سوال: [878] اگر هنگام ساختن فیلمهای نمایشی و هنری؛ مانند سریالها و فیلمهای مشهوری که در سینماها و از تلویزیون‌ها پخش میشود، یکی از بازیگران از اسب، کوه، ماشین و موارد دیگر پرت شد و خسارت جانی ببیند، ضمان آن به عهده کیست؟
جواب: در صورتی که کسی دیگر سبب قتل نشده باشد دیه بر عهده خود اوست مگر اینکه شرکت سازنده فیلم خسارت وارده را قبلاً بر عهده گرفته باشد.
سوال: [879] اگر هنگام تعزیه خوانی هنگام کشتن ابوالفضل فرضی، شمشیر خطاء رود و کسی کشته شود ضمان دیه او به عهده کیست؟
جواب: اگر خود قاتل به قتل اعتراف کند دیه به عهده خودش است و اگر به بینه ثابت شود، دیه بر عهده عاقله قاتل است.
سوال: [880] اگر کارفرمایی جهت تکمیل ساختمان خود به شرکت داربست مراجعه و درخواست نصب داربست کند و شرکت مزبور با این که ساختمان در محدوده کابل (کیبل) برق فشار قوی قرار داشته بدون هماهنگی با اداره برق اقدام به نصب داربست کند که در نتیجه کارگری در اثر برق گرفتگی فوت کند، آیا ضمان دیه آن به عهده کارفرما (صاحب ساختمان) است که درخواست نصب داربست کرده یا به عهده مسئول شرکت داربست است که برخلاف مقررات اقدام کرده و یا به عهده مهندس ناظر است که کارشناس و مسئول نظارت بر انجام صحیح عملیات ساختمانی بوده؟
جواب: در فرض سوال اگر کارگر از خطر برق گرفتگی اطلاع نداشته و کارگران شرکت در انجام وظیفه شان کوتاهی کرده که با شرکت برق هماهنگی نکردهاند، در این صورت دیه بر عهده کاگران شرکت است؛ اگر مهندس ناظر در انجام وظیفه خود کوتاهی کرده مانند کارگران شرکت و کوتاهی هر دو موجب قتل شده باشد، در این صورت هر دو ضامن دیه هستند، مگر اینکه طبق مقررات شرکت خسارت وارده به عهده کارشناس ساختمان باشد، که در این صورت کارشناس ضامن دیه است.
سوال: [881] اطفالی که از مقررات عبور از خیابان آگاهی ندارند اگر بدون توجه اولیای خود از منزل خارج شده و موجب تصادف و گاهی فوت خود شوند، ضمان دیه آنها به عهده کیست؟
جواب: به عهده کسانی است که موجب آن حادثه یا قتل شدهاند.
سوال: [882] در مواردی که مسافر زیاد است و اتوبوسهای مسافربری کفاف نقل و انتقال همه مسافرین را نمیکند و رسانه‌های جمعی نیز به رانندگان اتومبیلهای شخصی توصیه جابجایی مسافرین را بکنند، اگر رانندهای بدون اسقاط ضمان، مسافرین را سوار کند و دچار پیشامد شود آیا ضامن است؟
جواب: راننده ضامن دیه است و اگر در اثر خطای راننده تلفات جانی پیش آید دیه آن بر عاقله است.
سوال: [883] اگر در اماکن عمومی غیر دولتی مانند: مساجد، تکایا، حرم امامان و امامزادگان، حوادثی مانند آتش سوزی، فرو ریختن سقف و مواردی از این قبیل پیش آید و تعدادی مصدوم و معدوم شوند، ضمان دیه آنها به عهده کیست؟
جواب: خسارت به عهده شخص و یا اشخاص است که موجب بروز خسارت شده و اگر کسی در آن حادثه دخالت نداشته باشد دیه مقتولین از بیت المال پرداخت میشود.
