س : 1682- اگر شخصى وصیت کند که اموال و ماترک او را در جهت انجام روزه, نماز، خمس، زکات، ختم قرآن و عزادارى و روضه خوانى اهل بیت (علیهم السلام) مصرف نمایند.اما بعضى از وراث از عمل به این وصیت امتناع ورزند تکلیف وصى چیست؟
ج : بر وصى واجب است که موارد خمس و زکات را که در وصیت آمده است از اصل مال خارج کند و سایر موارد را ازثلث مال مصرف نماید اما در زائد بر ثلث محتاج به اجازه ورثه است.اگر بعضى از وراث اجازه دهند و بعضى رد کنند، وصى بعد از محاسبة دقیق، سهم کسانى را که اجازه داده اند در موارد باقیمانده از وصیت مصرف نماید و سهم کسانى را که اجازه نداده اند به خودشان تسلیم نماید.
س : 1683- اگر شخصى وصیت کند که بعد از فوتش خانة مسکونى او را عوض مهریه به همسرش بدهند آیا بر ورثه او واجب است که خانة مسکونى را بدهند و یا به جاى آن وجه نقد هم می توانند بدهند و اگر وارث عمل به وصیت نکند فقط معصیت کرده است یا نسبت به خانة مورد وصیت غاصب نیز هست؟
ج : بر ورثه واجب است که به وصیت عمل نمایند مگر این که همسر موصى و متوفى به جاى منزل به وجه نقد راضى شود در این صورت ذمه موصى برى می شود و خانه ملک ورثه است.اما اگر وصیت کند که خانه در مقابل مهر ملک زوجه باشد و زوجه نیز قبول کند خانه ملک اومی شود و احکام ملک بر آن مترتّب وتصرف ورثه حرام است.
س : 1684- اگر شخصى وصیت کند که وصى او پس ازمرگ او خمسش را بپردازد اما ورثه مانع از خمس دادن می شود به این دلیل که میت بچه هاى صغیر دارد و آنها درتنگناى مالى قرار می گیرند، تکلیف وصى چیست؟
ج : اگر وصى قدرت عمل به وصیت ندارد تکلیف از او ساقط است، اما موافقت و همکارى ورثه با وصى در جهت پرداخت حقوق واجب میت، واجب است و نباید مخالفت نماید و در مضیقه قرارگرفتن صغار مجوز عمل نکردن به وصیت نمی شود.
س : 1685- اگر شخصى موارد مصرف یک سوم از اموالش را در وصیت نامه اش مشخص کند آیا ورثه حق تأخیر درعمل به وصیت را دارند، مثلا درطى چند سال و به تدریج ثلث مال را درموارد وصیت مصرف کنند؟
ج : اگر موصى اذن در تأخیر نداده باشد تأخیر در عمل به وصیت جایز نیست.
س : 1686- اگر وصى براى عمل به موارد وصیت چاره نداشته باشد جز فروش بخشى از اموال و املاک موصى و از این طریق ضررکلى به ورثه وارد شود.آیا وصى می تواند ورثه را اجبار نماید؟
ج : عمل به وصیت واجب است و تأخیر جایز نیست (مگر اذن در تأخیر داشته باشد) و ورثه حق ممانعت ندارند.البته در زائد بر ثلث توقف بر اذن ورثه دارد.
س : 1687 – شخصى وارث ندارد، وصیت می کند که تمام اموالش براى فقراء و ساکنین مصرف شود.این وصیت درتمام اموال او نافذ است یا درثلث اموالش؟
ج : اگر حاکم شرع اجازه کند در تمام اموالش نافذ است.
س : 1688- زنى در اثر اختلاف با شوهرش مکررا گفته است که بعد از من از اموالم به شوهرم چیزى ندهید اما در هنگام وصیت این موضوع را یادآور نمی شود و براى قضاء نماز و روزه اش وصیت می کند در این فرض شوهر ارث می برد؟
ج : وصیت در یک سوم از اموال نافذ است براى نماز و روزه باشد یا غیر آن دو، اما در فرض سوال مذکور، اگر زن وصیت کرده باشد به اندازه ثلث نافذ است و از دو ثلث باقیمانده که مورد وصیت نیست شوهر ارث می برد.
