مکارم: کافر و کسانی که در حکم کافرند.
فاضل: مشرک
مسأله106- كافر يعني كسي كه منكر خدا است، يا براي خدا شريك قرار مي دهد، يا پيغمبري حضرت خاتم الانبياء محمّد بن عبدالله (صلّي الله عليه و آله و سلّم) را قبول ندارد، نجس است1، و همچنين است اگر در يكي از اينها شك داشته باشد. و نيز كسي كه ضروري دين يعني چيزي را كه مثل نماز و روزه مسلمانان2 جزء دين اسلام مي دانند منكر شود چنانچه بداند آن چيز ضروري دين است و انكار آن چيز برگردد به انكار خدا يا توحيد يا نبوّت، نجس مي باشد3 و اگر نداند احتياطاً بايد از او اجتناب كرد، گرچه لازم نيست.
1- اراكي: و نيز بنابر احتياط واجب از كسي كه ضروري دين يعني چيزي را كه مثل نماز و روزه مسلمانان جزء دين اسلام مي دانند منكر شود بايد اجتناب كرد.[پايان مسأله]
گلپايگاني، صافي: و نيز كسي كه يكي از ضروريّات دين مبين اسلام را منكر شود، چنانچه بداند آن چيز ضروري دين است، نجس مي باشد، و اگر نداند احتياطاً بايد از او اجتناب كرد (صافي: و نيز كافر كتابي بنابر قول مشهور نجس است و احتياط واجب رعايت اين قول است).
نوري: مگر اهل كتاب، كه در آخر مسأله ذكر مي شود…
زنجاني: و انكار چه به قلب باشد و چه به زبان، سبب كفر مي گردد و همچنين غُلاة (يعني كساني كه يكي از معصومين عليهم السلام را خدا خوانده يا بگويند خدا در او حلول كرده است) و خوارج و نواصب (يعني كساني که دشمنی اهل بیت علیهم السلام را دین خود قرار دهند) نجس اند؛ ولكن اهل كتاب (يعني يهوديان و مسيحيان) و زردشتيان بنابراحتياط نجس می باشند. و كسي كه يكي از ضروريات دين مانند نماز و روزه را كه تمام مسلمانان آنها را جزء دين اسلام مي دانند انكار كند، اگر ندانیم انکار وی از روی شبهه است، شرعاً کافر به شمارمی آید.
2- نوري: يعني چيزي را كه مسلمانان…
3- نوري: و اگر ضروري دين بودن آن را نداند، بطوري كه انكار آن به انکار خدا يا توحيد يا نبوّت برنگردد، بهتر آن است كه از او اجتناب كنند. كفاري كه مانند يهود و نصاري اهل كتاب مي باشند، ذاتاً پاك مي باشند و تا هنگامي كه علم به ملاقات بدن آنها با يكي از نجاسات -كه ذكر شد و مي شود- حاصل نشده است، اجتناب لازم نيست.
*****
خوئي: م ۱۰۷- كافر يعني كسي كه: منكر خدا يا معاد است، يا براي خدا شريك قرار مي دهد. و همچنين غلاة (يعني آنهايي كه يكي از ائمّه عليهم السلام را خدا خوانده يا بگويند خدا در او حلول كرده است) و خوارج و نواصب (يعني آنهايي كه به ائمّه عليهم السلام اظهار دشمني مي نمايند) نجسند. و همچنين است كسي كه نبوّت يا يكي از ضروريات دين يعني چيزي را كه مثل نماز و روزه، مسلمانان جزء دين اسلام مي دانند چنانچه بداند آن چيز ضروري دين است منكر شود. و امّا اهل كتاب (يعني يهود و نصاريٰ) كه پيغمبري حضرت خاتم الانبياء محمد بن عبدالله صلّي الله عليه و آله را قبول ندارند نيز بنا برمشهور نجس مي باشند و اين قول، موافق احتياط است پس اجتناب از آنها نيز لازم است.
خامنه ای رساله آموزشی ص ۵۹:
۱- کسی که منکر وجود خداوند متعال یا منکر معاد باشد یا به هیچ دین آسمانی معتقد نباشد کافر و نجس است.
