فتاوای آیات عظام: امام خمینی و نوری همدانی
مسأله ۲۸۶۲- بيمه قرار و عقدي است بين بيمه كننده و مؤسسه يا شركت يا شخص كه بيمه را مي پذيرد، و اين عقد مثل سايرعقدها محتاج به ايجاب و قبول است و شرايطي كه در موجب و قابل و عقد در ساير عقود، معتبر است دراين عقد نيز معتبر است و مي توان اين عقد را با هر لغتي و زباني اجرا كرد.
*****
جوادی آملی مسئله 2412-بیمه قراردادى است بىن بیمه شونده و مؤسسه یا شرکت بیمه گر که این قرارداد مانند سایر عقدها ایجاب و قبول دارد. همان شراىطى که در دیگر عقدها برای موجب و قابل و عقد معتبر است در اىن عقد نیز معتبر است و مى‌توان این عقد را با هر زبانى اجرا کرد. در بیمه عقد قولی لازم نیست؛ بلکه عقد فعلی (معاطات) کافی است.
مسأله ۲۸۶۳- در بيمه علاوه بر شرايطي كه در ساير عقود است از قبيل بلوغ و عقل و اختيار و غيرآنها، چند شرط معتبر است:
۱- تعيين مورد بيمه كه فلان شخص است يا فلان مغازه است يا فلان كشتي يا اتومبيل يا هواپيما است.
۲- تعيين دو طرف عقد كه اشخاص هستند، يا مؤسسات، يا شركتها يا دولت.
۳- تعيين مبلغي كه بايد بپردازند.
۴- تعيين اقساطي كه بايد آن را بپردازند، و تعيين زمان اقساط.
۵- تعيين زمان بيمه كه ازاول فلان ماه يا سال تا چند ماه يا چند سال.
۶- تعيين خطرهايي كه موجب خسارت مي شود، مثل حريق يا غرق يا سرقت يا وفات يا مرض و مي توان كليه آفاتي را كه موجب خسارت مي شود، قرار دهند.
*****
جوادی آملی مسئله 2413. در بیمه ، افزون بر بلوغ و عقل و اختىار چند شرط دیگر هم معتبر است مانند:
- تعیین مورد بیمه مانند شخص، محل کسب، اتومبیل، کشتى، هواپیما و… .
- تعیین دو طرف عقد که اشخاص حقیقی هستند، یا حقوقی مانند: مؤسسه ـ شرکت ـ دولت و… .
- تعیین مبلغى که باىد پرداخت شود.
- تعیین اقساطى که باىد پرداخت شود. و تعیین زمان پرداختن اقساط.
- تعیین زمان بیمهکه از آغاز فلان ماه ىا سال تا چند ماه ىا چند سال.
- تعىىن خطرهاىى که سبب خسارت مى‌شود، مثل حریق، غرق شدن، سرقت، بیماری، وفات و هر نوع آسیبی که موجب خسارت مى‌شود مى‌تواند مورد قرارداد باشد.
جوادی آملی مسئله 2414. بیمه ، قرارداد مستقل است؛ هرچند مى‌توان آن را به عنوان بعض عقود دىگر از قبیل صلح، یا در ضمن عقود دیگر اجرا کرد. مثلاً بیمه شونده مبلغى را ماهانه یا سالانه ىا یکجا به بیمه گر هبه مى‌کند و در ضمن عقد هبه، با بیمه گر شرط مى‌کند که در فرض پىش‌آمد هر نوع خسارتى که در بیمه نامه ذکر شده، بیمه گر آن را جبران کند و بر بیمه گر نیز واجب است به اىن شرط وفا کند و خسارت بیمه کننده را بپردازد، بنابراین، عقد بیمه به تمام اقسام آن میتواند ىک نوع هبه معوضه بوده و صحیح باشد
مسأله ۲۸۶۴- لازم نيست در قرار بيمه ميزان خسارت تعيين شود پس اگر قرار بگذارند كه هر مقدارخسارت وارد شد، جبران كنند صحيح است.
