[سؤال 7628] 3982
بسمه تعالی
زنی هستم 27 ساله، خانه دار، حدود 5 سال است ازدواج کرده ام و اکنون دارای یک دختر 2 ساله می باشم در بهمن سال 54 از دانشکدۀ حقوق رشته قضایی فارغ التحصیل شده ام لیکن در طی دوران تحصیل دانشگاهی وجوهی را دریافت نموده ام که اکنون نسبت به مباح بودن آن وجوه شک نموده و متوجه تکالیف شرعیه ای شده ام که قبلاً نسبت به آنان جاهل بودم لذا درصدد برآمده ام که دیون خویش را آن چنان که بر طبق فتاوای امام خمینی دام ظله برعهده ام می باشد پرداخت نمایم لیکن از میزان و کیفیت پرداخت آن و حکم شرعی مربوطه بی اطلاعم بدین جهت با ارسال نوع و میزان وجوه دریافتی مزبور به آن دفتر محترم تقاضای راهنمایی دارم:
1. از ابتدای ورود به دانشگاه مبلغی حدود ماهیانه 250 تومان به عنوان کارآموزی از شرکت دخانیات ایران که پدرم در آن جا در پست حساسی مشغول فعالیت بود دریافت می کردم بدون این که حتی یکبار هم به عنوان کارآموزی پای به شرکت مزبور گذاشته باشم که البته ترتیب دریافت مبلغ مذکور را پدرم داده بودند.
بسمه تعالی، آنچه از آن شرکت دریافت کرده اید باید به حساب همان شرکت واریز نمایید.
[سؤال 7629]
2. دادگستری سابق به دانشجویانی که معدلشان به حد نصاب معینی می رسید. ماهیانه 250 تومان بورس تحصیلی پرداخت می کرد البته با این شرط که بعد از اشتغال به خدمت به تدریج از حقوق ماهیانه کسر شود. ولی عملاً از دانشجویان دریافت نمی کردند که من نیز مدتی از این بورس استفاده می کردم.
بسمه تعالی، چنانچه مبلغ مذکور به عنوان کمک و بخشش بوده شما مدیون نیستید و اگر قرض بوده ضامنید.
[سؤال 7630]
3. از سال سوم به بعد دانشجویان حقوق قضایی به عنوان کارآموزی (به صورت اختیاری) به بخش های مختلف دادگستری اعزام می شدند که بابت این کارآموزی نیز ماهیانه 300 تومان به دانشجو پرداخت می شد که از این طریق نیز من وجوهی دریافت نموده ام البته باید متذکر شوم چون با حجاب بودم عملاً آن چنان که باید مرا تحویل نمی گرفتند و در نتیجه کارآموزی به معنای واقعی خود نه صددرصد دریافت نمی کردم. شاید لازم به ذکر باشد که قسمت مهمی از مبالغ دریافتی صرف مخارج تحصیل یا هدیه به دوست از جمله خویشان یا انفاق به فقرا و… می شد که البته می دانم چون در اصل این وجوه اشکال داشته انفاق نیز مورد قبول قرار نخواهد گرفت.
بسمه تعالی، مبلغ نامبرده را ضامن نیستید مگر این که تقصیر از شما باشد.
[سؤال 7631]
4. آنچه که اکنون فکر مرا به خود مشغول کرده حقوقی نیست که از طریق دریافت مبالغ فوق الذکر بر ذمه ام می باشد که من از میزان و کیفیت پرداخت آن حقوق و مسائل شرعی مربوطه اطّلاع دقیقی ندارم با توجّه به این که اکنون شاغل نیستم و پول نقد به میزان همۀ آن وجوه دریافتی در دست ندارم و فقط ماهیانه مبلغ بسیار کمی درآمد دارم (حدود 140 تومان که می توانم دیون را به تدریج ادا کنم) خواهش می کنم مرا راهنمایی بفرمایید که آیا دیون مزبور تا به حال به صورت تصاعدی بالا رفته و می رود و یا میزان آن ثابت است.
بسمه تعالی، دین به صورت تصاعدی بالا نمی رود.
[سؤال 7632] 3983
بسمه تعالی 27 / 12 / 1360
محضر مبارک مرجع عالی قدر و رهبر عظیم الشأن، حضرت آیت الله العظمی امام خمینی بت شکن زمان
به عرض برسد در اثر فقر شدید مالی و احتیاج مبرم، مبلغی با سود صدی چهل در سال از فردی رباخوار که به این صفت معروف و مشهور است قرض گرفته شد که در عوض مقداری طلا نزد ایشان گروگان گذارده شد، پس از اتمام سال طلاها را با قیمت دلخواه به عوض اصل و سود پول برداشت. در آن موقع که طاغوت حکم فرما بوده قدرت مقابله با رباخوار را نداشتم، حالیه در این فضا و اجتماع اسلامی به رهبری آن قائد اعظم تکلیف با آن رباخوار چیست؟ ملتمسانه از آن وجود شریف انتظار پاسخ را دارم که چه باید کرد؟
بسمه تعالی، زاید بر اصل مبلغ قرض را بدهکار نیستید.
[سؤال 7633] —-> 644
5. اگر زید مؤمنی به عمرو فاجری بدهکار باشد، می تواند به نیت شخص فاجر به مجتهد یا فقیر بدهد، یا باید حتماً به ورثه بدهد؟
بسمه تعالی، باید به طلبکار یا ورثۀ او بدهد.
[سؤال 7634] 3984
بسمه تعالی
سلام علیکم
1. این جانب 2 سال قبل در امریکا تحصیل می کردم. موقع مراجعت موفق به پرداخت پول شرکت تلفن نشدم. ولی از ایران با دوستانم در امریکا تماس گرفتم تا پول را بپردازند. به علت قطع روابط سیاسی، جنگ و عدم امکان فرستادن پول به خارج برای دانشجویان، دوستانم نتوانستند پول را بپردازند. فعلاً امکان پرداخت پول وجود دارد؛ آیا باید پول شرکت تلفن را بپردازم یا به علت محارب بودن امریکا، با پول کار دیگری انجام دهم؟ تکلیف کلی من در برابر این بدهی چیست؟ توضیح این که شرکت های امریکایی، در عین استقلال ظاهری، منافع دولت را جست وجو و تأمین می کنند.
بسمه تعالی، فعلاً تکلیفی ندارید و لازم نیست بفرستید؛ ولی از این کار باید اجتناب شود.
2. پدر و مادرم به من علاقۀ زیادی دارند و پدرم بیماری قلبی دارد و علاقه ندارند که به جبهه بروم و اجازه هم نمی دهند؛ آیا می توانم در حالی که از جبهه رفتن من ناراحت می شوند به جبهه بروم؟
بسمه تعالی، بستگی به نیاز جبهه ها دارد و تشخیص آن با مسئولین است.
[سؤال 7635] 3985
بسمه تعالی
ضمن عرض سلام و آرزوی طول عمر برای رهبر عظیم الشأن، امام خمینی، چند مسأله شرعی دارم. لطفاً پاسخ دهید.