۲- کافر اهل کتاب محکوم به طهارت است
فاضل: م 110- مشرك، يعني افرادي كه خدايي غير از خداي يگانه را بپرستند (بت پرست)، يا براي خدا شريك قائل باشند و دو يا چند خدا را بپرستند، نجس مي باشند؛ ولي كساني كه وحدت خداي سبحان را قبول دارند و يكي از پيامبران الهي را قبول داشته باشند (يهوديان، مسيحيان، زرتشتيان، صابئيان) پاك مي باشند. و اهل كتاب اگر بواسطه تحريف در دين خود مشرك شده باشند حكم ساير مشركين را دارند و نجس مي باشند، و همچنين كساني كه بي دين بوده و هيچ خدايي را قبول ندارند نجس مي باشند. ناصبي ها نيز كه دشمن ائمه اطهار عليهم السلام هستند نجس مي باشند. خوارج و نيز مسلماناني كه مشرك شده باشند و حضرت علي عليه السلام را خدا بدانند يا يكي از ضروريات دين را انكار كنند به نحوي كه به انكار خدا و رسول خدا برگردد نجس مي باشند.
بهجت: م 110- كسي كه منكر خدا، يا براي خدا شريك قائل است يا پيامبري حضرت خاتم الانبياء محمد بن عبدالله صلّي الله عليه و آله و سلّم را قبول ندارد و همينطور كسي كه ايمان به خدا و پيامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم نداشته باشد كافر و نجس مي باشد. همچنين كسي كه يكي از ضروريّات دين اسلام مثل نماز يا روزه را با علم به اينكه ضروري دين است انكار نمايد، نجس مي باشد و اگر از روي تقصير نداند و انكار نمايد، احتياطاً بايد از او اجتناب كرد.
تبريزي: م ۱۰۷- كافر يعني كسي كه منكر خدا يا نبوّت است و يا معترف به آن نيست و يا براي خدا شريك قرار مي دهد، و همچنين غلاة (یعنی آنهایی که یکی از ائمه علیهم السلام را خدا خوانده یا بگویند خدا در او حلول کرده است) و خوارج و نواصب (يعني آنهايي كه با ائمهٔ اطهار عليهم السلام دشمني مي نمايند) نجسند؛ و امّا اهل كتاب (يعني يهود و نصاريٰ و مجوس) كه پيغمبري حضرت خاتم الانبياء محمّد بن عبدالله صلّي الله عليه و آله و سلّم را قبول ندارند، نيز بنابر مشهور نجس مي باشند و اين قول موافق احتياط است، ولكن بنابر اظهر اين طوايف پاكند. و نيز كسي كه ضروري دين يعني چيزي را كه مثل نماز و روزه ، مسلمانان جزء دين اسلام مي دانند منكر شود، چنانچه بداند آن چيز ضروري دين است نجس مي باشد.
سيستاني: م 103- كسي كه معترف به خدا يا به يگانگي او نباشد و همچنين غُلاة (آنهايي كه يكي از ائمه عليهم السلام را خدا خوانده يا بگويند خدا در او حلول كرده است) و خوارج و نواصب (يعني آنهايي كه به ائمه عليهم السلام اظهار دشمني مي نمايند) بنابراحتیاط واجب نجسند، و همچنين است كسي كه نبوت يا يكي از ضروريات دين مانند نماز و روزه را منكر شود اگر به نحوي باشد كه مستلزم تكذيب پيامبر صلّي الله عليه و آله و سلّم بشود هرچند في الجمله. و اما اهل كتاب (يهود و نصاريٰ و مجوس) محكوم به طهارتند.