س : 1689- با شهادت زن وصیت اثبات می شود؟
ج : بله، اما با شهادت یک زن، وصیت در یک چهارم از مال مورد وصیت، و با شهادت دو زن در نصف آن مال و با شهادت سه زن در سه چهارم آن مال و با شهادت چهار زن در تمام آن مال ثابت می شود.
س : 1690 – شخصى وصیت می کند که یک سوم از اموالش در موارد معینى (که خودش معین کرده است ) مصرف شود.اما ورثه بعد از فوت او منکر وصیت و مانع از عمل به آن می شوند.و بعد از مدتى اکنون ورثه می خواهند به وصیت عمل نمایند.قیمت زمان فوت موصى محاسبه شود یا قیمت موجود؟
ج : اگر ثلث را در اجناس و اعیان مخصوصى معین کرده باشند همان اجناس و اعیان به قیمت فعلى باید محاسبه شود اما اگر ثلث را در وجوه نقدیه معین کرده باشد مثلاگفته باشد فلان مبلغ را که ثلث مال من می شود، در موارد معینى خرج کنید، همان مبلغ معین را باید بپردازند، یعنى با همان مبلغ مثلا هر مقدار نماز، روزه و…در زمان وصیت انجام می شد.الان نیز همان مقدار را انجام دهند.
س : 1691- اگر کسى ثلث اموالش در مواردى وصیت نماید، ولى این موارد هم واجب و هم غیر واجب است و ثلث اموال هر دو را کفایت نکند،کدام را مقدم بداند؟
ج : موارد واجب را بر غیر واجب مقدم نمایند.
س : 1692- اگر کسى به طورکلى وصیت کند که از اموالم برایم خرج کنید، و ورثة صغیر نیز دارد، وصى چه مقدار از اموالش را می تواند برایش مصرف کند؟
ج : اگر به حسب قرائن معمول ومتعارف، وصیت انصراف به مبلغ معینى نداشته باشد ظاهر این است که وصى طبق صلاحدید خود می تواند به مقدار یک سوم از اموال مصرف نماید.
س:1693- اگر پدرى وصیت به نماز، روزه، رد مظالم بنماید، پرداخت پول آنها بر ورثة صغیر هم تعلق می گیرد؟
ج : به مقدار یک ثلث از تمام اموال برداشته می شود زائد بر آن بین ورثه تقسیم می شود چه صغیر باشند ویاکبیر ویا برخى صغیر وبرخى کبیر باشند.
س : 1694 – مادرى زمینش را به فرزندش تملیک کرده است و در مقابل آن وصیت می کند که فرزندانش چند سال قضاء نماز وروزه براى او بگیرند، فرزندان قضاء نماز و روزه را انجام داده اند اما حج را انجام نداده اند یکى از فرزندان که وکیل آن مرحومه است.اصرار و پافشارى داردکه باید حج را انجام دهید، اما فرزندان می گویند فعلا وضع معیشتى و اقتصادى ما خوب نیست، اگر حج را انجام دهیم اهل و عیال ما تلف می شوند وظیفة شرعى فرزندان چیست؟
ج : اگر فرزندان در برابر تملیک زمین از سوى مادر به آنها، قضاء نماز , روزه و حج را قبول کرده باشند باید به آن قرارداد عمل نمایند و حج را در اولین فرصت ممکن باید انجام دهند واگر فعلا قدرت ندارند باید زمین را که از مادر گرفته اند بفروشند و حج را انجام دهند، زیرا تنفیذ وصیت واجب فورى است.