1. چندین سال است در اداره دولتی کار می کنم. از آن جایی که گه گاه نتوانسته ام درست و صحیح دینم را ادا کنم و خودم را بدهکار می دانم، خواستم بدانم آیا می توانم برای ادای دینم، در یکی از ارگان ها یا مساجد و یا درمانگاه های متعلق به مردم کار کنم یا این که حتماً باید در همان سازمان یا وابسته به همان وزارتخانه کار کنم؟ و دیگر این که آیا می توانم پول کم کاری را حساب کنم و بپردازم؟ (اگر می شود، باید به چه حسابی بپردازم یا کجا بدهم؟) لطفاً هر سه قسمت این سؤال را جواب بفرمایید. شغل من در رابطه با کار درمانی است.
بسمه تعالی، به همان سازمان که مدیون هستید باید ادا نمایید.
2. با توجه به این که امام می فرمایند که وقتی شما 5 / 22 کیلومتر در تهران راه بروید، نماز یا روزه شکسته می شود، پیشنماز مسجدمان این طور مطرح کردند و برایم سؤالی پیش آمد. ایشان می گویند: شما که از اول تهرانی بوده اید، در محدودۀ تهران قدیم، هر چند از 5 / 22 کیلومتر هم اگر در یک روز بیشتر راه بروید مانع ندارد. حدود تهران قدیم را ایشان تقریباً میدان خراسان، دروازه قزوین و دروازه شمیران و شوش قرار دادند. آیا با توجه به این مسأله امام، این چنین فرضی درست است؟
بسمه تعالی، حکم مذکور صحیح است و حدود تهران قدیم را قبل از کبیره شدن، باید از اهل اطلاع مورد اعتماد تحقیق نمود.
3. پدرم 18 سال پیش فوت کرد و عمویم قیّم ما بوده و امور زندگی ما از یک ساختمان اجاره ای که تقریباً مبلغ قابل نیاز زندگی ما را تأمین می نمود انجام می شد. در چندین سال پیش برای تعدیل اجاره بها ـ اجباراً ـ از طریق دادگستری زمان طاغوت کمک گرفت و مبلغی به اجاره بها افزوده شد. می خواهم بدانم این افزایش بها با توجه به روایت امام صادق علیه السلام در کتاب ولایت فقیه امام، در آن شرایط، صحیح بوده؟ و آیا ما فعلاً در آن مورد، تکلیفی داریم یا نه؟
بسمه تعالی، اگر با رضایت طرفین بوده اشکال ندارد.
[سؤال 7636] 3986
بسمه تعالی
زعیم عالی قدر، حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، دام ظله
صندوق های قرض الحسنه حسابی دارند به نام سپرده؛ کسی ده هزار تومان می سپارد و بعد از چند ماه دو برابر پول خودش را برمی دارد و پول سپرده می ماند تا آن که قرضی که گرفته برای چهل ماه بپردازد و بعداً پول سپرده را پس بگیرد؛ و اگر کسی پول تهیه کرده و همۀ قرضش را یک جا بدهد، آن پولی که سپرده پس نمی دهند تا چهل ماه تمام شود و صاحب سپرده هم راضی نیست و بر این مسأله هم واقف نبوده که باید بعد از دادن قرض، پولش تا چهل ماه بماند. لطفاً جواب را مرقوم بفرمایید.
بسمه تعالی، قرض مذکور و شرط در ضمن آن صحیح است و اگر صاحب سپرده مبنی بر تمام شرایط صندوق ـ ولو به طور اجمال ـ پول را سپرده، باید تا مدت مذکور صبر کند و قبل از آن نمی تواند مطالبه کند.
[سؤال 7637] —-> 276
3. کسی که به جبهه می رود و در راه خدا می جنگد و کشته می شود، آیا اگر احیاناً حق الناس به گردن داشته باشند، از جانب خدا بخشیده می شود یا خیر؟
بسمه تعالی، حق الناس قابل ادا ساقط نمی شود مگر با ادای آن و در صورت عدم پرداخت، حساب آن با خداوند چاره ساز بخشنده است.
[سؤال 7638] 3987
بسمه تعالی
حضور محترم رهبر انقلاب و مرجع تقلید، حضرت امام خمینی، مدّ ظله
با نهایت احترام، تکلیف شرعی وعدۀ دروغ و اغفال چیست؟ مسلمانی برای این که حق مسلمان دیگری را ندهد، چندین سال با نیرنگ و وعدۀ دروغ، او را امیدوار نگه می دارد و مسلمان ذی حق مبلغی را متضرر می شود. بعد از این که معلوم شود کلیۀ وعده ها دروغ است، تکلیف شرعی چنین مسلمانی چیست؟
از خداوند متعال سعادت و سلامت رهبر عزیز را مسئلت می نمایم.
بسمه تعالی، بدهکار باید فوراً بدهی خود را با مطالبۀ طلبکار و قدرت ادا، بپردازد و بیش از مبلغ بدهی، ضامن نیست.
[سؤال 7639] 3988
بسمه تعالی
1. موتوری را به مبلغ 1000 تومان فروختم، 100 تومان آن را مشتری وعده داد که ده روز بعد بدهد، رفت دیگر پیدایش نشد. همین موتور را مشتری به شخص ثالثی فروخته و شخص ثالث به رابع. آیا می توانم از شخص رابع 100 تومان را طلب کنم یا خیر؟
بسمه تعالی، حق ندارید و باید از خود مشتری مطالبه کنید.
2. رفتم جبهه برای ارشاد، وقتی برگشتم مبلغی پول به من دادند، اگر هم نمی دادند درخواست نمی کردم، آیا این پول خمس دارد یا خیر؟
بسمه تعالی، اگر در مقابل کار نداده اند خمس ندارد و در فرض مرقوم، احتیاط استحبابی در دادن خمس است.
[سؤال 7640] 3989
بسمه تعالی 11 / 7 / 1361
حضور مبارک حضرت مستطاب، آیت الله العظمی، امام خمینی، دامت برکاته
بعد از عرض ارادت و دعا برای طول عمر پربرکت حضرت عالی، این جانب مدیر عامل کارخانۀ کبریت فروزان مشهد، طبق مدارک موجود و اطلاع دادگاه انقلاب مشهد، کارخانه مبالغ زیادی بدهکار است، به طوری که طلبکارها درخواست تصفیه حساب می کنند و هیچ یک از دیون مؤجل نیست. اشخاصی اظهار می دارند که باید به بنیاد مستضعفین کمک کنید. حقیر جواب دادم: تا دیون کارخانه را پرداخت نکنم، حق دادن پول تحت هیچ عنوانی، به هیچ کس را ندارم. تقاضا دارم تکلیف شرعی این جانب را تعیین فرمایید.
بسمه تعالی، با فرض مطالبۀ طلبکار و امکان پرداخت بدهی، ادای بدهی واجب است و مقدم بر کمک مجّانی به مستضعفان است.
