[سؤال 7829] 4104
بسمه تعالی 14 محرّم الحرام 1403 ق
محضر مبارک حضرت آیت الله العظمی آقای خمینی، مدّ ظله العالی
با عرض سلام، استدعا می شود حکم شرعی مسأله مشروحه را تعیین فرمایید.
شخصی در زمان طاغوت ورشکست شده بوده و طلبکاران تمامی اموال و مایملک او را تأمین و توقیف نمودند، به جز یک کارخانه که شرعاً با افراد دیگری شریک بوده و ظاهراً به نام خودش. و طلبکاران با علم به این مطلب، آن را جزو اموال شخصی او نیاورده و مستثنا کردند (البته به جهت اعاشه او و کارگران و سایر سهام داران) آیا پس از 5 سال افراد یا مؤسسه یا بنیادی حق دارد کارخانه را هم تأمین و توقیف نماید یا خیر؟
درود خداوند به شهدای راه اسلام و رزمندگان و با سلام به امام خمینی
بسمه تعالی، رسیدگی به این مسأله موکول است به مسئولین مربوطه در دادگاه های صالحۀ جمهوری اسلامی.
[سؤال 7830] —-> 3508
14. شخصی که خود را درمعرض ورشکستگی می بیند؛ برای فرار از دیون مردم اموال خود را با مصالحه یا هبه یا بیع، از ملک خود خارج می کند. آیا این معاملات صحیح است؟ و بر فرض صحت، آیا طلبکارها یا حاکم، حق فسخ دارند یا نه؟
بسمه تعالی، در فرض مذکور، صحت معاملاتی که برای فرار از دیون انجام گرفته، محل اشکال است و حاکم شرع می تواند دخالت کند.
[سؤال 7831] 4105
بسمه تعالی 25 / 6 / 1361
حضور رهبر کبیر انقلاب حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، مرجع تقلید شیعیان جهان
با عرض سلام، دو برادر با هم از پدر و مادر و جمیع المال بر روی یک اصل تجارت می نمایند هر دو دارای چک بانکی و اعتبار می باشند، یکی از برادران اعلام ورشکستگی می نماید و تمام چک هایش برگشت می خورد در صورتی که برادر دیگر هیچ گونه چک هایش برگشت نخورده و اعتبار بانکی اش را به موقع پرداخت می نماید و آن برادر که اعلام ورشکستگی کرده زندانی و بعد آزاد می شود و برای پرداخت بدهی مردم و بانک ها مقداری از سهم ملکی خود را که مشترکاً با برادرش بوده پیشنهاد می کند که طلبکاران بفروشند و به طلب خود بردارند و برادر دیگرش که با هم شریک شغلی و مالی بوده اند دیناری از بدهی برادرش را تقبل نمی نماید، در این صورت تکلیف شرعی در این مورد چه می باشد؟
خداوند سایه مبارکتان را بر سر همه مسلمین جهان مستدام بدارد.
بسمه تعالی، به مقدار سهم خودش در مال مشترک حق دارند و طلبکاران می توانند آن را مطالبه کنند ولی تصرف در مال مشترک باید با رضایت شریک باشد و اگر رضایت نمی دهد موکول به رأی دادگاه است.
[سؤال 7832] —-> 3508
19. اگر غرما دربارۀ ورشکسته ارفاق کردند و مال او را تقسیم نکردند و اجازه دادند که تجارت کند، ولی تاجر دوباره ورشکسته شد، آیا طلبکاران اخیر در اموال سابق با غرمای سابق سهیم می شوند یا نه؟
بسمه تعالی، همۀ غرمای سابق و لاحق، در مال موجود حق دارند.
[سؤال 7833] —-> 6781
2. اگر شخص مفلس و ورشکسته مالی داشته باشد، آیا بایستی بین همۀ غرما به نسبت تقسیم شود یا بانک ها مقدمند؟ و آیا بانک ها حق دارند بستانکاری خود را تمام و کمال، حتی با فرع و بهره بگیرند و سایر طلبکاران را محروم سازند یا خیر؟
بسمه تعالی، همه غرما در یک مرتبه هستند، مگر عین مال یکی از آن ها موجود باشد؛ و همچنین در مال مرهون که نزد یکی از طلبکارها باشد، مرتهن احقّ از دیگران است در استیفای حقش از آن.
[سؤال 7834] —-> 6781
3. در استثنای منزل مسکونی در باب مطالبۀ دیون از بدهکار، آیا بین بدهکاری که حکم به افلاس او شده، و بین بدهکاری که محکوم به افلاس نیست فرقی هست؟
بسمه تعالی، فرقی نیست.
[سؤال 7835] —-> 4967
5. شخص ورشکسته، بعضی از طلبکارها اگر عین جنس آن ها موجود باشد بدون کسر می برند؛ اما اگر تصرف شده ـ مثلاً طاقۀ قماش مقداری از آن فروخته شده، یا کیسۀ برنج و امثال آن از ظرف اول به ظرف دیگر منتقل اما مقداری از عین آن باقی است ـ در این جا هم طلبکار جنس موجود را بردارد و در بقیه، با بقیه طلبکارها مساوی می شود یا خیر؟
بسمه تعالی، اگر محجور شده، در این دو فرض هم طلبکار می تواند جنس موجود را در مقابل قسمتی از دین که به ازای آن حساب می شود بردارد.
