کفاره روزه – چهارده مرجع

مسأله 1660- كسي كه كفّاره روزه رمضان بر او واجب است ، بايد يك بنده آزاد كند يا به دستوري كه1 در مسأله بعد گفته مي شود دو ماه روزه بگيرد يا شصت فقير را سير كند يا به هر كدام يك مد- كه تقريباً ده سير است- طعام يعني گندم يا جو و مانند اينها بدهد2 و چنانچه اينها برايش ممكن نباشد3 هر چند مد كه مي تواند به فقرا طعام بدهد و اگر نتواند طعام بدهد بايد استغفار كند، اگر چه مثلاً يك مرتبه بگويد: «استغفرالله» .و احتياط واجب در فرض اخير آن است كه هر وقت بتواند، كفّاره را بدهد4.

1- نوری: باید به دستوری که…

2- بهجت: و دادن پول كافي نيست ولي اگر فقير را در خريد و قبول آن وكيل كند و فقير نيز انجام دهد كافي است.

3- اراكي: مخير است كه هيجده روز روزه بگيرد يا هر چند مد كه مي تواند به فقرا طعام بدهد و اگر نتواند هيجده روز روزه بگيرد يا چند مد طعام بدهد، هر مقدار از اين دو را كه مي تواند عمل كند و اگر آن را هم نتواند انجام دهد بايد استغفار كند، اگر چه مثلاً يك مرتبه بگويد «استغفرالله» و احتياط واجب در فرض اخير آن است كه هر وقت بتواند كفّاره را بدهد.

گلپايگاني: هر مقدار مي تواند صدقه به فقرا بدهد و اگر از دادن صدقه هم عاجز است هيجده روزپي در پي روزه بگيرد و اگر روزه هم نتوانست بگيرد استغفار كند و هر قدر بتواند روزه بگيرد و اگر اصلاً نمي تواند روزه بگيرد اكتفا به استغفار نمايد اگر چه مثلاً يك مرتبه بگويد «استغفرالله» و احتياط واجب آن است كه هروقت بتواند كفّاره را بدهد.

صافي: هر مقدار مي تواند صدقه به فقرا بدهد و استغفار كند و اگر از دادن صدقه هم عاجز باشد اكتفا به استغفار نمايد اگر چه مثلاً يك مرتبه بگويد «استغفرا لله» و احتياط واجب آن است كه هر وقت بتواند كفّاره را بدهد.

فاضل: مخير است بين اين كه هيجده روز روزه بگيرد و يا اين كه هر چند مد كه مي تواند به فقرا اطعام بدهد و اگر نتواند بدهد، بايد استغفار كند اگر چه مثلاً يك مرتبه بگويد: استغفرالله و احتياط واجب آن است كه هر وقت بتواند كفّاره را بدهد.

4- نوري: احتياط واجب آن است كه هر وقت بتواند كفّاره را بدهد.

*****

خوئي، تبريزي: 1669، سیستانی: مسأله 1630- در كفّاره افطار روزه ماه رمضان بايد يك بنده آزاد كند يا به دستوري كه در مسأله بعد گفته مي شود دو ماه روزه بگيرد، يا شصت فقير را سير كند يا به هر كدام يك مد- كه تقريباً ده سير است-. طعام يعني گندم يا جو يا نان و مانند اينها بدهد و چنانچه اينها برايش ممكن نباشد بنابراحتياط واجب بايد به قدر امكان تصدق و استغفار نمايد* و احتياط واجب آن است كه هر وقت بتواند كفّاره را بدهد.

. سیستانی:  یک مد- که تقریبا 750 گرم است-…

*سیستانی: چنانچه این ها برایش ممکن نباشد باید به قدر امکان تصدق دهد و اگر ممکن نیست استغفار نماید…

وحید: مسأله 1668- کفّاره افطار روزه ماه رمضان این است که یک بنده آزاد کند یا به دستوری که در مسأله  بعد می آید دو ماه روزه بگیرد یا شصت فقیر را سیر کند یا به هر کدام یک مد –که تقریبا ده سیر است- طعام یعنی گندم یا آرد یا نان یا خرما و مانند این ها بدهد و چنانچه این ها برایش ممکن نباشد  بنابراحتیاط واجب بین تصّدق  به هر اندازه  که می تواند و استغفار جمع نماید و اگر امکان تصدق نبود استغفار نماید اگرچه یک مرتبه بگوید «استغفرالله» و احتیاط واجب آن است  که هر وقت بتواند کفّاره را بدهد.

امام خامنه ای: مسأله ۸۸۷- کفاره افطار عمدی روزه ی ماه مبارک رمضان در شرع مقدس اسلام یکی از سه مورد زیر است: ۱. آزاد کردن یک برده؛ ۲. گرفتن دو ماه روزه؛ ۳. غذا دادن به شصت فقیر. به جهت اینکه در این دوران برده ای وجود ندارد که بتوان آزاد کرد، مکلف باید یکی از دو کار دیگر را انجام دهد.

امام خامنه ای: مسأله ۸۹۱- غذا دادن به شصت فقیر را می توان به دو صورت انجام داد: ۱. با غذای آماده آنان را سیر کرد. ۲. به هر نفر ۷۵۰ گرم (یک مُد) گندم، آرد، نان، برنج یا سایر مواد غذایی داد.

امام خامنه ای: مسأله ۸۹۳- اگر کسی هیچ یک از سه موردی را که برای کفارة عمد مخیر است، نتواند انجام دهد، باید به هر تعداد فقیر که قادر است، غذا بدهد و احتیاط آن است که استغفار هم بکند و اگر به هیچ وجه قادر بر غذا دادن به فقرا نیست، کافی است که استغفار کند، یعنی با دل و زبان بگوید: اَستَغفِرُ اللهَ (از خداوند بخشایش می طلبم).

امام خامنه ای: مسأله ۸۹۴- کسی که به دلیل عدم توانایی بر روزه و غذا دادن به فقیر وظیفه اش استغفار است، اگر بعدها بتواند روزه بگیرد یا به فقرا غذا دهد، احتیاط مستحب آن است که انجام دهد.

زنجانی: مسأله 1669- کسی که کفارۀ روزۀ ماه رمضان بر او واجب است، باید یک بنده آزاد کند، یا به دستوری که در مسائل بعد گفته می‌شود دو ماه روزه بگیرد، یا به شصت مسکین (یعنی فقیری که بیش از معمول فقرا در مضیقه و فشار معیشتی به سر می‌برد) هر کدام یک مدّ طعام بدهد. و احتیاط مستحب در این است که دو مدّ بدهد و ظاهرا نمی‌تواند به سیر کردن مسکین بدون تملیک کردن مدّ طعام به وی اکتفا کند. و اگر مقدار شصت مدّ برایش ممکن نباشد و از قدرت یافتن بر آن ناامید باشد، هر چند مدّ که می‌تواند، به مساکین طعام بدهد و احتیاط مستحب آن است که هر مقدار که می‌تواند به مسکین طعام دهد، ولی اگر اتفاقا بعداً توانایی یافت باید کفاره را به‌طور کامل بپردازد و اگر مقداری داده، آن را تکمیل کند و به هر حال در تمام موارد کفاره، انسان باید حالت استغفار و پشیمانی داشته باشد.

زنجانی: مسأله 1670- مدّ بنابرمشهور کمی بیش از نه سیر و نیم است ولی ظاهراً بیش از این مقدار است و بنابر نظر برخی از محققان تقریباً 900 گرم است، و باید احتیاط کند و مطابق این قول عمل کند. توضیح بیشتر دربارۀ مدّ (که معادل یک چهارم صاع است) در مسألۀ { 1864 و 1991} خواهد آمد. و در طعام نیز احتیاط مستحب آن است که تنها گندم یا آرد گندم یا نان گندم داده شود، هر چند ظاهراً هر طعامی که بدهد، کافی است.