[سؤال 7641] 3990
بسمه تعالی 4 / 6 / 1361
محضر مبارک حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، مدّ ظله
احتراماً؛ این جانب که در یک شرکت ساختمانی سهیم بودم، حدود یک سال و نیم قبل، در مورد دریافت سهم خود با شرکا اختلاف مالی داشته، که با مراجعه به دادگستری موافقت شد مبلغی طی سه قطعه چک، به این جانب پرداخت گردد و در حضور بازپرس و با موافقت او، رسیدی در مورد دریافت سه قطعه چک دادم، که یکی از چک ها به تاریخ همان روز وصول شده، ولی دو قطعۀ دیگر که موعد آن یازده روز بعد بود، پرداخت نگردید. با شکایت مجدد این جانب، در پاسخ کتباً اعلام کردند به استناد رسید مذکور، پرداخت شده است، در حالی که تاریخ دو قطعه چک، یازده روز بعد از تاریخ رسید می باشد و رسید مذکور مربوط به دریافت چک بوده نه مبلغ آن، و بازپرس هم حاضر و ناظر بوده است. خواهشمند است فتوای مسأله فوق را صادر فرمایید.
بسمه تعالی، رسید دریافت چک به تنهایی رسید دریافت طلب نیست و تا مبلغ طلب وصول نشود، بدهی بدهکار به حال خود باقی است و فیصلۀ نزاع موکول به محاکم صالحه است.
[سؤال 7642] 3991
بسمه تعالی
محضر محترم امام خمینی
این جانب، جنسی را از آقای الف خریده ام و به آقای ب فروخته ام و چک آقای ب را به آقای الف داده ام، اما این چک وصول نشده است. دادگاه می گوید: چون مدت بیش از دو سال گذشته است، چک قابل قبول نیست. لذا تقاضامندم مسأله شرعی را مبذول بفرمایید. تذکر: از مدت چک پنج سال گذشته است.
والسلام علیکم ورحمة الله وبرکاته
بسمه تعالی، در فرض مرقوم، بدهی به حال خود باقی است.
[سؤال 7643] —-> 210
5. کسی که به یک سازمان دولتی بدهی دارد، مثلاً از تلفن آن سازمان و نظیر آن برای کار خصوصی استفاده کرده؛ آیا می تواند آن بدهی را به سازمان دیگری که آن هم دولتی است بپردازد؟
بسمه تعالی، باید به همان سازمانی که به آن بدهکار است رد کند.
[سؤال 7644] —-> 5170
2. در دورۀ تحصیل داخل و خارج از کشور، از یکی از مؤسسات دولتی آن رژیم، به نام بنیاد پهلوی وام هایی دریافت کرده ام. در آن دوره، دانشجویان این وام را دریافت می کردند تا پس از اشتغال، ده درصد حقوق خود را بپردازند. البته در بین دانشجویان رسم بر این بود که این وام ها را به علت این که وابسته به رژیم و دربار بود خود را عملاً موظف به پرداخت نمی دانستند و پس از اشتغال، پولی به بنیاد پهلوی نمی دادند.
الآن که وضع فرق کرده، دولت اسلامی شده است و بنیاد پهلوی سابق که به بنیاد علوی تغییر نام یافته و درخواست تأدیه وام خود را نموده خود را موظف به پرداخت این گونه وام ها می دانم. لیکن با توجه به سابقۀ ذهنی از بنیاد پهلوی سابق از میزان صحت و سلامت این بنیاد، جایگاه آن در میان نهادهای دولتی، چگونگی وابستگی و ارتباط این مؤسسه نسبت به سایر مؤسسات و وزارت خانه های دولتی، و نیز صلاحیت و صالح بودن افراد دست اندرکار آن جا برایمان مشخص نیست و نمی دانم واقعاً با پرداخت این وام ها، مبالغ به موضع اصلی خود ـ که تحصیل دانشجویان است ـ برمی گردد یا نه و این گونه مبالغ، حیف ومیل نمی گردند یا نه. راهی برای حصول اطمینان جهت رفع تردید وجود ندارد. با این وجود هیچ گونه هم مایل نیستم که دینی از دیون فردی و اجتماعی بر ذمه ام باشد. نمی دانم آیا می توانم این وام را به نهاد دولتی مطمئن تری بپردازم، که مصارف وجوهش برایم شناخته شده است یا آن را در اختیار دفتر امام یا هر جایی که شما اعلام بفرمایید، قرار دهم؟ گرچه بنیاد علوی از تعقیب وام خود دست بردار نبوده و اقداماتی جهت دریافت وام خود، به عمل خواهد آورد.
با توجه به توضیحات فوق، آیا باز موظف هستم که وام خود را به همان مؤسسه بنیاد علوی بپردازم، یا راه دیگری وجود دارد؟ در صورتی که راه دیگری وجود دارد، چگونه می توان موضوع را برای بنیاد علوی توجیه نمود، تا از تعقیب وام خود دست بردارد؟ جواب را مرقوم فرمایید.
بسمه تعالی، اگر بنیاد جدید، همان مؤسسه سابق است که از آن وام گرفته اید، باید به او بپردازید.
[سؤال 7645] —-> 2282
3. آیا اگر پول داشته باشم، باید اول منزل برای زندگی ام بخرم یا مهریۀ زن را باید بدهم؟ هر کدام برایم مقدم تر است بنویسید، مزید تشکر است.
بسمه تعالی، اگر طلبکار مطالبه می نماید، ادای بدهی مقدم است.
[سؤال 7646] 3992
بسمه تعالی
با درود فراوان بر رهبر کبیر انقلاب امام خمینی و درود و سلام بر رزمندگان اسلام و سلام بر شما برادران ایمانی که در دفتر امام مشغول خدمت هستید و با تشکر از زحمات شما، چند مسأله را با شما در میان می گذارم و امیدوارم که جواب آن را هرچه سریع تر بدهید.
1. آیا فردی که مقروض است، از همان پولی که قرض گرفته و مخارج زندگی خود را تأمین می کند می تواند به جبهه های نبرد حق علیه باطل کمک نماید؟ از نظر شرعی چگونه است؟
بسمه تعالی، مانع ندارد ولی در صورت مطالبۀ طلبکار باید دین را ادا کند.
2. من در یکی از روستاها که پنجاه کیلومتر با وطنم فاصله دارد مشغول انجام وظیفه هستم و هر هفته قصد ده روز می نمایم و نمازم را آن جا تمام می خوانم ولی اکثر اوقات برای کارهای جزئی ـ مثلاً آوردن نان ـ به خانه ام می روم؛ آیا نماز من اشکالی دارد؟
بسمه تعالی، اگر می دانید بین ده روز، از روستا به وطن برمی گردید، نمی توانید قصد ده روز کنید.
3. فردی در جوانی به روزه، زیاد اهمیت نمی داده به این صورت که گاهی تمام ماه رمضان را روزه می گرفته و گاهی ده روز یا بیشتر یا کمتر و حساب آن ها را ندارد، حال وظیفۀ او چیست؟
بسمه تعالی، مقداری را که یقین به فوت آن ها دارد قضا کند و در صورت افطار عمدی، کفاره دارد.
4. آیا صحبت کردن دختر و پسر دانش آموز در رابطه با درس در مدرسه های مختلط جایز است؟
5. در صورت جایز نبودن جواب سؤال 4، راه چاره برای جلوگیری از آن چیست؟
بسمه تعالی، 4 و 5، مفسده دارد و باید مراعات کنند.
