[سؤال 7879] 4126
بسمه تعالی 18 / 11 / 1361
مرجع عالی قدر حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، رهبر کبیر انقلاب اسلامی
احتراماً خانه هایی پس از زلزلۀ سال 1347 توسط کمیتۀ خیریه صاحبان صنایع و بازرگانان تهران برای زلزله زدگان روستاهای بخش قاینات خراسان روی زمین های خود مردم ساخته شده و به مردم اهدا گردیده است. ضمناً پس از اهدا، مردم هزینه هایی را از قبیل دیوار کشی و ساختن آلونک های ضروری در جوار آن ها متحمل شده اند. مرقوم فرمایید آیا مردم مالک این خانه ها هستند یا فقط حق انتفاع از آن را دارند و خرید و فروش خانه ها چه صورتی دارد؟
بسمه تعالی، اگر خانه را به شخص بخشیده اند، ملک او می شود.
[سؤال 7880] —-> 2068
9. رسم است در عروسی ها برای داماد چشم روشنی و هدیه می برند و یا مثلاً مبلغی پول می دهند، ولی خوب که دقت شده احسان کننده متقابلاً منتظر است در اوقات مناسبه طرف به او برگرداند، آیا این ها هم جزء بدهکاری هایی است که باید وصیت به ادای آن کرد یا خیر؟ و هکذا هدایایی که جهت ساختمان جدید می آورند.
بسمه تعالی، جزء بدهی محسوب نیست.
[سؤال 7881] —-> 4576
2. بین برادر و خواهری سالیان درازی ارث پدری تقسیم نشده است تا این که این برادر و خواهر هر دو فوت می نمایند، اگر بعضی از بازماندگان آنان با صلح و سازش و اعلام رضایت، سهمیه ارثیه خود را به دیگری ببخشند آیا این توافق از نظر شرع مقدس اسلام اشکال دارد؟
بسمه تعالی، اشکال ندارد.
[سؤال 7882] —-> 418
2. اگر در کودکی، یکی از اقوام به بچه ای نابالغ جواهری را اهدا کرده باشد و حالا کودک، بالغ شده، این جواهر مال فرد بالغ است و فرد، حق انفاق آن را دارد یا نه؟ (البته این در صورتی است که پدر و مادر فرد، از این مسأله ناراضی هستند و انفاق هم در مورد مسأله جنگ و دولت است).
بسمه تعالی، اگر به خود کودک اهدا شده و ولیّ شرعی او قبول کرده ملک کودک است و بعد از بلوغ اختیار تصرف با خود او است.
[سؤال 7883] —-> 919
3. اگر در وصیت نامه ام که تنها خودم امضا نموده ام چیزی ـ مثلاً دو دانگ خانه ای که دارم ـ به مادرم بخواهم ببخشم، از نظر قانونی و شرعی آیا قابل اجرا خواهد بود و یا خیر راه دیگر دارد؟ و آن راه چگونه است؟
بسمه تعالی، بخشش نسبت به بعد از مردن صحیح نیست و می توانید در حیات خود به او ببخشید و تحویل او دهید.
[سؤال 7884] 4127
بسمه تعالی 18 / 11 / 1361
محضر محترم حضرت امام خمینی، امید مستضعفان جهان دامت برکاته
احتراماً به اطلاع می رساند آیا شخص می تواند مال تصرفی یا اشیای تصرفی خود را من جمله تلفن که مورد مسأله است به برادر خود یا هر کس دیگر که بخواهد ببخشد یا نه؟ اگر می تواند ببخشد مرقوم فرمایید و اگر نمی تواند نیز مرقوم فرمایید. والسلام
بسمه تعالی، اختیار اموال شخصی با مالک است و در مثل تلفن مراعات مقررات دولت اسلامی نیز لازم است.
[سؤال 7885] 4128
بسمه تعالی 25 / 11 / 1361
دفتر امام امت حضرت آیت الله العظمی امام خمینی حفظه الله تعالی
تمنا دارد به دو سؤال زیر پاسخ فرمایید:
1. ما جمعاً هفت نفر هستیم (چهار خواهر و دو برادر و یک مادر) پدری داشتم که به رحمت خدا رفت و خانه و سرقفلی یک باب مغازه برای ما به ارث گذاشته که تکلیف خانه و بقیه ما ترک روشن است، ولی سرقفلی مغازه را در موقع حیاتشان به این جانب شفاهاً بخشیده و این موضوع را با سایر وراث نیز در میان گذاردند، اما این جانب در جوابشان همان موقع گفتم شما خودتان می توانید آن را بفروشید و با پول آن به زیارت اماکن مقدسه و حتی به حج مشرف شوید ولی این کار را نکردند و پس از مدتی فوت کردند.
آیا این ملک (سرقفلی مغازه) به این جانب تعلق دارد؟ یا این که بین وراث باید تقسیم شود؟ اگر به این جانب متعلق است ثلث دارد یا نه؟ همچنین پدرمان هم وصی تعیین نموده و هم ناظر وصی، آیا هر یک از وراث می توانند خودشان به تنهایی ثلث متعلق به خودشان را خرج کنند؟ یا باید در اختیار وصی بگذارند که وصی خرج کند؟
بسمه تعالی، سرقفلی از حقوق است و قابل هبه نیست، بنابراین در فرض مرقوم جزو ترکه محسوب است و به تمام ورثه می رسد و ثلث مورد وصیت باید زیر نظر وصی میت و ناظر، به مصرف تعیین شده برسد.
2. عده ای از برادران و خواهران متعهد همکار، محل کارشان در تهران ولی محل اقامتشان در خانه های سازمانی بالای شهرستان کرج می باشد که فقط جمعه ها در کرج هستند و یا عده ای از برادران و خواهران محل کارشان در کرج و محل سکونتشان در تهران می باشد، سؤال این است که نماز و روزه آن ها چگونه باید انجام شود؟
بسمه تعالی، در غیر وطن حکم مسافر دارند.
[سؤال 7886] 4129
بسمه تعالی
اگر کسی چیزی را به شخصی هبه داده ولی هنوز به او تحویل نداده است و موهوب له از اقربای واهب هم نیست، واهب هم در مقابل هبه چیزی از موهوب له نگرفته است آیا فسخ این هبه و ندادن موهوب به موهوب له درست است؟
بسمه تعالی، اگر مال موهوب را هنوز به موهوب له تسلیم نکرده هبه تمام نشده و می تواند منصرف شود.
[سؤال 7887] 4130
بسمه تعالی
پدری بدون اطلاع دخترش منزل مسکونی را که جزئی از دارایی اش بوده جهت تأمین آینده دو فرزند صغیر آن دختر به او بخشیده (طبق دستخط) و بعد از ترک آن منزل به دختر و صغارش و همسر تازه اش گفته است این منزل خودتان است از آن استفاده کنید، اما بالصراحه نگفته که آن را به تو بخشیده ام. اکنون که دستخط پدر را دختر پیدا کرده می گوید منزل شرعاً مال من و بچه هایم است، اما همسرش سؤال دارد که چون در لحظۀ بخشش خود دختر حاضر نبوده و حالا که مطلع شده آن را قبول کرده می تواند در منزل دخل و تصرّف کند؟ صغار سهمی دارند؟ چطور؟
بسمه تعالی، اگر دختر در حال حیات پدر متوجه بخشش شده و به حساب قبول بخشش و هبه ملک را تصرف نموده بخشش نافذ و خانه ملک دختر است.
[سؤال 7888] 4131
بسمه تعالی
محضر مقدس حضرت آیت الله العظمی امام خمینی مدّ ظله الوارف
1. زید جهت معالجه در بیمارستان بود و در همان بیمارستان در مرض الموت تمامی املاک خود را به زوجه اش هبه نمود و هبه نامه هم تحریر نمود و کاتب و گواهان از زید پرسیدند که با قبض و اقباض چه می کنی جواباً اظهار نمود قبضه در دست خودش است و مقصد در این بود که چون زوجۀ او است و در خانه خودش سکونت دارد به همان قبض است و در بیمارستان رحلت نمود و زید مالک اراضی و املاک بوده است، اما قبض و اقباض عملاً انجام نگردیده است، آیا به این گفتۀ زید که قبض به دست او است، قبض ثابت و هبه صحیح است یا نه؟
بسمه تعالی، اموال اگر در تصرف زوجه بوده هبه صحیح است.
[سؤال 7889]
2. در فرض مذکور آیا گفتۀ زید به این که قبض به دست او است اقرار می شود و هبه صحیح می شود یا خیر؟
بسمه تعالی، اقرار واهب به تنهایی کافی نیست و اگر اموال در وقت هبه درتصرف موهوب لها بود هبه صحیح است.
[سؤال 7890]
3. نیز در فرض مذکور در بلد ما آذوقۀ سالیانه در خانه جمع می باشد و کلید آن خانه به دست زوجه می باشد اگر بالنسبة به اراضی و املاک دیگر قبض ثابت نشود آن خانه که آذوقه در آن است و کلید در دست زوجه است و در عرف او قابض می باشد قبض ثابت و هبه نسبت به این ثابت و صحیح است یا نه؟ بیان بفرمایید.
بسمه تعالی، نسبت به تمام اموال موهوبه در هر مقدار که عرفاً صدق کند هنگام هبه تحت قبض و تصرف و استیلای موهوب لها بوده هبه در آن صحیح است.
[سؤال 7891] 4132
بسمه تعالی 17 / 9 / 1361
دفتر مبارک حضرت امام خمینی، مدّ ظله العالی، با عرض سلام و درود بی پایان خدمت حضرت امام خمینی، زعیم عالی قدر و امام امت اسلام، به استحضار می رساند که در مورد مسألۀ خمس، درباره آنچه از پدر مرحوممان به ما رسیده است چند سؤال برای ما مطرح شده است که امیدواریم با دادن جواب های لازم و کافی ما را از سردرگمی خارج فرموده و راهنمایی فرمایید.
پدرمان در حدود هفت سال پیش در یک حادثۀ رانندگی درگذشت و ما آنچه ایشان به عنوان خمس بدهکار بود و طبق گفتۀ بعضی نزدیکان، مدتی قبل از فوت اظهار داشته بود، پرداختیم.
پدرمان در زمان حیات، یک قطعه زمین به نام ما دوتن پسران بزرگ تر خود خرید و قصد ساختن آن را داشت که فرصت نیافت. ما این زمین را با مقداری سود، نسبت به قیمت خرید توسط پدرمان، فروختیم و پول آن را به انضمام پول حاصله از فروش با ضرر قسمت دیگری از ماترک، به علاوۀ پول دیگری که از فروش قسمتی از زمین هایی که قبلاً مزروعی بوده و در چند سال اخیر در محدودۀ شهر قرار گرفته، برای خرید قطعه ای زمین به منظور ساختن خانه ای دیگر، پرداخت کردیم و مقداری پول نیز برای ما باقیماند که برای ساختن خانه کافی نبود و هنوز هم موفق به ساختن خانه نشده ایم (لازم به تذکر است که خانه ای برای سکونت داریم و ساختن خانۀ دیگر به این منظور بوده که برای حالا که دیگر این خانه برای زندگی ما شش نفر به علاوۀ مادرمان کافی نیست، خانه ای داشته باشیم) و در آن زمان نیز چون منبع درآمد دیگری نداشتیم اگر خانه می ساختیم، می توانستیم به اجاره بدهیم.
