[سؤال 8511] 4624
بسمه تعالی 28 / 6 / 1361
محضر مقدس امام خمینی، متّع الله المسلمین بطول بقائه
استفتا می شود از جناب عالی راجع به این که اگر تقاضای ثبت زمین موقوفه ای را به عنوان ملک شخصی بنمایند و سند مالکیت به نام شخص یا اشخاص صادر شود، این ثبت و این سند باطل است یا نه؟ و آیا در مقابل این تأسیس عالی اسلامی ـ که قانون هیچ کشور متمدنی، این نوع ملی شدن و تسبیل منافع به نفع مردم را ندارد ـ مقررات پوچ و اوهن من بیوت العناکب از قبیل اعتراض به موقع و غیره، یارای عرض وجود و برهم زدن وقف را دارد یا نه؟ و اصلاً تملیک و تملک ملک موقوفه، به هیچ عنوان و هیچ کیفیتی جز در مورد تبدیل به احسن که موضوعی علی حده است، جایز است یا فاسد و باطل؟ از اظهار لطف امام و جواب این استفتا متشکر می شوم.
بسمه تعالی، سند میزان نیست، اگر وقفیت به وجه شرعی ثابت باشد، تملیک و تملک آن جایز نیست و تصرف در وقف، منوط به اجازۀ متولی شرعی با مراعات جهت و مصلحت وقف است.
[سؤال 8512] —-> 822
7. در بعضی از روستاها پاره ای مستغلات بین مردم، شهرت وقف بودن را دارد ولی سند وقف نامه ملحوظ نیست که کم و کیف آن روشن باشد تکلیف چیست؟
بسمه تعالی، اگر معروف به وقف است احکام وقف را دارد.
[سؤال 8513] 4625
بسمه تعالی
پیشگاه رهبر عالی قدر شیعیان حضرت آیت الله العظمی امام خمینی دامت برکاته
با عرض سلام، دوام عزت و طول عمر امام امت را از خداوند متعال مسألت داریم. مشکلی که هم اکنون در یکی از روستاهای دورافتاده و کوهستانی در منطقۀ شهرستان نوشهر ـ که در حدود دویست خانوار هستند ـ پیش آمده و باعث نگرانی ساکنین آن گردیده به شرح زیر می باشد:
در این روستا به علت نداشتن ساختمان مدرسه، دانش آموزان آن سالیان متمادی را اجباراً در زیرزمین مسجد که تنگ و تاریک است به تحصیل اشتغال داشتند تا این که قطعه زمینی که در جوار قبرستان این روستا بوده از مالک آن به منظور احداث مدرسه خریداری شد و برای ساختن مدرسه در آن به ادارۀ آموزش و پرورش نوشهر پیشنهاد گردید. مکرراً مراجعه می شد مجریان وقت در ادارۀ آموزش و پرورش اظهار می داشتند در صورت تأمین اعتبار اقدام خواهد شد. چندین سال طول کشید تا این که اعتبار مدرسه این روستا از طریق آموزش و پرورش استان مازندران به شهرستان نوشهر ابلاغ شد. بعد از انتظار طولانی که ساکنین این روستا در آن به سر می بردند، مهندس و پیمانکار از طریق ادارۀ آموزش و پرورش جهت پیاده ساختن نقشه مدرسه به روستای مذکور مراجعه می نمایند و با مشاهده زمین مساحت آن را کافی ندانسته و با عجله و تهدید به این که چنانچه زمین به اندازۀ کافی ارائه نگردد اعتبار مدرسه این روستا را به جای دیگر خواهند برد، قسمتی از قبرستان را که در جوار زمین مدرسه قرار داشت و در آن میت دفن نشده بود ضمیمۀ مدرسه کردند و نقشه ساختمان را در داخل آن پیاده و با هزینه قابل توجهی ساختمان مدرسه را ساختند و الآن دو سال است که دانش آموزان در آن تحصیل می نمایند. در سال جاری جهت دیوارکشی محوطه مدرسه اقدام شد که در حال پایان رسیدن دیوارکشی بوده که ساکنین این روستا متوجه شدند زمین قبرستان ساختن مدرسه در آن اشکال داشت و باید مدرسه خراب گردد. درحال حاضر از یک سو با وضع کنونی کشور، تأمین اعتبار مجدد جهت ساختن مدرسه مشکل به نظر می رسد و از سوی دیگر افراد مستضعف این روستا که دامدار و کشاورز می باشند، نگران تحصیل بچه های خود هستند. آیا می شود به جای زمین قبرستان که برای مدرسه تصرف شد زمین دیگری را در این روستا به قبرستان اختصاص داد یا خیر باید مدرسه را خراب نمایند؟ خواهشمند است نظر مبارک را در این مورد مرقوم فرمایید.
