مسأله ۱۳۵۶- مسافر مي تواند در مسجد الحرام و مسجد پيغمبرصلي الله عليه و آله و سلّم و مسجد كوفه نمازش را تمام بخواند۱، ولي اگر بخواهد در جايي كه اول جزء اين مساجد نبوده و بعد به اين مساجد اضافه شده نماز بخواند، احتياط مستحبّ آن است كه شكسته بخواند اگر چه اقوي، صحت تمام است۲ و نيز مسافر مي تواند در حرم و رواق حضرت سيد الشهداء عليه السلام بلكه در مسجد متصل به حرم نماز را تمام بخواند۳.
۱- بهجت: و احتياط در اين است كه نماز را شكسته بخواند…
۲- اراكي، بهجت: احتياط واجب آن است كه شكسته بخواند…
۳- اراكي: مسافر مي تواند در حرم و رواق حضرت سيدالشهداء عليه السلام بلكه در تمام روضه مقدسه نماز را تمام بخواند.
بهجت: مسافر مي تواند در حرم اصلي حضرت سيدالشهداء عليه السلام نماز را تمام بخواند ولي اگر در اين چهار مكان نماز او قضا شد، بنابراحتياط واجب بطور شكسته قضا نمايد اگر چه در همان مكان باشد.
*****
خوئي، تبريزي: مسأله ۱۳۶۵- مسافر مي تواند در مسجد الحرام و مسجد پيغمبر صلی الله علیه وآله و سلم بلكه در تمام شهر مكه و مدينه و مسجد كوفه نمازش را تمام بخواند و نيز مسافر مي تواند در حرم حضرت سيدالشهداء عليه السلام نماز را تمام بخواند اگر چه دورتر از اطراف ضريح مقدس نماز بخواند.
گلپايگاني، صافي: ۱۳۶۵، نوري: مسأله ۱۳۵۶- مسافر مي تواند در مسجد الحرام و مسجد پيغمبر اكرم صلي الله عليه و آله و سلّم بلكه در شهر مكه و مدينه (نوري: در تمام شهر مكه و مدينه) و مسجد كوفه نماز را تمام بخواند. ولي اگر بخواهد در جايي كه اول جزء مسجد كوفه نبوده و بعد به اين مسجد اضافه شده نماز بخواند، احتياط واجب آن است كه شكسته بخواند و نيز مسافر مي تواند در حائر حضرت سيدالشهداء نماز را تمام بخواند ولي احتياط واجب آن است كه اگر دورتر از اطراف ضريح مقدس نماز بخواند، شكسته بجا آورد.
سيستاني: مسأله ۱۳۴۶– مسافر مي تواند در تمام شهر مكه و مدينه و كوفه و در حرم حضرت سيد الشهداء عليه السلام تا مقدار یازده و نیم مترتقريباً از اطراف قبر مقدس نمازش را تمام بخواند.
فاضل: مسأله ۱۳۶۵- مسافر مخير است در شهر مكه و شهر مدينه و مسجد كوفه نمازش را تمام بخواند و يا شكسته. و در اين سه مكان ، فرقي بين بناء اصلي و اوليه و آنچه بعد اضافه شده نمي باشد و نيز مسافر مي تواند در حرم و رواق حضرت سيدالشهداء عليه السلام، بلكه در مسجد متصل به حرم، نماز را تمام يا شكسته بخواند.
زنجاني: مسأله ۱۳۶۵- در شهرهاي مكه و مدينه و نجف (يا كوفه) و كربلا، تأكيد بسيار شده كه قصد اقامه ده روز كنند و نماز را تمام بخوانند، ولي تا قصد اقامه نكرده، ظاهراً مانند ساير شهرها بايد نماز را شكسته بخواند.
وحید: مسأله ۱۳۶۴- مسافر در شهر مکّه قدیم – که از عقبه مدنیّین است تا ذی طُوی- و مدینه زمان حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم و شهر کوفه و حرم حضرت سیدالشهدا علیه السلام، مخیر است نماز را شکسته یا تمام بخواند ، و تمام افضل است هر چند احوط آن است که در خارج از مسجد الحرام و مسجدالنبی صلی الله علیه وآله حتی ملحقات ان دو مسجد، بعد از زمان ائمه علیهم السلام و خارج مسجد کوفه ، و دورتر از اطراف ضریح مقدس، نماز را تمام بخواند.
جوادی آملی: مسأله ۱۴۱۵- مسافر میتواند در همه مکه و مدينه و مسجد كوفه نمازش را تمام به‌جا آورد؛ ولی اگر بخواهد در جايی كه اول جزء اين مسجد نبوده و بعد به آن ها اضافه شده نماز بگزارد، به احتياط مستحب، شكسته نماز بگزارد، اگرچه اقوا صحّت تمام است؛ نيز مسافر میتواند در حرم امام حسين ـ آنچه حرم شمرده میشود؛ نه رواق و صحن ـ نمازش را شکسته يا تمام به‌جا آورد و اين تخيير، استمراری است؛ يعنی میتواند در مدت کمتر از ده روزی که در اين مکان‌هاست، بعضی وقت‌ها شکسته و بعضی از اوقات تمام اقامه كند.