سوال: [884] درباره ماهیت دیه بفرمایید:
الف) آیا جعل دیه از طرف شارع مقدس به عنوان مجازات بوده یا نوعی خسارت تلقی شده است؟
ب) آیا عمد، شبه عمد یا خطای محض بودن جنایت در پاسخ به سؤال فوق تأثیری دارد؟
جواب: جنایت چه عمد، شبه عمد و … باشد، جعل دیه به عنوان جبران خسارت وارده بر مجنی علیه است.
سوال: [885] چنانچه شخص مقتول از پیروان فرقه ضاله بهائیت باشد؛ بفرمایید:
الف) آیا دیه دارد؟ یا خیر.
ب) در صورت مثبت بودن پاسخ، دیه او چقدر است؟
جواب: از آنجایی که از فرقه اهل کتاب نیستند، اظهر عدم دیه است.
سوال: [886] در خصوص ارش البکاره با دو فرض بلوغ و عدم بلوغ زانیه، بفرمایید:
الف) آیا زانیه در موارد ذیل مستحق ارش البکاره میباشد؟
1) زنا با رضایت و میل وی انجام شود.
2) زنا در اثر اکراه یا عنف واقع شود.
3) زنا با فریب وی مبنی بر وعده قطعی ازدواج و… واقع شود.
ب) اگر ازاله بکارت دختر با انگشت یا شیئی صورت گیرد، حکم ارش البکاره چیست؟
آیا رضایت یا عدم رضایت وی در حکم تأثیری دارد؟
ج) در موارد ثبوت ارش البکاره، آیا علاوه بر ارش، پرداخت مهر المثل نیز لازم است؟
جواب: در دختر صغیره ارش البکاره لازم است که همان مهر المثل میباشد؛ اما در دختر کبیره صور مسئله در فرض سوال قرار ذیل است:
الف،1) در این صورت دختر مستحق ارش البکاره نیست.
الف،2) مستحق مهر المثل است.
الف،3) اگر با رضایت دختر واقع شده ارش ندارد و اگر بدون رضایت بوده مهر المثل بر زانی واجب است.
ب) در صورت عدم رضایت مهرالمثل تعلق میگیرد و اگر دختر راضی باشد مهرالمثل ندارد.
ج) تنها مهرالمثل واجب است.
سوال: [887] شخصی چشم راست او سالم و چشم چپ او به مقدار یک سوم چشم صحیح بینایی دارد، براثر ضربه شخص جانی بینائی چشم چب بطور کلی از بین میرود.
اولا: آیا ضارب ضامن ثلث بینائی چشم چپ است یا اینکه باید نصف دیه کامله را بدهد؟
ثانیا: اگر خلقتا یا بر اثر بیماری دوره طفولیت دو ثلث بینائی از بین رفته باشد؛ یا نقصان دو ثلث بینائی چشم چپ سابقاً بر اثر جنایت دیگری که موجب دریافت دیه گردیده و دیه آن را نیز گرفته باشد، که در اثر جنایت جدید فقط ثلث باقی مانده آن از بین برود، آیا حکم فرق میکند؟ یا خیر.
جواب: در فرض سؤال فرقی بین چشم سالم وچشم کم بینایی نیست، بنابر این همان دیهی چشم سالم را دارد که نصف دیهی کامل است و فرقی بین موارد فوق الذکر نمیباشد.
شرایط اثبات قصاص و دیه
سوال: [888] اگر وقوع قتلی محرز و قاتل نیز معین باشد، لکن اولیای دم مدعی عمدی بودن قتل باشند، ولی قاتل آن را خطایی یا شبه عمد بداند، که دلیلی قاطع برای ادعای هیچ یک وجود نداشته باشد، بفرمایید:
الف) آیا مورد از باب لوث است یا تداعی؟
ب) اگر از باب تداعی باشد، چگونه باید فصل خصومت نمود و تکلیف دیه چیست؟
جواب: اگر شواهد و امارات ظنی بر صدق مدعی نباشد مقام از باب مدعی و منکر است که اولیاء دم مدعیاند و قاتل منکر، لذا اولیاء حق دارند قاتل را قسم دهند و دیه به عهده قاتل است چون قتل به اقرار ثابت شده نه به بینه.