بسمه تعالی، اگر وقف بودن قبرستان محرز نیست اشکال ندارد.
[سؤال 8514] 4626
بسمه تعالی 26 / 10 / 1361
1. اگر ملکی در تصرف و دست شخصی باشد، بعداً یک نفر یا چند نفر مدعی شوند که این ملک وقف است و نوشته ای هم داشته باشند که در آن نوشته مرقوم شده فلان ملک مثلاً وقف است. با ارائه این گونه نوشته ها و ادعاها، وقف بودن ثابت می شود یا خیر؟
بسمه تعالی، با ادّعا و نوشته وقف ثابت نمی شود، مگر موجب اطمینان باشد.
2. قاضی منصوب که مجتهد نباشد، به علم خود می تواند در امور قضایی عمل کند یا خیر؟
بسمه تعالی، نمی تواند و باید مطابق مقرراتی که برای آن نصب شده، عمل کند.
3. بعد از این که شخصی زنی را برای خود عقد کرد، قبل از تصرف ـ طبق فتوای حضرت آیت اللهی ـ زن حق دارد که تمکین نکند تا مهر خود را بگیرد. بعد از تصرف و تمکین زن، آیا زن این حق را دارد که تمکین نکند تا مهر خود را بگیرد یا خیر؟
بسمه تعالی، بعد از تمکین، حق امتناع ندارد.
[سؤال 8515] 4627
بسمه تعالی
بانویی زمینی از ارثیّۀ پدری خودش را وقف سید الشهدا علیه السلام نموده است، بعد از فوت آن مرحومه پسران او در ثبت آن اعتراض کردند و گفتند ما اطلاعی از این موضوع نداریم. از حضرت عالی تقاضا داریم که جواب مسأله را مرقوم فرمایید.
بسمه تعالی، اگر به طریق شرعی ثابت است که زمین را وقف کرده و در زمان حیات تحویل جهت وقف داده است به ارث نمی رسد، و در غیر این صورت حکم سائر ترکه را دارد، و همۀ ورثه در آن حقّ دارند.
[سؤال 8516] 4628
بسمه تعالی
حدود هفتاد سال قبل شخصی به نام اکبر مسعود (معروف به صارم الدوله، حاکم وقت اصفهان که از شاهزادگان قاجاریّه بوده) مقدار زیادی از املاک و ابنیه متعلّق به خود را وقف نموده که در همان زمان نیز به ثبت رسیده است. در وقف نامه قید گردیده که «عوائد حاصلۀ از موقوفات به مصرف پیشرفت آموزش و پرورش استان اصفهان و نشر معارف اسلامی برسد، و تولیت موقوفه در هر زمان با استاندار وقت اصفهان باشد» در رژیم طاغوت بسیاری از اماکن متعلّق به این موقوفه تصرّف شده که پس از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی ایران مقداری از آن ها بازگشته است، ولی عدّه ای دیگر از متصرّفین به عنوان این که واقف شاهزادۀ قاجار بوده و این اموال را به ستم تملّک نموده تمکین نمی کنند. اینک با تقدیم وقف نامۀ موقوفه استدعا دارد نظر مبارک را مرقوم فرمایید تا تکلیف متولّی معلوم گردد.
