مکان نمازگزار – چهارده مرجع

شرط اول: (مباح باشد)

مكان نمازگزار چند شرط دارد1: شرط اوّل آن كه مباح باشد2.

1- گلپايگاني، صافي: نه شرط دارد…

خوئي، سيستاني، تبريزي، وحید: هفت شرط دارد…

زنجانی: چند شرط دارد…

بهجت: دو شرط  دارد…

مظاهری: سه شرط دارد…

مكارم: مكان نمازگزار بايد داراي شرايط زير باشد. احتياط واجب آنست که مکان نمازگزار مباح باشد، بنابراين کسى که درملک غصبى يا روى فرش يا تخت غصبى نماز مى خواند نمازش اشکال دارد.

2- مكارم، سيستاني: بنابراحتياط واجب.

زنجاني: بنابراحتياط .

بهجت:  شرط دوم: مكان نمازگزار از نجاست مرطوبي كه به بدن و لباس نمازگزار سرايت كند خالي باشد.

*****

جوادی آملی: مسأله 911- بنا بر احتیاط واجب، مكان نمازگزار باید مباح باشد. كسی كه در ملک غصبی نماز اقامه كند، به گونه‌ای كه نماز تصرف در ملک غصبی محسوب شود، بنا بر احتیاط واجب، نماز او باطل است؛ ولی نماز در زیر سقف غصبی، در صورتی كه تصرف در آن صدق نكند، اشكال ندارد. فرش یا تخت مباح روی مكان غصبی، مانع بطلان نماز نمیشود.

امام خامنه ای: مکانی که میتوان در آن نماز خواند دارای شرایطی است که در مسائل زیر بیان می شود.

۱- مباح باشد، ۲-  بی حرکت باشد، ۳- توقف در مکان حرام نباشد، ۴-  از قبر پیغمبر و امام  جلو تر نباشد، ۵-  محل سجده پاک باشد، ۶-  بین زن و مرد فاصله باشد، ۷-  مسطح باشد.

امام خامنه ای: رساله آموزشی مسأله ۱۰۰- مکان نمازگزار نباید غصبی باشد.

(مسأله 866) كسي كه در ملك غصبي نماز مي خواند اگر چه روي فرش و تخت و مانند اينها باشد1 نمازش باطل است2 ولي نماز خواندن در زير سقف غصبي و خيمه غصبي3 مانعي ندارد4.

1- خوئي، تبريزي: در صورتي كه مواضع سجودش غصبي باشد…

2- خوئي، تبريزي: و همچنين است حال در مسائل آينده…

نوري: حتّي نماز خواندن غاصب در زير سقف غصبي و خيمه غصبي باطل است.

سيستاني: بنابراحتياط لازم…

بهجت: اگر قصد قربت در نماز نداشته باشد نمازش باطل است؛ و همچنين است بنابراحتياط اگر قصد قربت داشت…

3- بهجت: و در جايي كه فقط ديوار آن غصبي است بنابرأظهر مانعي ندارد.

4- گلپايگاني، صافي: اگر تصرّف در سقف يا خيمه صدق ننمايد.

اراكي: نماز خواندن در زير سقف غصبي و خيمه غصبي در صورتي كه عرفاً بگويند تصرّف در ملك غصبي است باطل مي باشد؛ مانند جايي كه به واسطه سرما يا گرما و يا جهات ديگر، اگر سقف نمي داشت نمي توانست نماز بخواند.

مکارم، جوادی آملی: رجوع کنید به قبل از مسأله 866.

******

امام خامنه ای: رساله آموزشی مسأله ۱۰۱- نماز خواندن روی فرش یا تخت غصبی هرچند زمین آن مباح باشد باطل است همچنین اگر فرش مباح را بر زمین غصبی پهن کنند نماز بر آن باطل است.

زنجاني: مسأله 875- نماز خواندن در مکان غصبی حرام است. و کسی که در ملک غصبی نماز می خواند اگرچه روی فرش و تخت  و مانند این ها باشد نمازش به  احتیاط  باطل است؛ بلکه بنابراحتیاط  در زير  سقف و خيمه غصبي نیز صحیح نیست و چنانچه نماز خواندن در زیر خیمه غصبی  باعث حرکت آن گردد بی تردید حکم نماز  در مکان غصبی را دارد.

وحید: مسأله 873 – کسی که در ملک غصبی نماز می خواند، اگر چه روی فرش یا پتو و مانند این ها باشد ، در صورتی که مواضع سجودش غصبی باشد  نمازش باطل است و همچنین است بنابراحتیاط واجب در روی تخت و مانند آن؛ ولی نماز خواندن در زیر سقف غصبی و خیمه غصبی مانعی ندارد.

مظاهری: مسأله 703- باید  مکان نمازگزار مباح باشد و در ملک غصبی یا روی فرش یا تخت غصبی و مانند این ها نماز نخوانند؛ ولی نماز خواندن در زیر سقف و خیمه غصبی مانعی ندارد؛ و همین طور اگر سهوا در حال ناچاری یا ندانستن اینکه مکان او غصبی است یا ندانستن مسأله باشد اشکال ندارد.

(مسأله 867) نماز خواندن در ملكي كه منفعت ان مال ديگري است بدون اجازه 1 كسي كه منفعت ملك، مال او مي باشد باطل است2 مثلاً در خانه اجاره اي اگر صاحب خانه يا ديگري بدون اجازه 3 كسي كه آن خانه را اجاره كرده نماز بخواند، نمازش باطل است4 و همچنين است اگر در ملكي كه ديگري در آن حقي دارد نماز بخواند، مثلاً اگر ميّت وصيت كرده باشد كه ثلث مال او را به مصرفي برسانند، تا وقتي ثلث را جدا نكنند نمي شود در ملك او نماز خواند.

1- زنجاني، وحید: بدون رضايت…

۲- امام خامنه ای ۱۰۵: مثلاً در خانه اجاره ای اگر صاحب خانه یا فرد دیگری بدون اجازه کسی که آن خانه را اجاره کرده است نماز بخواند نمازش باطل است.

سيستاني: در حكم نماز خواندن در ملك غصبي است؛ مثلا در خانۀ اجاره اي اگر مالك يا ديگري بدون اجازه مستأجر نماز بخواند، نمازش بنابراحتياط واجب باطل است.

زنجاني: حرام و به احتياط باطل است…

3- زنجاني، وحید: بدون رضايت…

4- خوئي، تبريزي: و اگر ميّت وصيت كرده باشد كه ثلث مال او را به مصرفي برسانند، در صورتي كه عمل به وصيت نشده باشد، نمي شود در ملك او نماز خواند.

سبحانی: ولی اگر میت وصیت کرده باشد که ثلث مال او را به مصرفی برسانند و نماز خواندن عرفا مزاحم با حق او نباشد نماز صحیح است.

وحید: و همچنین اگر میت وصیت کرده باشد که ثلث مال او را به مصرفی برساند تا وقتی ثلث را جدا نکنند  نمی شود در ملک او نماز خواند؛ و امّا جایی که دیگری در آن حقّی دارد، اگر نماز خواندن مزاحم با سلطنت صاحب حق باشد –مانند نماز خواندن در زمینی که کسی سنگ چینی کرده- بدون رضایت او نماز باطل است و در غیر این صورت مانعی ندارد مانند ملکی که در گرو شخصی است که نماز خواندن در آن  ملک با رضایت گرو دهنده مانعی ندارد هر چند گرو کننده راضی به نماز خواندن در آن ملک نباشد.

بهجت: مگر اينكه بداند و يا نشانه هايي در كار باشد كه گمان كند مستأجر  به نماز خواندن او راضي است بنابرأظهر، بلكه اگر نداند يا نشانه هايي نسبت به عدم رضايت مستأجر در كار نباشد تا موجب گمان به عدم رضايت مستأجر شود باز مي تواند بنابرأظهر نماز بخواند…

زنجاني: به احتياط  نمازش باطل است؛ و همچنين نماز در ملكي كه به جهت حقّ ديگري تصرّف در آن جايز نيست، به احتياط باطل مي باشد، مثلاً اگر ميّت وصيت كرده باشد كه ثلث مشاع مال او را به مصرفي برسانند، در صورتي كه عمل به وصيت نشده باشد، جایز نیست در ملک او نماز خواند و بنابر احتياط نماز باطل است.

*****

مکارم: {ادامه شرط اول} نماز در ملکى که منفعت آن متعلّق به ديگرى است (مثل اين که در اجاره اوست) که نماز خواندن در آن بدون اجازه مستأجر اشکال دارد، همچنين در ملکى که مورد تعلّق حقّ ديگرى است، مثل اين که ميّت وصيّت کرده که ثلث مال او را به مصرفى برسانند تا وقتى که ثلث را جدا نکنند نمى توان در آن ملک نماز خواند.

جوادی آملی: مسأله 867- نماز در مكانی كه عین یا منفعت یا انتفاع آن، مال دیگری است، بنا بر احتیاط واجب، باطل است. مكانی كه ملک دیگری است، نماز در آن، بدون رضایت مالک صحیح نیست؛ همچنین مكانی كه در اجاره دیگری است یا به عاریه در اختیار اوست، نماز خواندن در آن، بدون رضایت مستأجر یا مستعیر (عاریه‌گیرنده) صحیح نیست. در این جهت، فرقی بین زنده بودن صاحب حق یا مرده بودن آن نیست، بنابراین نماز خواندن در مالِ به‌جا مانده از میّت، پیش از ادای دَیْن و جدا كردن ثلثِ وصیّت‌شدهٔ او صحیح نیست.

مظاهری: مسأله 704- باید در ملکی که منفعت آن مال دیگری است یا دیگری در آن حقّی دارد بدون اجازۀ او نماز نخوانند، مثلا اگر میّت وصیت کرده باشد که ثلث مال او را به مصرفی برسانند  تا وقتی ثلث را جدا نکرده اند  باید در ملک او نماز نخوانند مگر از حاکم شرع اجازه بگیرند.

مسائل اختصاصي

بهجت: مسأله731- نماز خواندن در خانه پدر، مادر، فرزند، جدّ، جدّه، برادر، خواهر، عمو، عمّه، دایي و خاله بدون اذن آنها جايز نيست و حال آنها، با ساير مردم مساوي است.

بهجت: مسأله 732- شخص معذور، مثل محبوس در مكان غصبي و يا مضطرّ، اگر اميد تمكّن و برطرف شدن عذر را تا آخر وقت دارد بنابرأحوط بايد نماز را تأخير بيندازد، و در صورتي كه تمكّن بيرون رفتن از آن مكان را ندارد نماز در انجا صحيح است.

(مسأله 868) كسي كه در مسجد نشسته1، اگر ديگري  جاي او را غصب كند و در آنجا نماز بخواند بنابراحتياط واجب بايد دوباره نمازش را در محلّ ديگري بخواند2.

این مسأله در رساله آیت الله بهجت نیست.

1- گلپايگاني، صافي: و يا رحل گذاشته…

3- خوئي، گلپايگاني، صافي، تبريزي، وحید: نمازش باطل است.(تبريزي: مگر آن كه شخص اوّلي از آنجا اعراض كند).

نوري: نمازش صحيح است، اگر چه گناه كرده است.

*****

سیستانی: مسأله 855- کسی که در مسجد نشسته اگر شخص دیگری جای او را اشغال کند و بدون اجازه اش در آنجا نماز بخواند نمازش صحیح است اگر چه گناه کرده است.

جوادی آملی: مسأله 913- كسی كه در مكانی كه برای عموم آزاد است و همگان میتوانند در آن مكان بمانند و بهره‌های عبادی و مانند آن ببرند؛ نظیر مسجد، صحن و رواق امامزاده‌ها، پارک‌های محلّی جا گرفته است، اگر دیگری بدون اِعراض وی جای او را غصب كند و در آن نماز بگزارد، بنا بر احتیاط واجب، نماز او باطل است.

زنجانی: مسأله 877- كسي كه در مكاني نشسته؛ مسجد باشد يا نباشد اگر دیگری جای او را غصب کند و در آنجا نماز بخواند حرام و به احتیاط  نمازش باطل است.

مظاهری: مسأله 705- کسی که در مسجد نشسته دیگری نمی تواند جای او را غصب کند  و در آنجا نماز بخواند.

(مسأله 869) اگر در جايي كه نمي داند غصبي است نماز بخواند و بعد از نماز بفهمد، يا در جايي كه غصبي بودن آن را فراموش كرده نماز بخواند و بعد از نماز يادش بيايد، نماز او صحيح است1 مگر آن كه خودش غصب كرده باشد2 كه در اين صورت به احتياط واجب نمازش باطل است3.

1- اراكي: [پایان مسأله]

سبحانی: ولی اگر خودش غصب کرده باشد و فراموش کند نماز او اشکال دارد.

2- نوري: [پایان مسأله]

3- گلپايگاني، سيستاني، صافي: كسي كه خودش جايي را غصب كرده اگر فراموش كند و در آنجا نماز بخواند نمازش باطل است بنابراحتياط.

مظاهری: رجوع کنید به ذیل مسأله 866.