مکارم: مسأله 1401- کفّاره روزه یکى از سه چیز است: آزاد کردن یک بنده، یا دو ماه روزه گرفتن، یا شصت فقیر را سیر کردن (و اگر به هر کدام یک «مُد» -که تقریباً 750 گرم است- گندم یا جو یا مانند آنها بدهد کافى است). و در زمان ما که بنده آزاد کردن موضوع ندارد در میان دو چیز دیگر مخیّر است و به جاى گندم مى تواند مقدار نانى بدهد که گندم آن به اندازه یک «مُد» است. همچنین پرداخت پول به جای مد کافی نیست مگر اینکه یقین داشته باشد فقیر آن را صرف نان می کند.

مکارم: مسأله 1402- هرگاه هیچ یک از این سه کار ممکن نشود هر مقدار «مُد» که مى تواند به فقرا اطعام کند و اگر نتواند باید 18 روز روزه بگیرد و اگر نتواند هر چند روز که مى تواند به جا آورد و اگر نتواند استغفار کند و همین اندازه که در قلب بگوید: «استغفراللّه» کافى است و واجب نیست بعداً که قدرت پیدا کرد کفّاره را بدهد.

سبحانی: مسأله 1320- کسی که کفّاره روزه رمضان  بر او واجب است باید یک بنده آزاد کند یا به نحوی که در مسأله بعد گفته شد دو ماه روزه بگیرد یا شصت فقیر را سیر کند یا به هر کدام یک مد که تقریبا 750 گرم است طعام یا آرد گندم بدهد یا مقدار نانی که آرد آن به اندازه 750 گرم باشد بدهد و چنانچه این ها برایش ممکن نباشد هر چند مد که می تواند به فقرا بدهد و اگر نتواند طعام بدهد  18 روز روزه بگیرد و اگر نتواند هر چند روز که می تواند بگیرد و اگر نتواند باید استغفار کند اگر چه مثلا یک مرتبه بگوید «استغفرالله» و احتیاط مستحب آن است  که هر وقت بتواند کفّاره را بدهد.

مظاهری: مسأله 1269- کسی که کفّاره روزه رمضان  بر او واجب است باید دو ماه روزه بگیرد یا شصت فقیر را سیر نماید یا به هر کدام  هفتصد و پنجاه گرم طعام یعنی گندم یا جو و مانند این ها یا قیمت آن ها را بدهد و چنانچه این ها برایش ممکن نباشد هر چند مد که می تواند به فقرا طعام بدهد و اگر نتواند طعام بدهد باید استغفار کند و چنانچه دادن کفّاره برای او ممکن شود واجب نیست کفّاره بدهد.

جوادی آملی: مسأله 1771- كفّارهٔ باطل كردن عمدی روزهٔ ماه رمضان، یکی از این سه کار است: 1. دو ماه روزه گرفتن، که 31 روز آن پیاپی باشد. 2. یک بنده آزاد كردن. 3. 60 فقیر را سیر كردن كه به هر فقیر یک چارک (ده سیر) طعامِ غالب آن بلد پرداخت میشود و مستحب است به هریک از 60 فقیر 2 چارک بپردازند. اگر کسی از انجام دادن آن عاجز باشد، باید چیزی صدقه بدهد و استغفار كند.

مسأله اختصاصی

خامنه ای: مسأله ۸۹۲- فقیر کسی است که مخارج سال خود و خانواده اش را ندارد و نمیتواند به دست آورد.

مسأله 1661- كسي كه مي خواهد دو ماه كفّاره روزه رمضان1 را بگيرد، بايد سي و يك روز آن را2 پي در پي بگيرد3 و اگربقيه آن پي در پي نباشد اشكال ندارد.

1- خوئي، سيستاني: كفّاره ماه رمضان…

تبريزي: كفّاره افطار روزه ماه رمضان…

2- خوئي، سيستاني، وحید: بايد يك ماه تمام و يك روز آن را از ماه ديگر…

۳- امام خامنه ای ۸۸۸: باید یک ماه تمام و حداقل یک روز از ماه دوم را پی درپی روزه بگیرد…

مكارم: احتياط واجب آن است كه 31 روز آن پي در پي بجا آورد، ولي در 18 روز – كه در بالا گفته شد- پي در پي بجا آوردن لازم نيست.

سیستانی: باید یک ماه تمام و یک روز از ماه بعد را پی‌درپی بگیرد، و همچنین بقیه ماه بعد را باید بنا بر احتیاط واجب پی‌درپی بیاورد. بله اگر مانعی پیش آید که عرفاً عذر شمرده شود می‌تواند آن روز را نگیرد و با ارتفاع عذر دوباره ادامه دهد.

بهجت: رجوع كنيد به ذيل مسأله 1662.

جوادی آملی: رجوع كنيد به ذيل مسأله 1660.

*****

زنجانی: مسأله 1671- کسی که می‌خواهد به جهت کفارۀ روزۀ ماه رمضان، دو ماه روزه بگیرد، باید یک ماه تمام و یک روز از ماه بعد از آن را پی‌درپی بگیرد و نباید موقعی شروع کند که در بین یک ماه و یک روز، روزی مانند عید قربان باشد که روزۀ آن حرام است یا روزی باشد که روزۀ آن به جهت دیگری واجب است و با روزۀ کفاره قابل تداخل نیست؛ و اگر بقیۀ آن پی‌درپی نباشد اشکال ندارد.

مسأله 1662- كسي كه مي خواهد دو ماه كفّاره روزه رمضان را بگيرد، نبايد موقعي شروع كه در بين سي و يك روز1 روزي باشد كه مانند عيدقربان، روزه آن حرام است2.

اين مسأله در رساله آيات عظام: جوادی آملی و مكارم نيست

1- خوئي، وحید: در بين يك ماه و يك روز…

2- تبريزي: روزه آن صحيح نيست.

سيستاني: نبايد موقعي شروع كند كه مي داند در بين يك ماه و يك روز، روزي باشد كه مانند عيد قربان، روزه آن حرام است يا مانند روزه ماه رمضان روزه آن واجب است.

زنجاني: رجوع كنيد به ذيل مسأله 1661.

*****

بهجت: مسأله 1331- كسي كه مي خواهد دو ماه روزه كفّاره رمضان را بگيرد بايد سي و يك روز آن را پي در پي بگيرد و اگر بقيه آن پي در پي نباشد اشكال ندارد، بنابراين كسي كه مي خواهد سي و يك روز پي در پي روزه بگيرد بايد زماني را انتخاب كند كه در بين اين سي و يك روز، روزي  كه روزه داشتن در آن حرام است ، مثل عيد قربان، وجود نداشته باشد و همچنين روزي نباشد كه روزه آن بر او واجب باشد، مثل اينكه نذر كرده باشد يا ماه مبارك رمضان پيش آيد.

امام خامنه ای: مسأله ۸۸۹- کسی که باید پی در پی روزه بگیرد، اگر در بین آن بدون عذر یک روز روزه نگیرد یا زمانی شروع کند که در بین آن به روزی برخورد کند که مانند عید قربان روزه ی آن حرام است و یا روزی باشد که روزه ی آن واجب است، مثلاً به روزی برسد که نذر کرده آن روز را روزه بگیرد، ایامی را که روزه گرفته، حساب نبوده و باید دوباره از ابتدا روزه بگیرد.

مسأله 1663- كسي كه بايد پي در پي روزه بگيرد، اگر بين آن بدون عذر يك روز روزه نگيرد1 يا وقتي شروع كند كه در بين آن به روزي برسد2 كه روزه آن واجب است. مثلاً به روزي برسد كه نذر كرده آن روز را روزه بگيرد بايد روزه ها را از سر بگيرد.

این مسأله در رساله آیات عظام: جوادی آملی و مظاهری نیست.

1- خوئي، سيستاني، زنجاني، نوري: بايد روزه ها را از سر بگيرد (نوري: و همچنين اگر وقتي شروع كند كه در بين آن به روزي برسد كه روزه آن واجب است، مثلاً به روزي برسد كه نذر كرده آن روز را روزه بگيرد بايد روزه ها را از سر بگيرد، در صورتي كه از اول متوجّه اين موضوع بوده و يا شك داشته باشد).