لازم به تذکر است که این پول، به علاوۀ قسمتی از پولی که صرف خرید زمین فوق الذکر گردید، مدتی و قسمتی بیش از یک سال در بانک باقیمانده است. و نیز لازم به تذکر است که در زمان فوت پدرم، چهار تن از شش تن فرزندان ایشان صغیر بوده اند و اکنون هر شش نفرمان کبیر هستیم و در ضمن، هیچ کدام ازدواج نکرده ایم و منبع درآمدی نداریم و در حال تحصیل یا عازم خدمت سربازی هستیم.
حال با توجه به نکات فوق، تقاضا داریم به سؤالات زیر پاسخ فرمایید:
1. زمینی که به نام دو پسر بزرگ تر (یکی کبیر و یکی صغیر در زمان خرید زمین و در زمان فوت پدرم) خریداری شده است، آیا متعلق به ما دو نفر است یا متعلق به همۀ ورّاث؟ و در هر حال، آیا به سود حاصل از فروش آن خمس تعلق می گیرد یا خیر؟ (با توجه به صغیر و کبیر بودن ورّاث و با توجه به ضررهایی که از جهات دیگر بر ما وارد شد) و در ضمن، اگر خمس تعلق می گیرد، آن را چگونه باید محاسبه کرد؟
بسمه تعالی، اگر واقعاً پدر شما قطعه زمین اول را که به نام شما خریده، به شما دو نفر تملیک و واگذار کرده، پول فروش آن و سود حاصل، ملک شما دو نفر است و دیگر ورّاث حقی در آن ندارند.
2. به زمین های سابقاً مزروعی (پدرم در آن ها کشت می کرده) در حومۀ شهر، که به قصد خرید زمین و ساختن خانه فروخته ایم و پولش را هم مدتی (قسمتی بیش از یک سال) در بانک نگه داشته ایم، آیا خمس تعلق می گیرد یا خیر؟ و اگر خمس تعلق می گیرد، بر چه مبنایی محاسبه می شود؟
بسمه تعالی، ارث و پول فروش آن خمس ندارد.
[سؤال 7892] 4133
بسمه تعالی
محضر مقدس حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، دام ظله العالی
شهیدی وصیت کرده که کلیۀ اموال اعم از منقول و غیر منقول من را به مادرم بخشیدم، در مقابل تعهد اخلاقی و ایمانی طرفین در حضور گواهان ذیل به این که بعد از بازگشت این جانب از جبهه دوباره به خود این جانب برگشت دهد و در صورتی که به مقام شهادت نائل گردیدم تمام دیون فوق الذکر بنده را پرداخت نماید و بقیه مانده از اموال این جانب را به نیابت از طرف بنده وقف مدرسه علمیه و احداث بنای آن بنماید که تولیت آن با پدر گرامی ام باشد و در صورتی که مادرم قبل از انجام مراتب متن فوت نمود، کلیۀ متن این وصیت نامه با همین شرایط به والد گرامی ام واگذار می شود.
1. آیا وصیت آن مرحوم در مورد کلیه اموال منقول و غیر منقول نافذ و معتبر است یا خیر؟
2. آیا همسر شهید از این مال ارث می برد یا خیر؟
بسمه تعالی، اگر اموالی را که به مادر بخشیده تحویل او هم داده است بخشش نافذ است و مادر باید به شرایط مزبوره عمل کند و اگر تحویل او نداده، بخشش صحیح نیست و پس از اخراج دیون بقیه به همۀ ورثه از جمله همسر می رسد، ولی زن از زمین ارث نمی برد و از بنا و اشجار از قیمت آن ارث می برد.
[سؤال 7893] 4134
بسمه تعالی
دفتر حضرت آیت الله العظمی امام خمینی بخش مسائل شرعی
جناب فضائل مآب نماینده محترم حضرت آیت الله العظمی امام خمینی مدّ ظله العالی، چه می فرمایید در حلّ مسأله سه نفر برادر پدر و مادری که پس از فوت پدر بنای جدایی گذاشته اند، اموال موروثی پدر را بین سه برادر تقسیم کردند بعد برادر بزرگ فوت و در گذشته و پس از آن دو برادری که باقیمانده اند یکی از این ها عقیم بوده و اولاد هم نداشته، مرد مزبور با یک زن بیوه عقد کرده که یک پسر بچه از شوهر قبلی در نزد زن بوده و به خانه اش آورده و پیش از مرگ در محضر یک عالم شرع تمام اموال و دارایی خود را به این زن و پسرش منتقل کرده است و هیچ دیناری از اموالش به برادر زنده دیگر را نداده و نمی دهند، در این صورت آیا حق وارثیت از برادر زنده سلب می شود یا نه؟ خواهشمندم جواب کتبی لطف بفرمایید.
بسمه تعالی، اگر تمام اموالش را به زن و بچه او تملیک کرده و تحویل آن ها داده است برادر ارث نمی برد.
[سؤال 7894] —-> 6346
5. در هبۀ ذی رحم یا غیر ذی رحم موهوب له بعض مال را قبض کرد مثل نصف یا ثلث یا کمتر از آن حتی یک اتاق خانه را، آیا واهب، آن مال قبض نشده را رجوع کردن می تواند یا نه؟ جواب فرمایید.
بسمه تعالی، در غیر مقبوض هبه تمام نشده و می تواند تحویل ندهد.
[سؤال 7895] 4135
بسمه تعالی 11 / 10 / 1360
حضور محترم و محضر انور حضرت امام خمینی، مرجع تقلید عالی قدر و رهبر انقلاب اسلامی ایران، با آرزوی طول عمر و سلامت دائم آن رهبر عزیز، به عرض می رسد:
بانویی است 85 ساله و فاقد اولاد، که از یک سال قبل ـ به علت عارضۀ استخوانی ـ قادر به حرکت نیست، ولی از سلامت کامل عقلی برخوردار می باشد، و سلامت کامل عقلی او، مورد تأیید پزشکی قانونی هم قرار گرفته است. این بانو، دختر یکی از دوستان شوهر متوفایش را به دخترخواندگی پذیرفته، و 37 سال است با همدیگر زندگی می کنند. شوهر و فرزندان دخترخوانده نیز از چهارده سال قبل که ازدواج نموده اند، با آن ها زندگی می کنند. دخترخواندۀ مذکور و فرزندان خردسال او، مورد علاقه و محبّت شدید بانوی نامبرده قرار دارند. این بانو، قسمتی از اموال منقول و غیر منقول خود و از جمله خانۀ مسکونی فعلی و وسایل موجود در آن را هفده سال قبل به دخترخوانده، و قسمتی را اخیراً به فرزندانش بخشیده، و قسمتی به نام خود او باقی است. نزدیک ترین منسوبین نسبی بانوی نامبرده ـ که در صورت فوت، وارث او خواهند بود ـ سه نفر عموزاده و سه نفر عمه زاده می باشند، که رفت و آمدی با او ندارند و رابطۀ آن ها با هم صمیمانه نیست، و بانوی مذکور چیزی به آن ها نداده، و فقط یک خانۀ بزرگ را برای امور درمانی و بیماری آن ها، وقف خاص نموده است. چند نفر از وراث بانوی نامبرده، وضع مالی رضایت بخشی ندارند و خانوادۀ دخترخوانده، مقداری از اموالی را که بانوی نامبرده به آن ها بخشیده بود، مجاناً به وراثی که وضع مادی مطلوبی نداشتند، واگذار نمودند. ولی آن ها بعداً شرایط بسیار شاقّ و دشواری پیشنهاد نمودند و اکنون از بانوی نامبرده و خانوادۀ دخترخوانده، اعلام شکایت نموده اند. از حضور آن مرجع عالی قدر در موارد ذیل، نظریه مبارک استفتا می گردد:
1. آیا این بانو ـ که سلامت عقلی اش، چندبار مورد تأیید پزشکی قانونی قرار گرفته ـ می توانسته اموال خود را بدون رضایت وراث، به افراد مورد علاقه و محبّتش انتقال داده و ببخشد، یا این کار خلاف شرع بوده است؟
2. آیا برای این بانو، در خصوص تصرف در اموالش، محدودیتی وجود دارد؟
3. وراث نامبرده نسبت به بانوی مذکور و اموال او، در حال حاضر که در قید حیات می باشد، چه حقوق و اختیاراتی دارند؟
والسلام، به امید پیروزی رزمندگان اسلام بر کفر جهانی
بسمه تعالی، آنچه به فرزندخوانده و فرزندان او بخشیده، اگر تحویل آن ها داده، ملک آن ها است وگرنه باقی بر ملک خود او است و آنچه را وقف کرده، اگر به جهت وقف تحویل داده، نافذ است.
[سؤال 7896] 4136
بسمه تعالی 28 / 1 / 1363
محضر مقدس حضرت آیت الله العظمی امام خمینی
در مسأله شرعیه ای که به عرض می رسد، دو نفر که مالک ملکی هستند، به موجب نوشته، متعهد شده اند که بعد از خاتمۀ عملیات و اخذ ورقۀ مالکیت، مقدار شش من محلی به مساحت 942 متر مربع، به دو نفر به عنوان پیشکش واگذار نمایند. آیا این نوشته ـ به کیفیتی که بیان شد ـ نوعاً هبه می باشد یا خیر؟
در ثانی، در حالی که مال موهوبه به قبض و تصرف متّهب داده نشده و در ید تصرف واهب است، آیا متّهب می تواند واهب را به دادن سند زمین مورد بحث، اجبار و الزام نماید؟
بسمه تعالی، مجرد نوشته و تعهد، هبه نیست و هبه، قبل از قبض تمام نمی شود و متّهب نمی تواند واهب را الزام به قبض و دادن سند نماید.
[سؤال 7897] 4137
بسمه تعالی 25 / 2 / 1362
محضر مبارک رهبر کبیر انقلاب، حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، دام ظله العالی، با سلام
زیدی که فرزند بزرگ خانواده خود هست، بعد از بلوغ شرعی از پول زحمت کشیدۀ خود، زمینی را خریده است. بعد از خرید، پدر خریدار از او تقاضا نموده که دو برادر کوچک خود را بدون پرداخت وجه، در این زمین شرکت دهد. خریدار به عنوان این که دل پدر به دست آید و ناراحت نشود قول داده است که به گفتۀ پدر خود عمل نماید، اما صرف قولی بیشتر نبوده و در واقع، قصد شرکت آن ها را نداشته و زمین در اختیار و تصرف خود خریدار باقیماند و تقسیم و تحویل و تحول بین آن ها به عمل نیامده است. بعد از فوت پدر، برادران خواهان تقسیم زمین شده اند. آیا این دو برادر چنین حقی دارند یا خیر؟ حکم الله را بیان فرمایید.