*****

خوئي، تبريزي: مسأله 878- اگر در جايي كه غصبي بودن ان را فراموش كرده نماز بخواند و بعد از نماز يادش بيايد، نماز او صحيح است؛ ولي كسي كه خودش جايي را غصب كرده اگر فراموش كند و در آنجا نماز بخواند، نمازش باطل است. و اگر در جايي كه نمي داند غصبي است نماز بخواند و بعد از نماز بفهمد كه محلّ سجده اش غصبي بوده، بعيد نيست كه نمازش باطل باشد.

امام خامنه ای: رساله آموزشی مسأله ۱۰۲- اگر در مکانی که نمی داند یا فراموش کرده غصبی است نماز بخواند نمازش صحیح است.

جوادی آملی: مسأله 914- باطل بودن نماز در مكان غصبی، به حالت علم به غصب و عمد و بدون اضطرار، اختصاص دارد، بنابراین كسی که جاهل به غصبی بودن مكان یا غافل از آن بوده یا فراموش كرده یا هیچ چاره‌ای نداشت، نماز او باطل نیست، مگر آنكه خود غاصب از غصب خویش غفلت یا آن را فراموش كرده باشد و در صدد رفع غصب نباشد که نماز او باطل است.

بهجت: مسأله 733- اگر در جايي نماز بخواند و بعد از نماز بفهمد كه غصبي بوده يا در جايي كه غصبي بودن آن را فراموش كرده نماز بخواند و بعد از نماز يادش بيايد، نماز او بنابرأظهر صحيح است، اگر چه خودش غصب كرده باشد، ولي اگر در بين نماز فهميد كه آن مكان غصبي است در صورت امكان بدون اينكه نماز را به هم بزند بايد بقيه نماز را در مكان مباح انجام دهد و در صورتي كه ممكن نباشد بايد نماز را قطع كند و در جاي مباح نماز را از سر بگيرد، و اگر وقت تنگ است آنچه از نماز بجا آورده صحيح است و بقيه نماز را در حين خروج از آن مكان بجا مي آورد.

وحید: مسأله 876- اگر در جایی که نمی داند غصبی است نماز بخواند و بعد از نماز بفهمد محلّ سجده اش غصبی بوده نمازش باطل است؛ امّا اگر در جایی که غصبی بودن آن را فراموش کرده نماز بخواند و بعد از نماز یادش بیاید نماز او صحیح است ولی کسی که خودش جایی را غصب کرده  اگر فراموش کند و در آنجا نماز بخواند، در صورتی که از غصب توبه نکرده باشد، نماز او باطل است و اگر توبه کرده باشد بطلان نماز محلّ اشکال است.

زنجاني: مسأله 878- اگر به جهت عذري در جاي غصبي نماز بخواند، نمازش  بي ترديد صحيح است؛ مثلاً اگر تقصير نكرده باشد و در جايي كه شك دارد غصبي است يا نه، يا از غصبي بودن آن غفلت داشته باشد و يا به اشتباه يا به جهت ندانستن مسأله آنجا را مباح بداند يا غصبي بودن ان را فراموش كند و نماز بخواند و بعد از نماز يادش بيايد، نماز او صحيح است؛ و كسي كه خودش جايي را غصب كرده، اگر فراموش كند و در آنجا نماز بخواند فراموشي او عذر نيست و نمازش به احتياط باطل است.

مكارم: مسأله 794 – هرگاه در جایی نماز بخواند و بعد از نماز بفهمد غصبی بوده نمازش صحیح است همچنین اگر غصبی بودن جایی را میدانست اما فراموش کرد و بعداً به خاطرش آمد ولی اگر خود غاصب فذاموش کند و نماز بخواند نمازش اشکال دارد.

(مسأله 870) اگر بداند جايي غصبي است1 ولي نداند كه در جاي غصبي نماز باطل است2 و در انجا نماز بخواند، نماز او باطل مي باشد3.

1- سيستاني: و تصرّف در آن حرام است، ولي نداند كه در جاي غصبي نماز خواندن اشكال دارد و در آنجا نماز بخواند نماز او بنابراحتياط باطل مي باشد.

2- بهجت: و در ندانستن مسأله هم كوتاهي كرده و مقصّر باشد…

3- بهجت: اگر قصد قربت نداشت؛ و اگر قصد قربت در نماز داشت باز بنابراحتياط نمازش باطل است.

مكارم: بنابراحتياط  واجب نمازش را اعاده كند.

فاضل: اگر جاهل مقصر باشد بنابراحتياط نماز او باطل مي باشد.

زنجاني: نمازش به احتياط  باطل مي باشد.

مظاهری: رجوع کنید به ذیل مسأله 866.

امام خامنه ای: رساله آموزشی مسأله ۱۰۳-

*****

وحید: مسأله 877 – نماز خواندن در جایی که مواضع سجود غصبی باشد و بداند غصبی است،باطل است، هر چند عالم به بطلان نماز نباشد.

جوادی آملی: مسأله 915- كسی كه غصبی بودن مكان، نیز حرمت تصرّف در آن را میداند، ولی نمیداند نماز در آن باطل است و در یادگیری آن، كوتاهی كرده باشد، نماز او در آن مكان احتیاطاً باطل است.

امام خامنه ای: مسأله – کسی که میداند مکانی غصبی است ولی نمیداند نماز در مکان غصبی باطل است اگر در آنجا نماز بخواند نمازش باطل است.

(مسأله 871) كسي كه ناچار است نماز واجب را سواره بخواند، چنانچه حيوان سواري يا زين آن1 غصبي باشد2 نماز او باطل است3 و همچنين است اگر بخواهد سواره نماز مستحبي بخواند4.

این مسأله در رساله آیات عظام بهجت و مظاهری نیست.

1- خوئي، تبريزی: زين يا نعل آن…

2- وحید: و بر آن حیوان یا زین سجده کند…

مكارم: چنانچه مركب يا صندلي و زين آن غصبي باشد و مجبور نباشد بر آن مركب نماز بخواند، نماز او اشكال دارد؛ همچنين است اگر بخواهد در حال اختيار نماز مستحبّي را سواره بخواند.

3- اراكي: [پایان مسأله]

تبريزي: بنابراحتياط نماز او باطل است…

4- وحید: ولی اگر نعل ان غصبی باشد بطلان نماز محلّ اشکال است.

*****

فاضل: مسأله 878- نماز مستحبّي را مي توان هنگام سواري ، حتّي در حال اختيار خواند؛ كما اينكه نماز واجب را مي توان در حال اضطرار و ناچاري در حال سواري خواند. و در اين فرض، اگر زين اسب يا صندلي ماشين و قطار و هواپيما غصبي باشد، نماز باطل است.

زنجانی: مسأله 880- کسی که ناچار است نماز واجب را سواره بخواند، چنانچه ماشین یا حیوان سواری یا زین یا نعل آن غصبی باشد نماز او به احتیاط، باطل است؛ و همچنین است اگر بخواهد سوار بر آن وسیله نماز مستحبی بخواند.

جوادی آملی: مسأله 916- كسی كه ناچار است روی وسیله نقلیه، اعم از حیوان، اتومبیل، چرخ و مانند آن، نماز را اقامه كند، نیز نماز مستحبّی را در حال سوار بودن به‌جا آورد، باید آن وسیله غصبی نباشد؛ وگرنه نماز او باطل است.

سيستانی: مسأله 858- کسی که ناچار است نماز واجب را در حالی‌‌که سوار بر وسیله نقلیه است بخواند، یا آنکه بخواهد نماز مستحبی را در آن حال بخواند، حکم غصبی بودن آن ماشین و صندلی آن که فرد بر روی آن نماز می‌خواند و نیز چرخ‌های آن، حکم غصبی بودن مکان نمازگزار را دارد.

مسأله اختصاصي

فاضل: مسأله 879- تصرّف در زمين غصبي كه فعلاً مالك مشخّصي ندارد جايز نيست و نماز خواندن در آن باطل است و براي تعيين تكليف آن بايد به مجتهد جامع الشرايط رجوع شود؛ همچنين تصرّف در ساختماني كه با مصالحي ساخته شده كه مالك آن معلوم نيست حكم تصرّف در مال غصبي را دارد و جايز نيست، امّا نماز در اين ساختمان اگر نماز بر روي زمين مباح باشد كه با مصالح مذكور فرش نشده باطل نيست.

(مسأله 872) كسي كه در ملكي با ديگري شريك است اگر سهم  او جدا نباشد، بدون اجازه شريكش نمي تواند در آن ملك تصرّف كند و نماز بخواند1.

1- زنجاني، وحید: بدون رضايت شريكش نمي تواند در آن ملك تصرّفی بكند و نماز بخواند.

سيستاني: بدون اجازه شريكش نمي تواند در آن ملك تصرّف كند و نماز در آن – بنابراحتياط واجب – باطل است.

مظاهری: مگر شریک حاضر به تفکیک نباشد یا پیدا کردن او مشکل باشد که در این صورت باید از حاکم شرع اجازه بگیرد.

*****

جوادی آملی: مسأله 917- مكانی كه ملک چند شریک است و سهم هیچ‌كدام جدا نشده، هیچ شریكی نمیتواند بدون رضایت سایر شركا، در آن نماز اقامه كند.

امام خامنه ای: رساله آموزشی مسأله ۱۰۴- کسی که با دیگری در ملکی شریک است در صورتی که سهم هر یک از دیگری جدا نباشد نمی تواند بدون رضایت شریک خود در آن ملک نماز بخواند.

(مسأْله 873) اگر با عين پولي كه خمس و زكات آن را نداده ملكي بخرد1، تصرّف او در آن ملك حرام و نمازش هم در آن باطل است2، و همچنين است 3اگر به ذمّه بخرد و در موقع خريدن قصدش اين باشد كه از مالي كه خمس يا زكاتش را نداده بدهد4.

این مسأله در رساله آیت الله بهجت نیست.

1- سبحانی: حقوق واجبه به ملک منتقل می شود در این صورت بدون اجازۀ حاکم شرع در آن نماز نخواند.

2- خوئي، گلپايگاني، تبريزي، صافي، نوري:[پایان مسأله]

اراكي: ولي اگر به ذمّه بخرد و در موقع خريدن قصدش اين باشد كه از مالي كه خمس يا زكاتش را نداده بدهد نمازش صحيح است.

مكارم: اشكال دارد…

3- فاضل: بنابراحتياط واجب…

4- مكارم: كه بنابراحتياط واجب بايد از آن اجتناب كند.

*****

سيستاني: مسأله 860- اگر ملکی را با پول خمس نداده خرید ولی معامله به نحو کلی فی‌الذمه بود همان‌گونه که غالب معاملات چنین است، تصرّف در آن حلال است، و بدهکار خمس پولی است که پرداخته، ولی اگر با عین پولی که خمس آن را نداده ملکی بخرد، تصرّف او در آن ملک بدون اجازه حاکم شرعی حرام، و نماز در آن ـ بنا بر احتیاط واجب ـ باطل است.

جوادی آملی: مسأله 918- اگر با عین پول غصبی یا پولی كه خمس یا زكات آن را نداده، مِلكی بخرد، تصرف او در آ‌ن مِلکْ حرام و نماز وی در آن باطل است، نیز اگر ملكی را به ذمّه بخرد و قصد او در حین خریدن آن باشد كه پول آن را ندهد یا از مال غصبی بدهد یا از عین مالی كه خمس یا زكات آن داده نشده بپردازد، در همه این موارد، تصرف وی در آن مِلکْ حرام، و نماز او در آن صحیح نیست.

زنجاني: مسأله 882- اگر با عين پولي كه خمس آن را نداده ملكي بخرد تا حاكم شرع معامله را اجازه ندهد، تصرّف او در آن ملك حرام است و به احتياط نمازش هم در آن باطل است.

وحید: مسأله 880 – اگر با عین پولی که خمس آن را نداده ملکی بخرد، تصرّف او در آن ملک حرام و نمازش در آن باطل است.

مظاهری: مسأله 707- اگر با پولی که خمس یا زکات آن را نداده ملکی بخرد تصرّف و نماز خواندن او در آن ملک حرام است.

(مسأله 874) اگر صاحب ملك به زبان، اجازه نماز خواندن بدهد و انسان بداند كه قلباً راضي نيست، نماز خواندن در ملك او باطل است1. و اگر اجازه ندهد و انسان يقين كند كه قلباً راضي است نماز صحيح است2.

این مسأله در رساله آیت الله بهجت نیست.

1- سيستاني: جايز نيست…

زنجاني: نماز خواندن در ملك او جایز نیست و به احتياط باطل است و اگر شك داشته باشد كه قلباً راضي است نماز او بی تردید صحيح  است؛ همچنين است اگر اجازه نداده و انسان بداند كه قلباً راضي است. و اگر اجازه نداده و انسان شك داشته باشد كه قلباً راضي است يا نه، نمازخواندن در آن ملک حرام و به احتياط باطل است.

سبحانی: ولی اگر به زبان از او اجازه نگرفته باشند ولی انسان یقین کند که قلبا راضی است نماز صحیح است.

2- سيستاني: جايز است.

*****

مكارم: مسأله 799 – هر گاه رضايت صاحب ملك از قرائن روشن و قطعي باشد، نماز خواندن در آن ملك اشكالي ندارد، هر چند به زبان نگويد، و به عكس، اگر با زبان اجازه دهد امّا بداند قلباً راضي نيست نمي تواند نماز بخواند.