مسأله ۲۸۶۵- صورت عقد بيمه چند نحو است، يكي آن كه بيمه كننده بگويد: به عهده من فلان مقدار كه در فلان زمان، ماهي فلان مقدار بدهم، در مقابل آن كه خسارتي كه به مغازه من مثلاً از ناحيه حريق يا دزدي وارد شد، جبران نمايي و طرف قبول كند، يا طرف بگويد بر عهده من خسارتي كه به مؤسسه شما وارد مي شود از ناحيه حريق يا دزدي مثلاً در مقابل آن كه فلان مقدار بدهي و بايد تمام قيودي كه در مسأله سابق ذكر شد، معلوم شود و قرار داد شود.
*****
جوادی آملی مسئله 2416. قرارداد بیمه به چند صورت انجام یافتنی است: 1. بیمه شونده بگوید: برعهدهٔ من است که مبلغى را ماهانه یا سالانه ىا ىکجا به فلان شرکت بپردازم و در برابر آن، شرکت نامبرده خسارتى که از ناحیهٔ مثلاً حرىق یا سرقت به مغازهٔ من وارد شده، جبران نماید و بیمه گر نیز آن را بپذیرد، 2. بیمه گر بگوىد بر عهدهٔ من است که خسارت وارد شده از ناحیهٔ مثلاً حریق ىا سرقت به مؤسسه شما را در برابر فلان مبلغ بدهى که به شما دارم بپردازم. بیمه شونده نیز آن را قبول کند. البته باىد تمام قیودى که سبب خسارت مى‌شود مشخص شود و قرارداد بر اساس آن، انجام گیرد.
مسأله ۲۸۶۶- ظاهراً تمام اقسام بيمه صحيح باشد، با به كاربردن شرايطي كه ذكر شد، چه بيمه عمر باشد، يا بيمه كالاهاي تجاري، يا عمارات يا كشتيها و هواپيماها و يا بيمه كارمندان دولت يا مؤسسات ، يا بيمه اهل يك قريه يا شهر، و بيمه، عقد مستقلي است و مي توان به عنوان بعض عقود ديگر از قبيل صلح، آن را اجرا كرد.
*****
جوادی آملی مسئله 2417. ظاهراً تمام اقسام بیمه مانند: بیمه ٔ عمر، بیمه ٔ کالاهای تجاری، بناها، کشتیها، هواپیماها، بیمه کارمندان دولت، مؤسسات، بیمه ٔ روستائیان و شهروندان با داشتن شراىط ذکر شده صحىح است.
فتاوای آیات عظام: خوئی و تبریزی
بيمه (سيگورتا) عبارت ازاين است كه شخص هر سال مبلغي به كسي يا به شركتي بدون عوض داده ودر ضمن، شرط كند كه اگر آسيبي مثلاً به تجارتخانه يا ماشين يا منزل يا خودش برسد آن شركت يا شخص آن خسارت را جبران يا آسيب رابرطرف يا مرض را معالجه كند و اين معامله داخل در هبه معوّضه است۱ و چنانچه آسيبي وارد شود، حسب شرط بر مشروط عليه واجب است كه از عهده برآيد و براي گيرنده اشكالي ندارد.
۱- تبريزي: داخل درهبه مشروطه است…
فتاوای آیات عظام: خوئی، وحید خراسانی و سیستانی
بيمه يك نوع قراردادي است بين بيمه گر (دولت يا شركت) و بين بيمه كننده (شخص يا اشخاص) كه بيمه كننده با پرداخت مبلغي به طور ماهيانه يا ساليانه به نام اقساط بيمه به بيمه گر طبق قرارداد خسارت هر نوع ضرر و زياني كه بر بيمه كننده وارد شود و در قرارداد ذكر شده باشد، از بيمه گر دريافت مي كند.
وحید: بیمه قراردادى است بین بیمه كننده و بیمه شونده بر این كه بیمه شونده مالى به بیمه كننده بپردازد ـ چه آن مال عین یا منفعت یا عمل باشد، و چه یك جا و یا به اقساط باشد ـ و در مقابل بیمه كننده خسارتى را كه بر بیمه شونده یا بر دیگرى وارد مى شود به طورى كه در عقد معین شده بپردازد.
سیستانی: بیمه قراردادی است که طبق آن بیمه‌گزار (بیمه شونده) متعهد می‌شود ماهانه، یا سالانه و یا یکباره مبلغ معینی به بیمه‌گر (بیمه‌کننده) بپردازد و در مقابل آن، بیمه‌گر متعهد می‌شود که به بیمه‌گزار یا شخص ثالثی که در قرارداد بیمه معین و قرارداد به نفع او منعقد شده است، مبلغی پول یا پرداختی ثابتی و هر عوض مالی دیگری، در صورت وقوع حادثه‌ای، یا ضرری که در قرارداد بدان تصریح شده است، بپردازد..