سوال: [889] در موارد لوث اگر مدعی از اجرای قسامه خودداری کند، بفرمایید:
الف) آیا در این صورت، اقامه قسامه قهراً به متهم (مدعی علیه) میرسد، یا این امر منوط بر مطالبه مدعی است؟
ب) در صورت لزوم مطالبه، اگر مدعی از چنین درخواستی سرباز زند یا به قسامه متهم راضی نباشد، وظیفه دادگاه برای فصل خصومت چیست؟
ج) در فرض فوق تکلیف دیه مقتول چیست؟
د) هرگاه متهم بر برائت خود سوگند یاد کند، حکم دیه چه میشود؟
جواب:
الف) اگر مدعی مطالبه قسامه نکرد قاضی حق دارد مطالبه قسامه از مدعی علیه کند.
ب) قاضی در این صورت مطالبه قسامه از مدعی علیه میکند اگر قسم خوردند تبرئه میشود و اگر قسم نخوردند حق ثابت میشود.
ج) در صورت اقامه قسامه دیه ثابت نمیشود و اگر مدعی علیه اقامه قسامه نکرد دیه ثابت میشود.
د) در صورت لوث قسم متهم اثر ندارد.
سوال: [890] زنی سوار وسیله نقلیهای میشود تا او را به مقصد برساند، لیکن راننده به قصد تجاوز زن را به خارج شهر یا جای خلوتی میبرد، زن هنگامی که از نیت راننده مطلع میشود، برای حفظ آبرو ناچار خود را از خودرو در حال حرکت به بیرون میاندازد و در اثر آن فوت میکند یا آسیب و صدمه میبیند، مستدعی است بفرمایید آیا علاوه بر تعزیر راننده متخلف، ضمان دیه زن نیز بر عهدهی اوست؟ یا خیر.
جواب: در فرض سؤال، شخص راننده ضامن است چون این خانم به قصد دفاع از خود، خود را از اتومبیل به بیرون انداخته است.
سوال: [891] اگر داخل زمینی که دارای دیوار کشی است و جزء معابر عمومی نیست، چاهی حفر کنند و شب یا روز کسی در آن بیفتد و بمیرد، ضمان دیه او به عهده کیست؟ آیا زمین بدون دیواری، که معبر نیست نیز همین حکم را دارد، یا فرق میکند؟
جواب: در هر دو حالت صاحب زمین ضامن نیست.
سوال: [892] اگر در پارک بازی، یکی از اولیای اطفال از مسئول قسمت اسب سواری بخواهد فرزند او را سوار کند، وی نیز با مراقبت کامل اقدام نماید، ولی اسب رم کرده و راکب بر اثر افتادن از اسب فوت نماید، ضمان آن به عهده کیست؟
جواب: هر کس باعث رم کردن اسب شده او ضامن دیه است و اگر انسانی باعث رم نشده باشد عوامل دیگری سبب شده کسی ضامن نیست مگر اینکه صاحب پارک خسارت وارده در پارک را به عهده گرفته باشد.
سوال: [893] اگر زائر خانه خدا هنگام مراسم حج بر اثر فشار جمعیت فوت کند، با توجه به این که سرپرستی حجاج به عهده مدیران کاروان و زیر نظر سازمان حج میباشد، ضمان آن به عهده کیست؟
جواب: اگر در فوت زائر شخص و یا اشخاص خاص سبب فوت نشده باشند بلکه در اثر فشار جمعیت از دنیا رفته باشد کسی ضامن دیه او نیست دیه او از بیت المال پرداخت شود.