جوادی آملی: مسأله 919- معیار صحت و بطلان نماز در ملک دیگری، رضایت و عدم رضایت قلبی اوست، اگر رضایت قلبی دارد كه در ملک او نماز اقامه شود، نماز صحیح است، هرچند به زبان اذن نداده باشد و اگر رضایت قلبی ندارد، نماز در آن صحیح نیست، هرچند به زبان اذن داده باشد.

مظاهری: مسأله 708- هر گاه رضایت صاحب ملک از قرائن روشن باشد نظیر رستوران ها ، تصرّف و نماز خواندن در آن اشکال ندارد، هر چند به زبان نگوید، و بالعکس، اگر با زبان اجازه دهد امّا بداند  قلبا راضی نیست  تصرّف و نماز خواندن در آن مکان جایز نیست.

(مسأله 875) تصرّف در ملك ميّتي كه خمس يا زكات بدهكار است حرام و نماز در آن باطل است1 مگر آن كه بدهكاري او را بدهند، يا بنا داشته باشند بدون مسامحه بپردازند.

این مسأله در رساله آیات عظام بهجت و سبحانی نیست.

1- اراكي:[پایان مسأله]

گلپايگاني، صافي: ولي اگر بدهي او را بدهند يا ضامن شوند كه ادا نمايند به نحوي كه دين از عهده ميّت ساقط شود جايز است. و اگر عين زكات يا خمس در مال ميّت موجود باشد، فقط تصرّف و نماز در آن عين قبل از ادا جايز نيست، ولي تصرّف و نماز در غير آن اشكال ندارد.

خوئي، تبريزي: ولي اگر بدهي او را بدهند يا ضامن شوند كه ادا نمايند  تصرّف و نماز در ملک او ا شکال ندارد.

نوری: ولي اگر بدهي او را بدهند يا ضامن شوند كه ادا نمايند  به نحوي كه از عهده ميّت ساقط شود جايز است. و اگر عين مالي كه خمس يا زكات به آن تعلّق گرفته معلوم باشد، فقط تصرّف و نماز در آن عين قبل از ادا جايز نيست، ولي تصرّف و نماز در غير آن با رضايت ورثه، يا ولّي آنها در صورتي كه صغير باشند، اشكال ندارد.

مكارم: حرام است، مگر آن كه بدهي او را بدهند.

زنجاني: حرام و  به احتياط نماز در آن باطل است؛ ولي اگر بدهي او را بدهند يا ضامن شوند كه ادا نمايند به نحوي كه دين از عهده ميّت ساقط شود، تصرّف و نماز در ملك او بي ترديد اشكال ندارد.

*****

فاضل: مسأله 883- ميّتي كه بدهكار است، چنانچه بدهكاري وي از تمام اموال باقيماندۀ او بيشتر باشد هر نوع تصرّفي در اموال او حرام و نماز خواندن ورثه در زمين و خانۀ او بدون رضايت طلبكاران باطل است؛ امّا اگر بدهكاري وي از اموال باقيمانده او كمتر باشد، تصرّف در اموال او و نماز خواندن در خانه و زمين او با يكي از دو شرط زير مجاز است:

الف- از قرائن خارجي بدانند كه طلبكاران او راضي هستند.

ب- ورثه تصميم داشته باشند بدون مسامحه، بدهي اورا پرداخت كنند.

سيستاني: مسأله 862- تصرّف در ملك ميّتي كه به زكات يا به مردم بدهكار است، چنانچه منافات با اداي دين او نداشته باشد- مثل نماز خواندن در خانه اش- با اجازه ورثه اشكال ندارد؛ و همچنين اگر بدهي او را بدهند يا به ذمّه بگيرند كه ادا نمايند يا به مقدار بدهي او باقي بگذارند، تصرّف در ملك او اشكال ندارد حتّي اگر موجب تلف شود.

وحید: مسأله 882 – تصرّف در ملک میّتی که خمس یا زکات بدهکار است ، در صورتی که ترکه زائد بر خمس و زکات نباشد، حرام و نماز در آن باطل است، ولی اگر بدهی او را بدهند یا با قبول حاکم شرع ضامن شوند که ادا نماید تصرّف و نماز در ملک او با اجازه ورثه اشکال ندارد.

مظاهری: مسأله 709- تصرّف  و نماز خواندن در ملک میّتی که خمس یا زکات یا چیزی به مردم بدهکار است حرام است.

جوادی آملی: مسأله 920- تصرف در ملكی كه حقّ خدا یا خلق به آن تعلّق دارد، بدون ادای آن حق، حرام و نماز در آن باطل است؛ خواه مالک آن مِلک زنده باشد و یا مُرده، بنابراین كسی كه خمس یا زكات مال خود را نداده و درگذشته، پیش از ادای حقوق یادشده نمیتوان در مال او نماز خواند، مگر آنكه كسی ادای آن را به عهده بگیرد یا بدون مسامحه در صدد اَدای آن باشد. سایر حقوق و دیون مردمی نیز به همین صورت است. البته در صورت رضایت طلبكاران، تصرّف و اقامه نماز در آن، اشكال ندارد.

(مسأله 876) تصرّف در ملك ميّتي كه به مردم بدهكار است، حرام و نماز در آن باطل است1 ، ولي تصرّفات جزئي كه براي برداشتن ميّت معمول است اشكال ندارد؛  و نيز اگر بدهكاري او كمتر از مالش باشد و ورثه هم تصميم داشته باشند كه بدون مسامحه بدهي او را بدهند تصرّف اشكال ندارد2.

این مسأله در رساله آیت الله  بهجت نیست.

1- گلپايگاني، صافي: ولي اگر ضامن شوند كه قرضهاي او را بپردازند، يا اينكه طلبكار و وصيّ ميّت (گلپايگاني: يا طلبكار و حاكم شرع) اجازه بدهند، تصرّف و نماز در ملك او مانعي ندارد (صافي: و اگر ميّت، بدهكار افرادي است كه حاكم شرع بر انها ولايت دارد، اذن حاكم معتبر است).

زنجاني: حرام  و نماز در آن به احتياط باطل است؛ ولي اگر ضامن شوند كه قرضهاي او را بپردازند، يا طلبكارها يا كسان ديگري كه اختيار بدهي ها بدست آنها است راضي باشند، تصرّف و نماز در ملك او مانعي ندارد.

فاضل: و در اين صورتي است كه بدهكاري به اندازه همه مال باشد، ولي اگر بدهكاري او كمتر از مالش باشد و بدانند طلبكار يا طلبكاران راضي هستند يا ورثه  تصميم داشته باشند كه بدون مسامحه بدهي او را بدهند، تصرّف در ان ملك و نماز خواندن در ان اشكال ندارد؛ ليكن در اين صورت بنابراحتياط واجب بايد از ولّي ميّت هم اجازه بگيرند.

2- نوري: تصرّفي كه غير فروختن و از بين بردن مال باشد، اشكال ندارد.

سيستاني، مظاهری، جوادی آملی: رجوع كنيد به ذيل مسأله 875.

*****

اراكي: مسأله 870- تصرّف در ملك ميّتي كه به مردم بدهكار است حرام و نماز در آن اشكال دارد، ولي اگر بدهكاري او كمتر از مالش باشد و بدانند چون بدهكاري او كم است طلبكار يا طلبكاران راضي هستند و ورثه هم تصميم داشته باشند كه بدون مسامحه بدهي او را بدهند تصرّف اشكال ندارد.

خوئي، تبريزي: مسأله 885- تصرّف در ملك ميّتي كه به مردم بدهكار است، در صورتي كه ورثه بناي اداء قرض را بدون مسامحه نداشته باشند، حرام و نماز در آن باطل است.

وحید: مسأله 883 – تصرّف در ملک میّتی که  به مردم بدهکار است ، در صورتی که آن ملک زاید بر بدهکاری میت نباشد ، بدون رضایت طلبکار حرام و نماز در آن باطل است. ولی اگر ضامن شوند که قرض های او را بپردازند و طلبکار هم قبول کند با اجازۀ ورثه تصرّف جایز و نماز هم صحیح است.

مكارم: مسأله 801 – تصرّف و نماز خواندن در ملك ميّتي كه به مردم بدهكار است با اجازه ورثه مانعي ندارد، مگر اين كه آن تصرّف مزاحم حقّ طلبكاران گردد.

سبحانی: مسأله 730- نماز گزاردن در ملک میّتی که به مردم بدهکار است با اذن ورثه اشکال ندارد، بلکه هر نوع تصرّفی که غیر فروختن و از بین بردن مال باشد اشکال ندارد.

(مسأله 877) اگر ميّت قرض نداشته باشد ولی بعضي از ورثه او صغير يا ديوانه يا غايب باشند1، تصرّف در ملك او2 حرام و نماز در آن باطل است3 ولي تصرّفات جزيي كه براي برداشتن ميّت معمول است اشكال ندارد.

این مسأله در رساله آیت الله بهجت نیست.

1- فاضل: فقط به مقدار مصارف متعارف (كفن و دفن) كه اگر انجام نشود جنازه روي زمين مي ماند، مي تواند در اموال او تصرّف كرد، ولي ساير تصرّفات در آن اموال حرام و نماز خواندن در خانۀ او باطل است، مگر بعد از تعيين قيّم و عمل بر طبق صلاحديد وي.

زنجاني: تصرّف در ملک او بدون رضايت وليّ آنها حرام و نماز در آن به احتياط باطل است.

سبحانی: نماز گزاردن در آن به اذن دیگر ورثه اگر مزاحم با حق صغیر یا دیوانه نباشد اشکال ندارد.

2- گلپايگاني، صافي: بدون اذن وليّ شرعي …

خوئي، تبريزي، وحید: بدون اجازۀ وليّ آنها…

3- خوئي، گلپايگاني، صافي، تبريزي، وحید: [پایان مسأله]

اراكي: نماز در آن اشكال دارد. [پايان مسأله]

*****

امام خامنه ای رساله آموزشی ص ۱۱۸. تصرفات مورد نیاز برای تجهیز میت از قبیل غسل و کفن و دفن، به مقدار متعارف، متوقف بر اذن ولی صغیر نیست، و اشکال از جهت وجود فرزندان صغیر ایجاد نمی‌شود.

مكارم: مسأله 802- هر گاه بعضي از ورثۀ ميّت صغير يا ديوانه يا غايب باشند، تصرّف در ملك آنها و نماز در آن حرام است، ولي تصرّفات جزیی که برای برداشتن میّت معمول است اشكال ندارد.

جوادی آملی: مسأله 921- اگر بعضی از وارثان میّت، غایب یا كودک یا محجور (مانند دیوانه) باشد، تصرف در مالِ به جا مانده از میّت، بدون اذن ولیّ شرعی حرام و نماز در آن باطل است. تصرف‌های جزئی، مانند تجهیز میّت، اشكال ندارد.

سیستانی: مسأله 863-  اگر بعضي از ورثۀ ميّت صغير يا ديوانه يا غايب باشند، تصرّف در ملك او بدون اجازۀ ولیّ آنها حرام است و نماز در آن جایز نیست است ولي تصرّفات  معمولی که مقدّمۀ تجهیز میّت است اشکال ندارد.

مظاهری: مسأله 710- اگر بعضي از ورثۀ ميّت صغير يا ديوانه يا غايب باشند، تصرّف  و نماز خواندن در ملك او بدون  اذن ولی شرعی حرام است ولی تصرّفاتی که برداشتن میّت معمول است اشكال ندارد.

(مسأله 878) نماز خواندن در مسافرخانه و حمام و مانند اينها كه براي واردين اماده است1 اشكال ندارد2 (و اگر وثوق3 پيدا نشود كه صاحبش راضي است مشكل است4) ولي در غير اين قبيل جاها، در صورتي مي شود نماز خواند 5 كه مالك آن اجازه بدهد، يا حرفي بزند كه معلوم شود6، براي نماز خوندن اذن داده است، مثل اينكه به كسي اجازه دهد در ملك او بنشيند و بخوابد، كه از اينها فهميده مي شود براي نماز خواندن هم اذن داده است.

1- زنجاني: و اطمينان نوعي، به رضايت مالك مي باشد…

2- گلپايگاني، نوري: با اطمينان به رضايت صاحبان آنها اشكال ندارد…

بهجت: مگر اين كه انسان بداند يا نشانه هايي در كار باشد كه گمان كند صاحبش به نماز خواندن او راضي نيست. و جاهاي ديگر كه ملك كسي مي باشد نيز در اين مسأله، مانند اين مكان هاي عمومي است، كه در صورتي نماز صحيح نيست كه بداند و يا نشانه هايي در كار باشد كه گمان كند صاحبش راضي  نيست.

3- اراكي: اگر يقين…

4- [قسمت داخل پرانتز در رسالۀ آيات عظام: گلپايگاني، خوئي، صافي، زنجاني، نوري ، تبريزي و سبحانی نيست]

5- زنجاني: كه رضايت مالك معلوم باشد، هر چند از لازمه حرفش اين معنا فهميده شود، مثل اينكه به كسي اجازه دهد كه در ملك او بنشيند و بخوابد، كه از اينها فهميده مي شود به نماز خواندن هم رضايت دارد. واگر بدون فهمیدن رضایت مالک نماز بخواند به احتیاط  نمازش باطل است.

6- گلپايگاني، صافي: يا اطمينان حاصل شود…

مظاهری: رجوع کنید به ذیل مساله 874.