س : 1695 – شخصى50 سال قبل فوت نموده ونوشته اى از اوباقى مانده است که در آن وصیت کرده است که مبلغ چهار هزار افغانى در زیارات عتبات عالیات مصرف شود اما از آن زمان تا کنون ارزش پول تفاوت زیادى پیدا کرده است وظیفة ورثه چیست؟
ج : اگر مطمئن باشندکه نوشتة مذکور دست خط میت و وصیت او است و از آن برنگشته است، و آن مبلغ نیز زائد برثلث نباشد وصیت لازم و نافذ است،و اگر زائد بر ثلث باشد در بیشتر از آن نیاز به رضایت تمام ورثه دارند.اگر رضایت ندارند زائد بر ثلث بین وراث تقسیم می شود.اما راجع به تنزل قیمت و ارزش پول : اگر ورثه عمدا عمل به وصیت را به تأخیر انداخته باشند و پول را در مورد دیگرى مصرف کرده باشند.تفاوت قیمت را ضامن اند، به هر اندازه که با آن پول در زمان وصیت و با توجه به ارزش آن زمان می شد مصرف کرد، به همان ارزش و قیمت الان نیز براى میت درعتبات عالیات مصرف کنند.
س1696- اگر شخصى بدون وصیت فوت کند، و مدیون هم باشد، و چند فرزند صغیر دارد آیا دین میت قبل از انتقال ترکه و دارایی به ورثه و از اصل ترکه اخراج می شود، یا بعد از انتقال به ورثه؟
ج : اگر صغار ولى ندارند، اول باید براى صغار با اجازه حاکم شرع ولى تعیین کنند و سپس مصارف واجبات میت را مانندکفن و دفن و نیز دیون و بدهى او را از اصل ترکه و دارایی جداکنند و بعد باقیمانده به ورثه انتقال پیدا می کند.
س : 1697- اگرکسى وصیت کند که جنس معینى به یکى از فرزندانش داده شود، ولى قیمت آن پیش ازثلث میت است وقابل قسمت هم نیست، تمام عین به موصى له داده شود یا بعد از قیمت گذارى به مقدار ثلث مال به او داده شود؟
ج : اگر سایر وراث رضایت دهند همه آن عین را به موصى له بدهند، و اگر رضایت ندهند، باید قیمت گذارى شود و ثلث قیمت به موصى له داده شود و بقیه مال ورثه است.
س : 1698- مراد از ثلث که وصیت در آن نافذ است، ثلث در زمان وصیت است یا ثلث بعد از موت موصى؟
ج : ثلث هنگام فوت موصى مراد است.
س : 1699 – اگر شخصى وصیت کند که ثلث اموالش در امور خیریه مصرف شود، اما دیونش تمام ترکه را فرا می گیرد، پرداخت دیون مقدم است یا عمل کردن به وصیت؟
ج : اول دیون میت را پرداخت نمایند اگر چیزى باقى ماند ازترکة میت در مورد وصیت مصرف نمایند.
س : 1700- شخصى وصیت می کند که زمینى را فروخته و قیمت آن را درانجام حج مصرف نمایند، حدود30 سال است که ورثه از زمین مذکور استفاده می کند، و حج را انجام نداده است، وصى نیز فوت کرده است پسر برادر وصى که ورثة میت نیز می باشد، این زمین را رهن داده است آیا انجام ندادن حج مانع از فروختن و یارهن دادن زمین می شود، اکنون حج بر چه کسى واجب است؟
ج : اگر میت مستطیع و واجب الحج بوده و آن را انجام نداده باشد ونیز اگرمستطیع نبوده ولى وصیت به انجام حج کرده باشد و در صورت دوم زمین مذکور نیز زائد بر ثلث نباشد در هر دو صورت عمل به وصیت لازم است و تاخیر بدون عذرجایز نیست و بعد ازفوت وصى، ورثه میت حق تصرف درآن زمین را ندارند مگر با اجازه حاکم شرع یا اجازه وصى که حاکم شرع (بعد از فوت وصى اول ) آن را تعیین کرده باشد.در غیر این صورت تصرفى که در زمین کرده است فضولى است و اگر وصى یا حاکم شرع اجازه دادند معامله اى که انجام داده است صحیح است وگرنه باطل است.اما فعلا حج به عهدة ورثه است، زیرا از دادن زمین به وصى میت و فروختن آن خوددارى کرده است.