مكارم: مسأله ۱۱۸۲- در چهار محلّ مسافر مخير است نماز را تمام يا شكسته بخواند:
«شهر مکه » «شهر مدینه»(در این دو شهر تفاوتی بین شهر قدیم و جدید نیست)
«مسجد كوفه» و «حرم حضرت سيّد الشهداء عليه السلام». و منظور از حرم قسمت زیر گنبد و رواقها است البته افضل در اين موارد، نمازتمام است
سبحانی: مسأله ۱۰۶۵- مسافر می تواند در مسجدالحرام و مسجد پیغمبر صلی الله علیه وآله وسلم و مسجد کوفه نمازش را تمام بخواند. و تمام افضل و شکسته احوط است. ولی اگر بخواهد در جایی که اول جزء این مساجد نبوده و بعد از زمان ائمه علیه السلام به این مساجد اضافه شده نماز بخواند باید شکسته بخواند. و نیز مسافر می تواند در حرم حضرت سیدالشهداء علیه السلام در شعاع 25 ذراع (تقریبا 11 متر) از ضریح مقدس نماز را تمام بخواند.
مظاهری: مسأله ۱۰۵۳- مسافر می تواند در تمام شهر مکه و شهر مدینه و شهر کربلا و شهر کوفه نماز را تمام بخواند و جایی که اول جزء این شهر نبوده و بعد افزوده شده است یا در آینده می شود نیز همین حکم را دارد.
امام خامنه ای: مسأله ۶۲۰- مسافر در اماکن چهارگانه ی تخییر (یعنی شهر مکه، مدینه، مسجد کوفه و حائر حسینی “علیه السلام”) می تواند نمازهای چهاررکعتی را قصر یا تمام یخواند و اگر تمام بخواند افضل است، اما احتیاط مستحب قصر است.
امام خامنه ای: مسأله ۶۲۱- حکم تخییر در تمامی شهر مکه و مدینه ی فعلی جاری است و مخصوص مسجد الحرام و مسجد النبی (صلی الله علیه و آله و سلم) نیست، ولی احتیاط مستحب آن است که به دو مسجد اکتفاء شود.
امام خامنه ای: مسأله ۶۲۲- در کوفه حکم تخییر اختصاص به مسجد کوفه دارد و در شهر کوفه، بنابر احتیاط واجب حکم تخییر جاری نیست.
امام خامنه ای: مسأله ۶۲۳- حکم تخییر در حائر حسینی(علیه السلام) به زیر گنبد (تحت القبّه) و جایی که نزد قبر امام حسین (علیه السلام) صدق می کند، اختصاص دارد و بنابر احتیاط شامل رواق ها و صحن مطهر نمی شود.
مسائل اختصاصی
امام خامنه ای: مسأله ۶۲۴- در اماکن چهارگانه ی مذکور، تخییر استمراری است و مسافر می تواند هریک از نمازهای چهار رکعتی را که بخواهد تمام و هر کدام را که بخواهد قصر بخواند.
امام خامنه ای: مسأله ۶۲۵- اگر در اماکن تخییر، نمازی از مکلّف (عمداً یا سهواً) فوت شود و بخواهد در غیر این اماکن نماز را قضا کند، اقوی این است که به صورت قصر بخواند، و چنانچه بخواهد در همین مکانها آن را قضا کند، بنابر احتیاط واجب باید قصر بخواند.
امام خامنه ای: مسأله ۶۲۶- حکم تخییر در اماکن چهارگانه شامل روزه نمی شود، بنابراین مسافر نمی تواند در این اماکن روزه ی ماه مبارک رمضان را بگیرد.
مسأله ۱۳۵۷- كسي كه مي داند مسافر است و بايد نماز را شكسته بخواند۱، اگر در غير چهار مكاني كه در مسأله پيش گفته شد عمداً تمام بخواند، نمازش باطل است۲ و نيز اگر فراموش كند كه نماز مسافر شكسته است و تمام بخواند۳ بايد نماز را دوباره بخواند و اگر بعد از وقت يادش بيايد ، بنابربر احتياط واجب، بايد قضا نمايد۴.
۱- مكارم: اگر عمداً تمام بخواند باطل است، همچنين اگر فراموش كند كه نماز مسافر شكسته است و تمام بخواند بايد اعاده كند و نيز اگر حكم مسافر را مي دانست اما توجه نداشت كه در حال سفر است ونمازش را تمام بخواند، اما اگر اصلا‌ً اين حكم را نمي دانست كه وظيفه مسافر نماز شكسته است وهنوز اين مسأله را نشنيده بود اگر بجاي نماز شكسته نماز را تمام بخواند نمازش صحيح است.
زنجاني: اگر عمداً تمام بخواند، نمازش باطل است و همچنین است حکم کسی که فراموش کند که نماز مسافر شکسته است و تمام بخواند و در وقت یادش بیاید، ولی اگر بعد از وقت یادش بیاید، قضا ندارد.