*****

فاضل: مسأله 886، مکارم: مسأله 803- نماز خواندن در اماکن عمومي مانند هتلها، مسافرخانه ها و حمام ها كه براي ورود مسافران و مشتريان اماده است اشكال ندارد، ولي نماز خواندن براي ديگران كه مسافر و مشتري آن اماكن نيستند اگر قرينه اي كه دلالت بر رضايت صاحب آن بكند وجود داشته باشد مانع ندارد.. و نماز خواندن در اماكن خصوصي بدون اجازه مالك آن جايز نيست، ولي اگر اجازه تصرّفات ديگري دهد كه معلوم شود براي نماز خواندن نيز راضي است مي تواند در آنجا نماز بخواند، مثل اينكه كسي را براي صرف غذا و استراحت دعوت كند كه مسلماً براي نماز رضايت دارد.

. مكارم: نماز خواندن در مسافرخانه ها و حمّامها و مانند آن، براي مسافران و مشتريان كه طبق متعارف وارد آنجا مي شوند اشكال ندارد…

سيستاني: مسأله 864- نماز خواندن در ملك ديگري در صورتي جايز است كه مالك آن يا صريحاً اجازه بدهد و يا حرفي بزند كه معلوم شود براي نماز خواندن اذن داده است- مثل اين كه به كسي اجازه بدهد در ملك او بنشيند و بخوابد، كه از اينها فهميده مي شود براي نماز خواندن هم اذن داده است- و يا انسان از راه ديگر، اطمينان به رضايت مالك داشته باشد.

وحید: مسأله 785 – نماز خواندن در ملک دیگری در صورتی جایز است که یقین یا حجّت شرعیّه ای بر رضایت مالک داشته باشد ، و همچنین است اگر اذن در تصرّفی بدهد که عرفا  از اذن در آن تصرّف ، اذن در نماز خواندن هم فهمیده شود مثل اینکه به کسی اجازه بدهد در ملک او بنشیند و بخوابد که از این ها فهمیده می شود برای  نماز خواندن هم اذن داده است.

جوادی آملی: مسأله 922- اقامهٔ نماز در مسافرخانه، هتل، حمام و مانند این‌ها كه برای مشتریان آماده است و برابر محاوره، اذن یا رضایت مالكان آن‌ها به‌دست میآید، صحیح است و در موارد دیگر، به‌جا آوردن نماز در ملک دیگری، بدون علم یا اطمینان به رضای او، صحیح نیست. اگر مالک عین، منفعت یا انتفاع، اذن ماندن در آ‌ن ملک را داده، میتوان رضایت او نسبت به اقامه نماز را فهمید.

(مسأله 879) در زمين بسيار وسيعي كه از ده دور و چراگاه حيوانات است1، اگر چه صاحبانش راضي نباشند، نماز خواندن و نشستن و خوابيدن در ان اشكال ندارد، و در زمينهاي زراعتي هم كه نزديك ده است و ديوار ندارد2 اگر چه در مالكين آنها صغير و ديوانه باشد نماز و عبور و تصرّفات جزيي اشكال ندارد، ولي اگر یکی از صاحبانش ناراضي باشند تصرّف در ان حرام و نماز باطل است.

1- سبحانی: و زراعتی فعلاً در آن نیست…

2- بهجت: در زمين بسيار وسيعي كه از آبادي دور و چراگاه حيوانات است نماز خواندن و نشستن و خوابيدن اشكال ندارد، مگر اين كه انسان بداند و يا نشانه هايي در كار باشد كه گمان كند صاحبش راضي نيست بنابرأظهر؛ و همچنين در زمينهاي زراعتي هم كه نزديك ده است و ديوار ندارد…

*****

اراكي: مسأله 873- در زمين بسيار وسيعي كه براي مردم مشكل است موقع نماز بجاي ديگر بروند، اگر چه صاحبانش راضي نباشند نماز خواندن و نشستن و خوابيدن در آن اشكال ندارد، هرچند در مالكين انها صغير و ديوانه باشد، و عبور و تصرّفات جزئي اشكال ندارد، ولي اگر نارضايتي يكي از صاحبانش معلوم شود بنابراحتياط واجب نمي توان نماز خواند.

خوئي، تبريزي: مسأله 888- در زمين بسيار وسيع(خوئي: كه براي بيشتر مردم مشكل است موقع نماز از آنجا بجاي ديگر بروند) بي اجازه مالك مي شود نماز خواند، به نحوي كه در مسأله ‍[271] در وضو گذشت.

گلپايگاني، صافي: مسأله 888- در زمين بسيار وسيعي كه براي بيشتر مردم مشكل است موقع نماز از آنجا به جاي ديگر بروند بي اجازه مالك مي شود نماز خواند. ولي اگر بداند كه مالك زمين راضي نيست أحوط آن است كه در آنجا نماز نخواند.

. نوري: بدون اجازه مالك نماز خواندن و نشستن و خوابيدن در آن، اشكال ندارد.

زنجاني: مسأله 888- نماز خواندن در زمين بسيار وسيعي كه براي بيشتر مردم مشكل است موقع نماز از آنجا به جاي ديگري بروند جايز و صحيح است، هر چند مالك آنها از نماز خواندن در آنجا نهي كرده باشد يا اين كه انسان بداند راضي نيست يا اين كه مالك آنها صغير يا مجنون باشد، ولي احتياط مستحب آن است كه در اين چند صورت در انجا نماز نخوانند؛ ولي غاصب نباید در مكان غصبي نماز بخواند هر چند بسیار وسیع باشد، و نماز او به احتياط  باطل است؛ همچنين  كساني مانند همسر و فرزندان و مهمانهاي غاصب كه به حساب او در اين مكان تصرّف مي كنند.

فاضل: مسأله 887- در زمينهاي بسیار وسيعي كه براي مردم اجتناب از آن غير ممكن يا سخت است، اگر چه صاحبانش كراهت داشته باشند، نماز خواندن و نشستن و خوابيدن در آن اشكال ندارد، اگر چه در مالكين انها صغير و ديوانه باشد، هر چند احتياط اين است كه در صورت علم به عدم رضايت صاحبان آنها از آن اجتناب شود.

سيستاني: مسأله 865- نماز خواندن در زمينهاي بسيار وسيع جايز است، هر چند كه مالك آنها صغير و يا مجنون باشد و يا آن كه راضي به نماز خواندن در آنها نباشد؛ و همچنين در باغها و زمين هايي كه در و ديوار ندارند بي اجازه مالك مي شود نماز خواند، ولي در اين صورت اگر بداند مالك راضي نيست نبايد تصرّف كند و اگر مالك صغير و يا مجنون باشند و يا آن كه گمان به راضي نبودن او داشته باشند احتياط لازم آن است كه در آنها تصرّف نكنند و نماز خوانده نشود.

وحید: مسأله 886 – نماز خواندن در زمین بسیار وسیع به تفصیلی که در مسأله [271] گذشت منوط به اجازه مالک نیست.

مكارم: مسأله 804 – در زمينهاي بزرگ زراعتي و غير زراعتي كه ديوار ندارد و زراعتي فعلا در آن نيست نماز خواندن و نشستن و خوابيدن و تصرّفات جزئي اشكال ندارد، خواه نزديك شهر و روستا باشد يا دور از آن و خواه مالكين آن صغير باشند يا كبير؛ ولي اگر صاحبش صريحاً بگويد راضي نيستم يا بدانيم قلباً راضي نيست، تصرّف در آن حرام است و نماز نيز اشكال دارد.

جوادی آملی: مسأله 923- اقامه نماز در زمین‌های بسیار وسیع مزرع یا مرتع كه فعلاً زراعتی در آن نیست و هیچ ضرری از این راه به مِلک یا مالک نمیرسد، صحیح است، هرچند مالک آن‌ها راضی نباشد؛ ولی به‌جا آوردن نماز در زمین‌هایی كه مزرع یا مرتع خصوصی است و دیوار و مانند آن ندارد، بدون علم به رضایت مالک آن‌ها، صحیح و با منع آن‌ها باطل است.

مظاهری: مسأله 711- در زمین های بزرگ زراعتی یا غیر زراعتی که دیوار ندارد، نماز خواندن و نشستن و خوابیدن و قضای حاجت نمودن و مانند این ها  اشکال ندارد.

شرط دوم: (بی حرکت باشد)

مسأله 880- شرط دوم1: مكان نمازگزار بايد بي حركت باشد2 و اگر بواسطه تنگي وقت يا جهت ديگر ناچار باشد در جايي كه حركت دارد، مانند اتومبيل و كشتي و ترن نماز بخواند، به قدري كه ممكن است بايد در حال حركت چيزي نخواند 3 و اگر انها از قبله به طرف ديگر حركت كنند به طرف قبله برگردد4.

این مسأله در رساله آیت الله بهجت نیست.

1- سبحانی: شرط دوم : استقرار…

وحید: در نماز واجب، مکان نمازگزار نباید حرکت داشته باشد که مانع از آرامش بدن نمازگزار و انجام واجبات نماز اختیاری باشد…

سبحانی: واگر موقع خواندن نماز تکان نداشته باشد و نماز را با آرامش و با رعایت دیگر شرایط بخواند صحیح است…

3- خوئي، صافي: به قدري كه ممكن است، بايد استقرار و قبله را رعايت نمايد…

وحید: به قدری که ممکن است باید آرامش بدن و قبله را رعایت نماید…

4- سبحانی: و در حال چرخیدن به سمت قبله چیزی نگوید.

*****

فاضل: شرط دوم «استقرار» است. مكان نمازگزار بايد آرام و بدون حركت باشد، لذا نماز در وسائل نقليه اي كه در حال حركت باعث تكان خوردن و عدم آرامش انسان مي شود باطل است، مگر در زمان ناچاري – مثلا تنگي وقت- كه در اين صورت نيز بايد تا جايي كه مي تواند شرايط نماز را رعايت كند و هنگام حركت و تكان خوردن چيزي نخواند و هر گاه وسيلۀ نقليّه تغيير مسير داد خود را به سمت قبله بچرخاند.

امام خامنه ای: رساله آموزشی مسأله ۱۰۶- مکان نمازگزار باید بی‌حرکت باشد یعنی طوری باشد که شخص نمازگزار بتواند با آرامش بدن و بدون تکان خوردن نماز بخواند بنابراین نماز در مکان هایی که موجب می‌شود بدن بی اختیار تکان بخورد مانند خودرو و قطار در حال حرکت یا بعضی تخت های فنری صحیح نیست مگر هنگامی که به دلیل تنگی وقت و غیر آن مجبور باشد در چنین مکانی نماز بخواند.

سيستاني: شرط دوم: مكان نمازگزار در نمازهاي واجب بايد طوري نباشد كه از شدّت حركت، مانع از ايستادن نمازگزار و انجام ركوع و سجود اختياري شود، بلكه بنابراحتياط لازم نبايد مانع از آرامش بدن او باشد. و اگر بواسطه تنگي وقت يا جهت ديگر ناچار باشد در چنين جايي، مانند بعضي از انواع ماشین و كشتي و قطار نماز بخواند،  به قدري كه ممكن است بايد استقرار  و قبله را رعايت نمايد و اگر آنها از قبله به طرف ديگر حركت كنند به طرف قبله برگردد و اگر رعايت استقبال قبله دقيقاً ممكن نباشد سعي كند كه اختلاف كمتر از 90 درجه باشد و اگر اين هم ممكن نباشد در تكبيرة الاحرام فقط رعايت قبله را بكند و اگر اين هم ميسّر نباشد رعايت قبله لازم نيست.

زنجاني: شرط دوم استقرار است، يعني: مكان نمازگزار بايد تكان نخورد.

اگر بواسطه  تنگي وقت يا جهت ديگر ناچار باشد در جايي كه تكان دارد، مانند اتومبيل و كشتي و قطار نماز بخواند، به قدري كه ممكن است بايد استقرار و قبله را رعايت نمايد، و اگر وسيله نقليه از قبله به طرف ديگر حركت كند، به طرف قبله برگردد.

مكارم: شرط دوم- «استقرار»: اگر مكان نمازگزار متحرّك باشد به طوري كه نتواند كارهاي نماز را به طور عادي انجام دهد نماز او باطل است؛ بنابراين نماز خواندن در كشتي و قطار و مانند آن اگر بتواند كارهاي نماز را صحيح انجام دهد اشكال ندارد. و اگر از جهت تنگي وقت يا ضرورت ديگري ناچار باشد نماز را در كشتي و اتومبيل و مانند آن بخواند و قبله دائماً در حال تغيير باشد، بايد تا انجا كه مي تواند به طرف قبله برگردد و در حال برگشتن به سوي قبله چيزي نخواند.

مظاهری: مسأله 712- شرط دوم: مکان نمازگزار باید بی حرکت باشد، ولی اگر سهوا یا در حال ناچاری  یا ندانستن اینکه مکان او متحرّک است یا ندانستن مسأله باشد اشکال ندارد.

جوادی آملی: مسأله 924- مكان نماز باید موجب حركت محسوس نمازگزار نباشد، بنابراین اقامه نماز در هواپیمای سریع كه حركت آن محسوس نیست، با رعایت قبله، صحیح است. اقامه نماز در مكان متحرّک یا لرزان، مانند خرمن گندم و تلّ شن كه اضطراب آن محسوس است، نیز در اتومبیل، كشتی، ترن و مانند آن كه مانع آرامش بدن نمازگزارند، باطل است.

