کم و زیاد کردن اجزاء و شرایط نماز- چهارده مرجع

مسأله 1263- هرگاه چيزي از واجبات نماز را عمداً كم يا زياد كند، اگر چه يك حرف آن باشد، نماز باطل است.

اين مسأله در رساله آيات عظام: امام خامنه ای و مظاهری نيست

*****

مكارم: مسأله 1115- اگر چیزی از واجبات نماز را عمدا کم و زیاد کند نماز او باطل است، اما اگر به واسطه ندانستن مسأله باشد اگر آن جزء از اركان نماز است، نماز باطل مي شود و اگر غير اركان است، نمازش صحيح است به شرط اين كه جاهل قاصر باشد، يعني دسترسي براي يادگرفتن مسأله نداشته باشد.

مسأله 1264- اگر بواسطه ندانستن مسأله، چيزي از اجزای نماز را كم يا زياد كند اگر آن جزء ركن نباشد نمازش صحيح است1، اگر جاهل قاصر باشد، و الا به احتياط واجب، نماز باطل است.

اين مسأله در رساله آيات عظام: امام خامنه ای، بهجت و مظاهری نيست

1- فاضل: نماز باطل است، چه آن جزء واجب، ركن باشد يا غير ركن.

مكارم: رجوع كنيد به ذيل مسأله 1263.

*****

اراکی: مسأله 1256، خوئی، گلپايگاني، صافي، تبریزی: مسأله 1273، سیستانی: مسأله 1250- اگر بواسطه ندانستن مسأله. چيزي از واجبات نماز را كم يا زياد كند نماز باطل است. ولي چنانچه بواسطه ندانستن مسأله* حمد و سوره نماز صبح و مغرب و عشا راآهسته بخواند يا حمد و سوره نماز ظهر و عصر را بلند بخواند يا در مسافرت نماز ظهر و عصر و عشاء را چهار ركعت بخواند، نمازش صحيح است*.

. خوئي، تبريزي: از روي تقصير…

. اراكی:  بنابراحتياط واجب…

* سيستاني: اگر بواسطه ندانستن مسأله چيزي از واجبات ركني نماز را كم كند، نماز باطل است، و اما كم كردن واجب غير ركني از جاهل قاصر (مانند كسي كه به گفته شخص موثقي يا رساله معتبري اعتماد كرده و بعداً خطاي او يا رساله معلوم شده است) ، نماز را باطل نمي كند و چنانچه بواسطه ندانستن مسأله هر چند از روي تقصير…

* تبريزي: البته به تفصيلي كه در نمازمسافر ذكر مي شود.

زنجاني: مسأله 1273- اگر بواسطه ندانستن مسأله چیزی از واجبات نماز را که رکن نیست کم یا زیاد کند، باید نمازش را دوباره بخواند هر چند در ندانستن مسأله معذور باشد ولی چنانچه بواسطه ندانستن مسأله حمد و سوره نماز صبح و مغرب و عشا را آهسته بخواند یا حمد و سوره نماز ظهر و عصر یا تسبیحات اربعه نمازها را بلند بخواند، یا مسافری که قصد ماندن ده روز در جایی را داشته و به جهت ندانستن مسأله نماز شكسته بخواند، نمازش صحيح است. و نیز چنانچه مسافری به جهت ندانستن اصل شكسته بودن نماز مسافر، نماز ظهر یا عصر یا عشا را چهار ركعتي بخواند نمازش صحیح است.

وحید: مسأله 1273- اگر بواسطه ندانستن مسأله  از روی تقصیر چیزی از واجبات نماز را که رکن نیست کم یا زیاد کند نماز باطل است، ولی جاهل قاصر یا کسی که از روی فراموشی واجبات غیر رکنی نماز را کم یا زیاد کند  نمازش صحیح است(و حکم واجب رکنی در مسأله [942] گذشت) و اگر هم به واسطه ندانستن مسأله حمد و سوره نماز صبح و مغرب و عشا را آهسته بخواند  یا حمد و سوره نماز ظهر و عصر را بلند بخواند یا در مسافرت نماز ظهر و عصر و عشا را چهاررکعتی بخواند هر چند ندانستن او از روی تقصیر باشد نمازش صحیح است.

