واجبات نماز (سلام)- چهارده مرجع

۹ – سلام

(مسأله1105) بعد از تشهّد ركعت آخر نماز مستحب است در حالي كه نشسته و بدن آرام است بگويد: السلام عليك  ايها النبي و رحمه الله و بركاته1» و بعد از آن بگويد: «السلام عليكم»  و احوط استحبابي آن است كه «و رحمه الله وبركاته» را اضافه نمايد2، يا بگويد: « السلام علينا و علي عباد الله الصالحين»

1- گلپايگاني، فاضل، صافي: و بعد از آن واجب است بگويد: «السلام عليكم و رحمه الله و بركاته» يا بگويد « السلام علينا و علي عباد الله الصالحين» ولي اگر اين سلام را بگويد احتياط واجب آن است كه بعد از آن «السلام عليكم و رحمة الله و بركاته» را هم بگويد (صافي: چنانكه وجوب گفتن «و رحمه الله و بركاته» اضافه بر «السلام عليكم» نيز بنابراحتياط است.)

خوئي، تبريزي: و بعد از آن بگويد: «السلام علينا و علي عباد الله الصالحين» و يا « بگويد:  السلام عليكم» و مستحب است كه به جمله السلام عليكم جمله «ورحمة الله وبركاته»  را اضافه نمايد و هر دو صيغه را بگويد.

وحید: و بعد از آن باید بگوید: «السلام علينا و علي عباد الله الصالحين» ویا بگوید: «السلام عليكم» و مستحب است به جمله السلام علیکم  جمله  «و رحمه الله و برکاته  » را اضافه نماید. و در صورتی که «السلام علينا و علي عباد الله الصالحين» را اول بگوید مستحب است که بعد از آن «السلام علیکم و رحمه الله و برکاته  » را هم بگوید.

سيستاني: و بعد از ان بايد بگويد: «السلام عليكم» و احتياط مستحب آن است كه جمله «ورحمه الله بركاته » را به آن اضافه كند – و ياآن كه بگويد: «السلام علينا و علي عباد الله الصالحين» ولي اگر اين سلام را بگويد، احتياط واجب آن است كه بعد از آن «السلام عليكم» را هم بگويد.

زنجاني: و بعد از آن بايد بگويد: «السلام علينا و علي عباد الله الصالحين» و يا بگويد: «السلام عليكم» و احتياط مستحب  آن است كه به جمله «السلام عليکم» عبارت «و رحمه الله و برکاته  » را اضافه نماید. و به صیغه اول «السلام علینا و علي عباد الله الصالحين»  اکتفا نکند. و مستحب  است هر دو صیغه را بگوید.

سبحانی: و بعد از آن باید بگوید : «السلام علیکم و رحمه الله و برکاته  » یا بگوید: «السلام علينا و علي عباد الله الصالحين».

2- نوري: بنابراحتياط واجب«و رحمه الله وبركاته» را اضافه نمايد…

*****

اراكي: مسأله 1097- بعد از تشهّد ركعت آخر نماز در حالي كه نشسته و بدن آرام است بايد بگويد:  « السلام علیکم و رحمه الله و برکاته  » یا بگوید:  «السلام علينا و علي عباد الله الصالحين». و مقدار واجب سلام يكي از اين دو است و اگر سلام اول را بگويد دومي مستحب است و اضافه كردن «ورحمه الله و بركاته» بعد از «السلام عليكم» واجب نيست گرچه احتياط مستحب است و مستحب است پس از تشهّد و قبل از سلام نماز بگويد: «السلام عليك ايها النبي و رحمه الله و بركاته.»

مكارم: مسأله 990 – در ركعت آخر تمام نمازها بعد از تشهّد واجب است سلام بگويد و سلام داراي سه صيغه است: السلام عليك ايها النبي  و رحمه الله و بركاته» «السلام علينا و علي عباد الله الصالحين» و « السلام عليكم و رحمه الله و بركاته» سلام واجب همان سلام سوم است و مي تواند به آن قناعت كند ولي اكتفا به سلام دوم به تنهايي مشكل است و سلام اول از مستحبات است.