جوادی آملی: مسأله 925- اقامهٔ نماز در حال ناچاری در مكان متحرّک یا لرزان، مانند تلّ شن، با رعایت آرامش در اجزای نماز به قدر امكان و حفظ قبله، صحیح است.

مسأله اختصاصی

امام خامنه ای: رساله آموزشی مسأله ۱۰۷- بر مسافرانی که با وسایل نقلیه عمومی سفر می‌کنند واجب است در صورت خوف فوت نماز از راننده بخواهد توقف کند وبر راننده نیز پذیرش درخواست آنان واجب است و در صورتی که به هر دلیل توقف نکند تکلیف مسافران این است که نماز را در همان حال حرکت بخوانند و تا آنجا که امکان دارد جهت‌قبله، قیام، رکوع و سجود را رعایت کنند.

(مسأله 881) نماز خواندن در اتومبيل و كشتي و ترن و مانند اينها، وقتي ايستاده اند مانعي ندارد1.

این مسأله در رساله آیات عظام: بهجت، جوادی آملی و مظاهری  نیست.

1- سيستاني: و همچنين در وقتي كه حركت مي كنند چنانچه به حدّي تكان نداشته باشند كه مانع از آرامش بدن نمازگزار شود.

مكارم: رجوع كنيد به ذيل مسأله 880.

*****

فاضل: مسأله 889- نماز خواندن در وسائل نقليه اي كه موجب حركت و تكان خوردن انسان نمي شود و انسان در ان وسائل آرامش دارد؛ مثل كشتي، هواپيما و قطار، با رعايت شرايط نماز مثل قبله، اشكال ندارد؛ ولي اگر عرفاً با استقرار و طمأنينه منافات داشته باشد، مثل قايق و ماشين سواري صحيح نيست، مگر در حال ضرورت و تنگي وقت.

زنجانی: مسأله 890- نماز خواندن در اتومبيل و كشتي و قطار و مانند اينها، وقتي که تکان ندارند با رعایت سایر شرایط نماز مانعی ندارد.

(مسأله 882) روي خرمن گندم  و جو و مانند اينها كه نمي شود بي حركت ماند1 نماز باطل است.

این مسأله در رساله آیات عظام  بهجت و مظاهری نیست.

1- زنجاني: نمي شود بي تكان ماند…

وحید: که مانع از ارامش بدن است…

جوادی آملی: رجوع كنيد به ذيل مسأله 880.

*****

فاضل: مسأله 890- نماز روي خرمن گندم و جو و تپّه اي از رمل و مانند اينها كه نمي شود استقرار پيدا كرد باطل است، امّا اگر حركت كم باشد كه بتوان واجبات نماز را انجام داد و شرايط ديگر را رعايت كرد مانع ندارد.

مكارم: مسأله 806- نماز خواندن روي خرمن گندم و جو و مانند اينها كه مقداري حركت دارد، جايز است به شرط اين كه بتوان واجبات نماز را انجام داد.

(مسأله 883) در جايي كه به واسطه احتمال باد و باران و زيادي جمعيت و مانند اينها اطمينان ندارد كه بتواند نماز را تمام كند، اگر به اميد تمام كردن شروع كند اشكال ندارد و اگر به مانعي برنخورد نمازش صحيح است. و در جايي كه ماندن در ان حرام است1، مثلاً زير سقفي كه نزديك است خراب شود بايد نماز نخواند2، ولي اگر خواند باطل نيست؛ و همچنين روي چيزي كه ايستادن و نشستن روي آن حرام است، مثل فرشي كه اسم خدا بر ان نوشته شده بايد نماز نخواند ولی اگر خواند صحيح است.

این مسأله در رساله آیت الله بهجت نیست.

1- مكارم: (مثلاً جايي كه خطر خراب شدن سقف يا ريزش كوه و آمدن سيلاب دارد) نبايد نماز بخواند و اگر بخواند احتياط واجب اعاده آن است؛ همچنين روي چيزي كه ايستادن و نشستن بر آن حرام است، مانند فرشي كه نام خدا بر ان نوشته شده است.

فاضل: (مثلا جايي كه خطر خراب شدن سقف يا ريزش كوه يا تصادف و …) نبايد نماز بخواند، ولي اگر خواند نمازش صحيح است ليكن مرتكب حرام شده است؛ و همچنين روي چيزي كه ايستادن و نشستن روي ان حرام است، مانند فرش يا روزنامه اي كه اسم خدا و آيات قرآن برآن نوشته نبايد نماز بخواند، ولي اگر خواند نمازش صحيح است امّا مرتكب حرام شده است.

2- سبحانی: و همچنین روی چیزی که ایستادن و نشستن روی آن حرام است، مثل فرشی که اسم خدا بر آن نوشته شده نباید نماز بخواند.

*****

خوئي، تبريزي 891 تا 894، وحید: مسأله 890 تا 892 «شرط سوم»: بايد در جايي نماز بخواند كه احتمال بدهد نماز را تمام مي كند. و نماز خواندن در جايي كه بواسطه باد و باران و زيادي جمعيت و مانند اينها اطمينان دارد كه نمي تواند نماز را تمام كند صحيح نيست . اگر چه اتفاقاً نماز را تمام كند. اگر در جايي كه ماندن در آن حرام است، مثلاً زير سقفي كه نزديك است خراب شود نماز بخواند، اگر چه معصيت كرده ولي نمازش اشكالي ندارد. .نماز خواندن روي چيزي كه ايستادن و نشستن روي آن حرام است، مثل جايي از فرش كه اسم خدا بر ان نوشته شده بنابراحتياط صحيح نيست. *

. وحید: باطل است…

. وحید: نمازش صحیح است…

*وحید:   نماز خواندن روی چیزی که ایستادن و نشستن روی آن ملازم با هتک آن است و هتک آن هم حرام است –مثل جایی از فرش که اسم خدا بر آن نوشته شده- جایز نیست و بنابراحتیاط باطل است.

اراکی: مسأله 877، گلپایگانی، صافی: مسأله 892، نوری: مسأله – شرط سوم: بنابراحتياط واجب بايد(1) در جايي نماز بخواند كه اطمينان داشته باشد نماز را تمام مي كند و در جايي كه بواسطه احتمال باد و باران و زيادي جمعيت و مانند اينها اطمينان ندارد كه بتواند نماز را تمام كند احتياط واجب آن است كه نماز نخواند(2).

شرط چهارم: آن كه در جايي كه ماندن در آن حرام است، مثلاً زير سقفي كه نزديك است خراب شود نماز نخواند.(3)

شرط پنجم: آن كه روي چيزي كه ایستادن و نشستن روي آن حرام است، مثل فرشي كه اسم خدا بر آن نوشته شدن نماز نخواند(4).

(1) گلپايگانی: شرط سوم: آنكه در جايي نماز بخواند كه اطمينان بتمام كردن نماز داشته باشد. بنابراحتياط واجب بايد…

صافي: شرط سوم: آنكه در جايي نماز بخواند كه احتمال بدهد مي تواند در انجا نماز را تمام كند، بنابراحتياط…

(2) صافي: احتياط آن است كه نماز نخواند، هرچند با احتمال امكان تمام كردن نماز، خواندن نماز جايز است ولي با اطمينان  به عدم امكان نماز صحيح نيست…

نوري: شرط سوم: آنكه…

(3) نوري: بايد نماز نخواند واگر بخواند باطل است…

(4) نوري: نبايد نماز بخواند واگر خواند باطل است.

زنجاني: مسأله 892- بنابراحتياط مستحب در جايي نماز بخواند كه اطمينان داشته باشد نماز را تمام مي كند، و در جايي كه بواسطه احتمال باد و باران و زيادي جمعيت و مانند اينها اطمينان ندارد كه بتواند نماز را تمام كند، نماز نخواند؛ ولي اگر علم هم داشته باشد كه نمي تواند نماز را تمام كند، چنانچه قصد قربت داشته باشد و اتفاقاً نماز را تمام كند، نمازش صحيح است.

شرط سوم: آن كه بنابراحتياط در جايي كه ماندن در آن حرام است؛ مثلاً زير سقفي كه نزديك است خراب شود نماز نخواند.

شرط چهارم: آن كه  بنابراحتياط روي چيزي كه ايستادن و نشستن روي آن حرام است، مثل فرشي كه اسم خدا برآن نوشته شده، نماز نخواند.

سیستانی: مسأله 870- شرط سوّم: باید در جایی نماز بخواند که احتمال بدهد نماز را تمام می‏کند ولی اگر در جایی که به واسطه باد و باران و زیادی جمعیت و مانند اینها اطمینان دارد که نمی‌تواند نماز را تمام کند، رجاءً نماز بخواند و چنانچه آن را تمام کند نمازش صحیح است.
سیستانی: مسأله 869- اگر در جایی که ماندن در آن حرام است مثلاً زیر سقفی که نزدیک است خراب شود، نماز بخواند ـ اگرچه معصیت کرده ـ ولی نمازش اشکالی ندارد.
سیستانی: مسأله 870- نماز خواندن روی چیزی که ایستادن و نشستن روی آن حرام است، مثل جایی از فرش که اسم خداوند متعال بر آن نوشته شده، چنانچه مانع از قصد قربت شود صحیح نیست.

امام خامنه ای: رساله آموزشی مسأله ۱۰۸- مکان نمازگزار نباید از جاهایی باشد که توقف در آن حرام است مانند جایی که جان انسان در خطر جدی است همچنین به گونه ای نباشد که ایستادن یا نشستن روی آن حرام است مانند سجاده یا فرشی که نام خدا یا آیات قرآنی به‌گونه‌ای بر آن نقش بسته است که ایستادن روی آن هتک حرمت تلقی می شود.

جوادی آملی: مسأله 926- نماز در مكانی كه بر اثر ازدحام جمعیّت یا وزش باد تند و مانند آن، اطمینانی به حفظ آرامش بدن نیست، اگر به امید آرام بودن بدن شروع شود و تا پایان مانعی پدید نیاید، صحیح است.

جوادی آملی: مسأله 927- نماز در مكانی كه ماندن در آ‌ن حرام است؛ مانند زیر سقف در حال ریزش، مسیر در حال آمدن سیل، روی فرشی كه نام خدا یا آیهٔ قرآن بر آن نوشته شده، باطل نیست، هرچند معصیت است.

مظاهری: مسأله 714- در جایی که به واسطه احتمال باد وباران و زیادی جمعیت و مانند این ها اطمینان ندارد که بتواند نماز را تمام کند اگر شروع کند و به مانعی برنخورد نمازش صحیح است. [و نیز رجوع شود به ذیل مسأله 889]

شرط سوم: (سقف محل نماز کوتاه نباشد)

شرط سوم1: آن كه در جايي كه سقف آن كوتاه است 2 و نمي تواند در آنجا راست بايستد، يا به اندازه اي كوچك است كه جاي ركوع و سجود ندارد، نماز نخواند واگر ناچار شود كه در چنين جايي نماز بخواند بايد به قدري كه ممكن است قيام و ركوع و سجود را بجا اورد.

این مسأله در رساله آيات عظام زنجاني و بهجت نیست.

1- اراكي، گلپايگاني، صافي، نوري: شرط ششم..

سبحانی: شرط سوم: وسعت و گنجایش برای نماز…

2- فاضل: شرط سوم: در جايي نماز بخواند كه بتواند واجبات نماز را انجام دهد . در جايي كه سقف آن كوتاه است…

*****

خوئي، تبريزي، سيستاني، وحید: شرط چهارم: آن كه جاي نمازگزار سقفش به اندازه اي كه نتواند در انجا راست بايستد كوتاه نباشد و همچنين به اندازه اي كه جاي ركوع و سجود نداشته باشد كوچك نباشد. اگر ناچار شود در جايي نماز بخواند كه به طور كلي از ايستادن تمكن ندارد، لازم است نشسته نماز بخواند و اگر از ركوع و سجود تمكّن ندارد، براي آنها با سر اشاره نمايد.

مكارم: مسأله- شرط سوم: توانايي انجام واجبات در آن محلّ.  بايد در جايي نماز بخواند كه بتواند واجبات را انجام دهد؛ پس در جايي كه سقف آن كوتاه است و نمي تواند بايستد يا جاي ركوع و سجود ندارد نماز باطل است.

جوادی آملی: مسأله 928- شرط سوم: مكان نمازگزار باید از لحاظ ارتفاع، طول و عرض به قدری باشد كه بتوان تمام افعال نماز را در آن انجام داد، اگر مساحت مكان نمازگزار در یكی از جهات یادشده، به اندازه‌ای كم باشد كه قیام یا ركوع یا سجود یا نشستن در آن ممكن نباشد، نماز باطل است و در صورت ناچاری، در حدّ امكان باید قیام، ركوع و سجود انجام شود.

مظاهری: مسأله 716- در جایی که سقف آن کوتاه است و نمی توان در آنجا راست ایستاد ، یا به اندازه ای کوچک است که جای رکوع و سجود نیست نمی شود نماز خواند ولی اگر ناچار شود که در چنین جایی نماز بخواند  باید به قدری که ممکن است  قیام و رکوع و سجود را بجا آورد.