بسمه تعالی، اگر فقط قول داده، و بخشش و تحویل حاصل نشده، برادران حق مطالبه ندارند.
[سؤال 7898] 4138
بسمه تعالی
محضر مبارک آیت الله العظمی السید روح الله الموسوی الخمینی، دامت برکاته، لطفاً به دو سؤال ذیل پاسخ دهید.
1. شخصی به دیگری هبۀ معاوضه داده، به شرطی که واهب تا زنده است بتواند از موهوبٌ به استفاده و صرف نماید یا برای معیشت واهب مقدار معینی به او بدهد. در حضور شاهدین، هبه نامه و شرط نامه نوشته شد.
اکنون شهود هبه نامه و شرط نامه را اقرار می کنند، ولی آن ها کلامی خلاف مضمون شرط نامه اضافه می کنند. در این صورت، آیا شرط نامه حجّت است یا قول شهود؟
بسمه تعالی، اگر شهود واجد شرایط هستند، شهادتشان معتبر است. ولی نزاع، باید در محکمۀ شرعیه مطرح و حل و فصل شود.
[سؤال 7899]
2. زید در مرض موت مایملک خود را به برادرش هبه نمود. آیا با توجه به این که زید دختری هم دارد، این هبه صحیح است؟
بسمه تعالی، اگر به قبض موهوب له داده باشد، صحیح است.
[سؤال 7900] 4139
بسمه تعالی 11 / 3 / 1361
علمای امامیه! فقهای اثنا عشریه! چه می فرمایید در این مسأله شرعیه:
پدری در حال حیات چهار فرزند داشته و هر چه مال و اموال داشته، در بین این چهار فرزند تقسیم نموده و مال فرزند بزرگش را از خانه و از املاک جدا کرده است. به سه فرزند کوچکش که صغیر بودند یک قطعه زمین بزرگ داده است. اولاد بزرگ، چند سال دیگر در حضور چند نفر آن تقسیم نامه پدرش را پاره پاره کرد و اکنون فرزند بزرگ به فرزندان کوچک شرارت می نماید و آن ها را بی جهت به دادگاه می کشد و بقیه املاک را مطالبه می نماید. تقاضا می نمایم درباره این مسأله یک جواب امر بفرمایید.
بسمه تعالی، اگر در زمان حیات اموال را تحویل پسران نداده، تمام آن اموال ارث می شود و به همه ورثه به نسبت ارث می رسد و مجرد تقسیم نامه اثر ندارد، بلی آنچه را به فرزندان صغیر داده اگر به آن ها بخشیده و در تصرف خود او بوده ملک آن ها شده است و از ترکه نیست.
[سؤال 7901] 4140
بسمه تعالی 25 / 9 / 1361
دفتر حضرت آیت الله العظمی امام خمینی رهبر عزیز انقلاب اسلامی ایران، پس از تقدیم عرض سلام و آرزوی طول عمر برای رهبر عزیزمان، استدعا دارد این جانب را در مشکلی که دارم راهنمایی فرمایند:
این جانب آپارتمانی را چندین سال پیش از شخصی متمکن اجاره نمودم و حدود 7 ـ 8 سالی هم در آن آپارتمان ساکن بودم و در طول این مدت مال الاجارۀ خود را نیز به موقع طبق قرارداد تنظیمی پرداخت نمودم. مدتی بود که مالک بنده را تحت فشار می گذاشت که منزلش را تخلیه نمایم. بنده هم این کار را تقبل نمودم و مدت ها دنبال محل سکونتی می گشتم. تا این که بالاخره موفق شدم محلی را پیدا کنم، ولی مالک این محل جدید مبلغ 000 / 200 ریال وجه نقد، علاوه بر اجاره بها از این جانب می خواست که مراتب را با مالک قبلی در میان گذاشتم و ایشان تقبل نمود، مبلغ 000 / 200 ریال به بنده بپردازد و بنده منزل را تخلیه نمایم. این جانب پذیرفتم و ایشان چکی به مبلغ 000 / 200 ریال به بنده دادند که پس از تخلیه دریافت نمایم. این جانب هم از این طرف و آن طرف این مبلغ را قرض نموده و محل جدید را اجاره کردم، ولی متأسفانه وقتی سر موعد چک، به بانک مراجعه کردم ایشان به بانک سپرده بود که وجه چک را به من پرداخت نکنند. با وجودی که چندین دفعه هم به ایشان مراجعه نمودم از پرداخت وجه چک به این جانب خودداری نمودند. آیا این مبلغ که ایشان خود پرداخت آن را پیشنهاد نمودند و بعداً نپرداختند، از نظر شرعی حق این جانب هست یا نه. بنده تا کنون با وجودی که چک برگشتی در اختیارم هست هیچ اقدامی ننموده ام. استدعا دارد بفرمایید چه کنم؟ اولاً: این مبلغ حق شرعی این جانب هست یا نه؟ و ثانیاً: اگر هست چه کار باید انجام دهم؟
بسمه تعالی، چنانچه مبلغ مذکور را به طور مجانی، بدون حقی از جانب شما می خواستند به شما بدهند و بعد تصرف کرده اند، شما حقی ندارید.
[سؤال 7902] 4141
بسمه تعالی 12 / 3 / 1361
حضور مرجع عالی قدر شیعیان جهان و رهبر عظیم الشأن انقلاب اسلامی، مدّ ظله العالی، با آرزوی طول عمر با عزّت.
این جانب مدت یک ماه به امر امام در عملیات بیت المقدّس بودم؛ در یک حمام عمومی، ساعت خود را گم کردم؛ و در یک تخلیۀ اسرا که به آن ها با هندوانه و آب خنک خدمت نمودیم، دو ساعت برای خودم و یک انگشتری طلا برای همسرم دادند؛ لطفاً بفرمایید: آیا باید عین اشیا را تحویل بدهم و به کجا، یا این که می توانم معادل آن ها پول به حساب دولت واریز کنم؟ راهنمایی کامل بفرمایید. والسلام
بسمه تعالی، اگر با رضایت صاحبانش به شما داده شده، از خود شما است؛ و در غیر این صورت، به مسئولین مربوطه مراجعه کنید.
[سؤال 7903] 4142
بسمه تعالی
اگر پدر حسابی برای فرزند صغیر خود در بانک باز کند و از خودش به نام آن فرزند پول به حساب بریزد و اگر دیگری هم خواست چیزی به این فرزند بدهد، پدر می گوید به آن حساب فرزند در بانک بریزید، در این صورت آن فرزند صغیر مالک آن پول ها می شود؟ و با این که پدر توجه به این مسأله که ـ در هبه، قبض لازم است و قبض آن فرزند لاقبض است ـ نداشته که خودش از طرف آن فرزند قبض کند.
والسلام علیکم ورحمة الله وبرکاته
بسمه تعالی، با فرض این که با اجازۀ پدر به حساب طفل ریخته شده قبض محسوب است و چنانچه به طفل تملیک شده، طفل مالک آن می شود؛ ولی چنانچه قصد تملیک به طفل در کار نبوده و فقط به حساب ریخته شده، طفل مالک نیست.
[سؤال 7904] 4143
بسمه تعالی
زنی هستم 31 ساله که شوهرم چند سال است فوت نموده و دارای دو فرزند پسر می باشم؛ یکی 11 ساله و یکی 9 ساله. با شوهرم در زمان حیات او در خرم آباد زندگی می کردیم؛ بعد از فوت شوهرم بنا به وصایای او فعلاً ساکن تویسرکان، خانۀ پدرم هستم و نیز پدر و مادرم تمکّن مالی ندارند، مسائلی برایم در پیش است که ذیلاً به عرض می رسانم:
1. در حدود شش یا هفت سال پیش، پدر و مادرم که می خواستند خانه شان را تعمیر و نوسازی کنند، چون بضاعت مالی نداشتند مبلغی برادرم و مبلغی خواهر دیگرم کمک نمودند و مبلغ 000 / 25 تومان هم شوهر من که در قید حیات بود به پدر و مادرم برای نوسازی خانه کمک نمود و قرار شد که به نسبت همین وجه، از همین خانه، من که عیالش بودم شریک شوم و نیز برادر و خواهرم هم به نسبت پولی که دادند شریک باشند و غیر از خدا و برادر و خواهرم و پدر و مادرم کسی از این موضوع اطلاعی ندارد. بعداً که شوهرم مرحوم شد خانواده اش از چک های بانکی اطلاع پیدا کردند و به برادرم گفتند بایستی بیست و پنج هزار تومان را بدهی؛ البته به حساب صغار، نه جهت خودشان و چون آن مرحوم در این مورد چیزی به خانوادۀ خودش نگفته بود، فعلاً برادرم مبلغ سیزده هزار تومان پول را به خانوادۀ شوهرم داده و مبلغ دوازده هزار تومان بقیه را هنوز نپرداخته است.
اینک این سؤال پیش می آید که آیا این مبلغ که شوهرم با شهادت برادر و خواهرم به من بخشیده است، متعلق به این جانبه است یا خیر، مربوط به ورّاث است؟
ثانیاً، اگر متعلق به خودم می باشد آیا مالک آن هستم و می توانم خودم تصرف نموده و خرج نمایم یا خیر؟
ثالثاً، نیز اگر مالک پول، این جانبه ام نسبت به مبلغ سیزده هزار تومانی که خانوادۀ شوهرم از برادرم به حساب صغار گرفته اند، می توانم تدریجاً از اموال صغار جهت خودم ضبط نمایم یا خیر؟
رابعاً، این پول که در ساخت خانۀ پدرم به کار رفته است، من یا صغار فقط مالک مبلغ پول هستیم یا این که از خانه سهم داریم؟ و نیز اگر خودم مالک پول هستم آیا خمس دارد یا خیر؟
بسمه تعالی، اگر شوهر شما وجه مذکور را به شما بخشیده و صاحب خانه در مقابل وجه، سهمی از خانه را به شما داده، شما مالک همان سهم از خانه هستید و اگر وعدۀ دادن سهمی از خانه در مقابل پول بوده، شما مالک وجه هستید، نه سهمی از خانه، و خمس ندارد و چنانچه شوهر وجه را به شما نبخشیده، جزء ترکه باید بین ورّاث تقسیم شود.
2. یک دستگاه ماشین بافتنی از پول صغار تهیه نموده ام و با او جهت کمک هزینه کار می کنم، آیا کلیۀ دستمزد کارکردم متعلق به بچه های صغیر است یا خودم نیز می توانم مبلغی جهت خودم بردارم؟ ضمناً به عرض می رسانم خودم قیّم بچه ها هستم.