بسمه تعالی، در فرض سؤال وقف مزبور محکوم به صحت است، و اگر مدّعی بر املاک و ابنیۀ مذکور پیدا شود باید آن را ثابت کند، و پس از ثبوت اگر ورثه موجود است به آن ها داده شود، وگرنه با اذن فقیه به فقرا بدهند.
[سؤال 8517] —-> 1284
6. طایفه ای در یک آبادی حدود پانصد سال است تقریباً زندگی نموده و می نمایند از یک طرف این قریه معروف به وقفیت است ولی چون وقف نامه ای در دست نیست خصوصیات آن را طبقه فعلی اطلاع ندارند. از طرف دیگر مدارکی حدود صد سال اخیر در دست است که چون قریه وقف اولاد ذکور سادات سه قریه بوده این طایفه مستأجر سادات بوده اند به چیز بسیار ناچیزی و آن سادات هم چون املاک دیگری هم دست مستأجرین دیگر بوده با هم نشسته اند توافق کرده اند زید از فلان مستأجر و عمرو از مستأجر دیگر و بکر از مستأجر آخر این قلیل مال الاجاره را دریافت نماید در حالی که این حق بر ایشان نبوده، زیرا هر طبقه ای از سادات مادام الحیاة حقّ استفاده از این املاک را داشته اند نه زیاده. علاوه موارد زیادی املاک را هم سادات بین خودشان تعویض و تبدیل کرده اند. در اثر کثرت سادات و متفرق شدن آن ها به اطراف و اکناف رضایت خاطر عموم غیر میسور است و آن عده ای هم که در این سه محل سکونت دارند نه آن ها یقین دارند که حقشان در نزد این طایفه غیر سادات پانصد ساله است و نه این غیر سادات یقین به مالکیت این دسته دارند. حال بعد از همه تصدیعات بفرمایید تکلیف این طبقۀ فعلی چیست و تصرفات آن ها چگونه است و راه حل چیست امید است جواب را مرقوم و جمعی را از پریشانی نجات دهید، توضیح بر این که موجرین اصلاً در این آبادی سکونت ندارند. متع الله المسلمین بطول بقائکم الشریف
بسمه تعالی، هر مقدار از این املاک که در دست اشخاص است و معامله ملکیت می کنند و اقرار به وقف ندارند محکوم به ملکیت آن ها است و هر مقدار که صاحبان ید می گویند وقف است باید به اذن حاکم شرع اجاره متعارفه شود و مال الاجاره را اگر موقوف علیهم معلوم است به آن ها ردّ شود و إلا حکم مجهول المالک دارد.
[سؤال 8518] 4629
بسمه تعالی 7 / 12 / 1361
محضر مبارک حضرت امام خمینی مدّ ظله العالی، سلام علیکم
زمینی به مساحت حدود دو هزار متر در یک روستا مشهور است به وقفیت برای حمام و در قسمتی از آن حمامی مخروبه موجود است. با توجه به این که معمولاً در یک روستا این مقدار زمین برای حمام لازم نمی شود، آیا جایز است مقداری از آن فروخته شده و صرف تعمیر و نوسازی حمام در همان زمین یا محلی دیگر شود؟ ضمناً در حال حاضر کسی حاضر به اجاره کردن آن نیست و در گذشته از این زمین گاهی حمام چی استفاده می نموده است.
بسمه تعالی، اگر معروف است به وقف بودن برای حمام، فروش آن جایز نیست.