مسأله ۲۵- بيمه انواع و اقسام متعددي دارد: بيمه حيات و سلامت بدن – بيمه اموال، چه اموالي كه از خارج خريداري شده باشد و يا موجود در انبارهاي كالاي شخصي و يا عمومي و يا اثاث البيت- بيمه خطر آتش سوزي و غرق در آب و نقص حاصل در كالا و حصول عيب و خرابي در آن –بيمه ماشين شخص ثالث يا تمام بدنه – بيمه كشتي هاي تجارتي و آنچه از اين قبيل است و بيمه اقسام ديگري نيز دارد و چون حكم آنها يكي است لزومي ندارد كه تمام آنها ذكر شود.
*****
وحید: مسأله ۲۸۷۰- بیمه انواع و اقسام متعددى دارد ـ مانند بیمه حیات و بیمه سلامت و بیمه مال ـ و چون حكم آنها یكى است نیازى به بیان اقسام و انواع آن نیست.
سیستانی: مسأله ۲۸۲۸ ـ بیمه انواعی دارد از آن جمله: ۱ ـ بیمه اشخاص در برابر مرگ، بیماری و یا حوادث دیگر. ۲ ـ بیمه اموال، مانند اتومبیل، هواپیما و کشتی در برابر خطر آتش‌سوزی، غرق شدن و سرقت و مانند آنها. بیمه تقسیمات دیگری دارد که احکام شرعی آن تفاوتی با موارد مذکور ندارد، لذا نیازی به ذکر آنها نیست.
مسأله ۲۶- قرارداد بيمه چند ركن و پايه دارد:۱- ايجاب از بيمه كننده، يعني انشاء عقد بيمه بر طبق بيمه نامه به وسيله بيمه كننده. ۲- قبول بيمه گر، يعني آنچه بيمه كننده انشاء كرد، او قبول كند. ۳- معلوم كردن آنچه بيمه مي شود: حيات و سلامتي بدن –اموال- ماشين و يا چيزهاي ديگر. ۴- تعيين بيمه ماهيانه و يا ساليانه…
*****
وحید: مسأله ۲۸۷۱- بیمه از عقود است و به ایجاب و قبول محقّق مى شود، مثل آن كه بیمه كننده بگوید: «من متعهّدم كه خسارت وارده بر جان یا مال را در مقابل پرداخت چنین مالى جبران كنم» و كسى كه خواهان بیمه است بگوید: «قبول كردم» یا كسى كه خواهان بیمه است بگوید: «من تعهّد مى كنم كه مال معینى را در مقابل جبران چنین خسارتى بپردازم» و بیمه كننده قبول كند.
و این عقد مانند سایر عقود، به قول و فعل محقّق مى شود، و شرایط عامّه عقود مانند بلوغ و عقل و قصد و مكره نبودن و محجور نبودن طرفین عقد ـ به سفاهت یا افلاس ـ در آن معتبر است.
و معتبر است آنچه بیمه مى شود ـ مانند جان یا مال ـ و خطرهاى احتمالى كه جان یا مال به جهت آن بیمه مى شود، معین باشد، و همچنین مالى كه پرداخت مى شود، و اگر به اقساط است، اقساط ماهانه یا سالانه آن مثلا معین باشد، و ابتدا و انتهاى مدّت بیمه نیز معین باشد.
سیستانی: مسأله ۲۸۲۹ ـ قرارداد بیمه دارای چند رکن است: ۱ و ۲ ـ ایجاب و قبول از سوی بیمه‌گزار و بیمه‌گر، که در آن هر گفتار یا نوشتار و مشابه آن بر آنها دلالت کند، کافی است. ۳ ـ تعیین مورد بیمه‌شده، چه شخص باشد و چه مال. ۴ ـ تعیین آغاز و پایان مدت قرارداد بیمه.
مسأله ۲۷- لازم است در قرارداد بيمه تعيين آنچه كه بيمه مي شود و تعيين خطرهاي احتمالي كه آن چيز به خاطر آن خطرات بيمه مي شود و همين طور لازم است اقساط بيمه و ابتداء و انتهاء و مدت بيمه تعيين گردد.