2- وحید: وقتی شروع کند که بداند در بین آن به روزی می رسد …

بهجت، امام خامنه ای: رجوع كنيد به ذيل مسأله ۱۶۶۶۲.

*****

مكارم: مسأله 1404- در جايي كه بايد پي در پي روزه بگيرد اگر در وسط، يك روز را عمداً روزه نگيرد بايد همه را از نو بجا آورد.

مسأله 1664- اگر در بين روزهايي كه بايد پي در پي روزه بگيرد1 عذري مثل حيض يا نفاس، يا سفري كه در رفتن آن مجبور است2، براي او پيش آيد، بعد از برطرف شدن عذر واجب نيست روزه ها را از سر بگيرد بلكه بقيه را بعد از برطرف شدن عذر بجا مي آورد.

اين مسأله در رساله آيات عظام: بهجت و جوادی آملی نيست

1- زنجانی: عذری؛ مثل حیض، یا نفاس، پیش آید، بعد از برطرف شدن عذر، واجب نیست روزه‌ها را از سر بگیرد، بلکه بقیه را بعد از برطرف شدن عذر، بجا می‌آورد و همچنین است اگر در این فاصله بیمار شود ولی مستحب است که بعد از بهبودی روزه‌ها را از سر بگیرد اما اگر در این فاصله سفری -که از رفتن به آن ناگزیر است- پیش آید، باید روزه‌ها را از سر بگیرد.

2- مكارم: مي تواند بعد از رفع مانع ادامه دهد و لازم نيست از سر بگيرد.

*****

امام خامنه ای: مسأله ۸۹۰- کسیکه میخواهد شصت روز روزه بگیرد، اگر بین آن به واسطه ی عذری؛ مانند بیماری یا حیض، نتواند روزه بگیرد، بعد از برطرف شدن عذر میتواند بقیه ی روزه ها را بگیرد و لازم نیست از ابتدا شروع کند.

مسأله 1665- اگر به چيز حرامي روزه خود را باطل كند، چه آن چيز اصلاً حرام باشد مثل شراب و زنا، يا به جهتي حرام شده باشد، مثل1 نزديكي كردن با عيال خود در حال حيض2، بنابر احتياط3 كفّاره جمع بر او واجب مي شود يعني بايد يك بنده آزاد كند4 و دو ماه روزه بگيرد و شصت فقير را سير كند5 يا به هر كدام يك مد كه تقريباً ده سير است گندم يا جو يا نان و مانند اينها بدهد6. و چنانچه هر سه برايش ممكن نباشد، هر كدام آنها كه ممكن است بايد انجام دهد.

1- گلپايگاني، تبريزي، صافي: مثل خوردن غذای حلالی  كه براي انسان ضرر دارد (صافی: ضرر معتنابهی دارد) و…

خوئي، سيستاني: مثل خوردن غذاي حلالي كه براي انسان ضرركلي دارد و …

2- سبحانی: بنابراحتیاط باید کفّاره جمع بدهد یعنی یک بنده آزاد کند ، شصت روز روزه بگیرد و به شصت فقیر  هر یک 750 گرم آرد گندم بدهد.

3- فاضل، مكارم: بنابراحتياط واجب…

[عبارت «بنابراحتياط» در رساله آيات عظام: اراكي، گلپايگاني و صافي نيست]

4- سيستاني: يك كفّاره كافي است ولي احتياط مستحب آن است كه كفّاره جمع بدهد يعني يك بنده آزاد كند…

5- وحید: یا به هر کدام آنها یک مد طعام بدهد و چنانچه هر سه برایش ممکن نباشد هر کدام آنها که ممکن باشد واجب است انجام دهد و بنابراحتیاط واجب استغفار هم بنماید.

6- سيستاني، بهجت: يك مد گندم يا جو يا نان و مانند اينها بدهد…

فاضل: يك مد طعام بدهد…

*****

مظاهری: مسأله 1273- اگر به چیز حرامی روزه خود را باطل کند اگر آن چیز ذاتا حرام باشد مثل شراب و زنا، کفّاره جمع (گرفتن دو ماه روزه که سی و یک روز آن پی در پی باشد و اطعام شصت فقیر) بر او واجب می شود و چنانچه کفّاره جمع برایش ممکن نباشد هر کدام را که ممکن است باید انجام دهد و اگر ذاتا حرام نباشد بلکه به جهتی حرام شده باشد مثل نزدیکی کردن با عیال خود در حال حیض ، کفّاره جمع ندارد.

جوادی آملی: مسأله 1772- اگر با كار حرام ـ مثل خوردن شراب یا عمل زنا ـ روزه را به‌عمد باطل کند، به احتیاط واجب، كفّارهٔ جمع دارد؛ یعنی هر سه کار یادشده در مسألهٔ قبلی را باید انجام دهد.

امام خامنه ای: مسأله ۸۹۷- اگر کسی با آمیزش جنسی حرام یا خوردنی و نوشیدنی حرام، روزه ی خود را در ماه رمضان باطل کند، یکی از کفارات سه گانه کافی است، هر چند احتیاط مستحب است که هر سه کفاره (آزاد کردن برده، شصت روز روزه، غذا دادن به شصت فقیر) را عمل کند.

زنجانی: مسأله 1674- اگر با جماع حرام یا خوردن و آشامیدن حرام روزۀ خود را باطل کند، چه حرام اصلی باشد مثل شراب و زنا، و یا به جهتی حرام شده باشد، مثل خوردن غذای حلالی که برای انسان ضرری دارد که موجب فساد بدن می‌شود، و نزدیکی کردن با زن خود در حال حیض- کفارۀ جمع بر او واجب می‌شود؛ یعنی باید یک بنده آزاد کند و دو ماه روزه بگیرد و به شصت مسکین هر کدام یک مد طعام بدهد، و چنانچه هر سه برایش ممکن نباشد، هر کدام آن‌ها را که ممکن است باید انجام دهد و اگر با چیز حرام غیر از جماع و خوردن و آشامیدن روزه خود را باطل کند کفارۀ تخییری به تفصیلی که در مسألۀ {1660} گذشت واجب می‌شود و احتیاط مستحب آن است که کفارۀ جمع بدهد.

مسأله 1666- اگر روزه دار دروغي را به خدا و پيغمبر نسبت دهد1، كفّاره جمع كه تفصيل آن در مسأله پيش گفته شد بنابراحتياط بر او واجب مي شود2.

اين مسأله در رساله آيات عظام: بهجت، امام خامنه ای  و جوادی آملی نيست

1- خوئي، تبريزي: عمداً نسبت دهد…

وحید: به خدا وپیغمبر صلی الله وعلیه وآله و ائمّه معصومین علیم السلام عمدا نسبت دهد…

2- اراكي: كفّاره جمع- كه تفصيل آن در مسأله پيش گفته شد- بر او واجب مي شود.

گلپايگاني: اگر چه روزه خود را به چيز حرامي باطل كرده، ولي كفّاره جمع -كه تفصيل آن در مسأله پيش گفته شد -بر او واجب نمي شود.

فاضل: بنابراحتياط واجب يك كفّاره بر او لازم است نه كفّاره جمع.

مكارم: يك كفّاره كافي است و كفّاره جمع لازم نيست.

سبحانی: یک کفّاره بر او واجب است.

صافي: بنابراحتياط كفّاره جمع -كه تفصيل آن در مسأله پيش گفته شد- بر او لازم مي شود.

مظاهری: رجوع کنید به ذیل مساله ۱۶۶۵.

*****

سيستاني: مسأله 1636- اگر روزه دار، عمداً دروغي را به خداوند متعال و پیامبر اکرم (صلي الله عليه و آله و سلم) نسبت دهد، كفّاره ندارد هرچند احتياط مستحب آن است كه كفّاره بدهد.