(مسأله 884) انسان بايد رعايت ادب را بكند و جلوتر از قبر پيغمبر صلي الله عليه و آله و سلم و امام عليه السلام 1نماز نخواند {و} چنانچه نماز خواندن بي احترامي باشد حرام است ولي نماز باطل نيست2.

این مسأله در رساله آیت الله سبحانی نیست.

1- اراكي: و مساوي آن…

2- اراكي: نماز هم بنابراحتياط واجب باطل است.

*****

خوئي: مسأله 895- بايد جلوتر از قبر پيغمبر صلی الله علیه وآله وسلم و امام عليه السلام در صورتي كه مستلزم هتك باشد نماز نخواند و الا عيبي ندارد.

گلپايگاني، صافي: شرط هفتم: آن كه مساوي يا جلوتر از قبر پيغمبر صلی الله علیه وآله وسلم و ائمه عليهم السلام نماز نخواند.

گلپايگاني، صافي: مسأله 898- بنابراحتياط واجب بايد جلوتر يا مساوي با  قبر پيغمبر صلي الله عليه و آله و سلم و امام عليه السلام نماز نخواند.

تبريزي: مسأله 895- جلوتر از قبر پيغمبر صلی الله علیه وآله وسلم و امام عليه السلام نماز بخواند عيبي ندارد.

فاضل: مسأله 895- انسان نباید جلوتر از قبر پیغمبرصلی الله علیه وآله وسلم  و امام علیه السلام نماز بخواند و بنابراحتياط مستحب مساوي قبر مطهّر معصوم عليهم السلام نماز نخواند.

امام خامنه ای: رساله آموزشی مسأله ۱۰۹- نمازگزار نباید هنگام نماز جلوتر از قبر پیغمبر (صلی الله علیه وآله وسلم) و امام (عليه السلام) بایستد ولی مساوی قبر اشکال ندارد.

مكارم: مسأْله 810- شايسته است انسان رعايت ادب  كند و جلوتر از قبر پيغمبر صلي الله عليه و آله وسلم و امام عليه السلام نماز نخواند و در صورتي كه نماز خواندن هتك و بي احترامي باشد حرام است و نماز هم اشكال دارد، در غير اين صورت نماز باطل نيست.

بهجت: مسأله 738- نمازخواندن جلوتر يا مساوي قبر پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم و امام عليه السلام در صورتي كه بي ادبي نسبت به آنها نباشد بنابراظهر مكروه است، ولي احتياط مستحبّ اين است كه به طور كلي از اين كار مخصوصا از جلوتر ايستادن اجتناب كند.

زنجاني: شرط پنجم: جلوتر از مراقد معصومین (علیهم السلام) نباشد.

زنجاني: مسأله 895- بايد جلوتر از قبر پيغمبر (صلي الله عليه و آله وسلم) و ائمه معصومين (عليهم السلام) نماز نخواند و چنانچه اين كار مستلزم هتك باشد، حرام نيز مي باشد.

نوري: مسأْله 885- برای رعايت ادب، جلوتر از قبر پيغمبر (صلي الله عليه وآله و سلم)  و امام عليه السلام نماز نخواند و چنانچه نماز خواندن بي احترامي و مستلزم هتك باشد، حرام است و نماز بنابراحتياط واجب صحيح نيست.

سيستاني: مسأله 872- پشت کردن به قبر پیامبر(صلی الله علیه وآله) و ائمه اطهار(علیهم السلام) در صورتی‌‌که بی‌‌احترامی و هتک حرمت به آنان محسوب شود، در نماز و غیر نماز حرام است و امّا چنانچه به دلیل فاصله زیاد یا وجود مانع مثل دیوار هتک و توهین محسوب نشود، اشکال ندارد؛ البتّه فاصله شدن صندوق شریف و پارچه‌ای که روی آن انداخته‌اند یا ضریح مطهّر، برای برطرف شدن بی ادبی، کافی نیست؛ ولی در هر دو حال اگر قصد قربت حاصل شود، نماز صحیح است.

وحید: مسأله 894- نماز خواندن جلوتر از قبر پیغمبر صلی الله علیه وآله  و ائمه اطهار علیهم السلام در صورتی که هتک باشد حرام و باطل است، و همچنین در غیر این صورت بنابراحتیاط واجب؛ ولی اگر در نماز چیزی مانند دیوار بین او و قبر مطهّر باشد اشکال ندارد و فاصله شدن صندوق شریف و ضریح و پارچه ای که روی آن افتاده کافی نیست.

جوادی آملی: مسأله 929- اقامهٔ نماز در مكان خاص كه مستلزم معصیت باشد، حرام است؛ ولی نماز باطل نیست؛ مثلاً اگر اقامه نماز جلوتر از قبر پیامبر(صلي الله عليه وآله و سلم)  و امام معصوم (علیه السلام) به فاصله كم، موجب هتک حرمت آن ذوات قدسی شود، حرام است؛ ولی نماز باطل نیست و اقامه نماز در مكان محاذی و همسطح با قبر معصوم حرام نیست.

(مسأله 885) اگر در نماز چيزي مانند ديوار بين او و قبر مطهّر باشد1 كه بي احترامي نشود2 اشكال ندارد3 ولي فاصله شدن صندوق شريف و ضريح و پارچه اي كه روي آن افتاده كافي نيست.

این مسأله در رساله آيات عظام خوئي، تبريزي، سيستاني و مكارم، سبحانی و مظاهری  نیست.

1-  فاضل: بين او و قبر مطهّر معصوم عليهم السلام، حائل باشد…

2- بهجت: كه مساوي يا جلوتر از قبر ايستادن بي احترامي نشود…

3- زنجاني: اگر چيزي مانند ديوار بين او و قبر مطهّر باشد، نماز خواندن اشكال ندارد…

وحید: رجوع کنید به ذیل مسأله 884.

*****

جوادی آملی: مسأله 930- اگر بین نمازگزار و قبر معصوم دیوار و مانند آن حاجبی باشد كه مانع صدق هتک حرمت است، اقامهٔ نماز حرام نیست؛ ولی ضریح یا پرده‌ای كه روی قبر شریف قرار دارد، حاجب نخواهند بود.

امام خامنه ای: رساله آموزشی مسأله ۱۱۰- اگر چیزی مانند دیوار بین نمازگزار و قبر مطهر حائل باشد که ایستادن جلوتر از قبر بی احترامی حساب نشود نماز خواندن اشکال ندارد ولی فاصله شدن صندوقی که روی قبر شریف است و ضریح و پارچه ای که روی آن افتاده است برای صدق حائل کافی نیست.

شرط چهارم: (رطوبت سرایت کننده به بدن و لباس نداشته باشد)

شرط چهارم1: آن كه مكان نمازگزار اگر نجس است به طوري تر نباشد كه رطوبت آن به بدن يا لباس اوبرسد2 ولي جايي كه پيشاني را برآن مي گذارد اگر نجس باشد در صورتي كه خشك هم باشد نماز باطل است3 و احتياط مستحب آن است كه مكان نمازگزار اصلا نجس نباشد.

این مسأله در رساله آيت الله مكارم نیست.

1- سبحانی: شرط چهارم: پاکی از نجاست سرایت کننده …

2- بهجت: مگر اینکه طوری تر باشد که اگر نجاست به بدن یا لباس سرایت کرد نماز را باطل نکند، چنانکه خواهد امد…

سیستانی: در صورتی که از نجاساتی باشد که مبطل نماز است…

زنجاني: شرط ششم: در مکان نمازگزار نجاست سرایت کننده نباشد [و] مکان نمازگزار اگر نجس است به طوری تر نباشد که رطوبت آن به بدن یا لباس او برسد و آن را به نحوی نجس کند که نتواند در آن نماز بخواند…

3- بهجت: [پایان مسأله].

زنجانی: بلی، چنانچه فقط قسمتی از مهر نمازگزار نجس باشد، اگر نجاست آن به بدن نمازگزار سرایت نکند نماز اشکال ندارد و احتیاط مستحب آن است که مکان نمازگزار اصلا نجس نباشد.

*****

فاضل: شرط چهارم « موجب نجاست لباس و بدن نمازگزار نشود»

فاضل مسأله 897- مكان نمازگزار اگر نجس است نبايد بطوري تر باشد كه رطوبت آن به بدن يا لباس او برسد، مگر نجاستي باشد كه در نماز معفوّ است، ولي جايي كه پيشاني را برآن مي گذارد اگر نجس باشد نماز باطل است هر چند نجاست آن مسري نباشد، و اگر مقدار واجب در سجده پاك باشد كافي است و احتياط مستحب آن است كه مكان نمازگزار اصلاً نجس نباشد.

وحید مسأله 895- شرط پنجم: آنکه مکان نمازگزار اگر نجس هست به طوری تر نباشد که نجاستی که موجب بطلان نماز است به بدن یا لباس او برسد ، ولی جایی که پیشانی را برای سجده بر آن می گذارد  باید پاک باشد و اگر نجس باشد  در صورتی که خشک هم باشد نماز باطل است.و احتیاط مستحب ان است که مکان نمازگزار اصلا نجس نباشد.

مظاهری: مسأله 718- مکان نمازگزار اگر نجس است باید طوری تر نباشد که رطوبت آن به بدن یا لباس او برسد ولی جایی که پیشانی را بر آن می گذارد اگر نجس باشد گرچه خشک هم باشد  نماز باطل است ولی اگر مهر پاک را در جایی که نجس است بگذارد و بر آن سجده کند اشکال ندارد  و مستحب است که مکان نمازگزار اصلا نجس نباشد.

جوادی آملی: مسأله 931- شرط چهارم: مكان نمازگزار نباید به نجاستی آلوده باشد كه موجب سرایت به لباس یا بدن وی میشود، به گونه‌ای كه با آن نجاست نمیتوان نماز را اقامه كرد، پس اگر مكان نمازگزار نجس شده بود، ولی خشک است و به بدن یا لباس سرایت نمیكند؛ یا اگر سرایت كند، سبب بطلان نماز نمیشود، مانند نجاست آن به خون كمتر از درهم ـ غیر از خون‌هایی كه ذرّه‌ای از آن‌ها نماز را باطل میكند ـ، یا آلوده شدن دستكش یا جوراب، اقامه نماز در آن مكان اشكال ندارد و به احتیاط مستحب مكان نمازگزار پاک باشد.

جوادی آملی: مسأله 932- شرط چهارم: محل سجدهٔ نماز باید پاک باشد و نجس شدن آن، سبب بطلان نماز است، هرچند نجاست آن به پیشانی نمازگزار نرسد.

امام خامنه ای: رساله آموزشی مسأله ۱۱۱- محل سجده نمازگزار باید پاک باشد ولی اگر مکان نمازگزار به غیر از جایی که پیشانی را بر آن می گذارد نجس باشد چنانچه نجاست آن به بدن یا لباس سرایت نکند اشکال ندارد و نماز صحیح است.

(مسأله 886) بنابراحتياط مستحب بايد زن عقب تر از مرد بايستد و جاي سجده او از جاي ايستادن مرد كمي عقب تر باشد.

*****

گلپايگاني، صافي: مسأله 895- مكروه است زن در نماز جلوتر از مرد يا محاذي با او بايستد و بهتر است طوري بايستد كه جاي سجده او كمي از جاي ايستادن مرد عقب تر باشد.

خوئي، تبريزي: «شرط ششم»: بايد بين مرد و زن در حال نماز اقلاً مقدار يك وجب فاصله باشد و (تبريزي: فرقي نمي كند زن جلوتر بايستد يا مرد و يا مساوي هم بايستند، ولي رعايت فاصله در شهر مكه لازم نيست؛ و نيز در غير مكه) نماز خواندن در فاصله كمتر از ده ذراع مكروه است.

فاضل: شرط پنجم «مرد بر زن مقدم باشد». مسأله – 898- در نماز زن بايد عقب تر از مرد بايستد و بهتر است جاي سجده زن از جاي ايستادن مرد كمي عقب تر باشد، بنابراين اگر زن جلوتر يا مساوي مرد بايستد نماز باطل است. و در اين حكم بين محرم و نامحرم يا زن و شوهر تفاوتي نيست، و همين طور بين نماز واجب و مستحبّ فرق ندارد.

امام خامنه ای: رساله آموزشی مسأله ۱۱۲- بنابر احتیاط واجب باید میان زن و مرد در حال نماز (در غیر مسجدالحرام) حداقل یک وجب فاصله باشد و در این صورت اگر زن و مرد محاذی {برابر، کنار یکدیگر} یکدیگر به ایستند یا زن جلوتر از مرد بایستد نماز هردو صحیح است و فرقی نمی کند که زن و مرد محرم باشند یا نامحرم.

زنجاني: مسأله 897- در غیر مکّۀ مکرّمه اگر زن و مرد در کنار هم نماز بخوانند یا زن جلوتر از مرد نماز بخواند شایسته است که بین آن‌ها کمتر از ده ذراع فاصله نباشد و چون ذراعهای متعارف با یکدیگر تفاوت دارند بزرگ‌ترین ذراع متعارف را در نظر بگیرند، و نماز خواندن در کمتر از این فاصله مکروه است و اگر فاصله از یک وجب کمتر باشد کراهت بیشتری دارد و این مسأله در مسجد الحرام و اطراف نزدیک آن -که محلّ تراکم نمازگزاران است- جاری نیست، بلکه بانوان می‌توانند در کنار مردان بلکه جلوتر از آنان نماز بخوانند و این امر کراهت هم ندارد. در سایر اماکن مکه شایسته است فاصله رعایت شود.

