احكام روزه
نيت
روزه آن است كه انسان براى انجام فرمان خداوند عالم از اذان صبح تا مغرب از نه چيزى كه بعداً گفته مي‌شود خوددارى نمايد.
(مسأله 991) در صحت روزه، نيت با اجزاى سه گانه آن معتبر است:
1- قصد قربت.
2- قصد اخلاص به معناى آن‌كه ريانباشد زيرا ريا حرام است و روزه را باطل مى‌كند.
3- قصد اسمى كه شارع آن را معين نموده است مثلًا قصد روزه قضا يا روزه كفاره يا روزه استيجارى يا قصد روزه نذرى يا روزه قسم يا روزه عيد غدير ومانند اينها، پس اگر كسى چند نوع روزه بر ذمه دارد بايد آن را معين نمايد و چنان‌چه معين نكند از هيچ كدام كفايت نمى‌كند. ولى در روزه ماه رمضان تعيين لازم نيست و چنان‌چه غافل باشد از اين‌كه ماه رمضان است و روزه بگيرد روزه اوصحيح است، بلكه اگر از روى غفلت يا ندانسته در ماه رمضان روزه مثلًا نذرى بگيرد آن روزه از ماه رمضان حساب مى‌شود زيرا از غير آن واقع نمى‌شود، ولى اگر در ماه رمضان روزه ديگرى را عمداً و باتوجه قصد كند آن روزه باطل است و از ماه رمضان حساب نمى‌شود. بنابراين اجزاى سه گانه فوق بايدهمزمان با تمام اجزاء عمل باشد و انگيزه انجام دادن عمل به حساب آيد اگرچه روزه دار تمام يا مقدارى از روز را بخوابد يا آن‌كه از آنچه روزه را باطل مى‌كند غافل باشد.
(مسأله 992) در روزه ماه رمضان و قضاى آن قصد وجوب و استحباب لازم نيست، ولى اگر در روزه قضاى ماه رمضان ذمه مكلف به روزه ديگرى نيز مشغول باشد بايد آن را تعيين نمايد و چنان‌چه تعيين نكند از هيچ كدام مجزى نيست، و اما در اداء واجبات ديگر مانند نماز، قصد آنها لازم نيست مگر آن‌كه بخواهد آن را مانند قضا تعيين نمايد.
(مسأله 993) اگر كسى بخواهد قضاى روزه فرد ديگرى را بگيرد، بايد قصد نيابت كند همانطورى كه در نماز گذشت.
(مسأله 994) دانستن مبطلات روزه به تفصيل لازم نيست و اگر بطور اجمال قصد اجتناب ازمفطرات كند كافى است.
(مسأله 995) در ماه رمضان اگر فرد فعلًا، مكلف به روزه ماه رمضان باشد روزه غير آن، واقع نمى‌شود، ولى اگر فعلًا مكلف به روزه ماه رمضان نباشد مانند مسافر چنان‌چه نذر كند كه در سفر روزه بگيرد بنابر اقرب روزه‌اش صحيح است. بنابراين چنان‌چه وظيفه مكلف گرفتن روزه ماه رمضان باشدولى عمداً قصد روزه ديگرى بكند آن روزه باطل مى‌شود، مگر آن‌كه جاهل يا فراموش كرده باشد كه در اين صورت آن روزه مجزى از ماه رمضان است.
(مسأله 996) قصد اجمالى در روزه ماه رمضان كافى است و اگر قصد روزه مشروع كند وآن روز ازماه رمضان باشد، مجزى است. اگر نيت روزه خود را به مشروع مقيد نكند مجزى نيست، همچنين روزه‌هاى ديگر مانند روزه نذرى وكفاره وقضا كه اگر معين نكند از آن روزه مجزى نيست. چنان‌چه قصدمافى الذمه كند و يكى از آنها بر ذمّه او باشد اين قصد كفايت خواهد كرد و هرگاه بخواهد روزه مستحبى بگيرد در صورتى كه روزه واجب ندارد، بگويد: «فردا را روزه مى‌گيرم قربتاً الى اللَّه» كافى است.