جوادی آملی: مسأله 1314- اگر با ندانستن حكم شرعی، چيزی از اجزای نماز را كم يا اضافه كند، چنانچه آن جزءْ ركن نباشد و نمازگزار جاهل قاصر باشد، نمازش صحيح است و اگر نمازگزار جاهل مقصّر باشد، به احتياط واجب، نماز او باطل است.

مسأله 1265- اگر در بين نماز1 بفهمد وضو يا غسلش باطل بوده يا بدون وضو يا غسل مشغول نماز شده2 بايد نماز را به هم بزند و دوباره با وضو يا غسل بخواند و اگر بعد از نمازبفهمد بايد دوباره نماز رابا وضو يا غسل بجا آورد و اگر وقت گذشته، قضا نمايد.

اين مسأله در رساله آيات عظام: امام خامنه ای و مظاهری نيست

1- سيستاني، جوادی آملی: يا بعد از آن…

2- سيستاني، جوادی آملی: بايد نماز را دوباره با وضو يا غسل بخواند و اگر وقت گذشته قضا نمايد.

*****

وحید: مسأله 1274- اگر در بین نماز یا بعداز آن بفهمد وضو یا غسلش باطل بوده یا بدون وضو یا غسل مشغول نماز شده ، نمازش باطل است و باید دوباره  با وضو یا غسل بخواند. و اگر وقت گذشته قضا نماید.

مكارم: مسأله 1116- هرگاه سهواً چيزي از اجزاي نماز را كم و زياد كند، اگر از اركان نماز باشد نماز باطل است و اگر از غير اركان باشد نماز صحيح است و در صورتي كه شرايطي مثل وضو يا غسل انجام نشده باشد نماز باطل است ، خواه عمداً باشد يا سهواً.

امام خامنه ای رساله آموزشی ص ۱۰۰. کسی که بعد از غسل، یقین به باطل بودن آن پیدا کند بایستی قضای همه‌ نمازهایی که با آن غسل خوانده است را به جا آورد.

مسأله 1266- اگربعد از رسيدن به ركوع يادش بيايد كه دو سجده از ركعت پيش فراموش كرده، نمازش باطل است1. و اگر پيش از رسيدن به ركوع يادش بيايد بايد بر گردد و دو سجده را بجا آورد و برخيزد و حمد و سوره يا تسبيحات را بخواند2 و نماز را تمام كند3.

اين مسأله در رساله آيات عظام: امام خامنه ای، مکارم و مظاهری نيست

1- سيستاني: بنابراحتياط واجب …

2- زنجاني: حمد يا تسبيحات را بخواند…

3- جوادی آملی: و دو سجدهٔ سهو برای ايستادن زائد انجام دهد.

گلپايگاني، خوئي، تبريزي، صافي، سبحانی: و بعد از نماز بنابراحتياط واجب براي ايستادن بيجا دوسجده سهو بنمايد.

سيستاني، زنجاني: و بعد از نماز بنابراحتياط مستحبّ براي ايستادن بيجا دو سجده سهو بنمايد.

وحید: و بعد از نماز برای انچه زیاد کرده از قرائت و تسبیحات بنابراحتیاط واجب دو سجده سهو بجا اورد و همچنین بنابراحتیاط مستحب دو سجده سهو برای ایستاده بیجا .

مسأله 1267- اگر پيش از گفتن «السلام علينا»1 و «السلام عليكم» يادش بيايد كه دو سجده ركعت آخر رابجا نياورده ، بايد دو سجده را بجا آورد و دوباره تشهد بخواند و نماز را سلام دهد2.

اين مسأله در رساله آيات عظام: امام خامنه ای، مکارم و مظاهری نيست

1- زنجانی: «السلام علینا و علی عباد الله الصالحین»…

2- جوادی آملی: و دو سجدهٔ سهو برای تشهد زائد انجام دهد.

اراکی، سبحانی: و بعداز نماز(سبحانی: برای زیادی تشهد) دو سجده سهو بجا اورد.

وحید: برای زیادی تشهد بنابراحتیاط واجب دو سجده سهو بنماید.

مسأله 1268- اگر پيش از سلام نماز يادش بيايد كه يك ركعت يا بيشتر، از آخر نماز نخوانده، بايد مقداري را كه فراموش كرده بجا آورد.

