س 1: آیا استفاده از اموال دوستان با علم به رضایت صاحب اموال جایز است؟
ج: باعلم به رضایت جایز است و اشکال ندارد.
س 2: اگر کسی علم به رضایت دوستش نداشته باشد میتواند در اموال او تصرف کند با امید این که بعداً از او اجازه می‌گیرد؟
ج: اگر علم به رضایت مالک ندارد تصرف جایز نیست.
س 3: آیا تصرف در مال امانت پیش از کسب اجازه از صاحب آن جایز است؟
ج: پیش از تصرف باید اجازه بدهد وگر نه تصرف جایز نیست.
س 4: کسی که خاک وگِل خانه خود را از زمین دیگران آورده و خانه ساخته است در حالی که صاحب خاک و گِل راضی نیست، نماز خواندن و روزه گرفتن در آن خانه چه حکمی دارد؟
ج: نماز در آن خانه باطل است چون غصبی است اما روزه‌اش اشکال ندارد.
س 5: با توجه به سؤال پیشین، صاحب خانه ای که با خاک و گِل غصبی ساخته شده است از سوی ورثه اموات برا خواندن نماز و گرفتن روزه قضایی اجیر میشود آیا درست است؟
ج: نماز در خانه غصبی باطل است. کارهای مستحبی در خانه یاد شده ثواب خود را دارد. امّا تصرف در مکان غصبی گناه هم دارد.
س 6: شهرک در ده سبز کابل چهار سال قبل احداث گردیده، و تعداد سه هزار نمره زمین برای ساختن خانه رئیس مربوطه به مردم فروخته است تا کنون نزدیک 100 خانه درست و صاحبان آن ساکن شده اند، بقیه همه در حال خراب شدن و تعطیل است و رئیس شرکت چندین مرتبه اعلانیه برای مشتریان داده است اگر زمین های تان را خانه درست نکنید و کوچ نیایید، به احتمال قوی ـ نظر به موقعیت که این شهرک دارد ـ از دست می‌رود هیچ اثر نکرده است. لذا رئیس شرکت مقرره ذیل را به دست اجراء گرفته که هرکس و هر خریدار که فوراً درست کند و کوچ بیاید از همان نمرات فروخته شده برایش می‌دهد و هر وقت صاحب اوّلی بیاید از جای دیگر برایش می‌دهد به این دلیل که موقعیت از دست نرود؛ آیا این عمل او شرعاً جایز است؟ آیا میتواند کسانی که نمره خود را بدل میکند از جای خوبتر بگیرد؟
ج: در فرض سؤال مبادلة زمین بدون اجازة مالک آن جایز نیست. مگر اینکه بعداً راضی بشود در غیر این صورت تصرّف در آن زمین حرام و غصب است.
س 7: دو نفر در بین خود نزاع دارند آنها نزد مو سفیدان و ملا‌ها میروند آنها هدایت می‌دهند که همسایه های قریه را جمع کنید یکی را بنام شاهد یکی را بنام مصلح مجلس تشکیل می‌دهند مرکب از پنجاه شصت نفر چند شبانه روز در آنجا بسر می‌برند، انواع مصارف را بر آنها تحمیل میکنند بعضی اوقات دعوا را فیصله میکنند و در بعضی موارد بدون فیصله بر میگردند آیا غذا خوردن در چنین مجالسی چه صورت دارد؟
ج: اگر صاحبان غذا رضایت داشته باشند مانعی ندارد والا جائز نیست.
س 8: بدون اجازه صاحب زمین، بر زمین او حسینیه ساخته‌اند. آیا این کار صحیح است و نماز خواندن در حسینیه برای کسانی که از غصبی بودن آن اطلاع دارند، چه حکمی دارد؟
ج: ساختن حسینیه و مانند آن بر زمین غصبی حرام و نماز در آن باطل است. اگر رضایت صاحب زمین با پول و… به دست می‌آید باید رضایت او را جلب کنند و گرنه باید حسینیه را خراب کنند.
س 9: کسی که در کارخانه نخریسی نگهبان و اجازه داشته است که ضایعات نخ‌ها را برای خودش بفروشد اما او نخ‌های سالم را دزدیده و با ضایعات مخلوط کرده و فروخته است. کس دیگری نخ‌ها را خریده و گلیم بافته و سالها بر آن نماز خوانده است حالا متوجه شده است که گلیم با نخ مخلوط بافته شده است وظیفه خریدار نخ و بافنده گلیم و نمازگزار چیست؟
ج: نماز‌هایی که پیش از علم پیدا کردن به غصبی بودن نخ خوانده شده است اشکالی ندارد. اما بعد از آن که فهمید که نخ‌های غصبی در گلیم بافته شده بدون رضایت مالک نخ حق تصرف ندارد و اگر جلب رضایت مالک نخ امکان ندارد، قیمت نخ‌های غصبی را با اجازه حاکم شرع از سوی صاحب نخ صدقه بدهد.
