استفتاء درباره خمس – آیت الله محقق کابلی

پرسش: میتوانیم خمس پول های خودرا به موسسه های خیریه در کشورهای خارج و غربی دهیم?

پاسخ: خمس باید به مرجع تقلید و یا به وکیل مرجع خود تحویل دهد و یا در مواردی مصرف کند که مرجع اجازه تصرف می دهد.

پرسش: سلام کسی که قصد از دواج یا خرید خانه یا ماشین دارد و تنها یک شغل دارد آیا می تواند به جای تعیین سر سال، برای هر حقوق جداگانه سال قرار دهد؟

پاسخ: تعدد سر سال در صورتی که شغل های مختلف داشته باشد اشکال ندارد ولی در مشغل واحد احتیاطاً یک سر سال خمسی تعیین کنید.

پرسش: در مناطق هزاره جات عده ای درختانی که در زمین های کشاورزی خود دارند را قطع کرده برای تأمین مایحتاج زندگی خود می فروشند و شاخه های آن را برای سوخت استفاده می کنند و منبع در آمد دیگری هم ندارند. هر سال حدود 5 الی 10 عدد درخت را برای مخارج سال خود قطع می کنند، آیا به این درختان خمس تعلق می گیرد؟ به چه صورت.

پاسخ: در فرض سوال بله خمس تعلق می گیرد و به دو صورت قابل محاسبه است:

1ـ خمس درختان را هر سال پرداخت کند. به این صورت که سال اول خمس کل درخت را محاسبه و پرداخت نموده و در سال های بعد تنها خمس ارزش افزوده (نمو) آن را محاسبه کند.

2ـ خمس درخت را در زمان قطع آن حساب کند.

پرسش: آیا پزشک می تواندخمس خود را به بیماران محرومش پرداخت نماید و یا به عنوان خمس از آنها حق ویزیت ویاحق عمل جراحی نگیرد یاکمتر بگیرد؟

پاسخ: در صورت که با اجازه مجتهد جامع الشرایط باشد جایز است.

پرسش: کسانی که مادر آنها سید است یعنی از جهاتی حکم سیّد دارند، و از جهاتی ندارند. آیا می توانند خمس بگیرند، یا خیر؟

همچنین آیا می توانند از لباس مخصوص سادات استفاده کنند و خود را منتسب به پیامبر(ص) و حضرت زهرا(ع) نمایند یا خیر؟

پاسخ: اگر پدر شان سید نباشد سید گفته نمی شود و مستحق خمس نمی باشد.

پرسش: 2ـ نظر مبارک در مورد خمس پول رهن منزل چیست؟ آیا تا زمانی که در رهن است خمس ندارد؟ یا اینکه اگر بعد از رهن تا پایان سال خمسی هزینه نشود خمس به آن تعلق می گیرد؟

اصولا آیا به پول رهن منزل خمس تعلق نمی گیرد یا فقط پرداختش واجب نیست؟

پاسخ: پول رهن خانه در صورتی که اگر آن را بدهد مجبور می شود برای رهن خانه پول قرض کند دادن خمسش واجب نیست و این گونه افراد تا زمانی که نیاز به خانه رهنی داشته باشد با شرط که ذکر شد خمس آن پول واجب نیست.

پرسش: در مواردی که تهیه جهیزیه مورد نیاز است (مثلا دختر در آستانه ازدواج است، یا تهیّه آن جز به صورت تدریجی ممکن نیست) آیا خمس دارد؟

پاسخ: در فرض سؤال اگر دختر رد طول سالهای که جهزیه را تهیه می کند از آن جهزیه استفاده می کند ولو برای دو سه بار مانند عروسی ها وجشن ها و مهمانی ها و امثال آن در این صورت خمس به آنها تعلق نمی گیرد.

پرسش: پدری به فرزندش یک حج وصیت نموده و فرزند بعد از سال‌ها قدرت پیدا کرده که حج پدر را انجام دهد حال بفرمایید پول این حج اگر از پول وسط سال خمسی باشد خمس دارد یا خیر؟

پاسخ: در این فرض خمس آن پول واجب نیست

پرسش: فقیری که پولی به دست می‌آورد و به حج می‌رود آیا بر این شخص خمس واجب است؟

پاسخ: اگر پیش از رسیدن سر سال به مکّه برود، خمس واجب نیست.

پرسش: کسى که چهار میلیون تومان پول نقد دارد مبلغ دو میلیون و هفتصد هزار تومان آن را براى قیمت ماشین سوارى ومبلغ یک میلیون وصد هزار تومان آن را براى رهن خانه داده است باقیمانده چهار میلیون موجود است.در سال 1373 مصالحه کرده است.سر سال خمسى هم ندارد اما هر سال خمس داده است.آیا به این چهار میلیون خمس تعلق می گیرد؟

پاسخ: اگر مبلغ یاد شده را درمدت چند سال به دست آورده است خمس دارد و هر مبلغى که به عنوان خمس تا کنون پرداخت کرده است ازخمس کم می شود.اگر شان و موقعیتش اقتضاء می کند که ماشین شخصى داشته باشد ارباح سال خرید ماشین خمس ندارد و اگر موقعیتش اقتضاء نمی کند همان ارباح سال خرید ماشین هم خمس دارد.