این مسأله در رساله آیةالله وحید نیست.
*****
سیستانی: مسأله ۲۸۳۰ ـ در قرارداد بیمه، عامل خطر و زیان، مانند آتش‌سوزی، سرقت، غرق، بیماری، مرگ و مانند آن و همچنین اقساط ماهانه یا سالانه بیمه ـ در صورتی که پرداخت آن قسطی باشد ـ باید مشخص شود.
مسأله اختصاصی
سیستانی: مسأله ۲۸۳۱ ـ در طرفین قرارداد بیمه، بلوغ، عقل، قصد، اختیار و عدم محجوریت ـ بر اثر سفیه بودن یا ورشکستگی ـ شرط است، و در صورتی که طرفین یا یکی از آنها نابالغ، دیوانه، مجبور و یا محجورعلیه، باشند، یا قصد جدی نداشته باشند، قرارداد صحیح نیست.
مسأله ۲۸- مي توان قرارداد بيمه را با تمام اقسام آن از باب عقد هبه معوّضه تصحيح كرد به اين معني كه بيمه كننده مبلغي را به طور ماهيانه يا ساليانه يا يكجا به بيمه گر هبه مي كند و در ضمن عقد هبه به بيمه گر شرط مي كند كه در صورت پيش آمد و رخ داد هر نوع خسارتي كه در بيمه نامه ذكر شده، بايد بيمه گر آن را جبران كند و بربيمه گر نيز واجب است به اين شرط وفا كند و خسارت بيمه كننده را جبران كند، بنابراين عقد بيمه به تمام اقسام آن يك نوع هبه معوضه است، جايز و صحيح است.
*****
وحید: مسأله ۲۸۷۲- مى توان تمام اقسام عقد بیمه را از باب تعهّد بیمه كننده و بیمه شونده به پرداخت خسارت و مال معین، قرار داد، هرچند احوط آن است كه مثلا بیمه شونده مال معینى به بیمه كننده صلح كند به شرط آن كه بیمه كننده خسارت احتمالى كه معین شده جبران نماید، و بر بیمه كننده جبران واجب مى شود، و همچنین در صورتى كه مال معین از طرف بیمه شونده عین باشد، مى توان عقد بیمه را به عنوان هبه به شرط تحمّل خسارت احتمالى از جانب بیمه كننده انجام داد، كه بر بیمه كننده وفاى به شرط واجب است.
سیستانی: مسأله ۲۸۳۲ ـ قرارداد بیمه از عقدهای لازم به شمار میرود و جز با رضایت طرفین قابل فسخ نیست.
البته اگر در قرارداد شرط کنند که بیمه‌گزار یا بیمه‌گر و یا هر دو اجازه فسخ داشته باشند، طبق این شرط فسخ جایز است.
مسأله ۲۹- چنانچه بيمه گر در صورت پيش آمد خسارتي بربيمه كننده از جبران آن خودداري كند و به شرط هبه عمل ننمايد و خسارت نپردازد ، بيمه كننده خيار تخلف شرط دارد و مي تواند قرارداد بيمه را فسخ كند و آنچه از اقساط بيمه پرداخت كرده است، مسترد داشته و پس بگيرد.
*****
وحید: مسأله ۲۸۷۳- چنانچه عقد بیمه به صورت صلح به شرط تحمّل خسارت یا به صورت هبه به شرط تحمّل خسارت باشد، و بیمه كننده در صورت پیش آمد خسارتى بر بیمه شونده، از جبران آن خوددارى كند و به شرط عمل ننماید، بیمه شونده خیار تخلّف شرط دارد و مى تواند صلح یا هبه را فسخ كند، و آنچه از اقساط بیمه پرداخت كرده، پس بگیرد.
سیستانی: مسأله ۲۹۳۳ ـ در صورتی که بیمه‌گر به تعهدات خود عمل نکند، بیمه‌گزار میتواند ـ با رجوع به حاکم شرع یا غیر او ـ بیمه‌گر را ملزم به اجرای تعهداتش کند. همچنین میتواند قرارداد را فسخ نماید و خواستار بازگرداندن مبلغ پرداخت شده به عنوان حقّ بیمه شود.
