187.
*****
بهجت: مسأله 189- کسی که با دست و زانو راه می رود ، اگر دست یا زانوی او نجس شود، با راه رفتن پاک می گردد. و همچنین است ته عصا و ته پای مصنوعی و نعل چارپایان و چرخ اتومبیل و گاری و مانند اینها بنابر اظهر.
نوری: مسأله 188- کسی که با دست و زانو راه می رود ، اگر کف دست یا زانو به وسیله تماس با زمین و حرکت بر روی زمین نجس شود، دست و زانوی او بوسیلهٔ راه رفتن پاک می شود و اما پاک شدن ته عصا و ته پای مصنوعی و نعل چارپایان و چرخ اتومبیل و درشکه و مانند اینها، محل اشکال است.
مسأله 189- اگر بعد از راه رفتن ذرّه های کوچکی از نجاست که دیده نمی شود1، در کف پا یا ته کفش بماند باید2 آن ذرّه ها را هم برطرف کرد، ولی باقی بودن بو و رنگ اشکال ندارد.
1- سبحانی: اگر بعد از راه رفتن ذره های کوچکی که جزباآب پاک نمی شود…
2- فاضل: بنابر احتیاط واجب …
*****
اراکی: 188خوئی، تبریزی، وحید، گلپایگانی، صافی، مسأله ۱۹۰، سیستانی 183- اگر بعد از راه رفتن، بو، رنگ یا ذره های کوچکی از نجاست که دیده نمی شود، در کف پا یا ته کفش بماند، اشکال ندارد اگر چه احتیاط مستحبّ آن است که بقدری راه بروند که آنها هم برطرف شوند.
بهجت: مسأله 190- اگر بعد از راه رفتن بو یا رنگ نجاست در کف پا یا ته کفش بماند اشکال ندارد، ولی ذرّه های کوچک که معلوم باشد اشکال دارد.
مکارم: مسأله 205 – ذرّات کوچکی از نجاست که جز با آب پاک نمی شود هرگاه در کف پا یا ته کفش باقی بماند ضرری ندارد، همچنین باقی ماندن بو و رنگ .
مسأله 190- توی کفش و مقداری از کف پا که به زمین نمی رسد1 بواسطهٔ راه رفتن پاک نمی شود و پاک شدن کف جوراب به واسطهٔ راه رفتن، محل اشکال است2، ولی اگر کف جوراب از پوست باشد3 بوسیلهٔ راه رفتن پاک می شود4.
1- فاضل: آن قسمت از کفش و کف پا که به زمین نمی رسد…
2- گلپایگانی: [پایان مسأله].
نوری: مگر اینکه راه رفتن با آن به جای کفش، معمول و متعارف باشد…
بهجت: جورابی که به جای کفش از آن استفاده می شود، با راه رفتن پاک می شود، اگر چه جوراب از پوست درست نشده باشد.
3- سبحانی: و از آن به جای کفش استفاده شود…
4- اراکی: اگر جورابی است که به طور متعارف به جای کفش می پوشند، به وسیلهٔ راه رفتن، پاک می شود.
*****
خوئی، تبریزی، زنجانی، وحید ۱۹۱، مکارم: مسأله: 206 ـ توی کفش به واسطه راه رفتن پاک نمی شود. و پاک شدن کف جوراب به واسطه راه رفتن محلّ اشکال است.(مکارم: مگر اینکه جوراب چرمی و مانند آن باشد که به جای کفش از آن استفاده شود).
سیستانی: مسأله 184- داخل کفش با راه رفتن پاک نمی‌شود و کف جوراب نیز بنا بر احتیاط واجب با راه رفتن پاک نمی‌شود، مگر اینکه کف آن از چرم یا مانند آن باشد و راه رفتن با آن روی زمین نیز متعارف باشد.
مظاهری: مسأله 175– مقداری از کف پا که به زمین نمی رسد به واسطۀ راه رفتن پاک می شود، ولی توی کفش و کف جوراب بواسطه راه رفتن پاک نمی شود؛ اما اگر جوراب به جای کفش استفاده شود بواسطۀ راه رفتن پاک می شود