6. آیا گفتن و تشریح مسائل مربوط به بانوان (نفاس، استحاضه) در صورت نبودن یک زن آگاه، مرد می تواند برای زنان تشریح کند؟
بسمه تعالی، اگر مفسده نداشته باشد مانع ندارد.
[سؤال 7647] 3993
بسمه تعالی 15 / 6 / 1361
محضر مبارک حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، روحی له الفداء
ضمن عرض سلام و دست بوسی، طول عمر و سلامت وجود رهبر عزیز و گران مایه را از درگاه حضرت بقیة الله مسئلت دارم.
اما بعد، غرض از مزاحمت این که این حقیر، یکی از نوکران و خدمتگزاران حضرت سیدالشهدا علیه السلام می باشم و سال ها است که منبر می روم و در ضمن تبلیغ و ارشاد مردم ـ چنانچه مرسوم است ـ در پایان منبرم چند جمله ذکر مصیبت مولانا المظلوم ابی عبدالله الحسین علیه السلام می نمایم. بسیار اتفاق افتاده کسانی به بنده پول داده اند و گفته اند، فلان روضه را برای ما بخوان، مثلاً روضۀ ابوالفضل علیه السلام و یا امام رضا علیه السلام و… به طور قطع و یقین بسیاری از این روضه ها را فراموش کرده ام بخوانم یا وقت خواندنش را پیدا نکرده ام. متمنی است بفرمایید تکلیف بنده نسبت به روضه هایی که نخوانده ام چیست؟ ضمناً باید به عرض برسانم فعلاً چند سال است به واسطۀ این که حنجره ام را عمل کرده ام دیگر نمی توانم آن طور که باید منبر بروم.
بسمه تعالی، نسبت به مقداری که یقین دارید پول بابت آن گرفته اید و روضه را نخواندید ضامن هستید.
[سؤال 7648] —-> 4998
2. قرض برادر را از برادر، پدر را از پسر، یا پسر را از پدر، به زور حکومت می گیرند جایز است یا حرام؟ شما بیان فرمایید.
بسمه تعالی، جایز نیست.
[سؤال 7649] —-> 2894
11. آیا کسی که مقروض است، قبل از پرداخت قرض خود می تواند در جبهه حضور یابد یا خیر؟
بسمه تعالی، مانع ندارد؛ ولی اگر طلبکار مطالبه می کند و او قدرت پرداخت دارد، اول بدهی را بپردازد و بعداً در جبهه شرکت کند.
[سؤال 7650] 3994
بسمه تعالی 16 / 4 / 1361
محضر مبارک حضرت آیت الله العظمی، نایب الامام، امام خمینی، مدّ ظله العالی، رهبر کبیر انقلاب اسلامی ایران، نایب بر حق صاحب الزمان ارواحنا فداه
محترماً، معروض می دارم این جانب ساکن اندریه فیروزکوه، چون مرحوم پدرم در زمان حیات خودش مبلغ دو هزار و دویست تومان به یک تاجر زرتشتی بدهکار بود. در زمان حیات خودش موفق به پرداخت بدهی خود نشد. بعد از فوت پدرم، طلبکار نامبرده نیز فوت نمود. بنده برای ادای دین پدرم اقدام نمودم، منتها طلبکار قبل از مردن، ورشکسته شده و ادارۀ ورشکستگی اموال و دارایی و طلبکاری او را قبول نموده بود. با مراجعه به بعضی از علمای قبل از انقلاب فرمودند: حتماً پول به دست وارث طلبکار برسد. وارث طلبکار مزبور دو پسرند که به آلمان رفته اند. فعلاً تکلیف شرعی بنده چیست و چه کاری باید بکنم، تا از دین پدرم بیرون آیم؟
بسمه تعالی، اگر امکان دسترسی به آن ها هست، صبر کنید و پول را برای آن ها حفظ نمایید تا به آن ها رد کنید و اگر مأیوس از دسترسی به آن ها باشید، به حاکم شرع مراجعه نمایید.
[سؤال 7651] 3995
بسمه تعالی 22 / 6 / 1361
محضر مبارک مرجع عالی قدر و رهبر انقلاب اسلامی ایران، امام خمینی
پس از عرض سلام، این جانب در شهر ری مشغول به کسب و کار می باشم؛ برادری داشتم کوچک که بنا به تقاضای پدرم، او را به همراه خودم به شهر ری آوردم و از کلاس چهارم ابتدایی، کلیۀ مخارج او را پرداخته، تا این که موفق به گرفتن دیپلم گشت. در این مدت، برادرم کمک های زیادی در خریدن مایحتاج منزل و گاهی کارهای مغازه، به من نموده است و از قبل هم قراری بین بنده و برادرم و یا بنده و پدرم، راجع به اجرت و حقوق اخوی نبوده، پس از اخذ دیپلم و مدتی گذشتن و پیش آمدن ناراحتی، برادرم از پیش من رفت. موقع رفتن، در محضر پدر و مادر و برادر دیگر، بنا شد مبلغ بیست هزار تومان به این برادر، جهت زحمات این مدت مخارج در رفته بدهم، از این تاریخ چند سالی گذشته، سؤال بنده این است:
1. ایشان در این چند سال، چون به این مبلغ رضایت نداشتند، برای گرفتن پول به بنده مراجعه نکردند، با این که این جانب مکرّر، موضوع پول را مستقیماً یا به واسطه دیگران، به ایشان متذکر شدم. آیا با گذشت این چند سال، به آن بیست هزار تومان، چیزی اضافه شده یا نه؟
2. با شرح گذشته، این بیست هزار تومان، قاطی پول این جانب شده و با آن کاسبی کردم و اکنون، ایشان مدّعی است چون با پول من کاسبی کرده ای پس به آن بیست هزار تومان اضافه شده است.
3. آیا شرعاً ایشان می توانند بدون قرار قبلی، ادعای مبلغی، مثلاً دو ـ سه برابر آن بیست هزار تومان را بکنند یا نه؟
بسمه تعالی، اگر سرمایه از شما است و پول او را مجزا نکرده اید، منافع سرمایه از خود شما است و او فقط پول خود را حق دارد و اگر در سرمایه شریک است، به نسبتی که شرکت دارد، در سود هم شریک است.
[سؤال 7652] 3996
بسمه تعالی 25 / 7 / 1361
با تقدیم احترامات و با سلام
لطفاً، در ارتباط با پرداخت و ادای حق الناس، در صورت عدم حضور فرد طلبکار و بی اطلاعی از حیات وی، فتوای امام چیست؟
بسمه تعالی، اگر طلبکار را می شناسد، باید تحقیق کند تا حق او را به خودش یا به ورثه اش تسلیم نماید.
[سؤال 7653] —-> 2136
3. شخصی مبلغی به یک نفر بدهی دارد، طلبکار، مدت ها است ناپدید شده، ولی یقین به فوت او ندارد، فقط از او، فرزند برادرش موجود می باشد؛ تکلیف شخص بدهکار چیست؟ به که بپردازد؟
بسمه تعالی، باید حفظ شود تا وضع طلبکار روشن گردد.