اين مسأله در رساله امام خامنه ای نيست

مسأله 1269- اگر بعد از سلام نماز يادش بيايد كه يك ركعت يا بيشتر از آخر نماز را نخوانده، چنانچه كاري انجام داده كه اگر در نماز عمداً يا سهواً اتفاق بيفتد نماز را باطل مي كند، مثلاً پشت به قبله كرده، نمازش باطل است1؛ و اگر كاري كه عمدي و سهوي آن نماز را باطل مي كند انجام نداده، بايد فوراً مقداري كه فراموش كرده بجا آورد2.

اين مسأله در رساله آيات عظام: امام خامنه ای و مظاهری نيست

1- بهجت: و در غير اين صورت بايد فوراً مقداري را كه فراموش كرده بجا آورد.

2- جوادی آملی: و دو سجدهٔ سهو برای سلام زائد انجام دهد.

خوئي، گلپایگانی، سيستاني، زنجاني، صافي، سبحانی: و براي سلام زيادي نيز (سيستاني: بنابراحتياط لازم) دو سجده سهو بنمايد.

وحید: و اگر چنین کاری انجام نداده باید فورا مقداری را که فراموش کرده بجا آورد و برای سلام زیادی بنابراحتیاط واجب دو سجده سهو، بنماید و همچنین دو سجده سهو دیگر اگر تشهد زیاد کرده باشد.

مكارم: و نمازش صحيح است و احتياط واجب آن است كه سجده سهو براي سلام بيجا انجام دهد.

مسأله 1270- هرگاه بعد از سلام نماز عملي انجام دهد كه اگر در نماز عمداً يا سهواً اتفاق بيفتد نماز را باطل مي كند، مثلاً پشت به قبله نمايد وبعد يادش بيايد كه دو سجده آخر را بجا نياورده، نمازش باطل است1 ولي اگر پيش از انجام كاري كه نماز را باطل مي كند، يادش بيايد، بايد2 برگردد و دو سجده اي را كه فراموش كرده بجا آورد و تشهد و سلام را دوباره بعد از آن بگويد3 و دو سجده سهو براي سلامي كه اول گفته بجا آورد4 و نمازش صحيح است و احتياط مستحبّ آن است كه اصل نماز را بعد از آن اعاده نمايد.

اين مسأله در رساله آيات عظام: امام خامنه ای، مکارم و مظاهری نيست

1- خوئي، گلپايگاني، تبريزي، سيستاني، صافي، زنجاني، نوري: و اگر پيش از انجام كاري كه نماز را باطل مي كند يادش بيايد بايد دو سجده را كه فراموش كرده بجا آورد و دوباره تشهد بخواند و نماز را سلام دهد (سیستانی: و بنابراحتیاط واجب) دو سجده سهو برای سلامی که اول گفته است بنماید. (نوری: و احتياط مستحبّ آن است كه نماز را هم دوباره بخواند).

وحید: و اگر پیش از انجام کاری که نماز را باطل می کند یادش بیاید باید دو سجده ای که فراموش کرده بجا آورد و دوباره تشهد بخواندو سلام دهد وبنابراحتیاط واجب دو سجده سهو برای سلام بیجا بجا آورد و همچنین دو سجده سهو دیگر اگر تشهد زیاد کرده باشد.

فاضل: و اگر پيش از انجام كاري كه نماز را باطل مي كند يادش بيايد كه دو سجده را فراموش كرده، بايد بجا آورد و دوباره تشهد بخواند و نماز را سلام دهد و دو سجده سهو براي سلامي كه اول گفته است بنمايد و احتياط مستحبّ آن است كه  نماز را دوباره بخواند.

بهجت: بلكه اگر پيش از انجام كاري هم كه نماز را باطل مي كند يادش بيايد، دو سجده اي را كه فراموش كرده بجا مي آورد و دوباره تشهدمي خواند و نماز را سلام مي دهد و براي سلامي كه اول گفته است دو سجده سهو بجا مي آورد و بنابراحتياط واجب بايد نماز را اعاده كند.

2- اراكي: بنابر احتياط واجب باید…

3-  سبحانی: [پایان مسأله]

4- اراكي: و اصل نماز را بعد از آن اعاده نمايد.

مسأله 1271- اگر بفهمد نماز را پيش از وقت خوانده، يا پشت به قبله يا به طرف راست يا به طرف چپ قبله بجا آورده، بايد دوباره بخواند و اگر وقت گذشته قضا نمايد.