بهجت: مسأله 741- نماز خواندن زن جلوتر از مرد يا مساوي و همدوش با مرد مكروه است بنابراظهر، مگر اين كه بين آن دو، چيزي مانند پرده و مانند آن حائل بشود و يا اينكه  بين آن دو به مقدار حداقل يك وجب و حداكثر ده ذراع كه حدود پنج متر مي شود فاصله باشد، كه در اين صورت كراهت كم و يا برداشته مي شود.

سيستاني: شرط ششم: بايد بنابراحتياط لازم زن عقب تر از مرد بايستد، اقلّاً به مقداري كه جاي سجده او برابر جاي  دو زانوي مرد در حال سجده باشد و در این حکم فرقی بین محرم و نامحرم نیست.

مكارم: شرط چهارم: تقدّم مرد بر زن؛ بايد در نماز، زن عقب تر از مرد بايستد و جاي سجده او از جاي سجده مرد كمي عقب تر باشد والا نماز باطل است؛ در اين حكم، محرم و غير محرم تفاوتي ندارند، ولي اگر ميان مرد و زن ديوار يا پرده و مانند آن باشد يا به اندازه ده ذراع (تقريباً پنج متر) فاصله باشد اشكال ندارد، و در مکانهای شلوغ که اجرای این حکم مشقّت دارد رعایت آن لازم نیست.

وحید: شرط ششم: باید بین مرد و زن در حال نماز حداقل یک وجب فاصله باشد، ولی نمازخواندن در فاصله کمتر از ده ذراع در غیر شهر مکّه، مکروه است.

سبحانی: شرط پنجم: تقدّم مرد بر زن؛ بنابراحتیاط واجب باید زن عقب تر از مرد بایستد و جای سجده او از جای ایستادن مرد کمی عقب تر باشد.

مظاهری: مسأله 719- اگر در نماز زن هم ردیف مرد  یا جلوتر از او باشد اشکال ندارد، گرچه بین آنها فاصله ای نظیر پرده نباشد، ولی مستحب است زن عقب تر از مرد بایستد و جای سجدۀ او از جای ایستادن مرد کمی عقب تر باشد و اگر برابر هم باشند ده ذرع (تقریبا پنج  متر) میان آنها فاصله باشد.

جوادی آملی: مسأله 933- مكروه است كه زن در نماز جلوتر از مرد نمازگزار یا محاذی او باشد. كراهت یادشده در غیر مكّه است. هر گاه زن و مرد با هم نماز را شروع كردند و زن جلو یا محاذی مرد نمازگزار باشد مستحب است هر دو نماز خود را اعاده كنند و اگر یكی بعد از دیگری به گونه‌ای وارد نماز شده كه زن مقدّم یا محاذی باشد، كسی كه نماز او دیرتر شروع شده، احتیاطاً نماز را اعاده نماید.

(مسأله 887) اگر زن برابر مرد يا جلوتر بايستد و با هم  وارد نماز شوند، بهتر آن است كه نماز را دوباره بخوانند.

این مسأله در رساله آیت الله سبحانی نیست.

امام خامنه ای: ۱۱۲ . بهجت، مظاهری، جوادی آملی: رجوع كنيد به ذيل مسأله ۸۸۶.

*****

گلپايگاني، صافي: مسأله 896- اگر زن برابر مرد يا جلوتر بايستد نماز هر دو صحيح است، چه با هم وارد نماز شوند يا به ترتيب؛ بلي ثواب  نماز هر كدام كه بعد مشغول نماز شده اند كمتر است(صافي: ولي بنابراحتياط موكّد، سزاوار است در صورتي كه هر دو با هم وارد نماز شوند هردو، و در صورتي كه به ترتيب وارد شده باشند كسي كه بعد وارد شده، نماز را اعاده نمايد)

خوئي، تبريزي: مسأله 896- اگر زن برابر مرد يا جلوتر در كمتر از يك وجب بايستد و با هم وارد نماز شوند بايد نماز را دوباره بخوانند، ولي اگر يكي زودتر از ديگري به نماز بايستد فقط كسي كه بعد مشغول نماز شده بايد نمازش را دوباره بخواند..

. تبريزي: اگر يكي زودتر از ديگري به نماز بايستد، نماز او بنابرأظهر صحيح است و كسي كه بعد مشغول نماز شده، بايد نمازش را دوباره بخواند.

فاضل 899، مكارم: مسأله 812- اگر زن در كنار مرد يا جلوتر بايستد و با هم وارد نماز شوند نماز هر دو باطل است، امّا اگر يكي قبلاً وارد نماز شده باشد نماز او صحيح و نماز دومي باطل است.

سیستانی: مسأله 873- اگر زن هم ردیف مرد یا جلوتر بایستد و با هم وارد نماز شوند ـ بنا بر احتیاط واجب ـ باید نماز را دوباره بخوانند. و اگر یکی زودتر از دیگری مشغول نماز شود، نماز نفری که دیرتر تکبیرة الاحرام را گفته، بنا بر احتیاط واجب باطل است و نماز نفر اول که زودتر تکبیرة الاحرام را گفته، در صورتی که آنچه در مسأله {888} ذکر شده را انجام دهد صحیح است و گرنه نماز نفر اول هم، بنا بر احتیاط واجب، باطل است امّا اگر این کارها امکان پذیر نیست نماز را ادامه می‌‌دهد و در این صورت، نماز نفر اول صحیح است.

جوادی آملی: مسأله 933-  مكروه است كه زن در نماز جلوتر از مرد نمازگزار يـا محـاذى او باشد. كراهت ياد شده در غير مکّه است. هرگاه زن و مرد با هم نماز را شـروع كردند و زن جلو يا محاذى مرد نمازگزار باشد مستحب است هر دو نمـاز خـود را اعاده كنند و اگر يكى بعد از ديگرى به گونه وارد نماز شد که زن مقدّم یا محاذى باشد، كسىكه نماز او ديرتر شروع شده،احتياطاً نماز را اعاده نماید.

زنجاني: مسأله 898- مسأله- اگر زن برابر مرد يا جلوتر، بدون رعايت فاصله مناسب بايستد و با هم وارد نماز شوند احتياط مستحب آن است كه نماز را دوباره بخوانند و اگر يكي بعد از ديگري به نماز بايستد احتياط مستحب آن است كه دومی نمازش را دوباره بخواند.

وحید: مسأله 896 – اگر زن برابر مرد یا جلوتر، در کمتر از فاصله ای که ذکر شد بایستد و با هم وارد نماز شوند باید نماز را دوباره بخوانند؛ و همچنین است بنابراحتیاط واجب در صورتی که یکی زودتر از دیگری به نماز بایستد.

(مسأله 888) اگر بين مرد و زن، ديوار يا پرده يا چيز ديگري باشد1 نمازشان صحيح است و احتياط مستحب هم در دوباره خواندن نيست.

1- گلپايگاني، صافي: كه يكديگر را نبينند، يا بين آنان اقلّاً ده ذراع كه تقريباً پنج ذرع مي شود فاصله باشد ، چنانچه زن برابر مرد يا جلوتر از او باشد نماز هر دو صحيح است و كراهت هم ندارد؛ و همچنين است اگر مكان يكي از آنان به قدري بلند باشد كه نگويند: زن جلوتر از مرد يا برابر او ايستاده است.

فاضل: كه يكديگر را نبينند يا بين آنها ده ذراع كه تقريباً پنج متر است فاصله باشد نمازشان صحيح است.

زنجاني: كه يكديگر را نبينند يا مكان يكي از انان به قدري بلند باشد كه نگويند زن جلوتر از مرد يا برابر او ايستاده است، نماز هر دو بی تردید  صحيح است.

مكارم، بهجت، مظاهری: رجوع كنيد به ذيل مسأله 886.

*****

خوئي، تبريزي، وحید 897، سیستانی: مسأله 874- اگر بين مرد و زن كه برابر هم ايستاده اند يا زن جلوتر ايستاده و نماز مي خوانند ديوار يا پرده يا چيز ديگري باشد كه يكديگر را نبينند. نماز هر دو صحيح است، اگر چه بين آنها يك وجب هم فاصله نباشد*.

. ‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍سيستاني: يا آنكه فاصله بيش از ده ذراع {تقریباً چهار متر و نیم} باشد نماز هر دو صحیح است.

*وحید: نماز هر دو اشکال ندارد اگر چه بین انها کمتر از فاصله ای که قبلا ذکر شد باشد.

سبحانی: مسأله 742- اگر بین مرد و زن دیوار یا پرده یا چیز دیگری یا تقریبا چهار متر و نیم فاصله باشد نمازشان صحیح است.

جوادی آملی: مسأله 934- كراهت تقدّم یا محاذات مكان زن نمازگزار نسبت به مكان مرد نمازگزار، اختصاصی به نامحرم ندارد. در صورت وجود حاجب، مانند دیوار یا پرده یا فاصله، نه كراهت دارد و نه احتیاط مستحب در اعاده نماز است. این حكم برای نافله مانند فریضه است؛ ولی در حال غفلت یا فراموشی جاری نیست.

مسأله اختصاصي

فاضل: مسأله 901- اگر زن در طبقه دوم نماز بخواند، گرچه جلوتر يا مساوي مرد باشد نمازش صحيح است حتّي اگر ارتفاع، كمتر از ده ذراع يعني كمتر از پنج متر باشد.

شرط پنجم: (جای پیشانی از جای زانوها بیش از اندازه بلندتر نباشد)

شرط پنجم۱: آنكه جاي پيشاني نمازگزار از جاي زانوهاي او۲ بيش از چهار انگشت بسته پست تر يا بلندتر  نباشد۳ و احتياط واجب ان است كه از سر انگشتان پا هم بيشتر از اين پست و بلندتر نباشد.

این مسأله در رساله آيت الله بهجت نیست.

۱- اراكي، نوري: شرط هشتم:…

گلپايگاني، صافي: شرط نهم:…

خوئي،  تبريزي، سيستاني: شرط هفتم:…

۲- خوئي: از جاي سر انگشتان پاي او…

اراكي: از جاي قدمهاي او…

گلپايگاني، تبريزي، سيستاني، صافي: از جاي زانوها و سر انگشتان پاي او…

۳- اراكي: [پایان مسأله]

خوئي، گلپايگاني، سيستاني، صافي، تبريزي: و تفصيل اين مسأله در احكام سجده گفته مي شود.

*****

فاضل: شرط ششم: مسطّح بودن مكان نمازگزار: جاي پيشاني نمازگزار از جاي زانوها  و سر انگشتان پاي او نبايد ببيش از چهار انگشت بسته پست تر يا بلندتر باشد.

امام خامنه ای: رساله آموزشی مسأله ۱۱۳- لازم است که جای پیشانی نمازگزار از جای زانو ها و سر انگشتان پای او بیش از چهار انگشت بسته بالاتر یا پایین تر نباشد.

مكارم: شرط پنجم- بلندتر نبودن محلّ پيشاني از جاي ايستادن: بايد محلّ پيشاني نمازگزار از جاي ايستادن او به اندازه اي بلند نباشد كه از صورت سجده بيرون رود و احتياط واجب آن است كه بيش از چهار انگشت بسته بلندتر يا پست تر نباشد.

وحید: شرط هفتم: باید جای پیشانی نمازگزار از جای سر انگشتان پای او و بنابراحتیاط واجب از جای زانوها ی او، بیش از چهار انگشت بسته پست تر یا بلندتر نباشد و تفصیل آن در احکام سجده خواهد آمد.

زنجانی: شرط هفتم: هم‌سطحی جای پیشانی و پاها یعنی جای پیشانی نمازگزار از جای پاهای او، بیش از چهار انگشت بسته پست‌تر یا بلندتر نباشد و تفصیل این مسأله در احکام سجده می‌آید.

سبحانی: شرط ششم: بلندتر نبودن جای پیشانی از محلّ ایستادن : جای پیشانی نمازگزار  از جای زانوها و سر انگشتان پای او، نباید بیش از چهار انگشت بسته پست تر یا بلندتر باشد.

مظاهری: مسأله ۷۱۳- شرط سوم: جای پیشانی نمازگزار از جای زانوها و سر انگشتان پا و دو کف دست او بیش از چهار انگشت بسته پست تر یا بلندتر نباشد، ولی اگر سهوا یا در حال ناچاری یا ندانستن اینکه جای پیشانی او بلندتر یا پست تر است یا ندانستن مسأله باشد اشکال ندارد.

جوادی آملی: مسأله ۹۳۵- لازم است مكان پیشانی نمازگزار در حال سجود با مكان ایستادن او بیش از چهار انگشت بسته اختلاف سطح نداشته باشد؛ اما برای سایر اعضای سجده نسبت به یكدیگر یا نسبت به مكان پیشانی، مادامی که از صورت سجده بیرون نباشد، حدّ خاصی معتبر نیست.

ــــــــــــــ

لزوم یا وجوب بیش از چهار انگشت بسته بالاتر یا پایین تر نبودن جای پیشانی و جای ایستادن نمازگزار.