3. من و بچه هایم هم اکنون در خانۀ پدرم زندگی می کنیم و پدر و مادرم تمکّن مالی یا درآمد کافی ندارند و ما هم کرایۀ خانه نمی دهیم، فقط پول آب و برق را مشترکاً پرداخت می نماییم؛ آیا اگر پدر و مادرم از یخچال و ماشین لباسشویی و سایر لوازم زندگی ما استفاده نمایند، جایز است یا جایز نمی باشد، با این حساب که اگر ما بخواهیم در جای دیگر زندگی کنیم، مبالغ زیادی فقط باید کرایۀ خانه بدهیم، لکن پدر ومادرم از ما کرایه نمی گیرند؟
4. همان طوری که عرض کردم بنده با ماشین بافتنی کار می کنم که ماشین متعلق به بچه ها است، آیا اگر کسی وارد خانۀ ما بشود یا مشتری بافتنی باشد یا میهمان بنده، می توانم از او پذیرایی کنم؛ از چای و میوه و غیره؟ و نیز میهمان می تواند روی فرش بچه ها نماز بخواند یا خیر؟
بسمه تعالی، 2 و 3 و 4، تصرف در اموال صغار باید با اذن قیّم شرعی و رعایت مصلحت آن ها باشد و دستمزد کار بافندگی مال خود شما است، ولی باید اجرت ماشین را با رعایت مصلحت صغار برای آن ها منظور دارید.
5. درآمد بچه های صغیر من ماهانه مبلغ دو هزار و پانصد تومان اجاره خانۀ پدری آن ها که در خرم آباد است، می باشد که عموهایش مال الاجاره را دریافت می نمایند و مبلغ دو هزار تومان آن را جهت مخارج ما می فرستند و باقیمانده که ماهانه مبلغ پانصد تومان است، در بانک به حساب بچه ها پس انداز می نمایند و همان طور که عرض کردم، خودم نیز کار می کنم؛ آیا مازاد بر مخارج سهم بچه ها مشمول بدهی خمس می شود یا خیر؟ و وجوهی که در بانک پس انداز می شود، خمسش را باید بدهیم یا خیر؟ و چنانچه خمس دارد، نحوۀ پرداخت را معلوم فرمایید.
بسمه تعالی، احوط آن است که صغار بعد از بلوغ، خمس اضافه درآمد خود را بدهند.
6. گاهی اوقات اجباراً پیش می آید که کادویی به جایی ببریم، آیا می توانم از پول بچه ها ببرم یا خیر؟
7. اگر دیگری بخواهد از وسایل لباسشویی ما استفاده نماید و اجرت بدهد، آیا اجازه هست یا اصلاً به مال صغیر نمی شود مداخله نمود؟
بسمه تعالی، سؤال 6 و 7، با فرض مصلحت برای صغار و اذن قیّم شرعی مانع ندارد.
والسلام، به امید پیروزی رزمندگان اسلام بر کفر جهانی
[سؤال 7905] 4144
بسمه تعالی 2 / 9 / 1361
حضور محترم رهبر عالی قدر، حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، دامت برکاته
پس از تقدیم عرض سلام به محضر عالی عرض می شود: زوجه که زندگی او با شوهرش حرجی است، دادگاه از روی مدارک و شواهد، حرجی بودن را تشخیص داده است. بعد از طلاق به حکم دادگاه، آیا زن حق گرفتن مقدار مهریه که بر ذمّه زوج باقی است را دارد یا نه؟ و آیا اسباب و اشیای جهازیه که به خانۀ شوهر برده، که بعض آن ها را هم شوهر در وقت عقد خریده یا عیدی آورده و همه را به صورت جهازیه به خانۀ شوهر برده، حق دارد از شوهرش پس بگیرد یا نه؟ متمنّی است جواب هر دو سؤال را مرقوم فرمایید که محل حاجت است.
بقای وجود مبارک را از خداوند متعال خواستاریم.
بسمه تعالی، زن حق مطالبۀ مهریۀ خود را دارد و شوهر می تواند آنچه را به زن بخشیده، با وجود عینش از او پس بگیرد، مگر ذی رحم باشد و در این جهت، ربطی به طلاق ندارد.
[سؤال 7906] 4145
بسمه تعالی 8 / 12 / 1361
محضر مبارک حضرت امام خمینی دامت برکاته
محترماً به حضورتان معروض می دارم چون بنده مقلد شما هستم مسأله ای برایم پیش آمده که با شما در میان می گذارم، خلاصه آن این است که پدر خانمم حدود دو سال قبل بدون هیچ گونه اجباری و با رضایت و میل باطنی خود مقداری از املاک خویش را بین فرزندانش به نسبت یک سهم پسر و دختر تقسیم نموده، حال پس از گذشت دو سال که رابطه اش با دختر خود و من که دامادش هستم تیره شده می گوید که اموالی را که به شما بخشیده ام راضی نیستم مال شما باشد، آیا با گفتن راضی نیستم و با توجّه به این که ممکن است این کدورت موقتی باشد اموالی که به دخترش بخشیده است شرعاً حرام می شود؟ مستدعی است در این مسأله پیش آمده مرا راهنمایی کنید.
پیروزی اسلام را از خداوند خواهانم.
بسمه تعالی، اگر اموال را به دختر بخشیده و تحویل او هم داده است نمی تواند پس بگیرد و اگر تحویل او نداده هبه تمام نشده و در این صورت اختیار اموال با خود پدر است.
[سؤال 7907] 4146
بسمه تعالی
پدرم یک قطعه زمین داشت که حدود دو هزار متر می باشد، ایشان دارای سه فرزند است. در زمان حیاتش نصف زمین مذکور را به پسر بزرگش داده بود و سندش را هم به او داده بود. بعد از یک سال مریض می شود، پسر دیگرش او را می برد منزل خودش. پدرم می گوید می خواهم وصیت کنم چند نفر می برند، پدرم وصیت می کند زمینی که قبلاً به پسر بزرگم داده بودم دیگر نمی دهم. به او می گویند دیگر دادی، حالا خوب نیست دیگر ندهی. می گوید اختیار با من است، دیگر نمی دهم. زمین مال هر سه پسرم است. به این نحو وصیت او را یکی از معتمدین محل که بسیار آدم معتبری است می نویسد و پدرم امضا می کند. بعد آن ها می روند و برادرم که پدرم در منزل او بود می گوید من به خاطر برادر بزرگم وصیت پدرم را پاره کردم. پس از این که وصیت پدرم را پاره می کند، می رود دو نفر دیگر می آورد منزل خودش یک وصیت دیگر می نویسند. منتها این دفعه دیگر پدرم در حال احتضار است و قدرت حرف زدن ندارد. وصیت می نویسند که نصف زمین مال پسرم و نصف دیگرش مال سه پسرانم. این طوری از قول پدرم وصیت می نویسند و امضای جعلی پدرم را روی وصیت می کنند و الآن هم حدود شش سال است پدرم فوت کرده و زمین هم فعلاً همین طور بلاتکلیف مانده و برادرم که ادعا می کند پدرم نصف زمین را به او داده چون در آن جا زندگی نمی کند در شهر است به یک نفر دیگر واگذار کرده و محصول زمین را هم می برد. از دفتر امام تقاضا دارم تکلیف این مسأله را روشن بفرمایند. آیا برادرم می تواند با این وصیت جعلی پدرم و یا ارائۀ سندی که قبلاً پدرم به او داده نصف زمین را ببرد یا نه؟ یا این که حقّ میت این جا از بین نمی رود؟ ضمناً آن برادرم که وصیت پدرم را پاره می کند زنش هم شاهد بوده و گرچه یک آدمی است که می تواند انکار هم بکند، ولی زنش آدم خوبی است و چون شاهد پاره کردن وصیت بوده همیشه شوهرش را سرزنش می کند که تو نباید وصیت را پاره می کردی. استدعا دارم شرعیتش را روشن فرمایید.
با آرزوی سلامتی و طول عمر امام عزیزم از خدای بزرگ پیروزی اسلام را بر کفر مسئلت دارم.
بسمه تعالی، اگر آنچه را به پسر بزرگ تر داده تحویل او هم داده باشد، وصیت بعدی اثر ندارد و چنانچه تحویل او نداده باشد به ملک خود پدر باقی بوده و اختیار با خود او بوده است.
[سؤال 7908] 4147
بسمه تعالی 17 / 3 / 1361
محضر مقدس زعیم عالی قدر عالم تشیع و رهبر عظیم الشأن انقلاب اسلامی ایران، حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی
چه می فرمایید در خصوص زنی که با بذل مهریه و نفقه ایام عده، خود را مطلّقه ساخته و مقرر شده است که شوهر جهیزیۀ عیال مطلّقه را تحویل دهد. آیا زوج در ایفای تعهد ملزم و مکلف است یا نه؟ آنچه دستور مبارک شرع مطاع و حکم اسلام است را مرقوم فرموده و به خاتم شریف مزین فرمایید. عندالله مأجور و مثاب خواهید بود ان شاء الله تعالی. والسلام علیکم ورحمة الله وبرکاته
بسمه تعالی، جهیزیه اگر به شوهر بخشیده نشده، ملک شوهر نشده و باید برگرداند و اگر به او بخشیده تا عین آن باقی است می توانند برگردانند، مگر آن که موهوب له از ارحام واهب باشد که در این صورت پس از تحقق قبض در هبه، حق برگشت ندارد.
[سؤال 7909] —-> 861
11. اگر کسی به انسان چیزی هبه کرد و بعد منصرف شد و خواست پس بگیرد، آیا می تواند پس بگیرد و اگر آن چیزی که هبه کرده به شخص دوم بخشیده، تکلیف چیست؟
بسمه تعالی، اگر موهوب له از ارحام واهب نباشد و عین موهوبه نزد او به حال خود باقی باشد می تواند پس بگیرد.
[سؤال 7910] 4148
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمد لله رب العالمین والصلاة والسلام علی محمد خیر خلقه اجمعین.
سماحة حجة الإسلام والمسلمین ممثّل إمام الاُمة الخمینی الکبیر، السلام علیکم ورحمة الله وبرکاته
مولای قبل ثلاث سنوات کنت فی العراق و بعت أثاث داری ودفعت الخمس الذی کان مستحقاً علیّ وبعت داری وجلبت مقداراً من المال إلی إیران الإسلام مع عائلتی وبقیت فی إیران أبحث عن دار، فلم أجد داراً إلاّ بعد مرور سنة من مجیئی إلی إیران، فشعرت أنّ المبلغ الذی بحوزتی یجب أن أدفع خمسه وطبعاً لو دفعت خمسه لم یبق مبلغاً کافیاً لشراء دار، فوهبت المبلغ قبل طول رأس السنة إلی زوجتی وبعد ذلک اشتریت داراً وسجلته باسم زوجتی، فهل أنّ هذا الدار شرعاً یعود لزوجتی وهل استطیع استعادة الهبة من زوجتی وإن لم توافق علی إعادة الهبة فماذا افعل؟ و هل علیّ أن أدفع خمس مبلغ الدار فی حالة استرجاع الهبة یرحمکم الله؟
بسمه تعالی، فی مفروض السؤال لم یکن یجب علیک تخمیس المبلغ، والمبلغ إن وهبته لها وسلمت إلیها ثمّ اشتریت به بإذنها الدار لها لم یکن لک الرجوع فی الهبة.