[سؤال 8519] 4630
بسمه تعالی 11 / 12 / 1361
محضر مبارک حضرت مستطاب، رهبر انقلاب اسلامی ایران، آیت الله العظمی، امام خمینی، دام عزّه العالی
اگر مکانی را از قدیم الایّام می گفتند: مسجد است، و الآن هم همۀ ساکنین آن محل می گویند: مسجد بوده، و دیواری که در صحن آن بوده، نشانه و علائم سه محراب داشته و از سابق، بنای سالن مسجد در همان محل بوده است. و دلیل بارزتر آن که در کتاب «روضات الجنات فی أحوال العلماء و السادات» جلد 1، صفحۀ 7 چاپ قدیم، نقل کرده در این مکان ـ یعنی در تخت فولاد اصفهان، جنب تکیۀ لسان الارض ـ مسجدی است به نام مسجد لسان الارض، و به فاصلۀ نزدیکی مسجد، صورت قبر میت به نام قبر شعیاء پیغمبر علیه السلام است، و این محل با حضرت امام حسن مجتبی علیه السلام صحبت کرده، تا آخر قضیه، و باز مدرک زندۀ دیگر، در کتاب «تتمة المنتهی» صفحۀ 272 چاپ قدیم، و صفحۀ 361 چاپ جدید، از مرحوم محدث قمی رحمه الله با تفاوت کمی همین جریان را نقل کرده و می گوید: مسجدی است در همان مکان، به نام مسجد لسان الارض، و در نزدیکی همان مسجد، قبر شعیاء پیغمبر علیه السلام می باشد، که مبعوث بر طایفۀ یهود بوده است. آیا با وجود این شواهد و مدارک، به نظر حضرت عالی مسجدیت آن محرز است یا خیر؟ از حضرت عالی تقاضامندم نظر مبارک را مرقوم دارید. والسلام علی عبادالله الصالحین
بسمه تعالی، با فرض معروفیت آن به مسجد بودن، محکوم به مسجدیت است.
[سؤال 8520] 4631
بسمه تعالی 23 ذوالقعده 1399 ق
محضر مبارک حضرت آیت الله خمینی، دام ظله، سلام علیکم ورحمة الله وبرکاته
و بعد، شخصی در تهران جایی ـ که فعلاً شهر شده ـ زمینی را خریده و ساخته است. بعد معلوم شده که قبلاً آن زمین قسمتی از قبرستان بچه های مردم ده بوده، حال او نمی تواند تعیین نماید که آیا این زمین وقف قبرستان بوده یا اختصاص داده بوده اند. تکلیف او چیست؟ حکم الله را بیان فرمایید. والسلام
بسمه تعالی، اگر وقف بودن آن محرز نیست، سکونت مانع ندارد و اگر وقف است با نبود متولی خاص به حاکم شرع مراجعه نماید.
[سؤال 8521] 4632
بسمه تعالی 7 / 11 / 1361
محضر مبارک رهبر عزیز ایران، حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی، با نهایت احترام استدعا دارم؛ مقرر فرمایند پاسخ استفتائیه زیر را به این جانب امر به ابلاغ فرمایند.
1. از شش دانگ قریه ای ـ طبق پرونده ثبتی ـ از 50 سال قبل تا کنون، مقداری به عنوان وقف عمل می گردید و عدّه ای از افراد غیرروحانی که کمتر از 50 سال سن دارند، ادّعا می نمایند که مقدار موقوفه در قریه مذکور، بیشتر از موقوفه فعلی است. توضیح این که: ادّعای افراد، بدون سند وقف وقف نامه و عمل به آن می باشد آیا شرعاً عمل افراد جایز است؟
2. قریه منظور، دارای چند قطعه ملک مجزا بوده که مالکین اولیه آن، مالکین مشاع قریه نمی باشند و در صدها سال قبل ملک اشخاص بوده و سند مالکیت ملک مجزا صادر گردید. ادعای افراد شرح فوق، از این که در ملک مجزا، ملک وقف موجود است ارزش شرعی دارد یا خیر؟
3. فرضاً در ملک مشاع قریه، میزان موقوفه بیشتر باشد، هر مالک بر مبنای مالکیت خود بایستی سهم موقوفه را محاسبه نماید یا خیر؟ و گرفتن ملک اضافی به عنوان موقوفه جایز است یا خیر؟ تقاضای توشیح استعلام را دارم.
بسمه تعالی، تنها پروندۀ ثبتی میزان نیست هر مقدار از قریه که به طریق شرعی وقف بودنش ثابت است، باید در آن طبق مقررات وقف عمل شود و تبدیل و تعویض وقف جایز نیست. ولی افراز آن از ملک اشکال ندارد و اگر نزاعی در بین است به محاکم صالحه مراجعه نمایند.