وحید: م ۱۰۷ ـ كافر يعنى كسى كه منكر خدا يا رسالت حضرت خاتم الانبياء (صلى الله عليه وآله وسلم) يا معاد است ، يا شاكّ در خدا و رسول است ، يا براى خدا شريك قرار مى دهد يا در وحدانيّت خدا شكّ دارد نجس است ، و همچنين است خوارج ـ يعنى كسانى كه بر امام معصوم (عليه السلام) خروج كنند ـ و غُلات ـ يعنى آنهايى كه قائل به خدايى يكى از ائمه (عليهم السلام)مى باشند يا بگويند خدا در او حلول كرده است ـ و نواصب ـ يعنى كسانى كه دشمن يكى از ائمه (عليهم السلام) يا حضرت فاطمه زهراء (عليها السلام) باشند ـ و كسى كه يكى از ضروريات دين را ـ مثل نماز و روزه ـ با علم به اين كه ضرورى دين است منكر شود، و امّا اهل كتاب ـ يعنى يهود و نصارى ـ اقوى طهارت آنها است هر چند احوط اجتناب است.
مكارم: م 113 – كافر يعني كسي كه خدا يا پيامبر اسلام صلّي الله عليه و آله را قبول ندارد يا براي خدا شريكي قرار ميدهد بنابر احتياط نجس است، هر چند به يكي از اديان آسمان، مانند آئين يهود و نصاريٰ ايمان داشته باشد.
كسي كه ضروري دين اسلام يعني چيزي كه همهٔ مسلمانان جزء دين مي دانند (مانند: اعتقاد به معاد و واجب بودن نماز و روزه و امثال آن) را منكر شود، چنانچه ضروري بودن آن را بداند، كافر است و اگر در ضروري بودن آن شكّ دارد كافر نيست ولي احتياط مستحبّ آن است كه از او اجتناب شود.
مظاهری: م 103 – کافر (کسی که منکر خدا یا معاد است یا برای خدا شریک قرار می دهد یا پیامبری حضرت خاتم الانبیاء محمد بن عبدالله صلی الله علیه و آله را قبول ندارد ، یا دریکی از اینها شک داشته باشد، یا ضروری دین یعنی چیزی را که مثل نمازو روزه، مسلمانان جزو دین اسلام می دانند منکر شود، در صورتی که بداند انکار آن چیز به انکارخدا یا توحید یا نبوت بر می گردد) احکام مسلمانان را ندارد، مثلاً نمی تواند زن مسلمان بگیرد، و نباید در قبرستان مسلمانان دفن شود.[و]اهل کتاب پاک می باشند.
سبحانی: م 89 – فردی که به حدّ تکلیف رسیده ولی معترف به وجود خدا و یا وحدانیت، و یا نبوت پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله یا معاد (روز قیامت) نباشد بنابراحتیاط واجب نجس است و همچنین اگر کسی یکی از احکام ضروری اسلام (مانند وجوب نماز و روزه و حج) را انکار کند و در نظر او ملازم با انکار یکی از امور یاد شده باشد نیز نجس می باشد.
جوادی آملی: م 108- كسی كه منكر خداست، يا برای خدا شريک قرار میدهد، يا پيامبری حضرت خاتم الانبياء محمّد بن عبدالله (صلی الله علیه و آله) را قبول ندارد يا در يكی از اينها ترديد داشته باشد، كافر و نجس است؛ همچنين كسی كه يكی از ضروريّات دين اسلام را (مانند نماز و روزه) با علم به اينكه ضروری دين است، انكار كند و انكار آن، به انكار خدا يا توحيد يا نبوّت بازگردد، نجس است و اگر نداند، به احتياط مستحب بايد از او اجتناب كرد.
مسائل اختصاصي
مكارم: م 114- كساني كه به خدا و پيامبر اسلام صلّي الله عليه و آله و سلّم ايمان دارند، ولي وسوسه هايي براي آنها پيدا مي شود و به مطالعه و تحقيق مي پردازند پاكند و اين وسوسه ها ضرري ندارد.
جوادی آملی: م 109- كسی كه به خدا و رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله) ايمان آورد، اما دچار وسوسه‌هايی میشود و برای رفع آن به مطالعه و تحقيق میپردازد، پاک است و اين وسوسه‌ها به اصل ايمان او ضرری نمیزند.
مسأله 107- تمام بدن كافر1 حتي مو و ناخن و رطوبتهاي او نجس است.
این مسأله دررساله آیت الله مظاهری نیست.