مسأله ۳۰- در صورتي كه بيمه كننده به پرداخت اقساط بيمه كمّاً و كيفاً اقدام نكند، واجب نيست بربيمه گر كه خسارت وارده را جبران كند و بيمه كننده حق ندارد آنچه از اقساط بيمه پرداخت كرده است، مسترد بدارد و پس بگيرد.
*****
وحید: مسأله ۲۸۷۴- در صورتى كه بیمه شونده اقساط بیمه را بر طبق قرار داد نپردازد، بر بیمه كننده واجب نیست خسارت وارده را جبران كند، و بیمه شونده حقّ ندارد آنچه از اقساط بیمه پرداخت كرده، پس بگیرد.
سیستانی مسأله ۲۸۳۴- در صورتی که در قرارداد بیمه معین شده باشد که بیمه‌گزار مبلغی را به عنوان حقّ بیمه به اقساط بپردازد. و او در اجرای این تعهد چه از نظر مقدار و چه از نظر زمانِ پرداخت، تخلف کند، بر بیمه‌گر واجب نیست که به تعهد خود در پرداخت مبلغی معین به هنگام بروز حادثه و ضرر معین، عمل نماید، و بیمه‌گزار نیز نمی‌تواند خواستار بازگرداندن حقّ بیمه پرداخت شده، گردد.
مسأله ۳۱- براي صحت قرارداد بيمه مدت معيني اعتبار نشده است كه بايد يكساله باشد يا دو ساله و يا بيشتر، بلكه تابع است به آنچه طرفين بيمه گر و بيمه كننده اتفاق كرده باشند.
*****
سیستانی مسأله ۲۸۳۵ ـ در بیمه مدت بخصوصی شرط نیست، بلکه تابع توافق طرفین قرارداد یعنی بیمه‌گزار و بیمه‌گر است.
مسأله ۳۲- اگر عده اي و چند نفري جمع شوند و اتفاق كنند بر تأسيس شركتي كه سرمايه شركت را به طورمشترك از مال خودشان بگذارند و هر يك از شركاء و يا يكي از آنها در ضمن عقد شركت برديگران شرط كند كه چنانچه پيش آمد ضرر و حادثه اي بر جان و مال و يا ماشين و يا چيز دگير او وارد شود، با تعيين هر نوع حادثه شركت بايد خسارت آن حادثه را از سود عايد خود جبران كند، در صورت وقوع حادثه واجب است، شركت به اين شرط عمل كند و خسارات او را جبران كند.
*****
وحید: مسأله ۲۸۷۶- اگر شركتى با سرمایه گذارى عدّه اى تأسیس شود، و هر یك از شركا و یا یكى از آنان در ضمن عقد شركت بر دیگران شرط كند كه چنانچه ضرر و حادثه اى بر جان یا مال او وارد شود ـ با تعیین نوع حادثه ـ شركت باید خسارت آن حادثه را از سود عاید خود جبران كند، در صورت وقوع حادثه تا زمانى كه عقد شركت باقى است واجب است شركت به این شرط عمل نماید.
سیستانی: مسأله ۲۸۳۶ ـ اگر عدّه‌ای با سرمایه‌ای که از اموال مشترک خویش فراهم آورده‌اند، شرکتی تأسیس کنند و هر یک از آنان ضمن قراردادِ شرکت، بر دیگران شرط کند که در صورت وقوع حادثه‌ای نسبت به شخص خود و یا اموالش ـ که نوع آن را طی شرط معین میکند ـ شرکت موظف به جبران خسارات وارده به او از سرمایه شرکت یا سود آن باشد، مادام که قرارداد باقی است، واجب است به این شرط عمل شود.
فتاوای آیات عظام: گلپایگانی و صافی
استفتائات از آیةالله العظمی امام خامنه ای (مدّظلّه)
جواب: شرعاً مانعى ندارد.
سؤال ۱۹۵۳: آيا استفاده از دفترچه بيمه درمانى براى کسى که جزء خانواده صاحب دفترچه نيست جايز است؟ و آيا جايز است صاحب دفترچه آن را در اختيار ديگران بگذارد؟
جواب: استفاده از دفترچه بيمه درمانى فقط براى کسى جايز است که شرکت بيمه نسبت به ارائه خدمات به او تعهد کرده است و استفاده ديگران از آن موجب ضمان است.