مظاهری: اگر فراموش کند و تمام بخواند باید اعاده کند ولی اگر وقت گذشته قضا ندارد.
۲- بهجت، سبحانی: [پايان مسأله]
گلپايگاني، صافي: و همچنين است اگر فراموش كند كه نماز مسافر شكسته است و تمام بخواند و دروقت يادش بيايد ولي اگر بعد از وقت يادش بيايد قضا ندارد.
خوئي، سيستاني، تبريزي: و همچنين است اگر فراموش كند كه نماز مسافر شكسته است و تمام بخواند، ولي در صورت فراموشی اگر بعد از وقت يادش بيايد قضا لازم نيست.
وحید: واگر فراموش کند که نماز مسافر شکسته است و تمام بخواند چنانچه در وقت یادش بیاید باید اعاده کند و اگر بعد از وقت یادش بیاید قضا بر او نیست.
۳- فاضل، نوري: (فاضل: بنابراحتياط واجب بايد) اگر وقت هم گذشته قضا نمايد.
جوادی آملی: بايد نماز را دوباره به صورت شكسته انجام دهد و اگر پس از وقت يادش بيايد، به احتياط واجب، قضا دارد.
۴- اراكي: اگر بعد از وقت يادش بيايد، قضا ندارد.
*****
امام خامنه ای: مسأله ۶۰۳- مسافری که میداند نماز در سفر با وجود شرایطی قصر است، همچنین میداند سفرش واجد آن شرایط است، در صورتیکه نماز را تمام بخواند، نمازش باطل است و چه در وقت باشد و چه خارج از وقت باید آن را دوباره به صورت قصر بخواند.
مسأله ۶۰۸- اگر فراموش کند که مسافر باید نمازش را قصر بخواند یا فراموش کند که در سفر است و نمازش را تمام بخواند، چنانچه داخل وقت یادش بیاید، باید نماز را اعاده کند و اگر اعاده نکند، قضای آن واجب است، ولی اگر بعد از وقت متوجه شود، نمازش قضا ندارد.
مسأله ۱۳۵۸- كسي كه مي داند مسافر است و بايد نماز را شكسته بخواند۱، اگر فراموش كند۲ و بدون توجه۳ و به طور عادت تمام بخواند نمازش باطل است۴ و نيز اگر حكم مسافر و سفر خود را فراموش كرده باشد در صورتي كه وقت داشته باشد ، نمازش را دوباره بخواند۵، بلكه اگر وقت هم گذشته باشد بنابراحتياط واجب بايد قضا نمايد.
اين مسأله در رساله آيات عظام: بهجت و مظاهری نيست
۱- خوئي، تبريزي: اگر سهواً تمام بخواند (خوئي: و در اثناء وقت ملتفت شود) نمازش باطل است. [پايان مسأله]
گلپايگاني، صافي: اگر غفلت کند و تمام بخواند چنانچه در وقت یادش بیاید نمازش باطل است وباید شکسته بخواند اگر در خارج وقت یادش بیاید قضا ندارد
وحید: اگر سهوا تمام بخواند چنانچه در اثناء وقت ملتفت شود نمازش باطل است و اگر بعداز وقت ملتفت شود قضا بر او نیست.[پایان مسأله]
سیستانی: اگر سهواً تمام بخواند، چنانچه در اثناء وقت ملتفت شود باید نماز را اعاده کند و اگر پس از گذشت وقت ملتفت شود باید بنابراحتیاط قضا نماید.
زنجانی: اگر در عدد رکعات اشتباه کند و به جای دو رکعت، چهار رکعت بخواند، چنانچه در اثناءِ وقت ملتفت شود باید نماز را اعاده کند و اگر پس از گذشت وقت ملتفت شود، قضا ندارد.[پایان مسأله]
۲- سبحانی: بلکه غفلت کند…
۳- فاضل، نوري: اگر بدون توجه…
۴- اراكي: .[پایان مسأله]
سبحانی: [و] در داخل وقت باید اعاده و در خارج از وقت احتیاطا قضا نماید.
۵- نوری: و اگر وقت گذشته باشد قضا نماید.
امام خامنه ای، مکارم: رجوع کنید به ذیل مسأله ۱۳۵۷.
*****
جوادی آملی: مسأله ۱۴۱۷- كسی كه میداند مسافر است و بايد نماز را شكسته انجام دهد، اگر فراموش كند و از روی عادت تمام اقامه كند، نمازش باطل است؛ نيز اگر سفر خود را فراموش كرده باشد و تمام به‌جا آورد، در صورتی كه وقت داشته باشد، نمازش را دوباره به‌جا آورد، بلكه با گذشتن وقت هم، به احتياط واجب قضا كند.
مسائل اختصاصی
امام خامنه ای: مسأله ۶۰۹- مسافری که نمی داند وظیفه مسافر قصر است؛ اگر نمازش قضا شود و بعد از وقت، متوجه حکم شود، باید قضای نماز خود را به صورت قصر بخواند.