[سؤال 7911] 4149
بسمه تعالی
محضر مبارک حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، دامت برکاته، به عرض عالی می رساند:
شخصی جهت این که اموالش به دخترها و عیالش نرسد، چهار دانگ از اموال منقول و غیر منقول خود را در زمان حیاتش در محضر طاغوتی انتقال به اولاد ذکورش داده و مادام الحیات در تصرف خودش بوده و فعلاً آن شخص، مرحوم شده. آیا انتقال، صحیح است و دخترها و عیالش حق از این اموال ندارند و یا انتقال، باطل است و دخترها و عیالش از این اموال، ارث می برند. مستدعی است حکم شرعی را بیان فرمایید.
بسمه تعالی، اگر شرایط انتقال شرعی رعایت شده، صحیح است و دیگران در آن اموال حق ندارند.
[سؤال 7912] 4150
بسمه تعالی 9 / 6 / 1360
محضر مبارک حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، دامت افاضاته، احتراماً؛ پاسخ سؤال زیر را ذیل ورقه اعلام فرمایید تا در مواقع حاجت حجت گردد.
وجوهی که زوجه در مدت خدمت، از دولت می گیرد و یا این که از منافع و اموال اختصاصی خود در منزل شوهر خرج هزینۀ زندگی مشترک می نماید و یا صرف خریداری منزل و وسایل زندگی می نماید و به طور مشترک از درآمد طرفین تهیه شده، بدون این که مشخص شود کدام شی ء مال کدام شخص است؛ در صورت وقوع طلاق، آیا زوجه حقی و سهمی از اموال و دارایی فوق دارد یا خیر؟ مأجور و مثاب باشید.
بسمه تعالی، آنچه از مال زوجه، بدون این که به شوهر بخشیده باشد تهیه شده و عین آن موجود است، زن حق دارد.
[سؤال 7913] —-> 3877
2. یک تکه زمینی به هبۀ زن فرزندش می کند و روی آن زمین با اجازه عروسش خانه درست می کند به نام فرزندش و تحویلش می دهد بدون صیغه خواندن و مدرک دادن. همین طور می گوید این خانه مال فرزندم می باشد. و اثاثیه از قبیل: فرش، گاز، آبگرمکن حمام، لوازمات دیگر، تحویلش می دهد. این خانه و وسیله اش مال پسر می شود که برگردد به دخترش یا این که مال خود پدر می شود؟
بسمه تعالی، سند و مدرک میزان نیست. هر چه را که پدر به فرزند بخشیده و تحویل او داده ملک فرزند است و دوباره پدر نمی تواند آن را پس بگیرد.
[سؤال 7914] 4151
بسمه تعالی
محضر رهبر کبیر انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی، دام ظله
1. جایدات خودش امثال زمین و غیره به هرکس و ناکس می فروخت حتی به آن جا رسید که تمام تلف شود و رفقای ایشان هدایت کرد چون که صاحب اولاد هستی نباید جایدات را تلف کنی، به سبب هدایت، تمام جایدات خودش را به اولاد خودش که غیر بالغ بود هبه فی سبیل الله کرد با چند نفر شهود و شایع هم شد در منطقه خودش، بعد از مدتی صاحب زمین اول به عادت اول یا به جهل دوباره چند قطعه زمین که هبه شده فروخت. آیا بعد از هبه به اولاد خودش می تواند بفروشد یا نه؟ اگر فروخته شده معامله صحیح است یا نه؟
بسمه تعالی، در فرض مرقوم، فروش بعدی صحیح نبوده است.
2. شخصی مثلاً نه سال در خانه مریض ـ یعنی فاقد شعور شده و یا مرض اعصاب داشته که فقط زنده بوده ـ ولی از تمام شعور فاقد بوده حال بعد از نه سال خوب شده. آیا قضای روزه و نماز تعلق می گیرد یا نه؟
بسمه تعالی، قضا دارد.
[سؤال 7915] —-> 6956
3. آیا ابراء ذمۀ غیر ذی رحم قابل رجوع است ـ مانند هبه ـ یا لازم است و قابل رجوع نیست؟
بسمه تعالی، ابراء، قابل رجوع نیست.
[سؤال 7916] 4152
بسمه تعالی 29 / 9 / 1361
دفتر امام خمینی، با عرض سلام و آرزوی صحت برای امام امت، روحی فداه
اگر مردی با زنی ازدواج کند که آن زن باکره باشد، ولی قبل از نزدیکی کردن با وی، زن مقداری مال ـ که قبلاً از طرف شوهر به وی بخشیده شده است ـ و مهریۀ خود را به شوهر ببخشد تا شوهر وی را طلاق بدهد و شوهر لذت های دیگر از او برده باشد ـ ا لبته غیر از نزدیکی ـ اگر شوهر بعد از گرفتن آن مال و ندادن مهریه، زن را طلاق بدهد، آیا زن می تواند بعد از طلاق، مهریۀ خود را از شوهر طلب کند؟ اگر مرد غایب باشد چطور؟ اگر مرد، مال نداشته باشد چطور؟ اگر زن با مرد دیگر ازدواج کند چطور؛ خواه نزدیکی کند یا فقط به عقد وی درآید؟ البته اگر خود زن مهریه را بخشیده و بعد طلاق انجام گرفته باشد.
والسلام علیکم ورحمة الله وبرکاته
بسمه تعالی، با فرض این که زن مهریه خود را بخشیده، حق مطالبۀ آن را ندارد.
[سؤال 7917] 4153
بسمه تعالی
حضور مبارک حضرت امام خمینی، دامت برکاته
با عرض سلام؛ به عرض مبارک می رساند مردی با مقدمه چینی و تظاهر به متعهد بودن از من خواستگاری کرد. خانوادۀ این جانب نیز با شرایط سهل ـ از جمله با مهریۀ یک جلد کلام الله مجید ـ با این ازدواج موافقت کرد. مرد نیز با توجه به محبت ها و خدمات من و خانواده ام مقداری زینت آلات به بنده هدیه کرد. حال بعد از سه سال و داشتن یک بچه چون وضعش خوب شده مرا طلاق داده؛ در حالی که جوانی مرا ملعبۀ هوا و هوس خود کرده و موقعیتم را از بین برده که به صورت بیوه زنی درآمده ام؛ به جای جبران خسارات هدایایش را نیز می خواهد. استدعا دارم نظر مبارک را در این مورد صادر فرمایید.
بسمه تعالی، عین هدیه اگر باقی باشد هدیه کننده حق رجوع دارد.
[سؤال 7918] —-> 5928
2. طلا و جواهر و ملبوس زنانه، که در مراسم ازدواج از طرف داماد و بستگانش به من اهدا شده، با متارکه به این جانب تعلق می گیرد، یا باید به آن ها پس بدهم؟
بسمه تعالی، در صورتی که عین آن موجود است، می توانند پس بگیرند.
[سؤال 7919] 4154
بسمه تعالی
یک نفر یک مقدار زمین دارد. همان زمین خود را برای پسران خود هبه نموده و پسرانش هر کدام حصۀ معلوم خود را ـ که پدرش هبه کرده بود ـ قبض نمود. بعد از هبه و قبض، یک پسرش مفقود و غایب گردید که تا کنون حیات و ممات آن پسر معلوم نمی باشد. آیا پدرش می تواند حصۀ زمین همان پسر غایب خود را به یکی از پسرانی که حاضر می باشد هبه نماید یا بفروشد؟ جواب را واضح فرمایید.
بسمه تعالی، در فرض مرقوم، حق ندارد.
[سؤال 7920] —-> 5287
2. هند ارث پدرش ـ که به او رسیده ـ را به فرزندش به طور مصالحت شرعی، داد و بعداً برادران هند گفتند که هند اصلاً خواهر ما نیست؛ لذا از پدر ما به او حقی و ارثی نمی رسد. و بعد از آن، همین برادران به هند گفتند که تو حق خود را ـ ارثی که از پدر رسیده ـ به ما هبه کن. هند خواست از این موقعیت استفاده کند و آن ها را مُقر به خواهر بودن او بکند، لذا قبول کرد و به حسب ظاهر به طور هبۀ معوضه، آن مال را به آن ها داد، و در آن وقت پسر هند خاموش ماند، تا آن که حق مادرش ثابت شود. سپس اقامۀ دعوا کرد که این هبه ای که مادرم به شما داده، حق من است. در این صورت حکم آن چیست؟
بسمه تعالی، اگر مادر، مال مورد هبه را مالک بوده و به فرزند بخشیده و تحویل او داده، اختیار آن مال با فرزند است و تصرف مادر بدون اجازۀ فرزند، نافذ نیست.
[سؤال 7921] 4155
بسمه تعالی 14 / 9 / 1358
حضرت آیت الله العظمی نایب الامام، امام خمینی، مدّ ظله العالی، پس از اهدای سلام، لطفاً پاسخ سؤالات ذیل را مرحمت فرمایید:
زید در محضر چهار نفر از مؤمنین و نویسندۀ هبه نامه، اموالش را اثلاثاً میان خود و پسرش و نوه اش تقسیم نمود. یک ثلث را برای خود نگهداشت و دو ثلث دیگر را به عنوان هبه به پسر و نوه واگذار نمود. بعد از چند سال از دنیا رفت و در پی او نوه هم درگذشت و دو برادر و یک خواهر مادری نا بالغ به جای گذاشت. و هنگام مطالبۀ ولیّ یتیمان حصۀ آن ها را، نویسندۀ هبه نامه آمد و برای پسر اظهار داشت که: هبۀ پدرت برای نوه واقعی نبوده، بلکه یک نوع حیله و بهانه بود و این مطلب را قبلاً پدرت به من گوشزد نموده بود و از اظهار این مطلب هم مرا منع کرده بود. البته آن جا دو نفر دیگر هم موضوع هبۀ ثلث را برای نوه، از پدر شنیده بودند. آیا چنین ادعایی از نویسنده مسموع است یا خیر؟ بیّنوا؛ توجروا.
بسمه تعالی، هبۀ واقع شده، محکوم به صحت است، مگر مدّعی فساد، به طریق شرعی دعوای خود را ثابت کند.
[سؤال 7922] —-> 4897
4. کسی چیزی به کسی هبه کند بعداً پشیمان شود می تواند از او پس بگیرد؟ شما بیان فرمایید.
بسمه تعالی، اگر هبه به غیر خویشاوندان و بدون قصد قربت بوده و عین باقی است می تواند پس بگیرد.