[سؤال 7654] 3997
بسمه تعالی
شورای استفتای امام، سلام علیکم
عرض می شود: این جانب در سال 1357 در بحبوحۀ انقلاب از شخصی اسلحه ای خریدم و قرار شد وجه آن را عصر همان روز بپردازم. اتفاقاً همان روز مؤذن مسجد اعظم ارومیه ترور شد و آن شخص نیز متواری گشت. بعدها شایع شد که عامل ترور مؤذن، همین شخص بود که با 100 هزار تومان پول مردم (مال کردها) فرار کرده است. اینک من مانده ام و آن پول اسلحه؛ لذا بدین وسیله از شما کسب تکلیف می نمایم.
بسمه تعالی، داشتن اسلحه باید با مجوز از دولت اسلامی باشد و اگر اسلحه را از مالک آن خریده اید، باید پول آن را به مالکش بدهید و اگر دسترسی به او ندارید و او را می شناسید باید به حاکم شرع بدهید یا به دستور او عمل کنید.
[سؤال 7655] 3998
بسمه تعالی 27 / 2 / 1362
با عرض سلام به محضر امام بزرگوار و خدمتگزاران اسلام و جمهوری اسلامی هنگام اقامتم در امریکا با یک خطای غیرعمد (خواب رفتن در اثر خستگی زیاد) هنگام رانندگی، اتومبیلم به یک اتومبیل دیگر اصابت می کند و به آن اتومبیل خسارت زیادی وارد می شود و پلیس امریکا اعلام می کند که من مقصر هستم (که واقعاً هم همین طور است) و باید خسارت را به شرکت بیمۀ شخص خسارت دیده بپردازم. بعد از چندی به ایران بازگشتم و از آن وقت تا به حال در مورد پرداخت خسارت اقدامی ننموده ام. در صورتی که تماس با شخص خسارت دیده یا شرکت بیمۀ مذکور برایم امکان پذیر نباشد، بفرمایید تکلیف من در قبال خسارت وارد شده به شخص که باید به بیمه پرداخت شود چیست؟ والسلام علی من اتّبع الهدی
بسمه تعالی، در فرض مرقوم، تکلیفی ندارید.
[سؤال 7656] 3999
بسمه تعالی
سلام علیکم، وسیله ای اول جنگ پیش من مانده است. این وسیله استفاده برای پرسنل است. بعد از مدتی که گذشت بررسی هم کردم ولی مشخص نشد که از کی و مال کدام واحد است. من در بیرون قیمت آن را پرسیدم؛ این وسیله در بیرون هم پیدا می شد و من در جای دیگر و حتی یک مقدار بیشتر هم کمک کردم به بیت المال، و حال نمی دانم این کار که کردم درست است یا خیر؛ راهنماییم کنید. والسلام
بسمه تعالی، به مقامات مربوطه مراجعه کنید؛ چنانچه قبول نمایند اشکال ندارد و گرنه باید وسیله را به آن ها ارجاع نمایید.
[سؤال 7657] —-> 2593
5. اگر بدهکاری بدهی خود را فراموش کند و شخص طلبکار نیز به جهتی از طلب خود در راه خدا صرف نظر نماید، با توجه به این که ممکن است بدهکار راضی به این عمل نباشد، آیا از نظر شرع اشکالی دارد یا خیر؟
بسمه تعالی، ابراء کردن طلبکار ذمۀ مدیون را اشکال ندارد و رضایت بدهکار معتبر نیست.
[سؤال 7658] 4000
بسمه تعالی 8 / 1 / 1361
حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی
ضمن آرزوی تندرستی برای شما جهت خدمت به اسلام و مسلمین؛ چون موقع برگشت از محل خدمت خود به اتفاق نمایندۀ آموزش و پرورش و یک نفر دیگر از کارمندان، ماشین آموزش و پرورش به رانندگی نمایندۀ آموزش و پرورش یک گوسفند را زیر گرفت و ما نیز آن را سر بریدیم و به سه قسمت مساوی تقسیم کردیم، در صورتی که می خواستیم هر کدام پول آن را بپردازیم و پولی که پرداخته می شد در حد قیمت گوشت سهمیۀ خودمان بود؛ ولی آموزش و پرورش قیمت گوسفند را پرداخت نموده است؛ آیا بر ما اشکالی وارد است یا نه؟ با آرزوی پیروزی اسلام بر کفر
بسمه تعالی، اشکال ندارد و رفع ضمان از شما شده است.
[سؤال 7659] 4001
بسمه تعالی
محضر حضرت آیت الله العظمی رهبر کبیر انقلاب اسلامی ایران، دامت برکاته
به عرض می رساند: فرزندم در تصادف ماشین کشته شده و از او یک نفر صغیر باقیمانده است و تمام ماترک او هم منحصراً یک باب خانه است که آن هم در قبال یک صد و هشتاد هزار تومان در رهن بانک می باشد. مادر این صغیر در مذاکره مهریه بنا بوده یک صد هزار تومان مهرش نمایند و در مهرنامچه نوشته شده: سیصد سکه پهلوی طلا به ارزش صد هزار تومان. حال زوجه متوفی از من که جد پدری صغیر هستم مطالبه سیصد سکه طلا با ارزش فعلی آن را دارد. هرگاه ارزش فعلی سیصد سکه طلا را بخواهم به مادر صغیر بدهم، تمام شش دانگ خانه هم کفاف آن را نمی دهد و صغیر معطل می ماند. استدعا دارد با در نظر گرفتن این که در موقع ازدواج برای سکه ارزش قائل شده و با در نظر گرفتن این که خانه برای افراد کبیر جزء مستثنیات دین می باشد، حکم الله را ذیلاً مرقوم فرمایند تا طبق آن عمل و مظلمه خدایی از نظر صغیر متوجه فردی نباشد.
والسلام علیکم ورحمة الله وبرکاته
بسمه تعالی، میزان ارزشی است که در قرار مهر تعیین شده است و مهریه از ترکه خارج می شود.
[سؤال 7660] —-> 4100
4. در این مدت که خط و مشی تعیین می کنند، اسمی از مهریۀ من به میان نیامده؛ آیا می توانم ادعای مهریه کنم؟
بسمه تعالی، اگر مهریه را طلب دارید، می توانید مطالبه کنید.
[سؤال 7661] —-> 6424
2. زنی بعد از فوت شوهر، ورثه مهریه او را نداده اند واین زن شاید قریب پنجاه سال یا بیشتر است که ازدواج نموده است. و ادعا می کند که پول مهریه من سی تومان نقره بوده است و الآن ورقۀ عقد و یا شهودی ندارد، مگر آن که تحقیقاً دانسته می شود که آن زمان این پول های امروزی نبوده و منحصر به نقره بوده است. دعوای این ها به چه صورت می باشد؟ بیّنوا توجروا
بسمه تعالی، تا اصل حق و مقدار آن محرز نشود، چیزی بر ورثه نیست.