زنجاني: مسأله 1675- اگر روزه دار عمداً دروغي را به خدا يا پيغمبر صلي الله عليه و آله و سلم يا امام عليهم السلام نسبت دهد احتياط مستحبّ آن است که كفّاره تخييری بپردازد.

مسأله 1667- اگر روزه دار در يك روز ماه رمضان چند مرتبه جماع كند، يك كفّاره بر او واجب است1، ولي اگر جماع او حرام باشد يك كفّاره جمع واجب مي شود2.

اين مسأله در رساله آيات عظام: فاضل، جوادی آملی و بهجت نيست

1- اراكي: براي هر كدام يك كفّاره بر او واجب است و اگر جماع او حرام باشد براي هر مرتبه يك كفّاره جمع واجب مي شود.

گلپايگاني، صافي: بنابراحتياط براي هر دفعه يك كفّاره بر او واجب است، ولي اگر جماع او حرام باشد براي هر دفعه يك كفّاره جمع واجب مي شود.

خوئي: براي هر دفعه يك كفّاره بر او واجب است و ظاهر اين است كه استمناء نيز حكم جماع را دارد.

زنجاني: برای هر دفعه یک کفّاره بر او واجب است و اگر جماع او حرام باشد براي هر دفعه يك كفّاره جمع واجب مي شود و ظاهر این است که استمناء نیز در تکرر کفّاره حکم جماع را دارد.

نوري: بنابراحتياط واجب براي هر دفعه يك كفّاره بر او واجب است و اگر جماع حرام باشد مثل نزديكي با زن خود در حال حيض يا زنا و تعدد پيدا كند براي هر دفعه يك كفّاره جمع واجب مي شود.

تبريزي: بنابراظهر یک  كفّاره بر او واجب است و استمناء نيز حكم جماع را دارد.

2- مكارم: و همچنين اگر در يك روز چند مرتبه كارهاي ديگري كه روزه را باطل مي كند ، انجام دهد.

مظاهری: رجوع کنید به ذیل مساله 1668.

*****

سيستاني: مسأله 1637- اگر در يك روز ماه رمضان، چند مرتبه بخورد يا بياشامد يا نزدیکی يا استمناء كند، براي همه آنها يك كفّاره كافي است.

وحید: مسأله 1675- اگر روزه دار در یک روز  ماه رمضان چند مرتبه جماع یا استمناء کند بنابراحتیاط برای هر دفعه  یک کفّاره بر او واجب است و اگر جماع یا استمناء  او حرام باشد بنابراحتیاط برای هر دفعه یک کفّاره جمع بر او واجب می شود.

امام خامنه ای: مسأله ۸۹۶- اگر روزه دار در یک روز بیش از یک بار کاری که روزه را باطل می کند انجام دهد، فقط یک کفاره بر او واجب می شود، البته اگر با آمیزش جنسی یا استمناء روزه را باطل کند، احتیاط واجب آن است که به عدد دفعات آمیزش جنسی یا استمنا کفاره بدهد.

مسأله 1668- اگر روزه دار دريك ماه رمضان چند مرتبه غير جماع1 كار ديگري كه روزه را باطل مي كند2  انجام دهد، براي همه آنها يك كفّاره كافي است3.

اين مسأله در رساله آيات عظام: بهجت و جوادی آملی نيست

1- خوئي، تبريزي، وحید: و استمناء…

زنجاني: اگر روزه دار در يك روز ماه رمضان چند مرتبه غير جماع و استمناء كار ديگري كه روزه را باطل مي كند و کفاره دارد…

3- فاضل: بنابراحتياط مستحب بايد به همان اندازه كه افطار كرده كفّاره بدهد هر چند يك كفّاره كافي است.

امام خامنه ای، سیستانی، مكارم: رجوع كنيد به ذيل مسأله ۱۶۶۷.

*****

مظاهری: مسأله 1274- اگر روزه دار در یک روزه ماه رمضان چند مرتبه کاری که روزه را باطل می کند انجام دهد  گرچه آن کار جماع باشد برای همه آن ها یک کفّاره کافی است.

مسأله 1669- اگر روزه دار جماع حرام كند1 و بعد با حلال خود جماع نمايد يك كفّاره جمع كافي است2.

اين مسأله در رساله آيات عظام: امام خامنه ای، جوادی آملی، مكارم و بهجت نيست

1- مظاهری: اگر روزه دار زنا کند…

2- اراكي: هم كفّاره جمع واجب مي شود و هم بايد يك بنده آزاد كند و يا دو ماه روزه بگيرد و يا شصت فقير را سير كند.

نوري: يك كفّاره جمع و يك كفّاره غير جمع – كه يكي از سه چيز است – را بايد بجا بياورد.

سبحانی: یک کفّاره جمع بر او واجب است.

فاضل: بنابراحتياط واجب براي هر كدام كفّاره مستقل واجب است.

*****

خوئی، گلپايگاني، تبریزی، صافی: 1678، وحید1677، سیستانی: مسأله 1638- اگر روزه دار غير از جماع. كار ديگري كه روزه را باطل مي كند انجام دهد* و بعد با حلال خود جماع نمايد.بنابراحتياط واجب براي هر كدام يك كفّاره واجب مي شود.

. خوئي، تبريزي، سيستاني، وحید: و استمناء…

* وحید: و بعد با حلال خود جماع یا استمناء نماید، برای آن کار یک کفاره ، و برای جماع یا استمناء بنابراحتیاط کفاره دیگری واجب می شود.

. خوئي: براي هر كدام يك كفّاره واجب مي شود.

. سيستاني: براي هر دو يك كفّاره كافي است.

. تبريزي: براي هر دو يك كفّاره واجب مي شود.

زنجانی: مسأله 1678- اگر روزه دار غير از جماع و استمناء كار ديگري كه روزه را باطل مي كند و کفاره دارد انجام دهد و بعد جماع یا استمناء نمايد براي هر كدام كفّاره واجب مي شود.

مسأله 1670- اگر روزه دار كاري كه حلال است و روزه را باطل مي كند انجام دهد مثلاً آب بياشامد و بعد كار ديگري كه حرام است و روزه را باطل مي كند 1 انجام دهد2 مثلاً غذاي حرامي بخورد، يك كفّاره كافي است3

اين مسأله در رساله آيات عظام: بهجت، امام خامنه ای  و جوادی آملی نيست

1 – فاضل: به جز جماع كه حكم آن گذشت…

2- مكارم: احتياط واجب آن است براي هر كدام يك كفّاره بدهد.

3- نوري: دو ماه روزه بگيرد يا شصت فقير را سير كند كافي است.

*****

گلپايگاني، خوئی، تبریزی، صافي: 1679 وحید، مسأله 1678- اگر روزه دار غير از جماع* كار ديگري كه حلال است و روزه را باطل مي كند* انجام دهد مثلاً آب بياشامد، و بعد كار ديگري كه حرام است و روزه را باطل مي كند غير از جماع انجام دهد*، مثلاً غذاي حرامي بخورد يك كفّاره كافي است..

* خوئي، تبريزي، وحید: و استمناء….

* تبريزي: كار ديگري كه روزه را باطل مي كند…

* خوئي، وحید: بعد كار ديگري كه حرام است و روزه را باطل مي كند غير از جماع و استمناء انجام دهد…

*  تبريزي: بعد كار ديگري كه حرام است و روزه را باطل مي كند انجام دهد…

زنجانی: مسأله 1679- اگر روزه دار غير از جماع و استمناء كار ديگري كه حلال است و روزه را باطل مي كند و کفاره دارد انجام دهد مثلاً آب بیاشامد و بعد کار دیگری که حرام است و روزه را باطل می کند -غیر از جماع و استمناء- انجام دهد مثلاً غذای حرامی بخورد كفّاره افطار به حلال کافی است.