[سؤال 8522] 4633
بسمه تعالی
محضر مبارک حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، دامت برکاته
محترماً به اطلاع می رسانم: در حدود بیست سال پیش، چند سرمایه دار محلۀ ما از همۀ قشرها پولی را جمع کردند. با همین پول زمینی را برای آرامگاه مسلمان ها خریداری نمودند و در اختیار یک سرمایه دار غیر مسئول قرار داده اند. البته از تاریخ خرید تا الآن زیر کشت می باشد. با این که آرامگاه قدیمی اگر از روی برنامه صحیح استفاده شود تقریباً برای پنجاه سال آینده کافی می باشد. از طرف دیگر در سال های آینده احتمال می رود ادارۀ شهرداری، اجازۀ آرامگاه به این زمین را ندهد. با این خصوصیات مذکور، زمین معامله شده را تحت عنوان وقف آرامگاه، برای استفادۀ هرگونه کارهای عام المنفعۀ لازم باز می دارند؛ در حالی که این محله با کثرت جمعیت، فاقد درمانگاه و بیمارستان می باشد و احتیاج وافر به زمینی دارد که تأسیسات بهداشتی درست کنند. ما انتظار داریم حکم شرعی را دربارۀ چنین زمینی، با توجه به عدم تمکّن مردم به تهیۀ زمین دیگر مورد لزوم، بیان فرمایید.
بسمه تعالی، اگر زمین وقف برای آرامگاه نشده، اختیار آن با صاحبان پول است.
[سؤال 8523] 4634
بسمه تعالی چهاردهم شعبان 1402 ق
محضر مبارک حضرت مستطاب، آیت الله العظمی، مرجع عظیم الشأن عالم تشیع، امام خمینی، مدّ ظله العالی
1. زیدی نصف مغروسات و اشجار مرکبات اعیانی خود را وقف نموده، بدون آن که مالکیت آن وقف شده باشد. به علت حوادث سماوی و یا ارضی و یا کهولت سن، تمام اشجار و مغروسات موقوف علیه از بین رفته است. بعد از چند نسل آینده، این زمین مجدداً تجدید غرس و اشجار شده. آیا باز هم کلمۀ وقفیت در آن صدق می کند یا خیر و مغروسات آن وقف است؟
بسمه تعالی، اشجاری که جدیداً غرس شده، اگر نهال آن از موقوفه نبوده، وقف نیست.
2. در شهر و یا شهرستان و روستا عالم روحانی سکونت دارد؛ آیا افراد عامی و شخصی و کلاهی جایز است امام جماعت باشد و اقتدای به آن جایز است یا خیر؟
بسمه تعالی، چنانچه به روحانی واجد شرایط دسترسی دارند، به غیر روحانی اقتدا نکند.
از درگاه خدای تبارک و تعالی، طول عمر آن رهبر عظیم الشأن اسلام و مسلمین، و پیروزی ملت شهادت طلب کشور اسلامی ایران را خواستار است.
[سؤال 8524] 4635
بسمه تعالی 12 / 10 / 1358
پیشگاه مبارک رهبر بزرگوار انقلاب امت اسلام، آیت الله العظمی امام خمینی، متّع الله المسلمین بطول بقاء الشریف
احتراماً؛ معروض می دارم: فدوی اهل شهرستان زنجان هستم. مسجدی در محل ما واقع در شهرستان مزبور وجود دارد که از ساختمان های خیلی قدیمی بوده و خیابان را از طرف شهرداری در زمان طاغوت کشیده اند و مسجد را به کلی از بین برده اند به گونه ای که آثاری باقی نیست. در ایام خیلی گذشته بنده و پدرانم مقداری زمین به طور مجاناً به طور تقریبی یک متر الی چهل متر طول برای توسعه محوطه مسجد داده ایم. حال آیا در جایی که اثری از مسجد باقی نمی باشد و زمین نامبرده وقفی نیست از نظر اسلام حق داریم در آن تصرف کنیم یا خیر؟ در این جریان اوقاف مزاحمت می کند و ادعای قیمتش را از ما می کند!