[سؤال 7836] —-> 4967
6. در فرض مسأله فوق که طلبکار جنس موجود خود را می برد، به قیمت روز حساب می شود یا به قیمتی که فروخته؟
بسمه تعالی، به قیمت روز فروش.
[سؤال 7837] —-> 3508
15. اگر عین مال فروشنده ای در اموال شخص مفلس موجود است حق دارد عین مال خود را بردارد و ببرد، اما اگر غرما از مال خودشان یا از مال مفلس، حاضرند طلب او را بدهند؛ آیا در این صورت، فروشنده باز حق فسخ دارد یا نه؟
بسمه تعالی، خیار دارد و نمی توانند او را الزام کنند.
[سؤال 7838] —-> 3508
16. در صورت فوق، اگر خود ورشکسته، مال جدیدی پیدا کرده و می خواهد طلب فروشنده را بدهد، آیا باز هم فروشنده حق بردن عین مال خود را دارد یا نه؟
بسمه تعالی، حکم مسأله قبل را دارد.
[سؤال 7839] 4106
بسمه تعالی 14 / 8 / 1359
محضر مبارک آیت الله العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی علی رؤوس المسلمین،
با تقدیم احترام استدعا می شود به دو مسأله ذیل جواب صریح عنایت فرمایید.
1. آیا خانه و لوازم زندگی در قبال ثمن آن ها که دریافت نشده و خریدار اظهار نداشتن می نماید پس از ثبوت اعسار از مستثنیات دین مذکور محسوب می گردند یا خیر؟ توضیحاً فرض مسأله جایی است که هیچ یک از خیارات معروف در بین نیست.
بسمه تعالی، در مستثنیات دین دربارۀ حجر مفلس فرقی در جهت ذکر شده نیست، ولی بعد از حکم به حجر از طرف حاکم شرع اگر عین مال بایع طلبکار موجود است در غیر مستثنیات بایع می تواند معامله را فسخ کند و مال خود را بگیرد.
2. در صورتی که مردی از پرداخت نفقه و سایر حقوق زن خود امتناع ورزد و او را مورد ایذا و آزار قرار دهد و حاضر به طلاق هم نباشد حتی به طلاق خلع آیا حاکم شرع حق اجبار به طلاق و یا اجرای آن را دارد یا خیر؟
بسمه تعالی، اختیار طلاق به دست شوهر است و حاکم شرع می تواند در صورت مطالبۀ زوجه شوهر را وادارد که حقوق زن را ادا نماید و در بعضی موارد حاکم شرع می تواند طلاق بدهد.
[سؤال 7840] —-> 3508
17. اگر تاجر ورشکسته قبل از صدور حکم افلاس، دکانی را اجاره کرده و مال الاجاره را نپرداخته، آیا صاحب دکان حق فسخ دارد یا نه؟
بسمه تعالی، محل اشکال است و احوط تخلّص به صلح است.
[سؤال 7841] 4107
بسمه تعالی
مقام مقدس حضرت مستطاب کهف الوری آیت الله العظمی امام خمینی متع الله المسلمین بطول بقائه، به عرض عالی می رساند:
1. در تحریر الوسیله ص 526 مسأله 14 نوشته شده «المقرض لو زادت فی العین المبیعة أو المقترضة زیادة متصلة کالسمن تتبع الأصل فیرجع البایع أو المقرض إلی العین کما هی» فعلاً در زمان حاضر جوجه های دو سه روزه را چهار یا پنج تومان می خرند و در مدت دو ماه دو یا سه کیلو گوشت حاصل می شود، اگر خریدار مفلس شود آیا فروشنده می تواند به عین همان جوجه ها که به صورت مرغ بزرگ گشته رجوع کند و بردارد یا نه؟ آیا در آخر فتوا لفظ «کما هی» ناظر به اخراج این قبیل مبیع هست یا خیر؟ با در نظر گرفتن این که رشد فوق العاده در ملک مشتری و با مخارج او حاصل شده است.
و بعضی مورد مسأله را قیاس به خیار فسخ نموده اند که قیاس باطل است و به علاوه قیاس مع الفارق می باشد، چون مشتری با علم به خیار فسخ از طرف بایع خودش مقدم به ضرر است. مستدعی است نظر مبارک را بفرمایید.
بسمه تعالی، زیاده متصله تابع عین است و فروشنده می تواند به آن رجوع کند.
2. زن سیّده زوجش نفقه او را می دهد لکن اولادی دارد از شوهر قبلی، آن ها مستأجرند از فروش فرش و طلا با قرض دو سه نفر فامیل جمع می شوند یک خانه برای رفع بعض نواقص می سازند اجازه می فرمایید که به شوهر سیّده مرقومه از سهم سادات بدهم بعض نواقص خانه را تأمین نمایند به واسطه زوجه سیده یا نه؟ و هم چنین اشخاص می توانند به این قبیل سیده که نفقه اش را زوجش ادا می نماید سهم سادات بدهند یا خیر؟
بسمه تعالی، کسی که نفقه اش از طرف شوهر تأمین می شود فقیر نیست و نباید سهم سادات را به او بدهند.
[سؤال 7842] —-> 4967
7. اگر قرض دار بمیرد و ماترک، وافی به تمام دیون نباشد، در این جا هم طلبکار می تواند عین جنس خود را بردارد، یا در تمام طلب خود با تمام طلبکارها مساوی است؟
بسمه تعالی، در فرض مذکور، اولویت ندارد و با تمام طلبکارها مساوی است.