[سؤال 7923] 4156
بسمه تعالی
محضر مبارک حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، مدّ ظله
لطفاً پاسخ سؤالات ذیل را مرقوم فرمایید:
1. پدر این جانب مرحوم شده و زمین خانه ای که متعلق به مادرم بوده و بعدها سرمایۀ اصلی اموال پدرم شده، اکنون چگونه به مادرم باید داده شود؟ چون جزء مهریه بوده و مدرک اصلی، عقد نامۀ هر دو می باشد؟
بسمه تعالی، مادر اگر خانه و پول آن را به پدر نبخشیده، پول خانه را حق دارد از ترکۀ پدر مطالبه کند.
[سؤال 7924]
2. ما مدرکی در مورد این که خانه را پدرم زباناً به نام مادرم کرده نداریم چه باید بکنیم؟ آیا حالا دیگر نمی شود ثابت کرد و از قید آن باید گذشت؟
بسمه تعالی، نیت واگذاری کافی نیست. اگر پدرتان نصف خانه را به مادرتان بخشیده و تحت تصرف او در آورده عین موهوبه ملک شده است، وگرنه مالک نیست؛ و اگر نزاعی در بین است، به محاکم صالحه رجوع نمایند.
3. در مورد نماز و روزۀ پدرم و البسه و ماشینش چگونه باید عمل کرد؟ یعنی آیا به پسر بزرگ تر تعلق می گیرد یا نه؟ چرا که کر و لال است.
بسمه تعالی، قضای نماز و روزه، بر پسر بزرگ است و لباس مخصوص پدر، به پسر بزرگ می رسد و ماشین، جزء ترکه به شمار می رود.
4. خمس و سهم امام پدرم را چگونه بپردازیم؟ آیا باید از ارثی که به ما می رسد، خمس و سهم امام را کم کنم؟ به خصوص از جهیزیۀ من؟
بسمه تعالی، اموال پدر و جهیزیه ای که با مال پدر تهیه شده، اگر معلوم باشد که متعلق خمس شده و نپرداخته اند، باید خمس آن ادا شود.
5. آیا جهیزیه ام، جزء ارثی است که به من می رسد؟ اگر نیست، آیا باید من جداگانه از ارث پدر جهیزیه ببرم؟ اگر هست، آن مقدار جهیزیه ای که در زمان پدرم تهیه شده، جزء جهیزیۀ ارثی ام هست یا نه؟ آیا کادوها و هدیه ها هم جزء آن هست یا نه؟ چرا که مادرم از مخارج ماهانه و با پول ما همه ـ صغیرها و کبیرها ـ تهیه نموده. وضع و تکلیف ما چگونه است؟
بسمه تعالی، جهیزیه را اگر به شما بخشیدند و تحویل گرفتید، مختص به شما است و جزء ارث نیست. کادو و هدیه خمس ندارد.
6. سهم ارثی همسر دوم با مسألۀ رجوع چه می شود؟
بسمه تعالی، اگر طلاق، باطل بوده و یا بعد از طلاق صحیح، در عده رجوع شده، حق ارث طبق موازین شرع دارد.
7. وضع وسایل خانه چگونه است؟ آیا این ها و آن هایی که آنان دارند تقسیم می شود؟
بسمه تعالی، هر چه تا زمان فوت پدر ملک او بوده، جزء ترکه است و بین ورثه به ارث می رسد.
8. سهمیه ارث دختر با پسر برابر است یا نه؟ همچنین ارث دختر صغیر با پسر صغیر یا بر عکس؟
بسمه تعالی، سهمیه ارث پسر ـ ولو صغیر باشد ـ دو برابر سهمیه دختر است.
9. پول موجود حج پدرم و مادرم را چطور می شود رد کرد؟ یعنی مادرم چگونه می تواند حج برود؟ آیا از ارثی که به او می رسد، به او رد شود؟
بسمه تعالی، پول موجود اگر به کسی بخشیده نشده، جزء ترکه است و به تمام ورثه می رسد. و مادر اگر مستطیعه است، باید از مال خود حج به جا آورد و پدر هم اگر مستطیع واجب الحج بود، باید از ترکه برای او حج میقاتی نایب بگیرند.
سلامتی و سعادتمندی جناب عالی را در خدمت به اسلام و مسلمین از خداوند متعال خواستاریم. والسلام علی عباد الله الصالحین
[سؤال 7925] 4157
بسمه تعالی
حضور محترم رهبر کبیر انقلاب حضرت امام خمینی دام ظله العالی
این جانب به علت مِهر مادری که داشتم، مقداری زمین که مَهر من بود به یکی از فرزندانم دادم، ولی در حال حاضر متوجه شده ام که به دیگری ظلم شده است؛ زیرا آن که مورد لطف من قرار گرفته، امروز دارای دو باب خانه در حدود دو میلیون تومان، و یک قطعه زمین به مبلغ ششصد هزار تومان می باشد، ولی فرزند دیگرم در این شهر حتی یک متر زمین هم ندارد که بتواند جای مُهری برای نماز داشته باشد. از محضر آن حضرت استدعا دارم من را راهنمایی نمایید که آیا می توانم مقداری از مهریه خود را به دیگر فرزندم برگردانم، که در پیش خداوند مسئول نباشم؟
بسمه تعالی، اگر زمین را پس از بخشیدن به فرزند، تسلیم او نمودید، نمی توانید برگردید.
[سؤال 7926] 4158
بسمه تعالی
شخصی با دریافت مبلغ کمتری از رباخوار بابت بهره پرداختی، رضایت داده است، آیا می تواند مجدداً معادل بهره پرداختی، مطالبه و شکایت نماید یا خیر؟
بسمه تعالی، بعد از ابراء ذمۀ مدیون یا مصالحه، حق رجوع ندارد.
[سؤال 7927] 4159
بسمه تعالی
پس از عرض سلام و آرزوی سلامتی همۀ برادرانی که در راه اسلام خالصانه کار می کنند، از خداوند یکتا مسئلت داریم که طول عمر امام عزیز ما را به طولانی آفتاب بگرداند و تا انقلاب مهدی (عج) نگهدار او باشد خواستم سؤالی از دفتر محترم امام کرده باشم و آن این که در روستاهای ما سنّت است که وقتی عروسی می کنند برای فرزندانشان مقداری پول مردم برای صاحب عروسی می دهند مثلاً مبلغ 400 الی 500 یا کمتر یا بیشتر، این کار باعث می شود که یک نفر هم بتواند از لحاظ مادی چیزی داشته باشد که بتواند عروسی بکند و آن پولی را که مردم برای صاحب عروسی می پردازند آن شخصی که پول را دریافت می کند بهتر بگویم صاحب عروسی آن پولی را که برایش پرداخت نموده اند عروسی یک نفر دیگر شد که مثلاً 500 تومان برایش داده یا کمی بیشتر می پردازند خواستم نظر امام را در این باره بفرمایید.
بسمه تعالی، مانع ندارد و به هر نحو متعارف است عمل نمایند.
[سؤال 7928] —-> 5931
5. هدایایی که بستگان شوهر به عنوان کرایه زبان به زن می دهند، هبۀ معوّضه می باشد یا خیر؟
بسمه تعالی، هبۀ غیر معوّضه است.
[سؤال 7929] 4160
بسمه تعالی
زعیم عالی قدر و مجاهد اکبر، حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، دام ظله العالی
شخصی به دیگری هبۀ معاوضه نمود، و در همان مجلس موهوبٌ له این شروط را نوشت که واهب تا زندگی می کند می تواند از موهوبٌ به استفاده و صرف نماید یا برای معیشت واهب مقدار معینی چیزی به او بدهد، ولی موهوبٌ له به آن شروط عمل نکرد؛ آیا این هبه صحیح است یا نه؟
بسمه تعالی، هبه صحیح است و تخلف شرط موجب خیار فسخ است.
[سؤال 7930] 4161
بسمه تعالی
حضرت حجت الاسلام والمسلمین آیت الله العظمی المجاهد الاکبر الامام خمینی دام ظله
زید دو پسر و دو دختر داشت، در حیات خود تمام مایملک خود را در بین اولاد تقسیم و تملیک اولاد نموده بود. بعد از مضی سه سال یکی از پسرها می گوید که یک قطعه زمین ملک طلق من بوده است؛ چون که فلان کس به من هبه نمود و وجه سکوت من در وقت تقسیم نمودن پدر خوف از محروم شدن از میراث پدر بوده است؛ اگر این دعوای پسر به اقرار پدر و باقی اولاد یا به بینه شرعی ثابت شود می تواند آن قطعه را بردارد یا خیر؟ و بر فرض مالک شدن این پسر بر این قطعه آیا بر کسی که کسر واقع شده می تواند از باقی اولاد زید طلب جبران کند یا خیر؟ بیان فرمایید.
والسلام علیکم و رحمة الله وبرکاته
بسمه تعالی، اگر پدر به هر یک از اولاد در حال حیات هبه نموده و به قبض آن ها داده است هیچ یک بر دیگری حقی ندارد.
[سؤال 7931] 4162
بسمه تعالی 7 / 10 / 1361
محضر مبارک حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، دام ظله
شخصی قبل از این که مریض شود، یک باب منزل شخصی خودش را به نوه اش ـ که از پدر یتیم است ـ بخشیده و به یکی از روحانیون دو مرتبه گفته است: کاغذی درست کن تا به امضای معتمدین محل برسد. متأسفانه روحانی سستی به خرج داده و اقدامی در این زمینه ننموده است. پس از حدود دو سال که از این گفت وگو گذشته، آن شخص به مرگ ناگهانی فوت می کند.
حکم الله را بیان نمایید. والسلام
بسمه تعالی، اگر شرعاً ثابت است که منزل را در حیاتش به نوۀ خود بخشیده و تحویل او هم داده است، ملک نوه شده و ورثه در آن حقّی ندارند و اگر اختلافی دارند، باید در محکمۀ شرعیه حل کنند.
[سؤال 7932] 4163
بسمه تعالی 11 / 2 / 1361
محضر مبارک امید مستضعفان، امام امت، خمینی بت شکن، با عرض سلام و آرزوی سلامتی و طول عمر برای شما و آرزوی پیروزی رزمندگان اسلام در جبهه های نبرد حق علیه باطل، مشکلی از لحاظ شرعی داریم و استدعای جوابی جهت آن، از حضور شما هستیم.