[سؤال 7662] 4002
بسمه تعالی 6 / 4 / 1361
حضور مبارک حضرت امام خمینی، مرجع تقلید و بنیان گذار جمهوری اسلامی
در شهرهای کوچک مثل ساوه به علت داشتن تلفن مغناطیسی و پر بودن ظرفیت آن سال هاست که به کسی تلفن داده نشده. عده ای که خانه شان در ساوه و محل کارشان در تهران است، از این موقعیت استفاده کرده و جهت انجام هرچه سریع تر کارهای خود تلفن در تهران خریداری کرده و آن را در منزل پدر خود که آدرس قانونی این شخص نیز می باشد نصب کرده است و مورد استفاده قرار می دهد. آیا این یگانه تلفن شخص مدیون مستثنا از دین هست یا خیر؟
توضیح این نکته ضروری است که مقصود از آدرس قانونی شخص آدرسی است که شخص بدهکار در تنظیم اسناد رسمی با بستانکار آن را آدرس قانونی خود اعلام داشته است و کلیه مکاتبات دولتی و غیر دولتی به همین آدرس و محل نصب تلفن، صورت گرفته و می گیرد.
بسمه تعالی، آدرس میزان نیست. تلفن اگر ملک اوست و در صورتی که تکلیف به فروش آن شود در عسر و شدت و یا منقصت واقع می شود، جزء مستثنیات است.
[سؤال 7663] 4003
بسمه تعالی 29 / 4 / 1361
دفتر حضرت امام خمینی، مدّ ظله العالی
محترماً؛ پس از عرض سلام و ادب به حضور امام امت، مستدعی است در صورت امکان به مسأله زیر پاسخ عنایت فرمایند:
یک شرکت خصوصی کوچک به منظور ایجاد کار و آموزش زندانیان در رشتۀ صنایع چوب، در تاریخ 1 / 5 / 1357 قراردادی به مدت 12 سال تمام را با بنگاه تعاون و صنایع زندانیان امضا نمود که به موجب آن، شرکت، احداث سالن های مناسبی جمعاً به مساحت پنج هزار متر مربع را در کانون کار و آموزش قزل حصار به هزینۀ خود تقبل نمود (در زمین دولت).
در قرارداد تصریح شده است که ساختمان های احداث شده پس ازمدت 12 سال، بلاعوض به بنگاه واگذار و منتقل گردد و در طول مدت قرارداد، اجاره ای از بابت زمین به بنگاه پرداخت شود. عملیات ساختمانی در زمان تعیین شده آغاز گردید و از آن جایی که سرمایۀ اولیۀ شرکت برای اتمام کلیۀ ساختمان ها و شروع بهره برداری کافی نبود، دو فقره وام از دو بانک مختلف جمعاً به مبلغ پانزده میلیون ریال دریافت گردید که تماماً صرف تکمیل نسبی ساختمان های مورد بحث شد.
با اوج گیری انقلاب شکوهمند اسلامی و اعتصابات عمومی در سطح کشور که نهایتاً به پیروزی انقلاب و نیز گشوده شدن زندان ها انجامید، ادامۀ عملیات نهایی در جهت راه اندازی کارگاه نیز متوقف گردید. حتی پس از استقرار نسبی ثبات در کشور به علت رکود شدید اقتصادی و کمبود نقدینگی شرکت از یک سو، و وجود مشکلات و موانع متعدد از جمله کارشکنی ها و دخالت های افراد غیر مسئول در امور کانون کار و آموزش قزل حصار از سوی دیگر، مع الأسف شروع فعالیت های مورد نظر میسر نگردید. و لذا پس از گذشت کمی بیش از دو سال از شروع قرارداد، به علت فشارهای وارده از سوی مدیریت بنگاه تعاون و صنایع زندانیان و در شرایطی که امیدی به بهره برداری از ساختمان های ایجاد شده نمی رفت، شرکت عملاً مجبور به خروج از کانون کار و آموزش قزل حصار و برجاگذاشتن کلیۀ مستحدثات خود ـ که تنها ما یملک شرکت بود ـ شد، بدون آن که دیناری از بابت هزینه های متحمل شده دریافت نماید.
از آن جایی که هزینۀ حدود نیمی از مستحدثات ایجاد شده ازمحل وام های بانکی تأمین گردیده و اینک بانک ها برای دریافت وام اعطایی خود، مدیران شرکت را ـ که هستی خود را نیز در این راه از دست داده اند ـ تحت فشار شدید قرار داده و اقدام قانونی به عمل آورده اند، مستدعی است مسأله را از نقطه نظر شرع مقدس مورد بررسی قرار داده و این جانب را از نتیجۀ امر مطلع فرمایند.
طول عمر و سلامت امام عزیز و همۀ خدمتگزاران اسلام را از خداوند متعال مسئلت می نماید.
بسمه تعالی، اصل بدهی باید داده شود.
[سؤال 7664] 4004
بسمه تعالی
با توجه به اعلام رادیو در مورد عدم پرداخت اقساط منازل و اراضی فروخته شده تا تعدیل قیمت توسط مقامات مسئول خواهشمند است نظریه مرجع عالی قدر امام خمینی را در مورد فوق با توضیح مرقوم فرمایید.
بسمه تعالی، دین را شرعاً باید ادا کرد.
[سؤال 7665] —-> 2228
2. زیدی مبلغ نه صد تومان از یهودی ضد انقلاب در زمان طاغوت گرفته بود، آیا فعلاً باید مبلغ فوق را به آن یهودی پرداخت کند یا خیر؟
بسمه تعالی، بدهی را باید ادا کند.
[سؤال 7666] 4005
بسمه تعالی 28 / 6 / 1361
محضر مبارک حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، مرجع تقلید و بنیان گذار جمهوری اسلامی
عیال این جانب با به اجرا گذاردن مهریۀ خود، آن را نقداً طلب می کند و چون قوانین اسلامی هنوز جایگزین قوانین خلاف شرع نگردیده و کارکنان اجرای ثبت، هنوز با قوانین الهی خو نگرفته اند، به بهانۀ این که خانۀ این جانب دارای دو پلاک و یگانه تلفن این جانب که در منزل پدرم نصب می باشد، اقدام به توقیف آن ها، و ادامۀ عملیات اجرایی جهت حراج آن ها نموده است.
حال که بستانکار کلیه طلب خود را نقداً می خواهد و این جانب یارای پرداخت آن را ندارم، آیا تقاضای تقسیط بدهی مورد اجرا، تقاضای شرعی و قانونی این جانب است و یا این که بابت بدهی، بایستی یگانه خانه و یگانه تلفن این جانب حراج شود؟
بسمه تعالی، خانۀ مسکونی و تلفن اگر مورد ضرورت زندگی باشد، جزو مستثنیات بدهی است و چنانچه بدهکار به جز خانۀ مسکونی، چیزی برای ادای بدهی نداشته باشد، باید او را مهلت دهند.