این موضوع را به عنوان مسأله ای واجب از پیشگاه آن رهبر بزرگوار سؤال داریم و استدعای عاجزانه آن است که طبق موازین و قوانین قرآن و اسلام فتوای مبارکتان را در این موضوع مرقوم فرمایید؛ مزید تشکر است.
بسمه تعالی، اگر وقف نشده، ولو به این نحو که به قصد وقف تحویل مسجد داده شده باشد، باقی بر ملک مالک است و می تواند در آن تصرف کند.
[سؤال 8525] 4636
بسمه تعالی
گورستان قدیمی بوده در یکی از دهات اصفهان و در آن زمان آثار قبر در گورستان مزبور نبوده و جدیداً هم کسی در آن دفن نشده بوده واقف و وقف نامه ای هم در دست کسی نبوده که در حدود 25 سال قبل شخص مسلمانی برای آباد کردن زمین مزبور که به صورت موات درآمده بوده، اشجار کشت کرده و موتور آبی هم در آن نصب کرده است که حالیه به صورت درختستان میوه درآمده است، نسبت به زمین مذکور از حیث شرع چه صورتی دارد، منتظر دستورات شما در ذیل نامه هستم توضیحاً مکان مزبور به صورت لانه های خزنده و گزنده درآمده بود.
بسمه تعالی، اگر وقف بودن قبرستان معلوم و ثابت نیست شرعاً ملک احیا کننده است و رسیدگی موکول به دولت اسلامی است.
[سؤال 8526] 4637
بسمه تعالی 3 / 8 / 1361
محضر مبارک زعیم عالی قدر و رهبر انقلاب اسلامی ایران نایب بر حق امام زمان عجل الله تعالی امام خمینی، مدّ ظله العالی
در قبرستانی که تا دو سال قبل نعش دفن می کردند. در یک گوشۀ همین قبرستان ـ فوقش 12 سال است که میت دفن نشده ـ احداث حمام نمودند با کمک دولت و خودیاری محل، در صورتی که حمام خزانه قدیمی موجود و قابل استفادۀ عموم هست و پهلوی همین حمام یک دستگاه حمام دوش چند سال قبل بنا کردند فعلاً خوابیده ولی امکان تعمیر و توسعه دادن داشت و برای روستا هم امکان خریدن زمین در جای دیگر بود که احداث حمام نمایند با این امکانات روستا و اشاره به مسأله 641 که می فرمایید نبش قبر حرام است مگر از بین رفته و خاک شده باشد در همین قبرستان که ذکر شده موقع کندن چند کیسه گونی استخوان مرده بیرون آمد حتی موی سر دختر بچه متلاشی نشده بود استدعا دارد بفرمایید در این حمام غسل های واجب و نظافت کردن چه صورت دارد؟ از خدای بزرگ تقاضای سلامت و طول عمر آن حضرت را می نمایم.
والسلام علیکم ورحمة الله وبرکاته
بسمه تعالی، در صورتی که وقف بودن قبرستان ثابت نباشد غسل و سایر تصرفات اشکال ندارد.
[سؤال 8527] 4638
بسمه تعالی 2 / 3 / 1361
محضر مقدس حضرت مستطاب، آیت الله العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی
محترماً به عرض مبارک می رساند: در سراب محلی است خرابه که قبلاً حمام بوده است و حالا همان محل را می خواهیم برای بنای فاطمیه خریداری نماییم؛ ولی دو ـ سه نفر با نقل قول می گویند: این جا وقف بوده است و آن ها هم می گویند: شنیده ایم؛ لکن برای صحت و حقّیت آن ها مدرکی موجود نیست و حتی ادارۀ اوقاف سراب نیز می گوید: قضیه را حالا از شما می شنویم؛ اگر وقف بود وصیت نامه و وقف نامه می شد. ولی صاحبان محل که اباً عن جد به این جا مالک و متصرّف هستند و ملک موروثی ایشان است که می فروشند، سند مالکیت در دست دارند. آیا این زمین را می توانیم خریداری نماییم و فاطمیه احداث نماییم یا خیر؟
بسمه تعالی، در فرض مسأله مانع ندارد.