س : 1701- قطعه اى از زمین شخصى را (که فوت کرده است) براى اجراى وصایاى او قیمت گذارى می کنند، تا بفروشند.آیا وصى میت اختیار دارد که زمین را به هرکه بخواهد بفروشد، یا باید به اقربای میت بفروشد.با توجه به اینکه رسم بر این است که وراث و اقربای نسبى میتى که وارث ذکور ندارد چنین زمینى را خریدارى می کنند؟
ج : بهتر این است که اول زمین را به اقارب و بستگان موصى عرضه کند، اگر به قیمت واقعى خریدند به آنها بدهد و اگر از قیمت واقعى کمتر خواستند، وصى می تواند آن را به غیر اقارب بفروشد.
س : 1702- شخصى زمین خود را ابتدا براى فرزندش به دو حصة مساوى وصیت می کند و دوباره بعضى از آن زمین را براى نوة خود وصیت می کند، این وصیت صحیح است؟
ج : وصیت در زائد بر ثلث نافذ نیست، بنابراین یک ثلث زمین مال نوه و دو ثلث مال وراث دیگر است.
س : 1703- شخصى فوت می کند وفرزندان دختر و پسرى بجاى می گذارد، و20 سال بعد از فوت پدر، بیشتر وراث مرد چند قطعه زمین موروثى شان را می فروشند، در حال فروش همه وراث بالغ بوده اند و تا15 سال بعد از فروش (با علم به فروش زمین )که زنده بوده اند هیچ اعتراضى نکرده اند.بعد از فوت ورثه اناث (دختران این شخص) اکنون ورثه اناث او (نوه هاى دخترى) ادعاى حق مادرشان را دارند آیا فرزندان ورثه اناث 40سال بعد از فوت پدر بزرگ و20 سال بعد از فوت مادرشان (که در این 20سال ادعاى حق نداشته اند) حق دعوا دارند؟
ج : بعید نیست که دختران از حق خود اعراض نموده باشند.ولى از باب احتیاط استحبابى به فرزندان دختران چیزى بدهند، تا رضایت آنها حاصل شود.
س : 1704 – وصى میت حق تصرف در اموال منقول و غیر منقول ورثه صغار و مجنون را بدون اجازه حاکم شرع دارد؟
ج : اگر به مصلحت صغارباشد می تواند تصرف کند و نیاز به اجازه حاکم شرع ندارد اما تصرف در اموال مجنون نیاز به اجازه حاکم شرع دارد.
س : 1705- اگر کسى وصیت کند که خانة مسکونى ام را به بچة صغیرم بدهید.در حالیکه ورثه کبار نیز در آن خانه سکونت دارند، بعد از فوت پدر ورثه کبار باید خانة مذکوررا تخلیه نمایند؟
ج : اگر خانه کمتر از ثلث باشد مال بچه صغیر است.ولى اگر مصلحت صغیر در این است که با سایر ورثه در این خانه زندگى کند تخلیة خانه واجب نیست، تا وقتى که بچه بالغ و رشیدگردد و در زائد بر مصلحت بچه اجره المثل خانه بر ذمة ورثه کباراست.وبعد ازکبیر شدن بچه باید به بچه بپردازند و یا از او طلب رضایت نمایند..
س : 1706- وصى می تواند اجناس صغار را به قیمت عادلانه به خودش و یا دیگرى بفروشد و قیمت آن را در اختیار صغار قرار دهد و یا اینکه قیمت را باید نگهدارد و بعد ازبلوغ به آنها بدهد؟
ج : اگر فروش اموال صغار به مصلحت آنها باشد، می تواند بفروشد و قیمت آن را نگهدارد و بعد از بلوغ در اختیار صغار قرار دهد و یا در مواردى که مصلحت صغار ایجاب می کند مصرف نماید.
س : 1707- شخصى وارث ندارد، وصیت می کند که تمام اموالش براى فقرا و مساکین مصرف شود، این وصیت در تمام اموال او نافذ است.یا درثلث اموالش؟
ج : اگر حاکم شرع اجازه کند، در تمام اموالش نافذ است.
س : 1708- وصى میت حق تصرف در اموالى منقول و غیر منقول ورثه صغار و مجنون را بدون اذن حاکم شرع دارد؟
ج : در صورتیکه به مصلحت صغار باشد می تواند تصرف کند و نیاز به اجازه از حاکم ندارد.