مسأله 1671- اگر روزه دار آروغ بزند و چيزي در دهانش بيايد1، چنانچه عمداً آن را فرو ببرد2، روزه اش باطل است. و بايد قضاي آن را بگيرد و كفّاره هم بر او واجب مي شود3  و اگر خوردن آن چيز حرام باشد، مثلاً موقع آروغ زدن، خون يا غذايي كه از صورت غذا بودن خارج شده، به دهان او بيايد4 و عمداً آن را فرو برد5، بايد قضاي آن روزه را بگيرد و بنابراحتياط، كفّاره جمع هم بر او واجب مي شود6.

اين مسأله در رساله آيات عظام: بهجت، جوادی آملی و مظاهری نيست

1- مكارم: نبايد آن را فرو ببرد، و الا روزه او باطل مي شود و قضا و كفّاره دارد؛ ولي كفّاره جمع لازم نيست.

2- گلپايگاني، صافي: چنانچه آن را فرو ببرد…

3- سبحانی: [پایان مسأله]

سيستاني: بنابراحتياط واجب، روزه اش باطل است و بايد قضاي آن را بگيرد و كفّاره هم بدهد…

4- تبريزي، زنجاني: موقع آروغ زدن، خون به دهان او بيايد…

5- سيستاني: بهتر است كفّاره جمع بدهد.

فاضل: روزه او باطل مي شود و بنابراحتياط، كفّاره جمع هم بر او واجب مي شود.

6- اراكي، گلپايگاني، زنجاني، صافي: بايد قضاي آن روزه را بگيرد و كفّاره جمع هم بر او واجب مي شود.

*****

وحید: مسأله 1679- اگر روزه دار آروغ بزند و چیزی از غذا در دهانش بیاید چنانچه عمدا آن را فرو ببرد روزه اش باطل و بنابراحتیاط واجب  کفّاره هم بدهد و همچنین است اگر آنچه در دهانش بیاید از صورت غذا بودن خارج شود اگر چه در این صورت احتیاط مستحب این است که کفّاره جمع بدهد و اگر به آروغ زدن چیزی که خوردنش حرام است مثل خون به دهان او بیاید و عمدا فرو ببرد روزه اش باطل و باید قضای آن روز را بگیرد و بنابراحتیاط واجب کفّاره جمع بدهد.

امام خامنه ای: مسأله ۸۸۲- اگر چیزی از اندرون روزه دار به دهان برگردد، نباید آن را فرو برد و اگر عمداً فرو برد، قضا و کفاره واجب می شود.

مسأله 1672- اگر نذر كند كه روز معيّني را روزه بگيرد، چنانچه در آن روز عمداً روزه خود را باطل كند1، بايد يك بنده آزاد نمايد يا دو ماه پي در پي روزه بگيرد يا به شصت فقير طعام دهد2.

1-  سبحانی:  کفّاره آن مانند کفّاره ماه  رمضان است یعنی…

زنجاني: باید به گونه ای که در مسأله {2654} گفته می شود كفّاره بدهد.

2- فاضل: يعني كفّاره نذر را بدهد و قضاي آن را هم بگيرد.

بهجت: ولي اگر نذر او مطلق باشد و روزي را براي آن روزه بگيرد مانند روزه مستحبّي مي تواند در آن روز چه پيش از ظهر و چه بعد از ظهر افطار كند و در روز ديگري براي اداي نذرش روزه بگيرد.

خوئي: بايد كفّاره بدهد و كفّاره آن به نحوي است كه در كفّاره حنث نذر بيايد.

وحید: باید کفّاره بدهد و کفّاره مخالفت نذر  کفّاره  مخالفت قسم است که در مسأله [2670] خواهد آمد.

تبريزي: بايد كفّاره بدهد و كفّاره آن به نحوي است كه در مسأله [1660] ذكر شد.

سيستاني: بايد كفّاره بدهد و كفّاره آن در احكام نذر خواهد آمد.

صافي: در كفّاره آن دو قول است، يكي اين است كه يك بنده آزاد نمايد و يا دو ماه پي در پي روزه بگيرد يا به شصت فقير طعام دهد و اين قول در صورت اختيار آزاد كردن بنده يا اطعام شصت فقير مطابق با احتياط است و قول ديگر تخيير بين آزاد كردن يك بنده و طعام دادن به ده فقير يا پوشاندن آنها و اگر هيچيك را نتواند، سه روز پي در پی روزه بگيرد.

مظاهری: باید کفّاره نذر بدهد و کفّاره آن این است که ده فقیر را سیر نماید یا سه روز روزه بگیرد.

*****

مکارم: مسأله 1410- اگر نذر کند روز معینی را برای خدا روزه بگیرد چنانچه عمدا روزه نگیرد یا روزه خود را باطل کند باید کفاره بدهد (و کفاره ان مانند کفاره ماه رمضان است).

امام خامنه ای: مسأله ۸۸۳- اگر کسی نذر کند روز معینی را روزه بگیرد، چنانچه در آن روز عمداً روزه نگیرد یا روزه اش را باطل کند، باید کفاره(*) بدهد.

(*) کفاره نذر عبارت است از: اطعام یا پوشاندن ده فقیر و در صورت عدم توانایی سه روز روزه گرفتن.

جوادی آملی: مسأله 1774- اگر نذر کند در روز معیّنی ـ مثل روز جمعه ـ روزه بگیرد، چنانچه عمدا روزهٔ خود را در آن روز باطل کند، باید كفّارهٔ یمین بپردازد؛ یعنی 10 مسكین را اطعام کند؛ یا 10 مسكین را بپوشاند و یا 1 بنده آزاد كند و در صورتی که هیچ کدام از این سه کار برایش مقدور نباشد، باید 3 روز روزه بگیرد.

مسأله اختصاصی

جوادی آملی: مسأله 1775- اگر معتكف، مرتکب عمل جماع شود، چه در روز باشد یا شب، باید كفاره بدهد و كفّارهٔ آن، یکی از سه چیز است؛ یعنی 1 بنده آزاد كند، یا 2 ماه روزه بگیرد، یا 60 فقیر را سیر کند.

مسأله 1673- اگر به گفته كسي كه مي گويد مغرب شده افطار كند و بعد بفهمد مغرب نبوده است، قضا و كفّاره بر او واجب مي شود، ولي اگر خبر دهنده عادل بوده فقط قضاي آن روز واجب است.

اين مسأله در رساله آيت الله جوادی آملی نيست

*****

خوئي، تبريزي: 1682، وحید 1681، مكارم1411: مسأله- اگر روزه دار به گفته كسي كه مي گويند مغرب شده و اعتماد به گفته او نيست افطار كند. و بعد بفهمد مغرب نبوده است (خوئي، تبريزي: يا شك كند كه مغرب بوده است يا نه) قضا و كفّاره بر او واجب مي شود.

. وحید: اگر روزه دار به گفته کسی که می گوید مغرب شده و قول او شرعا معتبر نیست افطار کند…

گلپايگاني، صافي: 1682، بهجت: 1335، نوري: مسأله 1670- كسي كه مي تواند وقت را تشخيص دهد، اگر به گفته كسي كه مي گويد مغرب شده افطار كند و بعد بفهمد مغرب نبوده است قضا و كفّاره بر او واجب مي شود.

امام خامنه ای: مسأله ۸۸۴- اگر در ماه رمضان به گفته ی کسی که می گوید مغرب شده و اعتمادی به گفتة او نیست، افطار کند، سپس متوجه شود مغرب نبوده، قضا و کفاره بر او واجب می شود.

سيستاني: مسأله 1642- اگر روزه دار به گفته كسي كه مي گويد مغرب شده ولي اطمينان براي او حاصل نشده است افطار كند و بعد بفهمد مغرب نبوده است يا شك كند كه مغرب بوده است يا نه، قضا و كفّاره بر او واجب مي شود و اگر معتقد بوده كه قول او حجت است فقط قضا لازم است.

فاضل: مسأله 1721- اگر انسان صرفاً به گفته كسي كه مي گويد مغرب شده افطار كند و بعد بفهمد مغرب نبوده است قضا و كفّاره بر او واجب است.