مسأله ۶۱۰- در فرض مسأله ی قبل، اگر نماز فوت شده (*) را به صورت تمام قضا کند و سپس متوجه حکم شود، در صورتیکه جاهل قاصر بوده، اعاده ی نماز لازم نیست.
(*) نماز واجبی که در وقت معین خود خوانده نشده است.
مسأله ۶۱۱- اگر فراموش کند که وظیفه مسافر نماز قصر است یا فراموش کند که در سفر است و به قصد تمام، نماز را شروع کند و پیش از قیام برای رکعت سوم یادش بیاید، باید نماز را دو رکعتی تمام کند و نمازش صحیح است و اگر بعد از قیام برای رکعت سوم و پیش از رکوع یادش بیاید، باید بنشیند و سلام دهد.
امام خامنه ای: مسأله ۶۱۲- در فرض مسأله ی قبل، اگر بعد از رفتن به رکوع رکعت سوم یادش بیاید، نمازش باطل است؛ خواه در وسعت وقت باشد و خواه در تنگی وقت در حدّی که به مقدار یک رکعت هم وقت نداشته باشد و باید نماز را اعاده یا قضا کند.
مسأله ۱۳۵۹- مسافري كه نمي داند۱ بايد نماز را شكسته بخواند اگر تمام بخواند۲ نمازش صحيح است۳.
۱- زنجانی: اصلا نمی داند…
۲- بهجت: و قصد قربت در نماز داشته باشد…
۳- جوادی آملی: و پس از فهمیدن حكم مسأله، اعاده ندارد.
مكارم: رجوع كنيد به ذيل مسأله ۱۳۵۷.
*****
مظاهری: مسأله ۱۰۵۵- مسافری که نمی داند باید نماز را شکسته بخواند و یا می داند ولی بعضی از خصوصیات آن را نمی داند مثلا نمی داند که در سفر هشت فرسخی باید شکسته بخواند چنانچه نماز را تمام بخواند نمازش صحیح است و همچنین اگر به خیال اینکه سفر او کمتر از هشت فرسخ است نماز را تمام بخواند نمازش صحیح است.
امام خامنه ای: مسأله ۶۰۴- مسافری که نمیداند نماز در سفر قصر است و بر خلاف وظیفه اش نماز را تمام میخواند، در صورتی که جاهل قاصر باشد پس از فهمیدن حکم، لازم نیست نماز را اعاده یا قضا کند.
مسأله ۶۰۵- در فرض مساله ی قبل اگر جاهل مقصر باشد ، به خاطر کوتاهی در یادگیری گناه کرده و پس از فهمیدن حکم، باید نمازش را در وقت اعاده و در خارج وقت قضاء کند.
دسته بندی این مسأله با طرح سؤال:
سؤال:
کسی كه نمیدانسته بايد نماز را شكسته بخواند و تمام خوانده آیا نمازش صحیح است یا باید اعاده کند؟
پاسخ آیات عظام:
آیات عظام: امام خمینی، خوئی، اراکی، گلپایگانی، فاضل لنکرانی، تبریزی، بهجت، صافی گلپایگانی، سیستانی، وحید خراسانی، شبیری زنجانی، جوادی آملی، مکارم شیرازی، سبحانی، نوری همدانی، مظاهری: نمازش صحیح است و اعاده ندارد.
آیةالله العظمی بهجت: اگر قصد قربت در نماز را داشته است، نمازش صحیح است و اعاده ندارد.
آیةالله العظمی امام خامنه ای: اگر جاهل قاصر بوده پس از فهمیدن حکم، لازم نیست نماز را اعاده یا قضا کند، اما اگر جاهل مقصر باشد ، به خاطر کوتاهی در یادگیری گناه کرده و پس از فهمیدن حکم، باید نمازش را در وقت اعاده و در خارج وقت قضاء کند.
مسأله ۱۳۶۰- مسافري كه مي داند۱ بايد نماز را شكسته بخواند اگر بعضي از خصوصيات آن را نداند، مثلاً نداند كه در سفر هشت فرسخي بايد شكسته بخواند، چنانچه تمام بخواند در صورتي كه وقت باقي است بايد۲ نمازرا شكسته بخواند و اگر وقت گذشته بايد شكسته قضا نمايد۳.
این مسأله در رساله آیت الله سبحانی نیست.
۱- مکارم: اجمالاً می داند…
۲- بهجت: بنابرأحوط…
۳- گلپايگاني، صافي: چنانچه تمام بخواند و در وقت بفهمد، نمازش باطل است واما اگر بعد از گذشت وقت بفهمد قضا ندارد.
خوئي: چنانچه تمام بخواند و در وقت بفهمد، لازم است اعاده نمايد و چنانچه اعاده نكرد بايد قضا نمايد ولي اگر در خارج وقت بفهمد ، قضا ندارد.
وحید: چنانچه تمام بخواند و در وقت بفهمد باید اعاده کند و در صورتی که اعاده نکرد بعد از وقت باید قضا کند و اگر بعد از وقت بفهمد قضا ندارد .