این جانب پسر 22 ساله ای هستم که با دو برادر (26 و 24 ساله و مجرد) و دو خواهر (17 و 22 ساله) و یک مادر و یک پدربزرگ (85 ساله) که جمعاً 7 نفر می باشیم در خانه ای زندگی می کنیم و پدرمان 7 سال پیش فوت کرده است. این خانه کلاًّ به اسم پدر بزرگمان است و تقریباً تمام عمرش را با پدر و مادرم و اکنون با ما زندگی می کند و حالا که 17 سال است که مریض و بستری است، تمام زحماتش را مادر من متحمل شده و تمام مخارج وی با ما است. ما یک عمو و یک عمه نیز داریم که عمویمان در تهران زندگی می کند و دارای پسر و نوه و زندگی مرفهی است و 25 سال است که از پدرش (پدربزرگ) جدا شده و در عرض این مدت تنها دو بار به خانۀ ما آمده و اصلاً پدرش را فراموش کرده است. عمه مان هم در شهر دیگری زندگی می کند و شوهرش هم در گمرک می باشد و آن ها هم بسیار مرفه و پولدار هستند و دارای دامادی ثروتمند نیز هستند و روی هم رفته زندگی خوبی دارند. شرایط ما نیز به صورتی است که وقت سر و سامان گرفتن هر پنج نفرمان است، در حالی که غیر از مغازۀ کوچکی که سه نفر برادر در آن کار می کنیم، دارایی دیگری نداریم. ما با پدر بزرگمان صحبت کردیم و با توافق خودش و صلاح دید چند تن از آشنایان، قرار بر این شد که ایشان در قبال 28 سال زحمتی که مادرمان برایش کشیده و به خصوص 17 سال اخیر را که خانه نشین می باشد، این منزل را به مادرمان بدهد تا بعد از مادرمان، این خانه به پنج نفر ما تعلق بگیرد. از لحاظ قانونی و محضری هم تمام بدهی ها ـ اعم از مالیات و عوارض ـ را پرداخت کرده ایم و از آن بابت هم مشکلی نداریم و به لحاظ شرط عمده قرار شده است که این خانه را به مادرمان ببخشد و تا آخر عمرش از او مراقبت نماییم.
مشکل ما که استدعای جوابی سریع و کامل و مثبت بودن جواب را از شما داریم، این است که آیا از لحاظ شرعی هم این راه مانعی ندارد؟ و اگر از این خانه چیزی به پسر و دخترش نرسد، ایرادی بر این کار که تقریباً تعیین سرنوشت ما است نداشته باشد. متشکرم، خدا حافظ شما و سربازان اسلام و امت اسلام باشد.
درود خداوند به شهدای راه اسلام و رزمندگان و با سلام به امام خمینی
بسمه تعالی، شخص، در حال حیات خود، مال خودش را به هرکس بخواهد می تواند ببخشد و اگر به کسی بخشید و تحویل او داد، ملک او می شود و بعد از فوت موهوب له، به ورثه او می رسد و دیگران حق ندارند.
[سؤال 7933] 4164
بسمه تعالی
محضر أقدس أمجد عالی مستطاب مدّ ظله العالی رهبر انقلاب و بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران امام خمینی
محترماً پس از عرض سلام به استحضار می رساند آیا پدری می تواند با دارا بودن پنج پسر و نه دختر تمام ملک خود را با عدم رضایت فرزندان دیگرش به یکی از پسرهایش ـ اعم از زمین های مزروعی و خانه و تشکیلات ـ ببخشد یا خیر؟ والسلام علیکم ورحمة الله وبرکاته
بسمه تعالی، پدر می تواند قسمتی یا تمام اموال خود را به بعض فرزندان خود ببخشد اگر چه مکروه است و چنانچه موجب فساد و فتنه باشد باید اجتناب کند.
[سؤال 7934] —-> 4704
2. اگر چیزی را برای غیر ورثه وصیت کرد و موصی له آن چیز را دوباره به ورثه بخشید و برگردانید آیا باید علی السویه تقسیم شود یا للذکر مثل حظّ الاُنثیین؟
بسمه تعالی، اگر به میت برگردانده حکم بقیۀ ترکه را دارد و اگر به ورثه بخشیده تابع نحوۀ بخشش است.
[سؤال 7935] 4165
بسمه تعالی
محضر مبارک امام خمینی
1. فرزندی که تحت تکفّل پدرش می باشد، آیا می تواند از پولی که پدرش (یا مادرش) ماهیانه به او می دهد، بدون اجازۀ او از این پول بردارد و به فقرا بدهد یا خیر؟
بسمه تعالی، با رضایت آنان مانع ندارد.
2. آیا اگر صدای زن نامحرمی را مرد نامحرمی بشنود اشکال دارد یا خیر؟
بسمه تعالی، در صورت نبود مفسده اشکال ندارد.
3. آیا به کتاب، خمس تعلق می گیرد؟
بسمه تعالی، به مقدار شؤون خمس ندارد.
4. ریش زدن صورت مردی از ته، چه صورت دارد؟
بسمه تعالی، به احتیاط واجب نباید بتراشند یا به طوری کوتاه کنند که مثل تراشیدن است.
[سؤال 7936] 4166
بسمه تعالی 27 / 9 / 1358
خدمت حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، دام ظله العالی
محترماً معروض می دارد که بعد از وقوع زلزلۀ قزوین که منجر به خراب شدن منازل گشت، خانه هایی از طرف دولت ساخته شد و به اهالی آن محل واگذار گردید.
توضیح این که افرادی می توانستند از منازل جدیدالاحداث استفاده کنند که از یک نفر بیشتر باشند به این که متأهل بوده یا چند برادر یا برادر و خواهر یا به اتفاق اولاد یا مادر و فرزند باشند. و قبالۀ آن عمارت را به نام بزرگ آن خانوار و یا سرپرست آن ها صادر می کردند. در این صورت، آیا عمارت متعلق به فردی است که قباله به نام وی صادر شده است و مثلاً زوجه اش فقط حق سکنا دارد یا مالک نصف عمارت است (در صورتی که آن دو نفر زن و شوهر باشند)؛ و چنانچه یک عمارت به پدر و اولادش داده باشند و قباله به نام پدر باشد، آیا عمارت مال پدر است یا این که اولاد هم با پدر شریک می باشند؟ مستدعی است، حکم شرعی هر طور است بیان فرمایید.
بسمه تعالی، ملک از کسی است که دولت آن را به او تملیک نموده است.
[سؤال 7937] —-> 1540
2. اگر پدر پولی به فرزندان خود می بخشد برای خودشان و راضی نباشد که به حساب جنگ زدگان و… بگذارند چه صورتی دارد؟
بسمه تعالی، اگر فرزند بالغ باشد پولی که به او بخشیده شده و به قبض او درآمده اختیارش با خود فرزند است.
[سؤال 7938] —-> 1710
2. آیا پول جیبی ای که پدر به فرزند می دهد رضایت او از طرز خرج کردن فرزند نیز در آن شرط است یا خیر؟ (با توجه به این که طرز خرج کردن غیر اسلامی نیست).
بسمه تعالی، اگر پول را به فرزند بخشیده باشد در خرج کردن آن در راه حلال آزاد است ولی سعی نماید در رضایت پدر.
[سؤال 7939] —-> 2689
3. کسی که اصل مالش اشکال دارد ـ به این ترتیب که یا از کسب حرام به دست آمده یا ارثی است که مساوات شرعی در آن رعایت نشده ـ اگر هدیه ای به انسان بدهد، چگونه می شود آن را مصرف کرد؟
بسمه تعالی، اگر یقین به بودن مال حرام در آنچه هدیه داده شده نباشد، مصرف آن جایز و بلامانع است.
[سؤال 7940] 4167
بسمه تعالی
امام عزیز! دختری هستم 18 ساله. یک مسأله در رابطه با بخشش برای من پیش آمده که می خواستم از شما سؤال کنم؛ البته می دانم که وقت شما بسیار کم و باارزش است.
امام عزیز! من چند سال پیش ـ یعنی تقریباً حدود یک سال و نیم قبل از انقلاب ـ مقداری از طلاهایی را که از پدرم هدیه گرفته بودم، فروختم و پولش را در راه خدا دادم البته از این مسأله نه پدرم و نه مادرم مطلع نبودند؛ تا امسال که خواستم بقیۀ طلاهایم را برای کمک به دولت بدهم، به مادرم که گفتم، گفت که باید با اجازۀ پدرت باشد و البته که پدرم راضی به این کار نبود.
اولاً، من می خواستم ببینم تکلیفم نسبت به طلاهایی که قبلاً داده ام چگونه است؟ چون در آن زمان من نمی دانستم که اجازۀ پدرم لازم است.
ثانیاً، آیا واقعاً از لحاظ شرعی اجازۀ پدرم لازم است یا نه و من می توانم طلاهایم را به دولت بدهم یا نه با توجه به راضی نبودن پدرم؟
در ضمن من مسأله اول را نمی توانم به هیچ وجه به پدر و مادرم بگویم. از شما خواهش می کنم که مرا از لحاظ شرع در این مسأله یاری کنید. امیدوارم که جواب مرا بدهید. از این که مزاحم وقت باارزش شما هم شدم معذرت می خواهم.
و در رابطه با ازدواج با معلولین آیا بدون اجازۀ پدر امکان پذیر است یا نه؟
ان شاء الله خدا شما را برای ما نگهدارد و تا ظهور حضرت مهدی و پیاده شدن اسلام در تمام جهان، خدا سلامتتان بدارد.
بسمه تعالی، از چیزی که پدر به شما هدیه کرده آنچه قبلاً به دولت کمک کرده اید اشکال نداشته و از این به بعد از پدرتان اجازه بگیرید و بدون اجازۀ پدر نمی توانید ازدواج کنید.
[سؤال 7941] 4168
بسمه تعالی 22 / 3 / 1361
محضر مبارک زعیم عالی قدر، حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، دامت برکاته
پس از عرض سلام؛ سلامتی و طول عمر حضرت عالی را از درگاه خداوند یکتا خواهانم. قربانت گردم! این جانب یکی از مقلدین شما می باشم؛ الآن در حدود یازده سال است که در بازار کار می کنم؛ اول کارمان چای فروشی بود، وقتی معامله بین دو تا تاجر به وسیلۀ واسطه انجام می گرفت واسطه از واسطگی خودش چیزی به عنوان «شاگردانه» به من می داد ولی من از همان اول سعی می کردم چنین پولی دریافت ننمایم؛ چون مورد اشکال می دانستم؛ خلاصه از چند ماه پیش تغییر شغل دادیم و به فرش فروشی مشغول می باشیم؛ باز هم این عمل تکرار می شود اما به نحوی دیگر؛ وقتی معامله بین فروشنده و خریدار انجام می گیرد، بعضی از فروشنده و یا خریدارهای فرش، مبلغی به عنوان «شاگردانه» به من می دهند، بنده مثل سابق از اخذ چنین پولی خودداری می کنم. سؤال من همین است: آیا گرفتن این پول، صحیح است یا نه؟
بسمه تعالی، اشکال ندارد.
[سؤال 7942] 4169
بسمه تعالی 19 / 8 / 1361
با درود به خمینی بت شکن، سلام بر رزمندگان ایثارگر جبهه ها و با درود بر شهیدان، حضور دفتر محترم امام، پس از عرض سلام، توفیق روزافزون آن دفتر محترم را از خدای تبارک و تعالی خواهانم.
از آن دفتر محترم تقاضا دارم برای بنده بنویسید که آیا دادن هدیه به معلمی در اسلام جایز است و اگر دانش آموزی به معلمی هدیه بدهد و معلم آن را بگیرد این کار امری حلال است یا حرام؟ به هر حال اگر این امر اشکالی دارد و یا جایز هست یا نیست، هر حالتی که دارد لطفاً برای بنده بنویسید.