زنجاني: مسأله 1682- كسي كه مي تواند وقت را تشخيص دهد اگر به گفته كسي كه مي گويد مغرب شده و او گفته او را مورد اعتماد نمي داند، افطار كند و بعد بفهمد مغرب نبوده است يا شك كند كه مغرب بوده است يا نه، قضا و كفّاره بر او واجب مي شود.

سبحانی: مسأله 1336 – کسی که می تواند وقت را تشخیص دهد اگر به گفته کسی که  گفتارش  قابل اعتماد و اطمنان نباشد و می گوید مغرب شده افطار کند و بعد بفهمد مغرب نبوده  است قضا و کفّاره بر او واجب می شود.

مظاهری: مسأله 1278- کسی که می تواند وقت را تشخیص دهد اگر به گفته کسی که می گوید مغرب شده افطار کند و بعد بفهمد که مغرب نبوده است اگر گفته او حجت بوده است نظیر ثقه و اذان وقت شناس ، قضا و کفّاره ندارد و اگر حجت نبوده  باید قضای آن را بگیرد.ولی کفّاره ندارد.

مسأله 1674- كسي كه عمداً روزه خود را باطل كرده1 اگر بعد از ظهر مسافرت كند، ياپيش از ظهر براي فرار از كفّاره سفر نمايد2، كفّاره از او ساقط نمي شود3 بلكه اگر قبل از ظهر مسافرتي براي او پيش آمد كند4، بنابراحتياط  کفاره بر او واجب است.

1- بهجت: اگر براي فرار از كفّاره به سفربرود اگر چه پيش از ظهر باشد كفّاره از او ساقط نمي شود.

سبحانی: اگر بعد از ظهر  یا پیش از ظهر برای فرار از کفّاره سفر نماید کفّاره  او ساقط نمی شود.

2- اراكي: بلكه اگر قبل از ظهر مسافرتي براي او پيش آمد كند، كفّاره از او ساقط نمي شود.

3- وحید: وهمچنین است –بنابراقوی- اگر مسافرت برای او قبل از ظهر پیشامد  کند.

4- خوئي، سيستاني، تبريزي، مظاهری: نيز كفّاره بر او واجب است.

*****

زنجاني: مسأله 1683-  كسي كه عمداً و بدون عذر روزه خود را باطل كرده، اگر بعد ازظهر مسافرت كند كفّاره از او ساقط نمي شود و همچنين است اگر پيش از ظهر مسافرت كند و از شب در فكر سفر – حتي به نحو ترديد- نباشد، ولي اگر از شب در فكر سفر باشد و پيش از ظهر مسافرت كند، كفّاره بر او واجب نيست، هر چند به جهت فرار از كفّاره سفر نمايد و احتياط مستحب اين است كه در مسافرت پيش از ظهر هم كفّاره بدهد.

امام خامنه ای: مسأله ۸۸۵- کسی که عمداً روزه ی خود را باطل کرده، اگر در آن روز به سفر رود، کفاره ساقط نمی شود .

مكارم: مسأله 1412- هرگاه روزه خود را عمداً باطل کند بعد به مسافرت برود کفاره از او ساقط نمی‌شود.

جوادی آملی: مسأله 1776- اگر كسی عمداً روزهٔ ماه رمضان را افطار كند و سپس به حدّ شرعی سفر کند، چه برای فرار از كفّاره باشد یا نه، قضا و كفّاره بر او واجب است.

مسأله 1675- اگر عمداً روزه خود را باطل كند و بعد عذري مانند حيض يا نفاس يا مرض براي او پيدا شود، كفّاره بر او واجب نيست1.

اين مسأله در رساله آيات عظام بهجت و امام خامنه ای نيست

1- خوئي: احتياط واجب اين است كه كفّاره را بدهد.

اراكي، صافي، وحید: بنابراحتياط كفّاره بر او واجب مي شود.

سبحانی، مظاهری: کفّاره بر او واجب است.

تبريزي: احتياط اين است كه كفّاره را بدهد، و بعيد نيست كه در اين صورت كفّاره واجب نباشد.

سيستاني: احتياط مستحب اين است كه كفّاره را بدهد مخصوصاً اگر به وسيله اي مانند دارو، حيض يا مرضي را بوجود بياورد.

*****

جوادی آملی: مسأله 1777- كسی که روزهٔ ماه رمضان را به‌عمد افطار کند و سپس عذر روزه‌داری مانند بیماری، حیض، جنون، مسافرت و مانند آن برای او پدید آید، كفّارهٔ افطار عمدی ساقط نیست؛ یعنی یکی از سه کار یادشده {در مسأله 1665} بر او واجب است.

مسأله 1676- اگر يقين كند1 كه روز اول ماه رمضان است و عمداً روزه خود را باطل كند و بعد معلوم شود كه آخر شعبان بوده، كفّاره بر او واجب نيست2.

اين مسأله در رساله آيات عظام امام خامنه ای و جوادی آملی نيست

1- وحید: اگر یقین یا اطمینان کند و یا بینه قائم شود…

2- صافي: بنابراحتياط…

مسأله 1677- اگر انسان شك كند كه آخر رمضان است يا اول شوال1 و عمداً روزه خود را باطل كند بعد معلوم شود اول شوال بوده كفّاره بر او واجب نيست.

اين مسأله در رساله آيات عظام امام خامنه ای و جوادی آملی نيست

1- زنجاني: يا يقين كند كه آخر ماه رمضان است….

مسأله 1678- اگر روزه دار در ماه رمضان با زن خود كه روزه دار است جماع كند، چنانچه زن را مجبور كرده باشد1، كفّاره روزه خودش و روزه زن را بايد بدهد2 و اگر زن به جماع راضي بوده، بر هر كدام يك كفّاره واجب مي شود3.

1- تبريزي، وحید: چنانچه زن را بر جماع اكراه كرده باشد…

2- بهجت: ولي اگر در اثناء، زن راضي شود، بنابراحتياط واجب مرد دو كفّاره بدهد و زن يك كفّاره…

سيستاني، وحید: كفّاره روزه خودش و بنابراحتياط، كفّاره روزه زن را بايد بدهد…

زنجاني:  باید علاوه بر كفّاره روزه خودش، كفّاره روزه زن را نيز  بدهد…

سبحانی: اگر زن بر عمل راضی باشد هر کدام باید کفّاره بدهند و اگر مجبور کرده باشد کفّاره روزه خودش و روزه زن را باید بدهد.

3- فاضل: و هر يك بايد كفّاره خودش را بدهد.

مكارم: ولي اگر اکراه به مفطرات ديگر كند گناه كرده، اما كفّاره بر هيچ كدام واجب نيست اما آن كسي كه روزه اش را خورده بايد قضا كند.

*****

جوادی آملی: مسأله 1778- اگر روزه‌دار با همسر خود که روزه دارد در روز ماه رمضان با رضایت او آمیزش كند، قضا و كفّاره بر هردو واجب است و به جهت معصیتی که كرده‌اند، باید تعزیر شوند.

جوادی آملی: مسأله 1779- اگر مرد با اجبار، از زن سلب اختیار كند و با او آمیزش کند و خانم از اول تا آخر راضی به این عمل نباشد، مرد معصیت كرده و علاوه بر قضا باید دو كفّاره بدهد و تعزیر شود، ولی روزهٔ زن باطل نمیشود و كفّاره و تعزیر ندارد.

امام خامنه ای: مسأله ۸۸۶- در آمیزش جنسی روزه ی هر دو نفر باطل است و بر هر دو قضا و کفاره واجب می شود.

مظاهری: مسأله 1284- اگر روزه دار در ماه رمضان زن خود را مجبور به جماع کند  مرد باید دو کفّاره بدهد و بر زن کفّاره واجب نیست حتی اگر زن در بین جماع راضی شود ولی روزه او باطل می شود مگر اینکه به طوری مجبور شده باشد که از خود اختیاری نداشته باشد.