سوال: [894] اگر فردی در کشور بیگانه مفقود الاثر شود و کسی هم به قتل وی متهم نگردد، اولیای وی هم از آن کشور درخواست غرامت کرده باشند، آیا ضمان آن به عهده کشور بیگانه است یا بر بیت المال؟
جواب: در صورت اثبات قتل و شناسایی قاتل دیه بر عهده اوست و اگر قاتل شناسایی نشود هر چه حاکم شرع صلاح بداند اقدام میکند.
سوال: [895] اگر دیوانهای به کسی حمله کند و او از ترس جان خود برای دفع حمله دیوانه، وی را مضروب کند که احیاناً به مرگ دیوانه منجر شود، آیا ضارب ضامن دیه او است، یا عاقله وی و یا بیت المال؟
جواب: اگر به مقدار دفاع از خود مورد ضرب قرار داده باشد ضارب ضامن دیه نیست و اگر در ضرب و جرح افراط کرده ضامن دیه است.
سوال: [896] پیش آمده است که دو نفر سوار بر موتور سیکل، وقت نزدیک یک زن میشوند نفری که پشت سر بوده بخاطر که بهتر وارد بوده میخواسته که تصادف نکند و از پشت سر حمله میکند و فرمان موتور را میگیرد در حالیکه نفر راننده جلوی هم دستش به فرمان بوده، موتور سیکل میچرخد عقب موتور به زن میخورد پای زن میشکند حالا دیه در ذمه کدام است؟ چون نفر راننده میگوید اگر از پشت سر حمله نمیکرد و مرا به حال خودم رها میکرد تصادف نمیشد.
جواب: در این مسئله با توجه به شواهد و مدارک باید بررسی شود و هر کدام مقصر باشد، دیه در ذمه او تعلق میگیرد.
تفاوت دیه زن و مرد
سوال: [897] اگر مردی دو زن را کشته باشد و اولیاء آنان خواهان قصاص باشند؛ بفرمایید:
الف) آیا اولیاء خواهان قصاص باید چیزی به عنوان فاضل دیه بپردازند؟ یا خیر.
ب) در صورت لزوم پرداخت، آیا باید هر یک از اولیاء خواهان قصاص، مستقلاً و جداگانه نصف دیه یک مرد را بدهند یا این که نصف دیه یک مرد، به نسبت اولیاء خواهان قصاص تقسیم میشود؟
جواب: در صورت توافق اولیاء در قصاص مباشرتاً یا تسبیباً فاضل دیه را حق ندارند دریافت کنند و اگر یکی قصاص کند، دیگری دیه بگیرد، در این صورت آن کسی که قصاص میکند نصف دیه قاتل را پرداخت کند.
سوال: [898] با توجه به این که دیه زن در جایی که بیش از ثلث کل دیه باشد، به نصف تقلیل مییابد؛ اگر مقدار ارش بیش از ثلث کل دیه باشد، آیا به نصف تقلیل مییابد؟ (مثلاً در جایی که کل دیه پنج میلیون تومان است، ارش دو میلیون تومان برآورد شده است)
جواب: در صورتی که دیه جرح در زن بیش از ثلث کل دیه باشد، دیه به نصف تقلیل مییابد. تقلیل شامل ارش نمیشود.
دیه جنین
سوال: [899] اگر پدر یا مادر و یا هر دو در سقط جنین شرکت داشته باشند، دیه جنین به چه کسانی تعلق میگیرند و روش تقسیم آن چگونه است؟ اگر پدر و مادر یا باقی صاحبان دیه رضایت دهند وظیفه ساقط میشود؟ یا خیر.
جواب: هر کدام در سقط جنین مباشر باشد دیه به عهده آن تعلق میگیرد و آن دیگری مستحق دیه است چنانچه هر دو در سقط جنین شرکت داشته باشند دیه به عهده هر دو تا است از دیه ارث نمیبرند و دیه به سایر ورثه با مراعات الاقرب فالاقرب میرسد؛ ولی اگر مباشر زن باشد و شوهر دیه را به همسرش ببخشد، زن برئ الذمه میشود و بالعکس.