بهجت: مسأله 910- بعد از تشهّد ركعت آخر نماز در حالي كه نشسته و بدن آرام است بايد سلام نماز را بگويد و مستحب است ابتدا بگويد: «السلام عليك ايها النبي و رحمه الله و بركاته» و بعد از آن بايد بگويد: «السلام علينا و علي عبادالله الصالحين» و يا اين كه بگويد: «السلام عليكم» و بنابرأظهر مستحب است بلكه موافق احتياط است كه بعد از آن بگويد: «و رحمه الله و بركاته« و بهتر است كه هر سه سلام را به ترتيبي كه ذكر شد بگويد.

مظاهری: مسأله 885- بعد از تشهّد رکعت آخر نماز واجب است سلام بگوید و سلام دارای سه جمله است: «السلام عليك ايها النبي  و رحمه الله و بركاته» «السلام علينا و علي عباد الله الصالحين» « السلام عليكم» « و رحمه الله و بركاته». و سلام واجب، سلام سوم است که می تواند به آن اکتفا کند.

جوادی آملی: مسأله 1141- پس از تشهّد آخر نماز، درحالیکه نشسته و بدن آرام است، مستحب است بگوید: «السَّلامُ عَلَیْكَ أیُّهَا النَّبيُّ وَ رَحْمَةُ اللهِ وَ بَـرَکاتُهُ» و واجب است بعد از آن بگوید: «السَّلامُ عَلَیْنَا وَعَلیٰ عِبادِ اللهِ الصّالِحینَ» یا بگوید: «السَّلامُ عَلَیْکُمْ وَ رَحمَةُ اللهِ وَ بَر‌َکاتُهُ» و احتیاط واجب است که به اوّلی اکتفا نشود و اکتفا به دومی، صحیح است.

امام خامنه ای: مسأله ۲۹۴- سلام آخرین جزء نماز است که با گفتن آن نماز پایان می یابد. سلام واجب نماز این است که بگوید: “السلام علیکم” و بهتر است اضافه کند “و رحمة الله و برکاته” و یا بگوید: “السلام علینا و علی عباد الله الصالحین”.

امام خامنه ای: مسأله ۲۹۵- مستحب از پیش از دو سلام فوق گفته شود: “السلام علیک ایها النبی و رحمة الله و برکاته”.

مسأله اختصاصی

امام خامنه ای: مسأله ۲۹۶- سلام از واجبات غیر رکنی است بنابراین اگرسهوا اضافه یا ترک شود، نماز باطل نمی شود.

(مسأله 1106) اگر سلام نماز را فراموش كند و موقعي يادش بيايد كه صورت نماز به هم نخورده و كاري هم كه عمدي و سهوي آن نماز را باطل مي كند مثل پشت به قبله كردن انجام نداده بايد سلام را بگويد و نمازش صحيح است.

این مسأله در رساله آیت الله بهجت نیست.

امام خامنه ای: مسأله ۲۹۷-

*****

سبحانی: مسأله 901 – هر گاه سلام نماز را فراموش کند این مسأله سه صورت دارد:

 1- موقعی یادش بیاید که نه صورت نماز به هم خورده و نه کاری که نماز را در هر دو حالت  (عمد و سهو) باطل می کند (مانند پشت به قبله کردن) انجام داده است در این صورت سلام را می گوید و نمازش صحیح است.

2- موقعی یادش بیاید که صورت نماز به هم خورده و پیش از بهم خوردن صورت نماز، چیزی که نماز را در هر دو حالت باطل می کند انجام نداده است . در این صورت سلام را نیز بگوید و نماز او صحیح است.

3- به همین صورت ولی قبل از به هم خوردن صورت نماز ، چیزی که نماز را در هر دو حالت باطل می کند انجام داده باشد ، در این صورت سلام بگوید و دو مرتبه آن نماز را اعاده کند.

مظاهری: مسأله 886- اگر سلام نماز را فراموش کند و موقعی یادش بیاید که صورت نماز به هم نخورده باید سلام را بگوید و نمازش صحیح است و اگر موقعی یادش بیاید که صورت نماز به هم خورده است نمازش صحیح است و لازم نیست سلام را بگوید ولی مستحب است دو سجده سهو بجا آورد.