1- نوري: غير اهل كتاب… فاضل: تمام بدن مشرك…
*****
خامنه ای رساله آموزشی ص 54: کافر: کتابی (اهل کتاب) : نجس است به جز اجزای بی روح او. {کافر}غیرکتابی: تمام اجزای وی نجس است.
سیستانی: م 104 – تمام بدن کافر غیر اهل کتاب، حتی مو و ناخن و رطوبت های او – بنابر احتیاط لازم – نجس است. و در مورد مرتد (یعنی کسی که از اسلام خارج شده) حکم دینی که به آن منتقل شده جاری است پس اگر فرد مرتد، کافر کتابی گردد، پاک است و چنانچه کافر غیر کتابی شود، بنابر احتیاط لازم نجس می گردد.
مكارم: م 116 – آنچه دربالا در باره نجس بودن كافر گفته شد تمام اجزاي بدن او حتّي مو و ناخن را شامل شود.
زنجاني: م 108- آنچه در مورد نجاست كافر گفته شد تمام اندام كافر، حتّي مو و ناخن و رطوبتهاي او را شامل مي شود.
جوادی آملی: م 110- همه بدن كافر، حتی مو و ناخن و رطوبت‌های او، نجس است؛ [مگر] اهل کتاب که ذاتاً پاک-اند و اگر بر اثر آلوده شدن به چیزهای نجس، متنجس شوند با تطهیر پاک می¬شوند.
مسأله 108- اگر پدر و مادر و جدّ1 بچّهٔ نابالغ كافر باشند2 آن بچه هم نجس است3 و اگر يكي از اينها مسلمان باشد بچه پاك است4.
1- اراكي، گلپايگاني، خوئي، تبريزي، فاضل، بهجت، صافي،وحید: جدّ و جدّه…
2- نوري: اگر پدر و مادر و جدّ و جدّهٔ بچهٔ نابالغ، كافر غير اهل كتاب باشند…
جوادی آملی: اگر پدر، مادر و جدّ کودک نابالغ كافر باشند، آن کودک هم در صورت تمييز و اظهار كفر نجس است…
فاضل: مشرك باشند…
3- خوئي، تبريزي، وحید: مگر در صورتي كه مميّز و مُظهِر اسلام باشد…
4- وحید: مگر در صورتی که ممیّز و مظهر کفر باشد.
*****
سيستاني: م 105- اگر پدر و مادر و جدّ و جدّه بچّه نابالغ کافر غیر کتابی باشند، آن بچه هم بنابراحتیاط واجب نجس است، مگر در صورتي كه مميّز باشد و اظهار اسلام کند، که در اين صورت پاك است. و اگر از پدر و مادر خود روگرداند و به مسلمانها تمايل داشته باشد، و يا در حال تحقيق و بررسي باشد، حكم به نجاستش مشكل است. و اگر پدر و مادر و جدّ و جدّه، يكي از اينها مسلمان باشد – به تفصيلي كه در مسأله [اختصاصي210، قبل از مسأله 212 متن اصلی] خواهد آمد – بچه پاك است.
زنجاني: م 109- طفل مميّز اگر اظهار كفر كند، كافر و اگر اظهار اسلام كند، مسلمان است. و طفل غير مميّز و طفل ممیّزي كه نه اظهار كفر كرده و نه اظهار اسلام، چنانچه پدر و مادر و نيز جدّ و جدّهٔ نزديك وي كافر باشند، آن بچه هم نجس است و اگر يكي از آنان مسلمان باشد، بچّه پاك است.
مكارم: م 118 – بچه هاي كفّار به حكم آنها هستند، و بچّه هاي مسلمانان حتي بچه اي كه فقط پدرش مسلمان است، پاك است ولی اگر فقط مادرش مسلمان است احتیاط آن است که از او اجتناب کنند.
مظاهری: م 105 – اگر پدر و مادر و جد و جدّۀ بچه نابالغ کافر باشند آن بچه در حکم کافر، و اگریکی از اینها مسلمان باشد در حکم مسلمان است.