امام خمینی، نوری: جاي پيشاني نمازگزار از جاي زانوهاي او {و به احتياط واجب از جای سر انگشتان پا}.

خوئي، وحید: جاي پيشاني نمازگزار از جاي سر انگشتان پاي او {وحید: و بنابراحتیاط واجب از جای زانوها ی او}.

اراكي: جاي پيشاني نمازگزار از جاي قدمهاي او.

گلپايگاني، تبريزي، امام خامنه ای، سيستاني، صافي: جاي پيشاني نمازگزار از جاي زانوها و سر انگشتان پاي او.

فاضل: جاي پيشاني نمازگزار از جاي زانوها  و سر انگشتان پاي او.

مكارم: بايد محلّ پيشاني نمازگزار از جاي ايستادن او به اندازه اي بلند نباشد كه از صورت سجده بيرون رود و احتياط واجب آن است كه بيش از چهار انگشت بسته بلندتر يا پست تر نباشد.

زنجانی: جای پیشانی نمازگزار از جای پاهای او.

سبحانی: جای پیشانی نمازگزار  از جای زانوها و سر انگشتان پای او.

مظاهری: جای پیشانی نمازگزار از جای زانوها و سر انگشتان پا و دو کف دست او.

جوادی آملی: لازم است مكان پیشانی نمازگزار در حال سجود با مكان ایستادن او بیش از چهار انگشت بسته اختلاف سطح نداشته باشد؛ اما برای سایر اعضای سجده نسبت به یكدیگر یا نسبت به مكان پیشانی، مادامی که از صورت سجده بیرون نباشد، حدّ خاصی معتبر نیست.

آیةالله بهجت؛ این مسأله را رساله خود نیاورده اند.

مسأله ۸۸۹- بودن مرد و زن نامحرم در جاي خلوت جايز نيست و احتياط در نماز نخواندن در آنجا است، ليكن اگر خواند نمازش باطل نيست.

این مسأله در رساله آیات عظام بهجت و فاضل نیست.

*****

گلپايگاني، صافي: مسأله ۸۹۴- بودن مرد و زن نامحرم در اطاقي كه كسي در انجا نيست و كسي هم نمي تواند وارد شود حرام است و نمازشان هم در آنجا صحيح نيست، ولي اگر يكي از آنان مشغول نماز باشد و ديگري كه با او نامحرم است وارد شود نماز او اشكال ندارد.

خوئي۸۹۸، زنجانی ۸۹۳، وحید، ۸۹۸ نوري: مسأله ۸۹۰- بودن مرد و زن نامحرم در جايي كه كسي در آنجا نيست و كسي هم نمي تواند وارد شود، در صورتي  كه احتمال وقوع در معصيت را بدهند حرام است(۱) و احتياط مستحبّ آن است كه در آنجا نماز نخوانند.

(۱) زنجاني: حرام، بلكه اگر چنين احتمالي را هم ندهد، بنابراحتياط حرام است و در هر حال، نمازشان در آنجا به احتياط  باطل است؛ و اگر مشغول نماز باشد و كسي كه با او نامحرم است وارد شود نيز همين حكم جاري است.

وحید: جایز نیست…

سيستاني: مسأله ۸۷۵-  بودن مرد و زن نامحرم در خلوت، اگر احتمال وقوع در معصیت را بدهند حرام است و احتیاط مستحب آن است که در آنجا نماز نخوانند.

جوادی آملی: مسأله ۹۳۶-  بودن مرد و زن نامحرم در مکانی که هیچ کس نمی تواند وارد شود، در صورت احتمال گناه حرام است و احتیاط مستحب است که در آن مکان نماز اقامه نشود.

تبریزی: مسأله ۸۹۸- بودن مرد و زن نامحرم در جایی که خلوت است و كسي هم نمي تواند وارد شود يا وارد شونده مانع از ابتلاء به معصيت نمي شود در صورتي كه احتمال وقوع در معصيت را بدهند جايز نيست، ولكن اگر انجا نماز بخواند صحيح است.

سبحانی: مسأله ۷۴۴- بودن مرد و زن نامحرم در جای خلوت حرام است و نماز خواندن در آنجا اشکال دارد.

مكارم: مسأله ۸۱۴- بودن مرد و زن نامحرم در جاي خلوت كه ديگري نمي تواند به آنجا وارد شود، اشكال دارد و احتياط واجب ترك آن است و نماز خواندن در آنجا نيز اشكال دارد.

مظاهری: مسأله ۷۱۵- در جایی که ماندن در آن حرام است، مانند مجلسی که در آن معصیت می شود و زیر سقفی که نزدیک است خراب شود  و بودن مرد و زن نامحرم در جایی که کسی آنجا نیست، باید نماز نخواند، ولی اگر خواند باطل نیست.

ــــــــــــــ

بودن زن و مرد نامحرم در مکان خلوتی که کسی هم نتواند داخل شود.

امام خمینی، اراکی، امام خامنه ای: جايز نيست.

گلپايگاني، صافي: حرام است.

خوئي، زنجانی، وحید، نوري: اگر احتمال وقوع در معصيت را بدهند حرام است (وحید: جایز نیست). {زنجاني: بلكه اگر چنين احتمالي را هم ندهد، بنابراحتياط حرام است}.

سيستاني، سبحانی: بودن مرد و زن نامحرم در خلوت، (سیستانی:اگر احتمال وقوع در معصیت را بدهند) حرام است.

جوادی آملی: در صورت احتمال گناه حرام است.

تبریزی: بودن مرد و زن نامحرم در جایی که خلوت است و كسي هم نمي تواند وارد شود يا وارد شونده مانع از ابتلاء به معصيت نمي شود در صورتي كه احتمال وقوع در معصيت را بدهند جايز نيست.

مكارم: اشكال دارد.

مظاهری: در جاهایی ماندن حرام است، مانند: مجلس معصیت و زیر سقفی که نزدیک است خراب شود  و مرد و زن نامحرم در جایی که کسی آنجا نیست.

آیات عظام: بهجت و فاضل؛ این مسأله را رساله خود نیاورده اند.

ــــــــــــــ

نماز زن و مرد نامحرم در مکان خلوتی که کسی نتواند داخل شود.

امام ، اراکی، مظاهری: نمازشان باطل نیست.

گلپايگاني، صافي: نمازشان صحيح نيست.

آیات عظام: خوئي، زنجانی، سيستاني، وحید، جوادی آملی، نوری: احتياط مستحبّ آن است كه در آنجا نماز نخوانند.

زنجاني: نمازشان به احتياط  باطل است.

تبریزی: نمازشان صحيح است.

مكارم، سبحانی: نمازشان اشکال دارد.

آیات عظام: بهجت و فاضل؛ این مسأله را رساله خود نیاورده اند.

مسأله ۸۹۰- نماز خواندن در جايي كه تار و مانند ان استعمال مي كنند۱ باطل نيست۲ ولي گوش دادن به آنها حرام است.

این مسأله در رساله آيات عظام اراكي، فاضل و بهجت نیست.

۱- سبحانی: نماز خواندن در جایی  که موسیقی می نوازند…

۲- گلپايگاني، صافي: باطل است.[پايان مسأله]

مظاهری: رجوع کنید به ذیل مسأله ۸۸۹.

*****

خوئي، تبريزي، وحید ۸۹۹: سیستانی: مسأله ۸۷۶- نماز خواندن در جايي كه تار مي زنند، يا مانند آن را استعمال مي كنند‍‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌(۱) باطل نيست، اگر چه گوش دادن و استعمال آن معصيت است(۲).

(۱) سيستاني: نماز خواندن در جايي كه غنا مي خوانند يا موسيقي حرام مي نوازند…

(۲) وحید: باطل نیست، ولی گوش دادن به آن حرام است؛ و هم چنین است بودن در آنجا مگر برای کسی که بودنش برای  جلوگیری از آن عمل باشد.

مكارم: مسأله ۸۱۴- نماز خواندن در محلّي كه مجلس گناه است، مثلاً در آنجا شراب مي نوشند، قمار مي زنند، یا غيبت مي كنند، اشكال دارد.

زنجاني: مسأله ۸۹۴- ماندن در مجالس لهو و لعب که در آن، به گونه‌ای که به‌طور معمول، طرب انگیز است، آوازه‌خوانی می‌کنند یا تار و مانند آن استعمال می‌کنند، چنانچه تأیید معصیت و گناه محسوب شود، حرام و نماز خواندن در آنجا بنابر احتیاط باطل است.

جوادی آملی: مسأله ۹۳۷- مكانی كه مهیّای كارهای حرام ـ مانند قمار، شرب خمر، آهنگ‌های لهو و لعب، معـاملات ربوی محض و… ـ است و بودن در آن، ابتلا یا امضای آن‌ها را در بردارد، حرام است؛ ولی نماز در آ‌ن مكان باطل نیست، هرچند احتیاط مستحب، ترک نماز در آن است.

ــــــــــــــ

حکم نماز در مجلس گناه.

آیات عظام: امام خمینی، خوئي، تبريزي، امام خامنه ای، وحید، سیستانی، سبحانی، مظاهری، نوری: نماز باطل نیست، ، اگر چه ماندن معصيت و حرام است.

آیات عظام: گلپايگاني، صافي: نماز باطل است.

مكارم: نماز در آنجا، اشكال دارد.

زنجاني: نماز در آنجا بنابر احتیاط باطل است.

جوادی آملی: بودن در آنجا حرام است؛ ولی نماز باطل نیست، هرچند احتیاط مستحب، در ترک نماز است.

آیات عظام: اراکی، بهجت و فاضل؛ این مسأله را رساله خود نیاورده اند.

مسأله ۸۹۱- در خانه كعبه و بر بام آن نماز واجب خواندن مكروه است ولي در حال ناچاري مانع ندارد.

این مسأله در رساله آیت الله بهجت نیست.

*****

اراکی: ۸۸۵، گلپايگاني، صافي: مسأله ۹۰۰، سیستانی: ۸۷۷، فاضل: ۸۹۲- احتياط واجب آن است كه در  خانه كعبه و بر بام ان نماز واجب را نخوانند(۱) ولي در حال ناچاري اشكال ندارد(۲).

(۱) سيستاني: در حال اختيار نماز واجب را نخوانند…

(۲) اراكي، فاضل: مانع ندارد.

خوئي، تبريزي: مسأله ۹۰۰- احتياط واجب آن است كه بر بام خانه كعبه در حال اختيار نماز واجب نخوانند، ولي در حال ناچاري اشكال ندارد و ظاهر اين است كه نماز در خانه كعبه در حال اختيار نيز جايز است.

زنجاني:  مسأله ۹۰۰- احتیاط مستحب آن است که بر بام خانۀ کعبه در حال اختیار نماز واجب یا مستحب نخوانند؛ ولی در حال ناچاری بی‌تردید مانعی ندارد. خواندن نماز واجب در خانۀ کعبه در حال اختیار مکروه، و احتیاط استحبابی در ترک آن است. و خواندن نماز مستحب در خانۀ کعبه اشکال ندارد، بلکه مستحب است در داخل خانه، مقابل هر رکنی دو رکعت نماز بخوانند.

مكارم: مسأله ۸۱۵- احتياط واجب آن است كه نماز واجب را در خانه كعبه نخوانند، ولي نماز مستحبّ اشكال ندارد، بلكه مستحبّ است  در داخل  خانه كعبه در مقابل هر زاويه اي دو ركعت نماز بخوانند، ولي نماز بر پشت بام كعبه –خواه واجب يا مستحبّ- اشكال دارد.

وحید: مسأله ۹۰۰- خواندن نماز واجب در حال اختیاربر بام خانه کعبه جایز نیست و احتیاط مستحب آن است که در داخل خانه هم نخواند، ولی در حال ناچاری اشکال ندارد.

سبحانی: مسأله ۷۴۶- احتیاط لازم آن است در خانه کعبه و بربام ان نماز واجب نخوانند.

مظاهری: مسأله ۷۲۰- خواندن نماز واجب در کعبه و بر بام آن اشکال ندارد، گرچه مکروه است؛ ولی خواندن نماز مستحب در کعبه و بر بام آن مکروه هم نیست، بلکه مستحب است داخل کعبه مقابل هر رکنی دو رکعت نماز بخواند.

جوادی آملی: مسأله ۹۳۸- اقامه نماز واجب در درون كعبه و بر بام آن، مكروه است و در حال ناچاری منعی ندارد.

مسأله ۸۹۲- خواندن نماز مستحب در خانه كعبه و بر بام آن اشكال ندارد۱، بلكه مستحب است در داخل خانه مقابل هر ركني دو ركعت نماز بخوانند.

این مسأله در رساله آيت الله بهجت نیست.

۱-وحید: در خانه کعبه اشکال ندارد…

مكارم، زنجانی، مظاهری : رجوع كنيد به ذيل مسأله ۸۹۱.

*****

سبحانی: مسأله ۷۴۷- خواندن نماز مستحب  در خانه کعبه مستحب است و در داخل خانه مقابل هر رکنی دو رکعت نماز بخوانند.

جوادی آملی: مسأله ۹۳۹- اقامه نماز مستحب در درون كعبه و بر بام آن منعی ندارد. اقامه نماز واجب یا مستحب بر بام كعبه باید به گونه‌ای باشد كه در تمام حالت نماز، مقداری از فضای بام كعبه روبه‌روی نمازگزار باشد.