سيستاني: چنانچه تمام بخواند و در وقت بفهمد، بنابراحتياط لازم بايد اعاده نمايد، و چنانچه اعاده نكرد قضا نمايد، ولي اگر در خارج وقت بفهمد، قضا ندارد.
تبريزي: چنانچه تمام بخواند نمازش باطل است ولي اگر در خارج وقت بفهمد قضا ندارد.
مكارم: چنانچه تمام بخواند احتياط آن است كه به طور شكسته اعاده كند.
مظاهری: رجوع کنید به ذیل مسأله ۱۳۵۹.
*****
زنجاني: مسأله ۱۳۶۹- مسافری که میداند نماز مسافر شکسته است، اگر بعضی از خصوصیّات آن را نداند؛ مثلاً نداند که در سفری که رفت و برگشت آن هشت فرسخ است باید شکسته بخواند، چنانچه تمام بخواند و در وقت بفهمد، نمازش باطل است ولی اگر در خارج وقت بفهمد، قضا ندارد.
امام خامنه ای: مسأله ۶۰۶- اگر حکم نماز در سفر را میداند، ولی به دلیل جهل به خصوصیات حکم، نماز را تمام بخواند، در این صورت احتیاط واجب آن است که اگر در وقت متوجه شود، آن را اعاده و اگر بعد از وقت متوجه شود، آن را قضا کند؛ مانند اینکه می داند در سفر نماز قصر است، اما نمی داند بعد از قصد اقامت ده روز و قبل از خواندن یک نماز چهار رکعتی اگر از قصدش برگردد، نماز قصر است و نماز را تمام بخواند.
مسأله ۱۳۶۱- مسافري كه مي داند بايد نماز را شكسته بخواند، اگر به گمان اين كه سفر او كمتر از هشت فرسخ است تمام بخواند۱، وقتي بفهمد كه سفرش هشت فرسخ بوده۲، نمازي را كه تمام خوانده بايد۳ دوباره شكسته بخواند و اگر وقت هم گذشته بايد شكسته قضا نمايد۴.
این مسأله در رساله آیات عظام مکارم و سبحانی نیست.
۱- وحید: در صورتی که در وقت بفهمد سفرش هشت فرسخ بوده نمازی را که تمام خوانده باید شکسته بخواند و اگر اعاده نکرد باید قضا کند. و اگر بعد از وقت بفهمد قضا بر او نیست.
۲- گلپايگاني، صافي: [و] هنوز وقت نماز باقي است نمازي را كه تمام خوانده بايد دوباره شكسته بخواند و اگر وقت گذشته قضا ندارد و در اين چهار مسأله كه ذكر شد اگر در خارج وقت نيز احتياطاً قضا نمايد خوب است.
۳- بهجت: بنابراحتياط واجب…
۴- خوئي، تبريزي، سيستاني: اگر بعد از اين كه وقت گذشته بفهمد قضا لازم نيست.
مظاهری: رجوع کنید به ذیل مسأله ۱۳۵۹.
*****
زنجاني: مسأله ۱۳۷۰- مسافری که میداند نماز مسافر شکسته است، اگر به گمان این که مقصد معیّن او کمتر از هشت فرسخ است تمام بخواند، وقتی بفهمد که مقصدش هشت فرسخ بوده، نمازی را که تمام خوانده باید دوباره شکسته بخواند ولی اگر بعد از وقت فهمید، قضا لازم نیست ولی اگر اصلًا نمازش را نخوانده باید آن را شکسته بجا آورد.
امام خامنه ای: مسأله ۶۰۷- اگر مسافر حکم نماز در سفر را می داند، ولی به دلیل جهل به موضوع، نماز را تمام بخواند، باید نماز را اعاده کند؛ مانند اینکه می داند که وظیفه مسافر نماز قصر است ولی قصد دارد به مکان مشخصی که مسافت تا آنجا هشت فرسخ است برود، اما خیال می کند تا آنجا هفت فرسخ است و نماز را تمام میخواند در حالیکه وظیفه ی واقعی او قصر است.
مسأله ۱۳۶۲- اگر فراموش كند كه مسافر است و نماز را تمام بخواند، چنانچه در وقت يادش بيايد ، بايد شكسته بجا آورد۱ و اگر بعد از وقت يادش بيايد، قضاي آن نماز بر او واجب نيست۲.
این مسأله در رساله آیات عظام: امام خامنه ای، مظاهری نیست.
۱- زنجاني: و اگر آن را بجا نياورد بايد شكسته قضا نمايد…
وحید: باید شکسته اعاده کند و اگر اعاده نکرد باید قضا کند…
۲- فاضل: ولي اگربه علت نسيان حكم بوده، به احتياط واجب قضاي آن را در خارج وقت بجا آورد.
سبحانی: و اگر می داند که مسافر است ولی حکم نماز مسافر را فراموش کند احتیاط واجب آن است که در وقت و خارج آن قضا کند.
مسأله اختصاصي
بهجت: مسأله ۱۱۰۸- اگر از روي فراموشي نماز را شكسته بخواند با اين كه نمي دانست سفرش به اندازه مسافت شرعي هست يا نه، يا اين كه مي دانست به اندازه مسافت نيست ولي بعد معلوم شد كه به اندازه مسافت بوده، بنابرأظهر اگر نيت قربت داشته، اعاده لازم نيست.