س 10: چشمه آبی داریم مشترک بین چهار نفر که این آب از قدیم مورد استفاده مابوده امّا شخص پنجم که از این آب جز خوردن هیچ حق دیگر نداشته چند سال قبل با زور و قدرت در اطراف این چشمه غرس نهال کرده است که این عمل از طرف صاحبان چشمه منع شده ولی صاحب نهال اعتنا نکرده است وبه چشمه ضرر کلّی وارد کرده است حکم مسئله چیست؟
ج: صاحب نهال که غصباً نهال را غرس کرده است باید نهال‌ها را از ریشه بکند تا بیش از این باعث ضرر برای صاحبان چشمه نشود.
س 11: در زمان جنگهای داخلی بین علماء و خان‌ها جنگ شد و اموال خان‌ها را تصرف کردند و مابین خودشان تقسیم کردند و مردم هم از آن اموال غنیمت می‌خریدند آیا خریدن مال های غنیمت شده جواز داشته یا نه؟ یا کسانیکه تا هنوز مال های غنیمت بدست آورده در خانه های شان باقی است چه حکم دارد؟ گرچه خان‌ها بالای مردم ظلم میکرده و زیاد پایبند به دین نبوده.
ج: آن غنیمت‌ها مشروعیت ندارد واجب است به صاحبانش برگردانند.
س 12: اگر پدر دختر پولی را از داماد به عنوان گَلَه گرفته باشد بعد داماد حق تقاص دارد یا نه؟
ج: اگر داماد آن مال را مهر دختر قرار نداده باشد یا نبخشیده باشد به اکراه و اجبار از داماد گرفته باشد داماد میتواند تقاص کند.
س 13: اینجانب یک میل اسلحه داشتم و در یکزمانی مجبور به مخفی کردن آن شدم اسلحه را پنهان کردم ولی سه نفر مرا تعقیب کرده و اسلحه را از زیر خاک پیدا کردند و فروختند زمانی من متوجه شدم که یکی از آن سه نفر کشته شده بود و دو نفر دیگر باقی مانده بود از آن دو نفر اسلحه را استفسار کردم. در جواب گفتند که آن شخص که کشته شده است اسلحه را گرفت و ربطی به ما ندارد ولی برادر اینها می‌گوید اسلحه را هر سه نفر با هم فروختند.
حالا سؤال این است که هر سه نفر در پیدا کردن و ربودن اسلحه شریک بودند و بر فرضی که فروش اسلحه توسط یک نفر یا هر سه نفر باشد حکم مسئله چیست؟
اگر بر فرضی که فروش اسلحه توسط مقتول باشد آیا میشود از اقربأ ایشان قیمت اسلحه را گرفت؟
ج: اگر هر سه نفر در غضب اسلحه شریک بوده‌اند آن دو نفری که زنده هستند باید اسلحه شما را بدهد و لو در واقع اسلحه را شخص مقتول فروخته باشد آن دو نفر می‌توانند ورثه مقتول را مجبور کنند تا از اصل مال ایشان قیمت اسلحه را به شما بدهند اما بر اقربأ ایشان واجب نیست. تا از مال خود شان تاوان اسلحه را بدهند.
س 14: چشمه آبی بوده و طبق شهادت بسیار از مردم زمین و آب مذکور متعلق به اجداد و آبای یک قوم خاص بوده زرع و کشت آنرا سالها جمع آوری و تصرف میکرده است ولی چند سال قبل شخصی دیگری آن را با زور و قدرت و پرداخت رشوه تصاحب کرده درخت غرس کرده و کشت وزراعت میکند اکنون تکلیف شرعی ما همسایگان از نظر معاشرت و استفاده از آب ونان و حاصلات اشجار زمین موصوف چگونه است؟
ج: اگر شخص مذکور سند و مدرک مالکیت ارائه نکند زمین مال مالکان سابق خود است و این شخص غاصب است امّا استفاده همسایگان از حاصلات آن زمین با اجازه شخص دوم که زارع و غارس در خت است اشکال ندارد چون خود غاصب مالک زرع و اشجار است اگر چه بر غاصب اجرت المثل زمین واجب است که بصاحبان اصلی زمین بپردازد اما از آب غصبی نباید برای وضو و غسل استفاده کنند مگر با اجازه صاحبان اصلی آن چشمه.