با آرزوی توفیق روزافزون و با سپاس و تشکر فراوان؛ خدا نگهدارتان
بسمه تعالی، دادن هدیه و قبول آن مانع ندارد.
[سؤال 7943] 4170
بسمه تعالی 16 / 7 / 1358
محضر مبارک مرجع عالی قدر شیعیان جهان، حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی، سلام علیکم، با نهایت احترام، از محضر شریف عالی استفتا می نماید:
شخصی ملک ساخته شدۀ خود را جهت تشکیل دبیرستان فقط، به آموزش و پرورش اهدا می نماید. اهدا کننده فوت نموده و حدود 22 سال ملک اهدا شده، به صورت دبیرستان دخترانه مورد استفادۀ بلاعوض قرار گرفته است. اکنون آموزش و پرورش می تواند دبیرستان را به مدرسۀ راهنمایی تبدیل نماید، در حالی که نظر اهدا کننده منحصراً تشکیل دبیرستان بوده و در حال حیات خود کراراً نظر خود را شفاهاً بیان داشته است؟
بسمه تعالی، اگر در وقت اهدا شرط نشده، اختیار با آموزش و پرورش است، و اگر شرطی کرده اند، یا اهدا مبنی بر شرط واقع شده، باید به آن عمل شود.
[سؤال 7944] 4171
بسمه تعالی 7 / 10 / 1361
حضرت امام خمینی، مدّ ظله العالی، سلام علیکم، احتراماً؛ پاسخ دو مسأله ذیل را خواهانم:
1. کسی از دنیا می رود. وی در زمان حیات اجناسی را نزد پدرش گذاشته است و رفته جای دیگر. الحال معلوم نیست قصد بخشیدن به پدرش داشته یا به عنوان امانت بوده است؟ وظیفه چیست؟
بسمه تعالی، تا بخشش ثابت نشود آثار ملک برای پدر بار نمی شود.
2. زمین هایی را در زمان طاغوت طبق اصلاحات اراضی به افرادی داده اند، فعلاً وظیفه چیست؟ آیا ارث می رسد یا نه؟
بسمه تعالی، رسیدگی موکول به دولت اسلامی است.
[سؤال 7945] 4172
بسمه تعالی
حضور محترم رهبر عالی قدر آیت الله العظمی امام روح الله خمینی
پس از عرض سلام و اظهار ارادت، به حضور مبارکتان معروض می دارد: عده ای از افراد به نام دعانویس از کتاب مجمع الدعوات و مفاتیح الجنان و سایر کتب های دیگر برای رفع امراض و اصلاح اختلاف زن و شوهر دعاهایی می نویسند و عده ای نیز با عقاید خود برای گرفتن دعا در نزد آن ها رفته و قدری پول به عنوان هدیه به آن ها می دهند. از نظر شارع مقدس اسلام این عملیات چه صورت دارد؟ پولی که از این راه به دست می آورند حلال است یا حرام؟ نظر مبارک خود را در این موضوع مرقوم دارید.
بسمه تعالی، اگر پول را با رضایت می دهند حلال است؛ ولی باید از ادعیه مأثوره یا از مضامین صحیحه باشد.
[سؤال 7946] 4173
بسمه تعالی 7 / 9 / 1361
محضر مبارک نایب الامام، امام خمینی، دام ظله العالی، سلام علیکم ورحمة الله وبرکاته، ان شاء الله وجود مبارک، پیوسته سالم باشد.
با عرض معذرت؛ خواهشمندم به چند سؤال زیر پاسخ عنایت فرمایید:
1. آیا دریافت داشتن هدیه ـ مانند پوشاکی و خوراکی ـ از افراد ساواکی در قبل از پیروزی انقلاب کبیر اسلامی مان جایز بوده؟ و استفاده از آن ها در آن زمان (قبل از پیروزی) اشکالی نداشته؟
بسمه تعالی، اگر معلوم نباشد که هدیه از پول حلال تهیه شده یا از حرام، استفاده از آن مانع ندارد.
[سؤال 7947]
2. اگر آن پوشاک یا خوراک تا هم اکنون در نزد ما مانده باشد، آیا استفاده از آن ها در بعد از پیروزی و اکنون چه حکمی دارد؟
بسمه تعالی، حکم همان است که در بالا ذکر شد و فرقی بین دو زمان نیست.
3. راکد ماندن آن هدایا طی چندین سال و تا کنون چه حکمی دارد؟ و آیا مثلاً خمسی به نحوی به آن ها تعلّق می گیرد؟ و اصولاً راکد ماندن البسۀ شخصی انسان در بیش از یک سال چه حکمی دارد؟
بسمه تعالی، در فرض مرقوم، خمس ندارد.
[سؤال 7948]
4. آیا کسی که با پول ساواک دکانی و کاری سر هم کرده، اگر از سود این دکان در این زمان هدیه ای به ما بدهد، می توان از آن استفاده نمود؟ و چه حکمی دارد؟
بسمه تعالی، اگر سرمایه ای که به وسیلۀ آن سود به دست آمده از مال حرام نباشد اشکال ندارد.
[سؤال 7949] 4174
بسمه تعالی 12 / 3 / 1361
امام بزرگوار و امید مستضعفان جهان و رهبر کبیر انقلاب جمهوری اسلامی ایران، نایب الامام، امام خمینی
مستدعی است نظریۀ مبارک را در مورد مقدار وجهی که از طرف بنیاد شهید به بازماندگان شهدا پرداخت می گردد، امر به ابلاغ فرمایید که آیا:
1. قبول این وجه شرعاً چه تأثیری از لحاظ اخروی می تواند در سرنوشت فرزندم داشته باشد؟ آیا از ایثار و فداکاری وی در نزد خداوند متعال کاسته می گردد؟
2. آیا روح فرزندم، از دریافت این مبلغ آزرده و رنجور می شود و من مسبّب تنزل مقامش می گردم یا خیر؟
3. با این که همواره زندگانی را با استیصال و عسرت گذرانیده ام، درصورتی که وصول این مبلغ کوچک ترین خدشه و خللی در جهت اجر معنوی و رضایت الله داشته، از وصول آن استنکاف خواهم کرد.
بسمه تعالی، از اجر فداکاری و ایثار شهید کاسته نمی شود، و قبول آن برای خانوادۀ شهید مطابق مقررات بنیاد شهید مانع ندارد.
[سؤال 7950] —-> 3134
5. آیا اجناسی را که پدر برای جهیزیۀ دختر تهیه می کند و به دختر می دهد می توان استفاده کرد؟ از نظر شرعی اشکالی ندارد؟ در صورتی که پدر دختر به تمام پیغمبران علیهم السلام و خدا و معصومین اعتقاد دارد؛ ولی نسبت به انقلاب کمی ناآگاه و نسبت به نماز کمی بی اهمیت است؟
بسمه تعالی، استفاده حلال است.
[سؤال 7951] 4175
بسمه تعالی 29 / 1 / 1361
پیشگاه رهبر گرامی، حضرت امام خمینی، با سلام و خالصانه ترین درودها
از این که وقت با ارزش و پر مایۀ شما را گرفتم، پوزش می طلبم؛ لیکن مسأله ای برایم پیش آمده بود که غنیمت دیدم از حضور شما بهره ببرم. و آن این که مقداری زینت آلات دارم و می خواهم به جبهه ها تقدیم کنم و آن ها را از پول پدرم خریده ام. آیا می توانم بدون رضایت پدرم آن ها را به جبهه های جنگ تقدیم کنم؟
بسمه تعالی، بهتر است که از پدرتان اجازه بگیرید.
[سؤال 7952] 4176
بسمه تعالی 28 / 4 / 1361
این جانب برادر شهید (که متولد 1339 بوده و جزو لشکر پیروز 77 مشهد بوده است، در حملۀ افتخارآفرین بیت المقدّس در جبهۀ شوش در تاریخ 10 / 2 / 1361 بر اثر ترکش خمپاره، به درجۀ رفیع شهادت نایل گردیده است) می خواهم که در مورد مستمری و مقدار پول نقدی که دولت به خانوادۀ شهدا می دهد، از نظر اسلام و قرآن، حلال و حرام بودن آن پول را برای ما بفرمایید، در شرحی که در زیر می دهم اگر این پول در حق ما می باشد لطفاً بنویسید.
من خودم که متولد 1341 می باشم محصل هستم و شهید هم متولد 1339 و محصل بوده و پدرم که متولد 1307 است از سن 30 سالگی هیچ گونه کاری نکرده است و برادر بزرگم که 30 سال داشته و شغلش کارگری است.
قبل از این که برادر بزرگم بتواند کار کند، عمویم خرج ماها را می کشیده است و از موقعی که برادر بزرگم توانسته کار کند، به زحمت با شغل کارگری مخارج خانواده مان را تهیه می کرده است. این شخص که از چهار سال پیش ازدواج کرده و هم اکنون دو فرزند دارد که کوچک می باشند، به امید این که شهید و من به تحصیل خود ادامه داده و بعد از تحصیل بتوانیم در زندگی به او کمک کرده و با هم باشیم، از ما جدا نشده است.
شهید در روزهای تعطیلی مدرسه بر روی تاکسی و یا سیم کشی ساختمان در شهر برازجان، پول لباس و کتاب خود را درآورده و پول اضافی اش را خرج خانه مان می کرده است. در پارسال، دیپلم خود را گرفته و در آبان ماه سال 1360 به خدمت سربازی رفت و این شهید، زن و فرزندی هم ندارد.
حال به گفتۀ مردم و حتی افسران نیروی زمینی جمهوری اسلامی ایران می گویند که حضرت آیت الله خمینی 000 / 200 تومان برای خانوادۀ شهدا یا به طور کلی تمام کسانی که در این جنگ تحمیلی عراق علیه ایران شهید شده اند، دستور داده که بدهند و همشهریانی هم که فرزندانشان شهید شده اند این مقدار پول نقدی و مستمری ماهانه را دریافت کرده اند. ولی امام جمعۀ یکی از شهرها، در یکی از خطبه های نماز گفته: «کسانی که این مقدار پول از دولت می گیرند، خونبهای آن شهید محسوب شده، از نظر اسلام حرام است و گناه در حق آن شهید کرده اند». من از شما درخواست دارم که در این موضوع کاملاً مرا آگاه و روشن گردانید و اگر از نظر اسلام اشکال دارد، ما چنین کاری را انجام ندهیم.
بسمه تعالی، آنچه مطابق مقررات داده می شود حلال است و به هر کس می دهند، مالک می شود.
[سؤال 7953] —-> 2383
2. آیا خانوادۀ شهید که احتیاج به حقوق که از بنیاد شهید و مزایا که به او می دهند، ندارد و لوازم خانگی که افراد بی بضاعت می خواهند دختر شوهر دهند به آن ها نمی دهند ولی به ما سه تا و دو تا می دهند، اشکال دارد یا نه؟
بسمه تعالی، تابع مقررات بنیاد شهید است.