مسأله ۱۳۶۳- كسي كه بايد نماز را تمام بخواند۱، اگر شكسته بجا آورد در هر صورت نمازش باطل است۲.
اين مسأله در رساله آيات عظام بهجت و مظاهری نيست
۱- مكارم: اگر عمداً يا از روي اشتباه يا فراموشي شكسته بخواند نمازش باطل است حتي اگر قصد اقامه ده روز كرده و نمي دانسته كه بايد در اين حال تمام بخواند و نماز خود را شكسته خوانده ، احتياط واجب آن است كه به صورت تمام اعاده كند.
جوادی آملی: اگر به عمد يا به اشتباه يا با فراموشی آن را شكسته به‌جا آورد، در هر صورت، نمازش باطل است.
۲- اراكي: و همچنين كسي كه قصد ماندن ده روز در جايي داشته باشد و نمي دانسته كه بايد تمام بخواند و شكسته خوانده، بنابر احتياط واجب بايد نمازش را اعاده يا قضا نمايد.
خوئي، تبريزي: مگرمسافري كه قصد ماندن ده روز در جايي داشته باشد و به جهت ندانستن حكم مسأله، نماز را شكسته بخواند.
زنجاني: اگر شكسته بجا آورد، نمازش باطل است مگر مسافري كه قصد ماندن ده روز در جايي داشته باشد و به جهت ندانستن حكم مسأله- نماز را شكسته بخواند، ولي احتياط مستحبّ آن است كه نماز را دوباره تمام بخواند.
سيستاني: و اين حكم در مورد مسافري كه قصد ماندن ده روز در جايي داشته و به جهت نداستن حكم مسأله نماز را شكسته خوانده بر اساس احتياط وجوبي است.
وحید: ولی مسافری که قصد ماندن ده روز در جایی داشته باشد ، و به جهت ندانستن حکم مسأله نماز را شکسته بخواند احتیاط واجب آن است که نماز را تمام اعاده نماید.
*****
امام خامنه ای: مسأله ۶۱۳- مسافری که وظیفه اش نماز تمام است، چنانچه برخلاف وظیفه نماز را قصر بخواند، نمازش باطل است و در این حکم تفاوتی میان علم، عمد، فراموشی و جهل به حکم یا موضوع نیست؛ مگر موردی که در مسأله ی بعد بیان می شود.
مسأله اختصاصی
امام خامنه ای: مسأله ۶۱۴- مسافری که میخواهد ده روز در جایی بماند، اگر به خاطر جهل به حکم نماز را قصر بخواند، نمازش صحیح است، ولی اگر به خاطر جهل به موضوع یا فراموشی قصر بخواند، نمازش باطل است و باید نمازش را دوباره بخواند.
مسأله ۱۳۶۴- اگر مشغول نماز چهار ركعتي شود و در بين نماز يادش بيايد كه مسافر است ، يا ملتفت شود كه سفر او۱ هشت فرسخ است۲ چنانچه به ركوع ركعت سوم نرفته، بايد نمازرا دو ركعتي تمام كند۳ و اگر به ركوع ركعت سوم رفته، نمازش باطل است۴. و درصورتي كه به مقدار خواندن يك ركعت هم وقت داشه باشد، بايد نماز را شكسته بخواند۵.
اين مسأله در رساله آيات عظام بهجت و مظاهری نيست
۱- گلپايگاني، صافي: تا مكاني كه منظور او بوده…
۲- زنجاني: ملتفت شود كه مقصد معين او در هشت فرسخي است…
۳- سيستاني: و اگر ركعت سوم را تمام كرده نمازش باطل است…
وحید: و اگر قرائت یا تسبیح زیاد کرده ، بنابراحتیاط واجب دو سجده سهو بجا آورد…
۴- مكارم، سبحانی: و بايد شكسته بخواند.
سيستاني: نمازش نیز بنابراحتياط باطل است…
زنجانی: این نماز باطل است و باید دو رکعتی دیگری بخواند…
۵- فاضل: يا قضا كند.
گلپايگاني، صافي: و اما اگرقصد ملاقات شخصي را داشت و گمان مي كرد كه سر هفت فرسخي است بعد معلوم شد كه در سر هشت فرسخي است نمازش را بايد تمام بخواند ، مگر آن كه فعلاً قصد سفرهشت فرسخي نمايد.
خوئي، تبريزي، زنجاني: بايد نماز را از سر شكسته بخواند(زنجاني: و الا بايد نماز را شكسته قضا كند).
سيستاني: بايد نماز را دوباره شكسته بخواند و اگر وقت نيست نماز را شكسته قضا كند.
وحید: نماز را از سر شکسته بخواند و اگر به مقدار یک رکعت هم وقت باقی نباشد نماز را شکسته قضا نماید.
امام خامنه ای: رجوع کنید به مسأله اختصاصی ۶۱۱ به ذیل مسأله ۱۳۵۸.