سبحانی: م 91 – فرزندان کافر بسان خود او محکوم به نجاست هستند مگر فرزند ممیزی که به اسلام اعتراف کند و فرزندان مسلمان هرچند تنها پدرش مسلمان باشد پاک هستند، ولی اگر تنها مادر مسلمان باشد احتیاط اجتناب است.
مسأله 109- كسي كه معلوم نيست مسلمان است يا نه1 پاك مي باشد2 ولي احكام ديگر مسلمانان را ندارد، مثلاً نمي تواند زن مسلمان بگيرد3 و نبايد در قبرستان مسلمانان دفن شود4.
این مسأله در رساله آیت الله مظاهری نیست.
1- فاضل: اگر چنانچه مسلمان يا كافر بودن آن در گذشته نيز معلوم نباشد…
سيستاني: و نشانه اي هم بر اسلامش نباشد…
جوادی آملی: و سابقه وی هیچ معلوم نباشد…
2- وحید: محکوم به طهارت است …
تبريزي: و جايز است در قبرستان مسلمانان دفن شود و واجب است مثل ساير مسلمانها غسل داد و نماز خواند و دفن كرد.
3- گلپايگاني، صافي: اگر اماره اي بر اسلام او نباشد و در بلاد اسلام هم نباشد، احكام ديگر مسلمانان را ندارد، مثلاً زن مسلمان نمي تواند با او ازدواج كند…
4- سبحانی: مگر اینکه در بلاد اسلامی بمیرد، در این صورت درقبرستان مسلمانان دفن می شود.
*****
خامنه ای: رساله آموزشی ص ۷۳: فردی که نمی‌دانیم مسلمان است یا کافر محکوم به طهارت است و سؤال از دینش واجب نیست.
زنجاني: مسأله ۱۱۰ – كسي كه معلوم نيست مسلمان است يا نه، چنانچه سابقاً كافر بوده، نجس است و چنانچه سابقاً مسلمان بوده پاک است و ساير احكام مسلمان را داراست و چنانچه حالت سابقهٔ او معلوم نباشد، پاك مي باشد ولي احكام ديگر مسلمان را ندارد، مثلاً نمي تواند زن مسلمان بگيرد و نبايد در قبرستان مسلمانان دفن شود، مگر آن كه در سرزمين اسلام باشد كه ظاهراً تمام احكام مسلمان شامل او نیز مي شود.
مكارم: م 117 – كسي كه در جامعهٔ اسلامي زندگي مي كند و از اعتقادات او خبر نداريم، پاك است و جستجو و تفتيش لازم نيست، و نيز در جوامع غير اسلامي چنانچه افرادي باشند كه معلوم نباشد مسلمان هستند يا كافر، پاكند.
مسأله 110- اگر مسلماني1 به يكي از دوازده امام عليهم السلام دشنام دهد، يا با آنان دشمني داشته باشد، نجس است2.
1- بهجت: اگر كسي اعمّ از مسلمان و غير مسلمان…
2- نوري: و همچنين است غلاة، يعني كساني كه يكي از ائمه عليهم السلام را خدا مي خوانند يا مي گويند خدا در او حلول كرده است.
*****
خوئي، تبريزي: م ۱۱۱، سيستاني: م107- شخصي كه به يكي از دوازده امام عليهم السلام از روي دشمني دشنام دهد، (سيستاني: بنابراحتیاط واجب) نجس است.
خامنه ای رساله آموزشی ص ۵۹: کسی که به پیامبر یا یکی از امامان معصوم (علیهم السلام) دشنام دهد و یا در حق آنان غلو نماید و اعتقاد به خدا بودن آنان داشته باشد، نجس است.
تمام پیروان فرقه گمراه بهاییت محکوم به نجاست هستند.
زنجاني: م ۱۱۱ ـ کسی كه به يكي از معصومين (عليهم السلام) دشنام دهد (خواه از روی دشمنی باشد یا نباشد) بنابراحتیاط نجس است.
وحید: م ۱۱۱ ـ شخصى كه به يكى از چهارده معصوم (عليهم السلام) از روى دشمنى دشنام دهد نجس است.