مسأله اختصاصی

جوادی آملی: مسأله 1780 – اگر در حال روزهٔ ماه رمضان، مرد با همسر خود آمیزش كند و خانم ابتدا راضی به این كار باشد، ولی در ادامهٔ عمل ناراضی باشد، مرد و زن هر دو باید كفاره بپردازند و تعزیر شوند و قضا را به‌جا آورند.

مسأله 1679- اگر زني شوهر روزه دار خود را مجبور كند1 كه جماع نمايد2، يا كار ديگري كه روزه را باطل مي كند انجام دهد3، واجب نيست كفّاره روزه شوهر را بدهد.

اين مسأله در رساله آيات عظام: امام خامنه ای، سبحانی و جوادی آملی نيست

1- تبريزي: اكراه كند…

2- خوئي، تبريزي، سيستاني: واجب نيست كفّاره روز شوهر را بدهد.

مكارم: فقط يك كفّاره بر او واجب است و لازم نيست كفّاره شوهر را بدهد.

جوادی آملی: زن معصیت كرده و علاوه بر قضا باید یک كفاره بپردازد.

زنجاني: واجب نيست به خاطر باطل كردن روزه شوهر كفّاره بدهد و بر شوهر او نيز كفّاره، واجب نيست.

3- وحید: اگر زنی شوهر روزه دار خود را بر جماع اکراه نماید …

مظاهری: رجوع کنید به ذیل مسأله 1682.

مسأله 1680- اگر روزه دار در ماه رمضان، با زن خود كه روزه دار است جماع كند1، چنانچه به طوري زن را مجبور كرده باشد كه از خود اختياري نداشته باشد و در بين جماع ، زن راضي شود، بايد مرد دو كفّاره و زن يك كفّاره بدهد2 و اگر با اراده و اختيار عمل را انجام دهد اگر چه مجبورش كرده باشد مرد  بايد كفّاره خودش و زن را بدهد.

اين مسأله در رساله امام خامنه ای نيست

1- سبحانی:  و در بین جماع زن راضی شود باید مرد دو کفّاره و زن یک کفّاره بدهد[پایان مسأله]

2- اراكي: احتياط واجب است كه مرد دو كفّاره و زن يك كفّاره بدهد. [پايان مسأله]

فاضل: چنانچه در ابتدا زن را مجبور كرده باشد ولي در بين جماع زن راضي شود بنابراحتياط واجب بايد مرد دو كفّاره و زن يك كفّاره بدهد.

بهجت، مظاهری: رجوع كنيد به ذيل مسأله 1678.

*****

خوئي، گلپايگاني، تبریزی، زنجانی، صافي: 1689، وحید 1688، سیستانی: مسأله 1649- اگر روزه دار در ماه رمضان زن خود را مجبور به جماع كند (تبريزي: اكراه به جماع كند) و در بين جماع ، زن راضي شود، بنابراحتياط واجب بايد (زنجاني: بنابراحتياط) مرد دو كفّاره و زن يك كفّاره بدهد..

. سيستاني: بر هر كدام يك كفّاره واجب مي شود، و احتياط مستحب آن است كه مرد دو كفّاره بدهد.

جوادی آملی: مسأله 1781- اگر مرد با همسر خود در روزهٔ رمضان آمیزش كند و خانم ابتدا راضی نباشد، ولی در ادامه راضی شود، مرد باید دو كفّاره بپردازد و تعزیر شود و زن باید قضای روزه را بگیرد.

مكارم: مسأله 1417- هرگاه زن در آغاز، مجبور بوده و در اثناء راضي شده احتياط واجب آن است كه مرد دو كفّاره بدهد و بر زن چيزي جز قضا لازم نيست.

مسأله 1681- اگر روزه دار در ماه رمضان با زن روزه دار خود كه خواب است جماع نمايد، يك كفّاره بر او واجب مي شود و روزه زن صحيح است و كفّاره هم بر او واجب نيست.

اين مسأله در رساله آیات عظام: امام خامنه ای، جوادی آملی، بهجت و مکارم نيست.

مسأله 1682- اگر مرد زن خود را مجبور كند كه غير جماع كار ديگري كه روزه را باطل مي كند بجا آورد1، كفّاره زن را نبايد بدهد و بر خود زن هم كفّاره واجب نيست.

اين مسأله در رساله آيات عظام: بهجت، امام خامنه ای و جوادی آملی نيست

1- سبحانی: مثلا آب یا غذا بخورد کفّاره بر هیچکدام واجب نیست.

مكارم: رجوع كنيد به ذيل مسأله 1678.

*****

خوئي، تبريزي، زنجانی: 1691 سيستاني: 1651، وحید1690، مسأله- اگر مرد زن خود را يا زن، شوهر خود را مجبور كند .كه غير از جماع كار ديگري كه روزه را باطل مي كند بجا آورد، بر هيچ كدام از آنها كفّاره واجب نيست*.

. تبريزي: اكراه كند…

*زنجانی: بر هیچ یک از آنها واجب نیست کفّاره دیگری را بپردازد.

مظاهری: مسأله 1283- هر کسی که دیگری را مجبور کند به انجام دادن کاری که روزه را بطل می کند باید کفّاره او را بدهد .

مسأله 1683- كسي كه بواسطه مسافرت يا مرض روزه نمي گيرد، نمي تواند زن روزه دار خود را مجبور به جماع كند1، ولي اگر او را مجبور نمايد بنابراحتياط بايد كفّاره اش را بدهد2.

اين مسأله در رساله امام خامنه ای نيست

1- بهجت: [پايان مسأله]

تبريزي:  اكراه به جماع كند…

2- اراكي، گلپايگاني، فاضل، زنجاني، سيستاني، صافي، نوري: اگر او را مجبور نمايد كفّاره بر مرد نيز واجب نيست.

تبريزي، وحید: اگر او را اكراه نمايد كفّاره بر مرد نيز واجب نيست.

زنجانی: اگر او را مجبور نماید بر مرد هیچ گونه کفّاره ای –نه برای خود نه از جانب زن- واجب نیست.

مكارم: گناه كرده، ولي لازم نيست كفّاره او را هم بدهد.

مظاهری: رجوع کنید به ذیل مسأله 1682.

*****

جوادی آملی: مسأله 1783- اگر در ماه رمضان مرد مسافر باشد، یا با داشتن عذری دیگر، روزه نداشته باشد، نباید همسر روزه‌دار خود را به آمیزش وادار كند؛ ولی اگر مرتكب چنین عملی شد، كفّاره ندارد.

مسأله 1684- انسان نبايد1 در بجا آوردن كفّاره كوتاهي كند2، ولي لازم نيست فوراً آن را انجام دهد.

این مسأله در رساله آیت الله مظاهری نیست.

1- بهجت: اگر كفّاره واجب شود نبايد…

2- سیستانی: به گونه‌ای که سهل‌انگاری در ادای واجب شمرده شود…

*****

زنجاني: مسأله 1693- انسان لازم نيست كفّاره را فورا ادا کند، ولي نبايد آن را به قدري تأخير بيندازد كه بگويند در انجام دستور الهي ، كوتاهي و مسامحه كرده است.

مکارم: مسأله 1419- بجا آوردن کفّاره واجب فوری نیست ولی نباید طوری  باشد که بگویند کوتاهی می کند.

امام خامنه ای: مسأله ۸۹۸- کسی که کفاره بر او واجب شده، لازم نیست آن را فوراً انجام دهد ولی نباید آن را به قدری تأخیر بیندازد که کوتاهی در ادای واجب شمرده شود.

جوادی آملی: مسأله 1784- دادن كفّاره، واجب فوری نیست؛ ولی مكلف نباید به گونه‌ای تأخیر بیندازد كه مایهٔ سستی و بی اعتنایی به امر خدا شود.

مسأله اختصاصی

جوادی آملی: مسأله 1785– اگر كسی برای باطل كردن عمدی روزهٔ ماه رمضانْ كفّاره‌ای به عهده او باشد، دیگری نمیتواند تبرعاً به نیابت از او، از عهدهٔ كفّاره برآید؛ مثلاً به جای او 60 روز روزه بگیرد.