مسأله ۱۳۶۵- اگر مسافر بعضي از خصوصيات نماز مسافر را نداند مثلاً نداند كه اگر چهار فرسخ برود و همان روز يا شب آن برگردد۱، بايد شكسته بخواند چنانچه به نيت نماز چهار ركعتي مشغول نماز شود و پيش از ركوع رکعت سوم مسأله را بفهمد بايد نماز را دو ركعتي تمام كند۲ و اگر در ركوع۳ ملتفت شود نمازش باطل است۴ و در صورتي كه به مقدار يك ركعت از وقت هم مانده باشد بايد نماز را شكسته بخواند۵.
اين مسأله در رساله آيات عظام: امام خامنه ای، بهجت ،مكارم، سبحانی و مظاهری نيست
۱- خوئي، تبريزي، سيستاني، وحید: مثلاً نداند كه اگر چهار فرسخ برود و چهار فرسخ برگردد…
زنجاني: مثلاً نداند كه اگر رفتن و برگشتن بر روي هم هشت فرسخ باشد…
۲- تبريزي: و چنانچه بعد از قيام به ركعت سوم و قبل از ركوع بفهمد بنابراحتياط نماز را دوباره اعاده كند…
وحید: و اگر قرائت یا تسبیح زیاد کرده بنابراحتیاط واجب دو سجده سهو بجا آورد…
۳-گلپايگاني، صافي: در ركوع ركعت سوم…
۴- سيستاني: بنابراحتياط…
زنجاني: اگر در رکوع یا بعد از آن متوجه شود نمازش باطل است…
۵- فاضل: يا قضا كند.
زنجاني: و الا بايد نماز را شكسته قضا كند.
خوئي، تبريزي: بايد نماز را از سر شكسته بخواند.
وحید: و اگر به مقدار یک رکعت هم باقی نباشد نماز را شکسته قضا نماید.
مسأله ۱۳۶۶- مسافري كه بايد نماز را تمام بخواند اگر بواسطه ندانستن مسأله به نيت نماز دو ركعتي مشغول نماز شود و در بين نماز مسأله را بفهمد، بايد نماز را چهار ركعتي تمام كند۱ و احتياط مستحبّ آن است كه بعد از تمام شدن نماز دوباره آن نماز را چهار ركعتي بخواند.
اين مسأله در رساله آيات عظام: بهجت و مظاهری نيست
۱- خوئي، زنجاني، تبريزي، وحید: [پايان مسأله]
*****
مكارم: مسأله ۱۱۸۸- هرگاه كسي مشغول نماز شكسته شود و در بين نماز يادش بيايد كه مسافر نيست و يا سفرش سفري نيست كه نماز در آن شكسته باشد، بايد نماز را چهار ركعتي تمام كند و نمازش صحيح است.
امام خامنه ای: مسأله ۶۱۵- کسی که وظیفه اش تمام است؛ مانند مسافریکه قصد اقامت ده روزه کرده، اگر در اثر فراموشی یا جهل به حکم یا موضوع، نماز را به نیّت قصر شروع کند و پیش از گفتن سلامی که با آن از نماز خارج می شود (*) متوجه شود، باید نماز را به صورت تمام ادامه دهد و صحیح است
(*) سلام اول یعنی «السلام علیک ایها النبی و رحمة الله و برکاته» سلام مستحبی است و با آن از نماز خارج نمیشود، ولی سلام دوم؛ یعنی «السلام علینا و علی عبادالله الصالحین» یا سلام سوم؛ یعنی «السلام علیکم و رحمة الله و برکاته» موجب بیرون رفتن از نماز میشود.
مسأله ۱۳۶۷- مسافري كه نماز نخوانده، اگر پيش از تمام شدن وقت به وطنش برسد، يا به جايي برسد كه مي خواهد ده روز در آنجا بماند، بايد۱ نماز را تمام بخواند و كسي كه مسافر نيست، اگر در اول وقت نماز نخواند و مسافرت كند، در سفر بايد۲ نماز را شكسته بخواند۳.
۱- بهجت: بنابرأصح بايد…
۲- بهجت: بنابرأقوي بايد…
۳- زنجاني: و احتياط مستحبّ آن است كه در صورت اول شكسته و در صورت دوم تمام نيز بخواند و رعايت اين احتياط در صورت دوم مناسبتر است.
*****
مكارم: مسأله ۱۱۸۹- هرگاه كسي اول وقت مسافر بوده و نماز را نخوانده و بعد به وطن يا جايي كه قصددارد ده روز بماند وارد شود بايد نماز را تمام بخواند و به عكس، اگر كسي اول وقت در وطن يا محلّ اقامت بوده و نماز را نخوانده مسافرت كرد، بايد نمازش را در سفر شكسته بخواند.
سیستانی: مسأله ۱۳۵۲- مسافری که در اول وقت نماز نخوانده، اگر پیش از تمام شدن وقت به وطنش برسد، یا به جایی برسد که میخواهد ده روز در آنجا بماند، بنا بر احتیاط واجب باید نماز را تمام بخواند و کسی که مسافر نیست، اگر در اوّل وقت نماز نخواند و مسافرت کند، در سفر ـ بنا بر احتیاط واجب ـ باید نماز را شکسته بخواند.