[سؤال 8528] —-> 7186
2. قبرستان متروکه ای در گوشه ای از شهر وجود داشته؛ در رژیم طاغوت یکی از ادارات دولتی آن را تملک و ساختمان بنا نموده. آیا می شود در این مکان نماز گزارد؟ نظر مبارک را بیان فرمایید.
بسمه تعالی، اگر وقف بودن قبرستان معلوم نباشد، نماز در آن مکان مانع ندارد.
[سؤال 8529] 4639
بسمه تعالی 11 / 4 / 1361
دفتر امام خمینی
آیا می شود در قبرستان، غسّالخانه درست کرد برای همان قبرستان؟ آیا اشکالی ندارد؟ خواهشمندم جواب نامه ام را بدهید که می خواهند اگر می شود غسّالخانه درست کنند؛ البته در یکی از روستاهای استان فارس.
بسمه تعالی، محلی که برای بنای غسّال خانه در نظر گرفتند اگر وقف بودنش برای دفن اموات، محرز نباشد و موجب نبش قبر یا هتک قبور مسلمین نشود، اشکال ندارد.
[سؤال 8530] 4640
بسمه تعالی 15 / 12 / 1361
محضر مبارک امام امت، حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی
1. آب انبارهایی است وقفی که به وسیلۀ زمین های مجاور آن، مشروب می گردد؛ آیا زمین های مجاور و اطراف آن جزء موقوفه می باشد؟ و اگر موقوفه نیست، این زمین ها چه حکمی دارد و متعلق به کیست؟
بسمه تعالی، اگر زمین اطراف، جزو اراضی موات اصلی است و آب گیری آب انبار، منوط به این است که آن زمین ها به حال خود باقی بماند تا آب باران از آن زمین ها به طرف آب انبار سرازیر شود، در این صورت آن زمین ها جزو حریم آب انبار محسوب می شود و حکم موقوفه را دارد.
[سؤال 8531]
2. آب انباری است وقفی که به وسیلۀ زمین های مجاور خود مشروب نمی گردد؛ بلکه به وسیله رودخانۀ کوچکی که از بیابان تا آب انبار کشیده شده و در هنگام باریدن باران پر می شود و مشروب می شود. آیا زمین های مجاور آن، موقوفه است؟ و اگر موقوفه نیست، حکم آن چه می باشد؟
بسمه تعالی، در فرض مرقوم، زمین های مجاور، حکم موقوفه ندارد مگر آن که وقفیت آن به وجه شرعی ثابت شود.
3. کسی زمین موقوفه ای را غصب کرده و بر روی آن ساختمان نموده است. حکم این ساختمان و زمین چه می باشد؟
بسمه تعالی، باید به متولی شرعی مراجعه کند و اگر متولی شرعی، باقیماندن ساختمان را ـ ولو با گرفتن اجاره ـ مصلحت وقف نداند و اجازه ندهد، باید ساختمان را از آن زمین بردارد.
[سؤال 8532]
4. زمینی است که در بین مردم، مشهور به موقوفه است؛ اما سند وقفیت آن موجود نمی باشد. آیا این زمین موقوفه است و یا خیر؟
بسمه تعالی، اگر شیاع در میان مردم، در حد مفید اطمینان باشد، حکم به وقفیت می شود.
[سؤال 8533]
5. زمینی است که وقفیت آن محرز و مشخص نمی باشد؛ بعضی از مردم می گویند: موقوفه است و بعضی دیگر می گویند: موقوفه نیست و سند وقفیت آن هم موجود نمی باشد. آیا این زمین، موقوفه است یا خیر؟
بسمه تعالی، اگر یقین به وقفیت حاصل نیست و به وجه شرعی هم به اثبات نرسیده، حکم به وقفیت نمی شود.
