سؤال 9:
برخى از كتابفروشى ها با برخى از نويسندگان چنين توافق مى كنند كه كتاب هاى آنان را در معرض فروش قرار دهند و در مقابل درصد خاصى از قيمت فروخته شده براى خود برمى دارند. اين درصد گاهى به طور متعارف در برخى از مراكز نشر و توزيع به 40 هم مى رسد، ولى در عمل معمولًا ناشر يا كتاب فروش اين مبالغ را در نزد خود نگه مى دارند و در پرداخت حق مؤلف تأخير مى ورزند كه گاهى هفته ها، ماه‌ها و حتى سال ها نيز سپرى ميشود تا آنجا كه حق مؤلف تضييع شده و هيچ چيزى به او نمى رسد و اگر هم چيزى برسد بعد از تأخير زياد و مشكلات فراوان. برخى از ناشران هم گاهى اين نوع كتابها را در مخزن خود نگه مى دارند و در محافظت و نگهدارى آنها اهمال مى كنند؛ به گونه اى كه گاهى اين كتاب ها تلف مى شوند و سپس عذرمى آورند كه كتاب ها تلف شده، پس صاحب آنها حق مطالبه قيمت را ندارد. بسيارى از نويسندگان از اين حالت رنج مى برند. نظر جنابعالى در مورد اين نوع اعمال ناشران يا كتاب‌فروشان چيست؟
جواب:
كتاب فروشان و ناشران مكلفند كه كتاب را مطابق شرايط و مقرراتى كه بين آنان و نويسندگان و مؤلفان در ضمن قرارداد جعاله تعيين مى شود، بفروشند يا نشر كنند و هيچ يك از طرفين حق ندارد از اين شرايط تخلف بورزد. پس كتابفروشى بايد قيمت كتاب را در وقت تعيين شده، به مؤلف پرداخت نمايد، يا عند المطالبه مؤلف در صورت رضايت او به تأخير و يا در صورت اشتراط تاخير در ضمن قرار داد. همچنين بر كتاب فروشى و مراكز نشر لازم است كه از كتاب ها محافظت كرده و در نگهدارى آنها تساهل و تسامح ننمايند.
اما هرگاه كتاب در نزد آنان تلف شود، در صورتى كه تلف مستند به تقصير و اهمال آنان باشد، ضامن هستند و بايد خساره وارده را بپردازند. ولى اگر در حفظ تقصير نداشته باشند، ضامن نيستند؛ زيرا آنان امين محسوب مى شوند و امين ضامن نيست.