پرسش: کسى که به مدت شش ماه در ایران کارکرده است و بدون وصیت فوت کرده است، معلوم نیست که سر سال خمسى اش در افغانستان چه وقت است با توجه به این که در افغانستان فرزندان صغیر دارد، می توان خمس پولش را حساب کرد؟

پاسخ: چون ورثه صغیر دارد خمس پولش حساب نمی شود.

پرسش: آیاخمس به میراث وهبه هم تعلق می گیرد؟

پاسخ: خمس به میراث تعلق نمی گیرد وهمچنین به هبه اگر تا سر سال باقى نماند اگر باقی بماند خمس آن پرداخت شود.

پرسش: بعضى از مهاجرینى که در ایران مشغول کارند، فرزندان یا بستگان واجب النفقة شان در افغانستان در تنگدستى به سر می برند و مبلغى را قرض می گیرند در حالى که توان پرداخت آن را ندارند آیا کسانى که نفقه آنان را می دهند می توانند مبلغ مذکور را در سر سال تخمینآ یا تعیینا کسر و خمس باقى را حساب کنند؟

پاسخ: اگر واجب النفقه زن یا فرزندکوچک باشد به مقدار نفقه کسر و خمس باقى حساب می شود.اگر پدر یا مادرکارگران براى نفقه خود قرض کرده باشند کارگران مهاجر می توانند پیش ازرسیدن سر سال قرض شان را اداکنند و اگر ادا نکنند در سر سال خمسى مبلغ بدهکارى پدر و مادرکسر نمی شود.

پرسش: کسى که زمین مواتى را احیاء و زراعت می کند آیا خمس به آن تعلق می گیرد.در صورت تعلق خمس از اصل زمین پرداخت یا از قیمت آن، از زمان احیاء بدهد یا بعد از آن؟

پاسخ: درپرداخت خمس از اصل زمین یا قیمت آن مخیر است.هر مبلغى که الان قیمت دارد پرداخت شود.

پرسش: اگر انسان براى پرداخت خمس به سید فقیر ابن سبیل دسترسى به مجتهد یا نماینده اش نداشته باشد و یا این که دسترسى نیاز به فرصت و وقت داشته باشد وظیفه اش چیست؟

پاسخ: اگر سید ابن سبیل یا مضطر باشد جایز است که به اندازه رفع احتیاجش به او پرداخت شود و بعداً اجازه گرفته شود.

پرسش: کسى از ارباح کسب خود براى پسرش همسرى آورده است و اکنون بدهکار است همین شخص از ابتداى تحصیل علوم دینى پسر یکى از سادات مصارف او را پرداخت کرده است.آیا مصارفى که براى این طلبة سید پرداخت کرده است بدل از خمس حساب می شود؟

پاسخ: اگر پولى که خرج عروس شده است یک سال در نزد پدر داماد بوده است خمس دارد و اگر یک سال نمانده است خمس ندارد.مخارج و مصارف طلبة سید را اگر به قصد خمس پرداخت کرده باشد در صورتى که از خمس بدهکار باشد کفایت می کند.اما اگر،(محضا لله ) پرداخت کرده است بدون نیت خمس،کفایت نمی کند.

پرسش: کسى که امسال مقدارپنجاه سیر تخم و بذرجو وگندم می کند و خمس آن را می دهد، در سال آینده صد سیر و در سال سوم یکصد و پنجاه سیر تخم و بذر می کند، منتها ازتخم اضافه بر تصفیه شده خمس بدهد یا این که تخمی راکه تصفیه کرده است هم بدهد؟

پاسخ: اگر تخم را پیش از رسیدن به سر سال خمسى پاشیده است خمس ندارد و اگر تا سر سال باقى مانده است باید خمس آن را بدهد.

پرسش: آیا خمس به اموال مهاجرین افغانى در ایران تعلق می گیرد؟ زیرا برخى می گویند خمس بر اینها واجب نیست چون مشکلات وگرفتارى و مخارج خانه و بازگشت به وطن و…دارند.

پاسخ: اگر منافع کسب مهاجرین به سرسال خمسى آنان برسد خمس تعلق می گیرد.فرقى بین مهاجر و غیر مهاجر نیست.

پرسش: مناطقى که از فضله حیوانات به جاى هیزم براى سوخت استفاده می کند یعنى زمستان فضله را جمع تابستان خشک و زمستان دوم مصرف می کنند و همچنین خرید و فروش می کنند آیا خمس دارد و از چه زمانى خمس تعلق می گیرد؟

پاسخ: اگر اول برج حمل(مثلا) سرسال خمسى شان همان (چلمه)تر را قیمت گذارى وخمس آن را پرداخت کنند کفایت می کند دوباره خمس ندارد.

پرسش: کسى که با اجازه پدر و مادرش از افغانستان به ایران می آید و درآمدش بیش از مصرفش است اگر درآمدش را به افغانستان بفرستد پولى برایش باقی نمی ماند که به سرسال برسد آیا تعیین سرسال برایش لازم است؟

پاسخ: واجب است که سر سال داشته باشد و روزى که بر سر کار می رود همان روزرا سرسالش حساب کند و هر مبلغى که به سر سالش برسد خمس دارد و باید پرداخت کند.