(مسأله 997) وقت نيت روزه ماه رمضان ونذرى كه در روز معين واجب شده تا طلوع فجر است وتأخير آن از فجر صادق جايز نيست، امّا ساير روزه‌هاى واجب مكلف تا زوال، فرصت دارد نيت كند و تأخير آن از زوال جايز نيست، بلكه واجب است كه نيت قبل از زوال باشد. نيت در روزه‌هاى مستحبى تا وقتى كه مقدارى از روز باقى باشد كه بتواند تجديد نيت كند، ادامه دارد، همه اينها درصورتى صحيح است كه مفطرى را انجام ندهد.
(مسأله 998) انسان مى‌تواند شب اول ماه رمضان نيت همه ماه را بنمايد و روزه كفاره ومانند آن نيزظاهراً چنين است. مقصود از نيت اين است كه مكلف انگيزه الهى داشته باشد، بنحوى كه اگر خواب نرود يا غافل نشود اين انگيزه الهى او را از مبطلات روزه باز دارد و تا زمانى كه اين انگيزه در اعماق وجود او هست اگر غافل و خواب نباشد، كفايت مى‌كند و اين انگيزه بايد در تمام روزه‌ها باشد.
(مسأله 999) اگر در ماه رمضان از روى فراموشى يا جهل به حكم يا به موضوع، نيت نكند وقبل ازباطل نمودن روزه متوجه شود، بايد آن روز را به اميد تقرب به خدا وقبولى صيام روزه بگيرد، سپس قضا نمايد.
(مسأله 1000) اگر روزى را كه شك دارد آخر شعبان است يا اول رمضان، به نيت آخر شعبان روزه مستحبى يا قضا يا نذرى بگيرد و در واقع آن روز مشكوك از ماه رمضان باشد، از روزه ماه رمضان كفايت مى‌كند. اگر قبل از ظهر يا بعد از آن معلوم شود كه آن روز، اوّل رمضان است، بايد نيت روزه رمضان نمايد. اگر روز شك را به نيت رمضان روزه بگيرد، روزه باطل است و اگر به نيت مافى الذمه روزه بگيرد صحيح است، اگرچه در تطبيق آن بر اول ماه رمضان و آخر شعبان ترديد داشته باشد. اگرآن روز را بعينه نيت كند به اميد آن‌كه اگر از شعبان است روزه مستحب يا قضا باشد و اگر از رمضان است روزه واجب، در اين صورت روزه نيز صحيح است.
(مسأله 1001) اگر روز شك را به قصد آن‌كه از رمضان است روزه بگيرد روزه او باطل است و اگر روز شك را به اميد ماه رمضان روزه بگيرد، بنابر اقرب صحيح است و اگر در روز شك بخواهد روزه را بخورد ولى پيش از انجام دادن مفطر قبل از ظهر متوجه شود كه روز اول ماه رمضان است، بنابر اظهرتجديد نيت واجب نيست، اگرچه احتياط آن است كه روزه را ادامه دهد و تمام نمايد، سپس آن راقضا كند و چنان‌چه بعد از ظهر متوجه شود، هرچند چيزى نخورده باشد تجديد نيت كافى نيست و واجب است آن روز را مثل روزه داران امساك كرده، و سپس قضا نمايد.
(مسأله 1002) واجب است نيت روزه تا آخر روز استمرار داشته باشد و چنان‌چه ترديد نمايد يافعلًا از نيت خود برگردد، روزه باطل مى‌شود، همچنين اگر نيت كند در آينده روزه‌اش را بهم بزند ياترديد نمايد يا مثلًا نيت نمايد چيزى بخورد و بداند آن چيز روزه را باطل مى‌كند، در هر صورت روزه باطل مى‌شود. منظور از نيت قطع، آن است كه مكلف قصد كند كه از التزام نفسى و خوددارى ازمبطلات روزه، صرف نظر نمايد ونيت كند كارى كه روزه را باطل مى‌كند انجام دهد و منظور از نيت قاطع آن است كه نيت كند چيزى را بخورد و به سوى آن حركت كند. اگر به خاطر شك در صحت روزه‌اش ترديد كند، ظاهراً روزه‌اش صحيح است، اين در روزه واجب معين است، اما در روزه غيرمعين، بنابر اظهر برگشتن (رجوع (به نيت، قبل از زوال كفايت نمى‌كند.
(مسأله 1003) عدول از روزه‌اى به روزه ديگر صحيح نيست چه هر دو واجب يا مستحب يا مختلف باشند، ولى اگر به نيت شعبان روزه بگيرد وبعد معلوم شود كه رمضان است، بايد نيت را تجديد نمايد.