[سؤال 7667] 4006
بسمه تعالی 26 / 3 / 1361
به حضور محترم حضرت آیت الله العظمی، نایب الامام، حاج آقای روح الله الموسوی الخمینی، دامت برکاته
با تقدیم احترام؛ اگر مثلاً یک جوان مسلمانی یک قطعه زمین مسکونی به مساحت 135 متر مربع واقع در قم بخرد و این جوان مبلغ صد هزار تومان از طریق قرض و با مصیبت تهیه کند و به مبلغ بیست و چهار هزار تومان هم زنش طلا و فرش جهازش را بفروشد و به شوهرش کمک کند و به کمک این پول ها این زمین را خانه درست کنند و شوهرش به خاطر کمک 24000 هزار تومان زنش، بنا و قرار گذاشت که به شرط ادامۀ زندگی در آینده، نصف خانه را به نام زنش بکند. و بالاخره زندگی زن و شوهر به هم می خورد و مسأله به طلاق می کشد و شوهرش هم از مصیبت قرض و بدهکاری، خانه را می فروشد و تمام پول خودش را که صد هزار تومان بود می پردازد و پول زنش را نگه داشته. آیا نصف یا پول نصف خانه به زنش می رسد یا نه؟ آیا پول زنش سود و استفاده دارد یا نه؟ اگر دارد اسمش چیست؟ با تشکر؛ جواب مسأله را با مهر مزین بفرمایید. خدایا، خدایا، تا انقلاب مهدی، خمینی را نگهدار
بسمه تعالی، زمین و خانه را اگر برای خودش تهیه کرده و زن پول فروش طلا و فرش و جهازیه را به شوهرش قرض داده، فقط عین همان مبلغ پول را طلبکار است؛ ولی اگر شوهر در ضمن عقد لازم، غیر از عقد قرض، شرط نموده که نصف منزل را به نام زن منتقل سازد زن حق مطالبۀ وفای به شرط دارد.
[سؤال 7668] 4007
بسمه تعالی 25 / 5 / 1361
محضر مبارک حضرت امام خمینی، دام بقاؤه، سلامٌ علیکم
ضمن عرض دست بوسی، مسأله ای دارم: شخصی معتبر و متدیّن به منظور خرید آهن و سایر کالاهای مجاز از خارجه، وجهی از بانک گرفته؛ چون خوشبختانه در جمهوری اسلامی ربا نیست، بانک نتوانسته این پول را به صورت ربوی در اختیار شخص مزبور قرار دهد، بلکه درصد معینی از منافع این کار را درخواست و حتی منافع را هم حین پرداخت وجه اخذ نموده؛ گیرندۀ پول با آگاهی کامل مبادرت به ورود کالا نموده؛ متأسفانه حین ورود کالا به خرمشهر، بندر خرمشهر از طرف صدامیان متجاوز اشغال می شود، لذا از کالا هیچ گونه اثری در دست نیست؛ در این گونه موارد بیمه هم خسارت نمی دهد؛ حال صورت اول مسأله این است که خسارت ناشی از این پیشامد کلاً بر عهدۀ بانک که صاحب پول است می باشد یا بر عهدۀ گیرندۀ پول است یا بر عهدۀ طرفین؟
صورت دوم مسأله هم این است که اگر خسارت کلاً یا جزئاً برعهدۀ گیرندۀ وجه می باشد و اکنون به علت خسارت وارده، واقعاً قادر به پرداخت دین خود نیست، بانک چه اقدامی علیه او باید انجام دهد؟ چشم انتظار پاسخ هستم.
بسمه تعالی، ضمان پول بر عهدۀ گیرندۀ آن است و اگر قدرت بر ادا ندارد، باید به او مهلت داده شود.
[سؤال 7669] 4008
بسمه تعالی
محضر مقدس زعیم عالی قدر و رهبر آگاه، نایب الامام، امام خمینی، دامت برکاته
به عرض می رساند: این جانب مبلغی بدهکارم و الآن نمی توانم بدهکاری ام را بپردازم و فشار می آورند و من که ندارم، تکلیف من را معین کنید. والسلام علیکم
بسمه تعالی، در صورت عدم تمکّن بدهکار از ادای بدهی خود، طلبکار باید او را مهلت دهد.
[سؤال 7670] —-> 4769
2. یک نفر کاسب پیرمرد خیاط که مستأجر 2 باب مغازه فوق الذکر بوده در مدت 8 سال در حدود مبلغ دوازده هزار تومان بابت کرایه مغازه و مخارج مربوط به دادگستری و حق الوکاله و سایر مخارج مربوطه دو فقره حکم صادر شدۀ دادگستری، مدیون و در اثر عدم توانایی تخلیه کرده است و چنانچه اجرائیه صادر گردد محکوم به پرداخت وجوه نامبرده می شود و چون توانایی ندارد محکوم به زندان است، برای جلوگیری از تعقیب نامبرده و برائت ذمه از مستأجر اجازه فرمایید مبلغ نامبرده بابت سهم امام علیه السلام محسوب گردد که در نتیجه برائت ذمه از مستأجر و موجر حاصل شده و ادای دین طرفین گردد.
بسمه تعالی، اگر تمکّن از ادای دین خود ندارد باید به او مهلت داده شود.
[سؤال 7671] —-> 4943
3. بعضی از دانشجویان مثلاً پول شهریه یا پول تلفن یا پول بیمارستان و یا پول هایی از این قبیل را به خارجی ها پرداخت نمی کنند و حتی گاهی مثلاً پول اتوبوس را هم نمی دهند و می گویند که این ها از کشور ما خورده اند این پول متعلق به خود ماها است، آیا از جهت شرعی باید کلیه بدهی ها را به خارجی ها (مسیحیان، یهودیان و غیره) پرداخت؟
بسمه تعالی، بدهی را باید ادا کرد.
[سؤال 7672] 4009
بسمه تعالی 8 / 10 / 1361
محضر مقدس حضرت آیت الله العظمی امام خمینی دامت برکاته، محترماً ضمن عرض سلام و آرزوی موفقیت و طول عمر آن جناب تقاضا دارم قبول زحمت فرموده حکم شرعی مسأله زیر را بیان فرمایید:
در گذشته اتفاق می افتاد که کارگری به دستور صاحب کار علاوه بر ساعات مقرر کار ساعات دیگری برای صاحب کار اضافه کاری می نمود و عندالمطالبه مزد اضافه کاری اش، صاحب کار از پرداخت مزد اضافه کاری وی خودداری می نمود و به کارگر وعده می داد که در آینده مزد اضافه کاریش را پرداخت خواهد کرد و یا این که او را تهدید می کرد چنانچه دوباره بشنود کارگر مزد اضافه کاریش را مطالبه کند از کار اخراجش خواهد نمود و به همین دلیل کارگر به ناچار و به منظور این که کارش را از دست ندهد و یا این که صاحب کار احتمالاً به قولش وفا خواهد کرد صبر می نمود و بالاخره چون حقش پرداخت نمی شد بعد از مدتی مثلاً بعد از یکی دو سال برای استیفای حق خود به اداره کار مراجعه می کرد تا حقش را از صاحب کار بستاند ولی مسئولین اداره کار به کارگر پاسخ می دادند که از این طلبکاری یک سال گذشته و حق تو مشمول مرور زمان گردیده و هیچ گونه حقی به تو تعلق نمی گیرد و بدین ترتیب کارگر حقش از بین می رفت و از طرف دیگر با شکایتی که علیه صاحب کار کرده بود روابطش با صاحب کار نیز تیره می شد.