سؤال ۱۹۵۴: شرکت بيمه در ضمن قرارداد بيمه عمر که با بيمه گزار منعقد نموده، متعهد شده است که بعد از وفات بيمه گزار، مبلغى پول به کسانى که او معيّن مى‌کند بپردازد، حال اگر اين شخص بدهکار باشد و دارايى او براى پرداخت بدهىاش کافى نباشد، آيا طلبکاران حق دارند طلب خود را از مبلغى که شرکت بيمه پرداخت مى‌کند بردارند؟
جواب: اين امر تابع توافق آنان در قرارداد بيمه است، اگر قرار آنان بر اين باشد که شرکت بيمه مبلغ مقرر را بعد از وفات بيمهگزار به شخص يا اشخاصى که او مشخص کرده بدهد، در اين صورت آنچه شرکت مىپردازد، حکم ترکه ميّت را ندارد، بلکه مختص کسانى است که براى دريافت اين مبلغ مشخص شدهاند.
فتاوای آیةالله العظمی مکارم شیرازی (مدّظله)
مسأله ۲۴۳۸- بيمه قراردادي است بين بيمه كننده و شركت يا شخص بيمه گر و بر اين اساس است كه در برابر پولي كه به آن شركت يا آن شخص مي دهد خسارتهاي وارده بر انسان يا چيزي را جبران كند و اين معامله و قرارداد مستقلي است كه با شرايطي كه در مسائل آينده مي آيد صحيح است، چه بيمه كالاهاي تجارتي باشد، يا ساختمانها و اتومبيل ها و كشتي ها و هواپيما ها، يا بيمه كارمندان و كارگران، يا بيمه عمر و مانند آن كه درعرف عقلاء معمول است.
مسأله ۲۴۳۹- طرفين بيمه، بايد بالغ و عاقل باشند و قرارداد بيمه را از روي اراده و اختيار انجام دهند و هيچكدام سفيه نباشند، علاوه براين بايد تمام خصوصيات را معين كنند، از جمله:
(۱) تعيين مورد بيمه كه فلان وسيله نقليه يا فلان ساختمان و فلان شخص است.
(۲) تعيين دو طرف قرارداد.
(۳) تعيين اقساط و مبلغي را كه بيمه كننده باید بپردازد.
(۴) تعيين زمان بيمه كه مثلاً از فلان روز تا يك سال است.
(۵) تعيين خطرهايي كه موجب خسارت مي شود، مانند خطر آتش سوزي يا بمباران يا غرق شدن يا سرقت يا وفات يا بيماري، يا هرگونه خطر ديگر.
(۶) تعيين سقف قيمت چيزي كه بيمه شده مثلاً فلان خانه به مبلغ دو ميليون تومان يا كمتر و بيشتر بيمه شده است، يا به قيمت عادلانه روز و مانند آن و به هر حال بايد اصول كلي كه در بيمه در ميان عرف عقلاء رايج است، رعايت شود.
مسأله ۲۴۴۰- صيغه عقد بيمه را مي توان با هر زباني اجرا كرد و يا قرارداد بيمه را روي كاغذ آورد و آن را امضاء نمود
فتاوای آیةالله العظمی مظاهری (مدّظله)
مسأله ۱۸۷۱- بيمه عقدى است بين بيمه كننده و بيمهگر (دولت، شركت، شخص) و لازم الاجرا مىباشد و با هر لفظى چه عربى و يا غير عربى يا با هر كارى نظير كتابت، اجرا مى‌شود، و آن عقد اين است كه بيمهگر در برابر پولى كه مىگيرد خسارتهاى وارده را جبران مىكند و آن اقسامى دارد: بيمه تجارتى، ساختمانى، وسايل نقليه، كارمندان و كارگران، بيمه عمر و مانند آن، كه همه اقسام آن صحيح و لازم الاجرا است.
مسأله ۱۸۷۲- طرفين بيمه بايد رشيد باشند و بتوانند در مال خود تصرّف كنند و قرارداد از روى اراده و اختيار انجام شود و بايد مجهول نباشد و تمام خصوصيّات را معيّن كنند، مثلاً تعيين كنند مورد بيمه را يا اقساطى كه بيمه كننده بايد بپردازد و همچنين تعيين كنند خطرهايى كه موجب خسارت مى‌شود و تعيين كنند قيمت چيزى كه بيمه شده است و مانند آن.