اين مسأله در رساله آيات عظام: امام خامنه ای و مظاهری نيست

*****

گلپايگاني، صافي: مسأله 1280- اگر بفهمد نماز را پيش از وقت خوانده يا از روي جهل و غفلت يا فراموشي پشت به قبله يا به طرف راست يا به طرف چپ قبله بجا آورده، بايد دوباره بخواند و اگر وقت گذشته قضا نمايد، ولي اگر تفحص از قبله كرده و در تشخيص قبله اشتباه نموده اگر دروقت ملتفت شود بايد دوباره نماز را بخواند و اگر درخارج وقت باشد، قضا ندارد، بلي، احتياط مستحبّ قضاي آن است.

خوئي، تبريزي: مسأله 1280- اگر بفهمد نماز را پيش از وقت خوانده يا پشت به قبله خوانده بايد دوباره بخواند و اگر وقت گذشته ، قضا نمايد و اگر بفهمد كه به طرف راست يا به طرف چپ قبله بجا آورده ، در صورتي كه پيش از گذشتن وقت باشد، دوباره بخواند ولي اگر بعد از گذشتن وقت باشد بعيد نيست قضا داشته نباشد مگر اين كه اين عمل به جهت ندانستن حكم شرعي بوده باشد.

وحید: مسأله 1280- اگر بفهمد تمام نماز را پیش از وقت خوانده باید دوباره بخواند و اگر وقت گذشته قضا نماید و اگر بعضی از نماز را پیش از وقت خوانده حکمش در مسأله [۷۴۵] بیان شده است و اگر بفهمد نماز را روبه قبله نخوانده در صورتی که منحرف به مابین راست یا چپ باشد نمازش صحیح است درغیر این صورت اگر پیش از گذشتن وقت بفهمد باید اعاده کند و اگر بعد از آن بفهمد قضا ندارد و لی اگر پشت به قبله کرده باشد بنابراحتیا ط واجب قضا نماید  و در هر صورت اگر به جهت ندانستن حکم شرعی به غیر قبله  نماز بخواند نمازش باطل است.

سيستاني: مسأله ۱۲۵۷- اگر بفهمد نماز را پيش از وقت خوانده بايد دوباره بخواند و اگر وقت گذشته ، قضا نمايد و اگر بفهمد پشت به قبله خوانده يا با انحراف 90 درجه يا بيشتر بوده است چنانچه وقت نگذشته باشد بايد دوباره بخواند و اگر وقت گذشته باشد، چنانچه مردد بوده يا جاهل به حكم بوده، قضا لازم است و گرنه قضا لازم  نيست و اگر بفهمد انحراف كمتر از 90 درجه بوده است پس اگر در انحراف از قبله معذور نبوده مثل اين كه در جستجوي طرف قبله يا در ندانستن مسأله كوتاهي كرده بايد بنابراحتياط نماز را دوباره بخواند چه در وقت باشد چه خارج وقت و اگر معذور بوده لازم نيست دوباره بخواند.

مكارم: مسأله ۱۱۱۸- هرگاه بفهمد نماز را پيش از وقت خوانده يا پشت به قبله بجا آورده، بايد آن را اعاده كند و اگر وقت گذشته، قضا نمايد، اما اگر سهواً نماز را به طرف راست يا چپ خوانده نماز باطل نيست.

زنجاني: مسأله ۱۲۸۰- اگر بفهمد تمام نماز را پیش از وقت خوانده، باید نماز را دوباره بخواند و اگر وقت گذشته، قضا نماید. اما اگر تمام یا قسمتی از نماز را پشت به قبله، یا با انحرافی بیشتر از طرف راست و چپ قبله بجا آورده، چنانچه پيش از گذشتن وقت بفهمد بايد دوباره بخواند ولی اگر بعد از آن بفهمد قضا ندارد.

بهجت: مسأله ۱۰۳۱- اگر بفهمد نمازش را پيش از وقت خوانده، يا پشت به قبله يا با انحراف بيشتر از طرف راست و طرف چپ قبله بجا آورده، بايد دوباره بخواند، و اگر وقت گذشته در صورتي كه قبل از وقت خوانده بايد قضا كند و اگر پشت به قبله خوانده بنابرأحوط قضا نمايد.