سوال: [900] اگر دختری یا زنی مورد تجاوز جنسی قرار گیرد و حامله شود و بخواهد که سقط نماید، آیا او میتواند سقط کند؟ یا خیر؛ شرایط زن و دختر در این مسئله فرق میکند؟ یا خیر؛ اگر عمداً سقط کند چه حکمی دارد؟
جواب: سقط جنین جواز ندارد، اگر چه از زنا منعقد شده باشد؛ مگر اینکه جنین کمتر از چهار ماه باشد و بقا جنین طبق شهادت دکترهای متخصص و مورد اعتماد موجب مرگ مادر شود که دراین صورت سقط جایز است، ولی دیه دارد و شرایط دختر و زن فرق نمیکند و دیه هم به حاکم شرع داده میشود.
روش محاسبه دیه
سوال: [901]
1ـ پنج تا قبرغه (دنده) شکسته دیهاش چه مقدار میشود؟
2ـ آرنج دست راست ترک برداشته دیهاش چه مقدار است؟
3ـ باسن(لگن) ضربه خورده به طوری که درست نمیتواند راه برود دیهاش چقدر است؟
جواب:
1ـ اگر دندههای پهلوی قلب باشد هر دنده بیست و پنج دینار دیه دارد و اگر پهلوی شانهها باشد دیهی هر دنده ده دینار است.
2ـ دیه ترک خوردگی آرنج دست هشتاد دینار است.
3ـ اگر در اثر ضربه استخوان نشکند باید با هم مصالحه کنند و یا هر چه حاکم صلاح بداند و حکم کند دیه آن را پرداخت نماید.
سوال: [902]
الف) در صدمات بدنی از قبیل ایراد ضرب و جرح در حوادث رانندگی به مجنی علیه دیه تعلق میگیرد؟ یا خیر.
ب) در صورتی که به مجنی علیه دیه تعلق بگیرد و ایشان جهت مداوای خود به بیمارستان و یا پزشک مراجعه نموده باشد، هزینههای درمانی را به غیر از دیه میتواند دریافت کند؟ یا خیر.
ج) اگر مجنی علیه بواسطه شکستگی در اندام خود نتواند تا مدتی کار کند میتواند از جانی خسارت دریافت کند؟ یا خیر.
جواب:
ج1) در فرض سوال زخم و جرح حتی سیاهی و کبودی بدن موجب دیه است.
ج2) به غیر از دیه قیمت دارو و مصرف بیمارستان و سایر مصارف مانند مدت بیکاری و غیره را حق ندارد از جانی مطالبه کند.
سوال: [903]
1 ـ اگر جانی ظلماً و عدواناً به قصد قطع انگشت مجنی علیه، بر او ضربهای وارد کند که غالباً منجر به قطع انگشت میشود، لیکن اتفاقاً منجربه قطع دست مجنی علیه شود، آیا این قطع دست جنایت عمدی و موجب قصاص است؟ یا فقط به مقدار انگشت جنایت عمدی است؟ در صورتی که فقط به مقدار قطع انگشت جنایت عمد محسوب میشود، آیا جانی در انگشت قصاص میشود و برای قطع دست دیه پرداخت میکند و در محاسبه دیه، آیا باید دیه انگشت مورد قصاص از دیه دست کم شود؟ یا خیر.
2 ـ در فرض سؤال بالا، اگر به جای انگشت مورد نظر جانی، ضربهای که ظلماً و عدواناً برای قطع انگشت فرود آمده است، اتفاقی به چشم مجنی علیه برخورد کند و لذا به جای قطع شدن انگشت مجنی علیه، چشم او کور شود، آیا جانی قصاص چشم میشود یا حکم چیز دیگری است؟
جواب:
ج1 ـ موجب دیه قطع دست میشود و قصاص انگشت و دیه آن در اینجا موردی ندارد.
ج2 ـ در فرض سؤال دیه چشم به جانی تعلق میگیرد.