مسأله ۱۸۷۳- اگر دو نفر يا بيشتر، شركتى يا مؤسّسهاى و مانند آن را تأسيس كنند و هر يك از شركاء و يا يكى از آنها شرط كند كه چنانچه ضرر يا حادثهاى واقع شود آن ضرر را جبران كند، در صورت وقوع حادثه واجب است به اين شرط عمل شود.
فتاوای آیةالله العظمی جوادی آملی (مدّظله)
مسئله 1. بىمه قراردادى است بىن بىمه‌شونده و مؤسسه ىا شرکت بىمه‌گر که اىن قرارداد مانند ساىر عقدها اىجاب و قبول دارد. همان شراىطى که در دیگر عقدها برای موجب و قابل و عقد معتبر است در اىن عقد نىز معتبر است و مى‌توان اىن عقد را با هر زبانى اجرا کرد. در بیمه عقد قولی لازم نیست؛ بلکه عقد فعلی (معاطات) کافی است.
مسئله 2. در بىمه، افزون بر بلوغ و عقل و اختىار چند شرط دىگر هم معتبر است مانند:
- تعىىن مورد بىمه مانند شخص، محل کسب، اتومبىل، کشتى، هواپىما و… .
- تعىىن دو طرف عقد که اشخاص حقیقی هستند، ىا حقوقی مانند: مؤسسه ـ شرکت ـ دولت و… .
- تعىىن مبلغى که باىد پرداخت شود.
- تعىىن اقساطى که باىد پرداخت شود. و تعىىن زمان پرداختن اقساط.
- تعىىن زمان بىمه که از آغاز فلان ماه ىا سال تا چند ماه ىا چند سال.
- تعىىن خطرهاىى که سبب خسارت مى‌شود، مثل حرىق، غرقشدن، سرقت، بیماری، وفات و هر نوع آسیبی که موجب خسارت مى‌شود مى‌تواند مورد قرارداد باشد.
مسئله 3. بىمه، قرارداد مستقل است؛ هرچند مى‌توان آن را به عنوان بعض عقود دىگر از قبىل صلح، یا در ضمن عقود دیگر اجرا کرد. مثلاً بىمه‌شونده مبلغى را ماهانه ىا سالانه ىا ىکجا به بىمه‌گر هبه مى‌کند و در ضمن عقد هبه، با بىمه‌گر شرط مى‌کند که در فرض پىش‌آمد هر نوع خسارتى که در بىمه‌نامه ذکر شده، بىمه‌گر آن را جبران کند و بر بىمه‌گر نىز واجب است به اىن شرط وفا کند و خسارت بىمه‌کننده را بپردازد، بنابراىن، عقد بىمه به تمام اقسام آن میتواند ىک نوع هبه معوضه بوده و صحىح باشد.
مسئله 4. لازم نىست در قرار بىمه مىزان خسارت تعىىن شود پس اگر قرار بگذارند که هر نوع خسارت وارد شده را جبران کنند، صحىح است.
مسئله 5. قرارداد بىمه به چند صورت انجامیافتنی است: 1. بىمه‌شونده بگوىد: برعهدهٔ من است که مبلغى را ماهانه ىا سالانه ىا ىکجا به فلان شرکت بپردازم و در برابر آن، شرکت نامبرده خسارتى که از ناحىهٔ مثلاً حرىق ىا سرقت به مغازهٔ من وارد شده، جبران نماىد و بىمه‌گر نیز آن را بپذیرد، 2. بىمه‌گر بگوىد بر عهدهٔ من است که خسارت وارد شده از ناحىهٔ مثلاً حرىق ىا سرقت به مؤسسه شما را در برابر فلان مبلغ بدهى که به شما دارم بپردازم. بىمه‌شونده نیز آن را قبول کند. البته باىد تمام قىودى که سبب خسارت مى‌شود مشخص شود و قرارداد بر اساس آن، انجام گیرد.
مسئله 6. ظاهراً تمام اقسام بىمه مانند: بىمهٔ عمر، بىمهٔ کالاهای تجاری، بناها، کشتىها، هواپىماها، بىمه کارمندان دولت، مؤسسات، بىمهٔ روستائیان و شهروندان با داشتن شراىط ذکر شده صحىح است.