مكارم: م 119 – هر گاه كسي -پناه بر خدا- به خدا يا پيامبر صلّي الله عليه و آله وسلّم يا يكي از ائمّهٔ معصومين عليهم السلام يا فاطمه زهرا عليها السلام دشنام و ناسزا گويد يا عداوت داشته باشد كافر است.
مظاهری: م 104- هرگاه کسی به خدا یا پیامبر یا یکی از ائمه معصومین علیهم السلام یا فاطمه زهرا علیها السلام ناسزا گوید یا با یکی از اینها دشمنی داشته باشد و یا یکی از ائمه علیهم السلام یا غیر آنها را خدا بداند کافر است.
سبحانی: م 93 – اگر مسلمانی یکی از دوازده امام علیهم السلام یا صدیقه طاهره علیها السلام را دشمن بدارد و یا به آنان دشنام دهد که حاکی از دشمنی باطن باشد ، نجس است.
مسائل اختصاصي
خامنه ای رساله آموزشی ص ۵۹: توجه: اهل کتاب ــ یعنی کسانی که به یکی از ادیان الهی اعتقاد دارند و خود را پیرو یکی از انبیای الهی می‌دانند مانند یهودیان، مسیحیان، زرتشتیان،و صابئان[*] ــ محکوم به طهارت می‌باشد.
مسلمانی که از اعتقاد به خداوند یا پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) برگردد و یا یکی از ضروریات دین اسلام را انکار نماید، در صورتی که این انکار او به انکار رسالت یا تکذیب پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) برگردد، مرتدّ و نجس است. ولی صرف ترک نماز و روزه و سایر واجبات شرعی باعث ارتداد مسلمان و کافر شدن و نجاست وی نمی‌گردد، و تا زمانی که ارتداد وی احراز نشده است حکم سایر مسلمانان را دارد.
[*] صابئان کسانی هستند که ادعای پیروی از پیامبر خدا حضرت یحیی (علیه السلام) را دارند و می‌گویند که کتاب او نزد ما موجود است.
امام خامنه ای: رساله آموزشی ص ۷۴:
اشیای مورد استفاده مشترک کفار و مسلمانان از قبیل صندلی‌های ماشین و قطار و مانند آن در صورتی که ندانیم پاک است یا نجس، پاک است.
فاضل: م 116- مرتدّ از لحاظ نجس و پاكي حكم گروهي را دارد كه به دين آنها درآمده است؛ بنابراين اگر مشرك شده باشد نجس، و اگر به دين يهودي و نصراني گرويده باشد محكوم به طهارت است.
مكارم: م 120- كساني كه در حقّ علي عليه السلام و ساير امامان عليهم السلام غلوّ كنند يعني آن بزرگواران را خدا بدانند يا صفات مخصوص خدايي براي آنها قائل باشند كافرند.
مكارم: م 121- كساني كه عقيده به وحدت وجود دارند يعني مي گويند در عالم هستي يك وجود بيش نيست و آن خداست و همهٔ موجودات عين خدا هستند، و كساني كه معتقدند خدا در انسان يا موجود ديگري حلول كرده، و با آن يكي شده، يا خدا را جسم بدانند احتياط واجب اجتناب از آنهاست.
مكارم: م 122- تمام فرقه هاي اسلامي پاكند، مگر آنها كه با ائمّهٔ معصومين عليهم السلام عداوت و دشمني دارند و خوارج و غلاة يعني غلوّ كنندگان در حقّ ائمّه عليهم السلام.
مظاهری: م 94 – اگر مسلمانی کافر شود (زن باشد یا مرد) همسرش بر او حرام و مالش به ورثه مسلمان او منتقل می شود و اگر توبه کند توبه اش قبول است و عبادتش صحیح می باشد و می تواند همسر مسلمان بگیردو یا همسر سابق را به عقد جدید اختیارکند ولی مالش به او بر نمی گردد، و در این مسأله فرقی نیست بین کسی که مسلمان زاده باشد (مرتد فطری) یا نباشد (مرتدّ ملّی) و مرتدّ ،احکام دیگری دارد که در احکام حدود می آید