جوادی آملی: مسأله 1142- ترک عمدی سلام، نماز را باطل میکند و ترک سهوی آن، باعث بطلان نماز نیست. اگر پس از فراموشی آن و پیش از به‌هم‌خوردن صورت نماز و قبل از انجام دادن کاری که عمدی یا سهوی آن نماز را باطل میکند ـ مانند پشت به قبله کردن ـ یادش بیاید، باید سلام را بگوید و نماز او صحیح است و اگر پس از به‌هم‌خوردن صورت نماز، یا بعد از باطل شدن نماز یادش بیاید، فقط دو سجدهٔ سهو دارد.

(مسأله1107) اگر سلام نماز را فراموش كند و موقعي يادش بيايد كه صورت نماز به هم خورده است1، چنانچه پيش از آن كه صورت نماز به هم بخورد كاري كه عمدي و سهوي آن نماز را باطل مي كند، مثل پشت به قبله كردن انجام نداده باشد نمازش صحيح است و اگر پيش از آن كه  صورت نماز به هم بخورد كاري كه عمدي و سهوي آن نماز را باطل مي كند انجام داده باشد2 بنابراحتياط نمازش باطل است گرچه صحيح بودن آن خالي از قوت نيست.

این مسأله در رساله آیات عظام: امام خامنه ای و بهجت نیست.

1- اراكي: و يا كاري كه عمدي و سهوي آن نماز را باطل مي كند-مثل پشت به قبله كردن-  انجام داده باشد بنابراحتياط واجب بايد نماز را دوباره بخواند و اگر پيش از آن كه صورت نماز به هم بخورد يادش بيايد و كاري كه عمدي و سهوي آن نماز را باطل مي كند انجام نداده باشد بايد سلام را بگويد و نمازش صحيح است.

خوئي، تبريزي، سيستاني: يا آنكه كاري كه عمدي و سهوي آن، نماز را باطل مي كند –مثل پشت به قبله كردن- انجام داده باشد، نمازش صحيح است.[پايان مسأله]

2- گلپايگاني، صافي، نوري: نمازش باطل است.

مكارم: احتياط واجب آن است كه نماز را اعاده كند.

سبحانی، مظاهری: رجوع کنید به ذیل مسأله 1106.

*****

فاضل: مسأله 1122- اگر بعد از اين كه كاري انجام دهد كه نماز را باطل مي كند يادش بيايد كه سلام نداده نمازش باطل  است و اگر بعد از مدتي كه صورت نماز به هم خورده يادش بيايد كه سلام نداده در حالي كه هيچ كاري كه مبطل نماز باشد انجام نداده سلام بدهد و نمازش صحيح است و مستحب دو سجده سهو بجا آورد.

وحید: مسأله 1116 – اگر سلام نماز را فراموش کند و موقعی یادش بیاید که کاری که عمدی و سهوی آن نماز را باطل می کند –مثل پشت به قبله کردن_ انجام داده باشد نمازش باطل است. و اگر موقعی یادش بیاید که صورت نماز به هم خورده است ، ولی کاری که عمدی و سهوی آن نماز را باطل می کند انجام نداده است، بنابراحتیاط نمازش باطل است.

جوادی آملی: مسأله 1143- اگر سلام را فراموش کند و پیش از به هم خوردن صورت نماز کاری انجام دهد که نماز را مطلقاً باطل میکند و بعداً یادش بیاید، احتیاط واجب است که نماز را دوباره اقامه کند و سجدهٔ سهو، لازم نیست.

زنجانی: مسأله 1116- اگر سلام نماز را فراموش كند و موقعي يادش بيايد كه بخاطر به هم خوردن صورت نماز، تدارک آن ممکن نیست، نمازش صحیح است، اما اگر كاري كه عمدي و سهوي آن، نماز را باطل مي كند –مثل پشت به قبله كردن- انجام داده باشد، یا مثلاً وضویش باطل شده باید نمازش را دوباره بخواند