موضوع شمول مرور زمان در مورد حقوق ـ دیون ـ قتل ـ غصب اموال دیگران و داد و ستدهای دیگر نیز در قانون دادرسی مدنی منظور بوده و ملاک عمل قرار می گرفته و حقوق دیگران ضایع می شده است تقاضا دارم موارد زیر را بیان فرمایید:
1. در این موارد که کارگران طلب هایی از صاحبان کار خود دارند و یا بالعکس و یک یا چند سال از تاریخ طلب می گذرد و تا کنون به دلایلی ادعایی نکرده اند از نظر قوانین اسلامی حقی به کارگران تعلق می گیرد و یا این که مسأله شمول مرور زمان در قوانین اسلامی نیز صحیح است؟
2. افرادی که از دیگران طلبکار هستند چه مالی و چه جانی و در فاصله زمانی مندرج در قوانین گذشته مطالبه حق خود را نکرده اند آیا حق آن ها مشمول مرور زمان شده و از بین رفته است؟
3. مسأله شمول مرور زمان که در قوانین گذشته و احتمالاً در قوانین فعلی به آن عمل می شود باتوجه به موضوع معاد چه صورتی دارد؟
بسمه تعالی، مرور زمان حق شرعی را ساقط نمی کند و شرعاً اعتباری ندارد.
[سؤال 7673] 4010
بسمه تعالی 6 / 9 / 1361
دفتر حضرت امام خمینی، مدّ ظله
خواهشمند است حکم شرعی مسائل زیر را بیان فرمایید:
1. شخصی از فردی طلبکار است. بدهکار با قدرت پرداخت، خودداری می کند؛ طلبکار به دادگاه مراجعه می کند، مخارجاتی از قبیل تمبر، پوشه، هزینۀ دادرسی بر می دارد، آیا بر عهدۀ بدهکار است؟
بسمه تعالی، این قبیل مخارج بر عهدۀ بدهکار نیست.
2. شخصی جنس سلف می فروشد؛ موقع تحویل، بدهکار جنس را تحویل می دهد اما قدری با مورد معامله مغایرت دارد. پس از این که طلبکار جنس را تحویل می گیرد ادعا می کند که مابه التفاوت جنس را هم باید بدهکار بدهد؛ آیا بدهکار پس از تحویل جنس، مدیون مابه التفاوت می باشد؟
بسمه تعالی، اگر جنس مطابق مبیع به اوصافی که فروخته شده نیست، تبدیل، موقوف است به رضایت طرفین؛ به هر نحو هر دو راضی بشوند صحیح است.
خداوند متعال سایۀ حضرت مستطاب عالی را تا انقلاب حضرت مهدی (عج) بر سر مستضعفین جهان قائم بدارد، آمین، بحق محمد و آله الطاهرین.
[سؤال 7674] 4011
بسمه تعالی 7 / 7 / 1361
محضر محترم حضرت امام خمینی، دامت برکاته، توقیراً مستدعی است پاسخ استفتای زیر را اعلام فرمایند تا تکلیف شرعی روشن و بدان عمل گردد:
در زمان حکومت طاغوت به موجب حکم دادگاه، شخصی در قبال دولت، محکومیت مالی پیدا می نماید که به علت اعسار و افلاس قادر به پرداخت مبلغ مورد حکم نبوده؛ لذا ملک نام برده در قبال بدهی به دولت تملیک، ولی سند مالکیت کماکان به نام بدهکار باقی می ماند. حالیه بفرمایند آیا براساس موازین شرعی، شخص بدهکار (محکوم علیه) می تواند با پرداخت تمامی اصل بدهی خود به دولت (محکوم به) ملک مذکور را استخلاص و مسترد دارد یا نه؟
بسمه تعالی، تابع مقررات دولت اسلامی است.
[سؤال 7675] 4012
بسمه تعالی
دفتر محترم استفتای امام
احتراماً؛ پس از سلام و تحیات، شوهر خواهر این جانب حدود دوازده سال قبل، فرزند خود را در یکی از مدارس ملی نام نویسی کرد. این بچه پس از اتمام تحصیلات ابتدایی در آن مدرسه، برای ادامۀ تحصیل به مدرسه دیگری رفت. پس از دو ـ سه سال که مشغول تحصیل در مدرسه دوم بود، مدارک تحصیلات ابتدایی را مدرسۀ اول نفرستاد. در این زمان، پدر طفل فوت نموده و من که دایی بچه بودم، سرپرستی طفل را تقریباً به عهده گرفتم. برای گرفتن مدارک مراجعه کردم؛ معلوم شد ـ به علت خلاف کاری های متعدد ـ آموزش و پرورش، مدرسه را منحل نموده است. با پرسش زیاد مدیر مدرسه را پیدا کردم؛ اظهار داشت که شش هزار تومان طلبکارم و تا ندهید مدارک را نخواهم داد؛ البته غیر از من عده دیگری هم بودند که به همین گرفتاری دچار بودند. اظهار داشتم که باید طلب خود را در همان موقع می گفتید. کار به سر و صدا کشید و تمام اولیای اطفال به آموزش و پرورش شکایت کردند و مجبور شد مدارک را به آموزش و پرورش بدهد و کار به اتمام رسید. حالیه هم به طوری که مستخدم مدرسه می گوید: به علت خلافکاری و نپرداختن حقوق آموزش و پرورش مخفی است. به آدرس نامبرده ـ که از مستخدم مدرسه گرفتم ـ نامه ای نوشتم و قید کردم که چون نمی خواهم مدیون باشم، اگر حقیقتاً پولی بدهی داریم، منصفانه بنویسید که متناوباً بپردازم. جوابی نیامد و من هم حقیقتاً نمی دانم بدهی است یا نه و اگر هست، چه مقدار است. تکلیفم چیست؟ چه باید بکنم که مدیون نباشم؟ چون این موضوع مرا رنج می دهد. به انتظار لطفتان هستم.
طول عمر حضرت عالی را از خداوند خواستارم. خدایا خدایا تا انقلاب مهدی خمینی را نگهدار
بسمه تعالی، اگر یقین به بدهی ندارید، چیزی بر شما نیست.
[سؤال 7676] 4013
بسمه تعالی 4 / 11 / 1361
ضمن تقدیم درود و تحیات؛ اگر شخصی برای کسی کاری انجام دهد و از اخذ کارمزد خودداری نماید (اجرت را با اصرار زیاد، بدهند و او نگیرد) آیا بعد از گذشت زمانی نسبتاً زیاد، حق مطالبۀ اجرت دارد یا خیر؟
مورد: محضرداری عقد نکاح را در دفتر ثبت می نماید و از اخذ اجرت با خصوصیات فوق الذکر خودداری می نماید؛ آیا با گذشت زمانی نسبتاً زیاد حق مطالبۀ اجرت را دارد یا خیر؟
لطفاً فتوای حضرت امام خمینی، مدّ ظله العالی را بیان فرمایید.
بسمه تعالی، طول زمان موجب سقوط طلب نمی شود؛ ولی اگر از طلب خود گذشت نموده و ابراء کرده دوباره نمی تواند مطالبه نماید.