امام خامنه ای: مسأله ۶۱۶- کسی که اول وقت در وطن یا محلی که قصد اقامت ده روز کرده، بوده و نماز نخوانده و به مسافرت رفته است، اگر بخواهد در سفر نماز بخواند، باید قصر بخواند.
امام خامنه ای: مسأله ۶۱۷- کسی که اول وقت مسافر بوده و نماز نخوانده و سپس به وطن یا محل اقامت رسیده است، باید نماز را تمام بخواند.
مسائل اختصاصی
امام خامنه ای: مسأله ۶۱۸- کسی که اول وقت مسافر بوده و نماز نخوانده و بعد از رسیدن به وطن یا محل اقامت نمازش فوت شده، باید آن را به صورت تمام قضا کند.
مسأله ۶۱۹- کسی که اول وقتِ نماز، در وطن یا محل اقامت بوده و به سفر رفته و نمازش در سفر فوت شده است، باید نمازش را به صورت قصر قضا کند.
مسأله ۱۳۶۸- اگر از مسافري كه بايد نماز را شكسته بخواند نماز ظهر يا عصر يا عشا قضا شود، بايد آن را دو ركعتي قضا نمايد ، اگر چه در غير سفر۱ بخواهد قضاي آن را بجا آورد. و اگر از كسي كه مسافر نيست يكي از اين سه نماز قضا شود، بايد چهار ركعتي قضا نمايد، اگر چه در سفر بخواهد آن را قضا نمايد.
۱- فاضل: اگر چه در وطن…
*****
امام خامنه ای: مسأله ۶۳۵- قضای نماز واجب را باید به همان صورت که قضا شده، به جا آورد؛ بنابراین اگر وظیفه ی مکلف نماز چهار رکعتی بوده و از او فوت شده، باید قضای آن را (هرچند در سفر) به صورت چهار رکعتی انجام دهد و اگر نمازهای چهار رکعتی در سفر (که وظیفه اش قصر است) از او فوت شده باشد، باید به صورت قصر بخواند؛ هر چند در سفر نباشد.
مسأله ۱۳۶۹- مستحبّ است مسافر بعد از هر نمازي كه شكسته مي خواند سي مرتبه بگويد۱: «سبحان الله و الحمد لله و لااله الا الله و الله اكبر» ۲. و ۳ در تعقيب نماز ظهر و عصر و عشا بيشتر سفارش شده است، بلکه بهتر است در تعقيب اين سه نماز شصت مرتبه بگويد.
اين مسأله در رساله امام خامنه ای نيست
۱- خوئي، گلپايگاني، صافي، تبريزي: مستحبّ است مسافربعد از هر نماز سي مرتبه بگويد:…
۲- فاضل، بهجت، مظاهری: [پايان مسأله]
سيستاني: و اين ذكر گرچه در تعقيب هر نماز واجب مستحب است ولي دراين مورد بيشتر سفارش شده است، بلكه بهتر است مسافر در تعقیب اين سه نماز (ظهر و عصر و عشا) این ذکر شریف را شصت مرتبه بگويد.
۳- اراكي: و اگر چه گفتن آن بعد از هر نماز به عنوان تعقيب مستحبّ است، ولي…
*****
مكارم: مسأله ۱۱۹۱- مستحبّ است مسافر به اميد ثواب الهي بعد از هر نماز شكسته سي مرتبه «سبحان الله و الحمد لله و لا إله إلا الله و الله أكبر» بگويد.
زنجاني: مسأله ۱۳۷۸- مستحبّ است مسافر در تعقيب هر يك از نمازهاي شكسته سي مرتبه بگويد: «سبحان الله و الحمد لله و لا إله إلا الله و الله أكبر» و چون اين ذكر در تعقيب تمام نمازها – براي مسافر و غير مسافر- مستحبّ است، براي مسافر درتعقيب نماز ظهر و عصر و عشا كه شكسته مي خواند، تأكيد بيشتري خواهد داشت، بلكه بهتر است شصت مرتبه بگويد.
وحید: مسأله ۱۳۷۷- مستحب است نمازگزار بعد از هر نمازی سی مرتبه بگوید: «سبحان الله و الحمد لله و لا إله إلا الله و الله أكبر» و برای مسافر در تعقیب نمازهای شکسته مستحب مؤکّد است.
مسائل اختصاصي
مكارم: مسأله ۱۱۹۲- حكم نماز مسافر مربوط به آسان بودن و سخت بودن سفرنيست، بلكه در مسافرتهاي راحت امروز نيز با شرايطي كه گفته شد، بايد نماز را شكسته خواند.
جوادی آملی: مسأله ۱۴۲۹ – ملاک سفر شرعی، پيمودن هشت فرسخ با شروط ديگر است. آسانی سفر و سرعت و مانند آن، سبب تغيير حكم نمیشود.