سوال: [904] زنی بر اثر رابطه نامشروع باردار شده و بچه نامشروع را سقط کرده است، آیا این بچه دیه دارد و اگر دارد، دیه آنها چگونه حساب میشود؟
جواب: دیه دارد و دیهاش بعد از تمام شدن خلقت و قبل از دمیدن روح هشتاد درهم است و بعد از دمیدن روح اگر پسر باشد هشتصد درهم و اگر دختر باشد چهارصد درهم است و دیه ولدالزنا به حاکم شرع داده شود.
سوال: [905] درباره خسارت زائد بر دیه، بفرمایید:
الف) آیا دیه همان خسارت است یا جانی باید علاوه بر دیه، خسارتهای وارد آمده به مجنی علیه و کلیه هزینههای درمان را بپردازد؟
ب) جائی که مقدار دیه از خسارت بیشتر، مساوی یا کمتر باشد چه حکمی دارد؟
ج) اگر در موارد فوق جواب منفی است، آیا حکومت میتواند برای جبران خسارتهای زائد بر دیه، قانونی وضع کند که جانی را ملزم به پرداخت آن نماید؟
د) آیا بین انواع خسارتها مثل خسارت هزینه درمان یا از کار افتادگی (مانند فلج شدن دائمی دست خطاط) تفاوتی وجود دارد؟ یا خیر.
جواب:
الف) جانی بیش از دیه ضامن خسارتهای وارده نیست.
ب) فقط به مقدار دیه جانی ضامن است نه بیشتر.
ج) حق وضع چنین قانونی را ندارد.
د) تفاوتی وجود ندارد و جانی ملزم به جبران خسارات غیر از دیه نیست.
دیه و ماه‌های حرام
سوال: [906] درباره تغلیظ دیه در اشهر حرم یا مکه معظمه؛ بفرمایید:
الف) آیا تغلیظ دیه مختص قتل عمد است یا شامل قتل شبه عمد و خطای محض نیز میشود؟
ب) آیا حکم مذکور مختص مسلمین است یا شامل اهل کتاب نیز میگردد؟
ج) آیا جهل قاتل به حکم یا موضوع، در تغلیظ دیه تأثیری دارد؟
جواب:
الف) در قتل عمد، اصل حکم دیه و یا تغلیظ دیه نیست، بلکه حکم اولی در قتل عمد قصاص است؛ تغلیظ مال قتل شبیه عمد و قتل خطاء است، مگر در صورت عدم امکان قصاص مثل فرار یا موت قاتل.
ب) تغلیظ دیه شامل اهل کتاب نمیشود.
ج) جهل تاثیری در حکم ندارد.
سوال: [907] چنانچه در اثر ضربه مستوجب دیه چند نقطه از یک استخوان (مانند استخوان ساق پا) دچار شکستگی شود؛ بفرمایید:
الف) آیا هر شکستگی دیه جداگانه دارد یا پرداخت یک دیه برای همه آنها کافی است؟
ب) در این فرض، آیا ایجاد چند شکستگی در اثر یک یا چند ضربه با هم تفاوت دارد؟
ج) اگر در اثر ضربه مستوجب دیه، علاوه بر شکستگی استخوان تکهای از همان استخوان نیز جدا شود، آیا برای جدا شدن استخوان، دیه شکستگی استخوان باید پرداخته شود یا حکم دیگری دارد؟
جواب:
الف) هر کدام دیه جداگانه دارد.
ب) در فرض سوال دیه تفاوت ندارد.
ج) جدا شدن آن دیه جداگانه ندارد.
سوال: [908]
1ـ دیه شرعی قتل عمد درماه‌های حرام چه مقدار است؟
2ـ اگرقتل درسال 1387 صورت گرفت دیه همان سال پرداخت میشود یا دیه فعلی؟
جواب:
ج1: دیه کامل یکی از شش چیزی است که در رساله[1] بیان شده و اگر قتل در ماه‌های حرام واقع شود یک ثلث دیه اضافه میشود.