مسأله 1685- اگر كفّاره بر انسان واجب شود و چند سال آن را بجا نياورد، چيزي بر آن اضافه نمي شود.

اين مسأله در رساله آيت الله جوادی آملی نيست

امام خامنه ای: مسأله ۸۹۹- اگر چند سال بگذرد و کفاره واجب را ندهد، چیزی بر آن اضافه نمی شود.

مسأله اختصاصی

امام خامنه ای: مسأله ۹۰۰- در انجام قضای روزه و کفارة آن، ترتیبی وجود ندارد و میتوان هر کدام را بر دیگری مقدم کرد.

مسأله 1686- كسي كه بايد براي كفّاره يك روز شصت فقير را طعام بدهد اگر به شصت فقير دسترسي دارد نبايد1 به هر كدام از آنها بيشتر از يك مد كه تقريباً ده سير است طعام بدهد2، يا يك فقير را بيشتر از يك مرتبه سير نمايد3، ولي  (چنانچه انسان اطمينان داشته باشد كه فقير طعام را به عيالات خود مي دهد يا به آنها مي خوراند4) مي تواند براي هر يك از عيالات فقير اگر چه صغير باشند يك مد به آن فقير بدهد.

اين مسأله در رساله آيت الله بهجت نيست

1- خوئي، تبريزي: نمي تواند…

2- سبحانی: یک مد که تقریبا 750 گرم است طعام بدهد…

3- خوئي، تبريزي: و زيادي را از كفّاره حساب نمايد…

مكارم: كسي كه براي كفّاره روزه ، اطعام شصت فقير را انتخاب كرده بايد به هر كدام، يك مد طعام (تقريباً 750 گرم) بدهد و نمي تواند چند مد را به يك نفر بدهد، مگر اين كه دسترسي به شصت فقير پيدا نكند…

فاضل: ولي چنانچه فقير داراي عائله باشد انسان مي تواند براي هر يك از عيالات فقير او اگر چه صغير باشند يك مد به آن فقير بدهد، بلي اگر فرزندان او صغير باشند سهم او و بچه ها را يك جا تحويل دهد.

4- [قسمت داخل پرانتز دررساله آيات عظام: گلپايگاني، خوئي، تبريزي وصافي نيست]

*****

امام خامنه ای: مسأله ۸۹۵- کسی که برای کفاره ی عمدی می خواهد به شصت فقیر غذا دهد (به شرحی که در مسأله ی قبل گفته شد) اگر به شصت فقیر دسترسی دارد، نمی تواند سهم دو نفر یا بیشتر را به یک نفر بدهد، بلکه لازم است به تمام شصت نفر به اندازه ی سهم هر یک غذا بدهد. البته می تواند سهم افراد خانواده ی شخص فقیر را به او واگذار کند که برای آنان مصرف کند و در فقیر، تفاوتی میان بچه و بزرگ یا زن و مرد نیست.

زنجانی: مسأله 1695- کسی که برای کفارۀ یک روز، شصت مسکین را طعام می‌دهد، نمی‌تواند همان مقدار را بین کمتر از شصت نفر تقسیم کند؛ ولی می‌تواند برای هر یک از عیالات مسکین، اگر چه صغیر باشند، یک مد دیگر به آن مسکین بدهد. و مسکین به وکالت از عائله یا ولایت بر آن‌ها اگر صغیر باشند قبول نماید.

سيستاني: مسأله 1655- کسی که باید برای کفاره یک روز شصت فقیر را طعام بدهد، اگر به تمام شصت نفر دسترسی دارد نمی‌تواند عدد را کم کند، مثلاً به سی نفر هرکدام دو مُد طعام بدهد و به آن اکتفا کند، ولی می‌تواند برای هر فرد از عیال فقیر اگرچه صغیر باشند یک مُد به آن فقیر بدهد، و فقیر به وکالت از عائله یا ولایت بر آنها اگر صغیر باشند قبول نماید، و اگر نتواند شصت نفر فقیر را پیدا کند و مثلاً فقط سی نفر را پیدا کند می‌تواند به هرکدام دو مُد طعام بدهد ولی ـ بنا بر احتیاط واجب ـ هرگاه تمکن پیدا کرد به سی نفر فقیر دیگر نیز یک مُد بدهد.

وحید: مسأله 1694- کسی که باید برای کفّاره یک روز شصت فقیر را طعام بدهد نمی تواند یک نفر از آنها را دو مرتبه یا بیشتر سیر کند یا به هر کدام از آنها بیشتر از یک مد طعام بدهد و زیادی را از کفّاره حساب کند ولی می تواند فقیر را با عیا ل او –اگر چه صغیر باشند و در صورتی که از جهت سن به حدی باشند که در مورد آنها اطعام عرفا صدق کند- سیر نماید یا به ولی فقیر برای آن فقیر یک مد بدهد.

مظاهری: مسأله 1286- کسی که می خواهد برای کفّاره یک روز شصت فقیر را سیر نماید  نمی تواند یک فقیر را بیشتر از یک مرتبه سیر نماید ولی می تواند  هر یک از عیالات فقیر را اگر چه صغیر باشند سیر نماید.

جوادی آملی: مسأله 1786- در اطعام به 60 فقیر، باید به هر کدام، 1 چارک پرداخت شود و فرقی بین بچه و بزرگسال نیست و نمیتوان به یک نفر، دو سهم یا بیشتر پرداخت كرد.

مسأله 1687- كسي كه قضاي روزه رمضان را گرفته، اگر بعد از ظهر عمداً كاري كه روزه را باطل مي كند انجام دهد، بايد به ده فقير هر كدام يك مد كه تقريباً ده سير است طعام بدهد1 و اگر نمي تواند بنابراحتياط واجب بايد سه روز پي در پي روزه بگيرد2.

1- سيستاني، وحید: بايد به ده فقير هر كدام يك مد طعام بدهد…

امام خامنه ای ۹۲۱: باید ده فقیر را غذا بدهد و اگر نمی تواند سه روز روزه بگیرد.

مظاهری: چیزی بر او نیست.

2- خوئي، گلپايگاني، تبريزي، سيستاني، صافي، فاضل: اگر نمي تواند سه روز روزه بگيرد . (فاضل: و بنابراحتياط، مستحب شصت فقير را طعام بدهد)

وحید: اگر نمی تواند باید سه روز روزه بگیرد و احوط آن است که پی در پی باشد.

اراكي، مكارم: اگر نمي تواند بايد سه روز (مكارم: پي در پي ) روزه بگيرد.

سبحانی: باید به ده فقیر هر کدام یک مد طعام دهد و اگر نمی تواند باید سه روز پی در پی روزه بگیرد.

*****

زنجانی: مسأله 1696- کسی که قضای روزۀ ماه رمضان را گرفته، اگر بعد از عصر عمداً کاری که روزه را باطل می‌کند انجام دهد، باید به ده مسکین هر کدام یک مد طعام بدهد و اگر نمی‌تواند سه روز روزه بگیرد و بنا بر احتیاط همین حکم را دارد اگر بعد از ظهر و قبل از عصر افطار کند ولی باطل کردن روزه پیش از ظهر اشکال ندارد، هر چند در این حال اگر از شب نیت روزه داشته، مکروه است روزۀ خود را باطل کند.

جوادی آملی: مسأله 1773- اگر روزهٔ قضای ماه رمضان را بعد از ظهر باطل كند، باید 10 فقیر را سیر كند و اگر نتوانست 10 فقیر را سیر کند، 3 روز روزه بگیرد.

بهجت: مسأله 1334- كسي كه قضاي روزه ماه رمضان گرفته است، در صورت وسعت وقت پيش از ظهر مي تواند افطار كند و آن قضا را در وقت ديگري انجام دهد ولي افطار بعد از ظهر حرام است، و اگر بعد از ظهر افطار كند بايد كفّاره بدهد و كفّاره او اطعام ده فقير و در صورت عدم توانايي سه روزروزه گرفتن است.