ج2: در قتل شبه عمد و خطا دیه زمان قتل محاسبه میشود و در قتل عمد زمان توافق ورثه مقتول با قاتل.
سوال: [909] مردی زنی را در اشهر حرم به قتل رسانده است، با توجه با این که وقوع قتل در این زمان موجب اضافه شدن ثلث دیه میشود؛ اگر اولیاء دم تقاضای قصاص جانی را داشته باشند، باید نصف دیه یک مرد در ماه حرام را به او بپردازند یا نصف دیه یک مرد در غیر ماه حرام؟
جواب: نصف دیه یک مرد در غیر ماه حرام را پرداخت کند کافی است.
عوامل تخفیف دیه
سوال: [910] همان گونه که مستحضرید، براساس برخی روایات وارده در باب دیات، خوب شدن بعضی جراحات یا نقص عضوها (نظیر شکستگی استخوان در اعضای که دیه مقدره دارد یا شکافتن لب) میزان دیه را تغییر میدهد. با توجه به پیشرفت علم پزشکی تعداد قابل ملاحظهای از جراحات و نقص عضوها قابل درمان میباشند؛ بفرمایید:
الف) آیا تأثیر درمان در میزان دیه را به غیر موارد مصرح در فقه نیز میتوان تعمیم داد؟
ب) پیوند عضو مقطوع در میزان دیه تأثیر دارد؟ یا خیر.
جواب:
الف) تعمیم دادن مشکل است.
ب) در میزان دیه تأثیر ندارد.
شرایط پرداخت دیه
سوال: [911] در مواردی که قاتل معین است اما مقتول (مستحق دیه) بین دو نفر مردد میباشد، نحوه پرداخت دیه به اولیای دم چگونه است؟
جواب: در صورت ثبوت قاتل، دیه بین ورثه هر دو مقتول به طور مساوی تقسیم میشود و اگر مقتول یک مرد و دیگری زن باشد دیه سه حصه میشود و دو حصه مال مرد و یک حصه مال زن است.
سوال: [912] در مواردی نظیر قتل خطای محض که بنا بر قول مشهور، دیه ظرف 3 سال و هر سال ثلث آن باید پرداخت شود؛ با عنایت به این که براساس فتوای تعداد زیادی از فقهای عظام ملاک محاسبه قیمت یوم الاداء میباشد؛ بفرمایید: در محاسبه ثلث در صورت تعذّر از اعیان شش گانه، چگونه باید عمل کرد؟ (آیا از ابتداء قیمت کل دیه براساس نرخ روز محاسبه میشود و جانی در هر سال ملزم به پرداخت ثلث همان قیمت است؛ یا این که در پرداخت هر ثلث، قیمت یوم الاداء همان ثلث ملاک است، یعنی در هر سال باید با توجه به قیمت سوقیه همان سال، ثلث دیه را محاسبه و پرداخت نماید؟
جواب: در پرداخت ثلث قیمت یوم الاداء همان ثلث ملاک است.
سوال: [913] در مورد جراحت متلاحمهای که به فلج عضو میانجامد و با درمان میتوان از فلج شدن پیشگیری کرد، بفرمایید:
الف) آیا بر شخص مجروح واجب است خود را درمان نماید؟
ب) در صورت درمان، آیا میتوان هزینههای افزون بر مقدار دیه را از جانی گرفت؟
جواب:
الف) دفع ضرر یا تقلیل ضرر بر هر کسی واجب است.
ب) بله در صورت امکان واجب است و بیشتر از مقدار دیه را نمیتواند بگیرد.
سوال: [914] آیا در صورتی که میزان خسارت وارده بر مجنی علیه کمتر از دیه باشد مانند هزینه بیمارستان علاوه بر دیه قابل مطالبه است؟ یاخیر.
جواب: در صورت وارد آمدن خسارت، غیر از دیه مانند هزینه بیمارستان و امثال آن را حق مطالبه ندارد.