[سؤال 8534]
6. کسی زمینی را چند سالی در ملکیت خود داشته، سپس معلوم می شود که مالک زمین نبوده و آن را غصب کرده است. اگر بعضی از مردم بگویند که این زمین موقوفه است، آیا به حرف مردم می توان استناد کرد و آن زمین را موقوفه دانست؟ و اگر موقوفه نیست، چه حکمی دارد؟
بسمه تعالی، اگر یقین به وقفیت حاصل نشود و به وجه شرعی هم به اثبات نرسد، حکم به وقفیت نمی شود و در صورتی که زمین، سابقۀ آثار مالکیت غیر داشته باشد، در فرض مرقوم، حکم مجهول المالک بر آن مترتّب است.
[سؤال 8535] 4641
بسمه تعالی 19 / 11 / 1361
محضر رهبر عالی قدر عالم تشیع حضرت آیت الله العظمی امام خمینی دام ظله
احتراماً به استحضار می رساند: در مسیر خیابان شهید باهنر روبه روی اداره آموزش و پرورش مدرسه ای است به نام بهشت، سال های قبل یکی از کلاس های مدرسه را توسعه دادند و ساختمان بانک فرهنگیان احداث گردید. پس از پیروزی انقلاب و ادغام بانک فرهنگیان با بانک ملت، محل مذکور متروک گردیده. در سال جاری با کوشش و فعالیت هیئت این صندوق و پی گیری های یکی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی ساختمان مورد بحث در اختیار صندوق قرض الحسنه قرار گرفت که مورد تأیید سازمان اقتصاد اسلامی نیز قرار گرفته است و موجبات توسعه صندوق در هر جهت فراهم شده است، سؤال این است که چون محل موصوف قبرستان بوده، وقفیت آن محرز و مسلم نیست، بلکه مظنه بر عدم وقفیت است، آیا استفاده از این محل را برای صندوق قرض الحسنه که در خدمت محرومین و مستضعفان است تجویز می فرمایید؟
از خداوند بزرگ پیروزی اسلام و رزمندگان پرتوان و ظفرمند اسلام را در مبارزه با کفر جهانی به ویژه جرثومه کثیف استعمار صدام حسین مسئلت داریم.
بسمه تعالی، اگر وقف بودن آن محرز نیست و ملک کسی هم نیست با رعایت مقررات دولت اسلامی مانع ندارد.
[سؤال 8536] —-> 4240
2. حمامی چند سال قبل در این شهر ساخته شد. روزی امام جماعت مسجدی فرمودند: این مکان قبرستان بوده است. اکنون هم این مکان در وسط شهر قرار گرفته و وقف نامه اش هم مشخص نیست. آب آن هم از آب شهر و چاه حفر شده در آن مکان می باشد. در هر دو صورت، اگر دارای وقف نامه باشد و یا نباشد تکلیف مسلمین چیست؟
بسمه تعالی، اگر وقف بودن محل حمام برای دفن اموات محرز نباشد، استفاده از آن اشکال ندارد.
[سؤال 8537] 4642
بسمه تعالی
دفتر امام خمینی، مدّ ظله العالی، احتراماً، ذیلاً مرقوم فرمایند:
1. آیا هر قبرستانی موقوفه می باشد؟
2. احتمال وجود قبرستان که موقوفه نباشد هست یا خیر؟
بسمه تعالی، مجرد وجود قبور مسلمین در زمینی، دلیل بر وقف بودن آن زمین برای دفن اموات نیست؛ بلکه تا به طریق شرعی وقفیت زمین ثابت نشود، حکم به وقفیت نمی شود. ولی تصرف در قبرستان مسلمین، اگر موجب نبش قبر یا هتک قبور مسلمین شود، جایز نیست.
[سؤال 8538] 4643
بسمه تعالی
دفتر امام خمینی مدّ ظله العالی، احتراماً؛ ذیلاً مرقوم فرمایند:
خانه و زمینی است به مساحت تقریبی 1800 متر مربع که نزدیک به 40 سال است که سند مالکیت دارد. اکنون قریب به یک سال است که چند نفر می گویند که آن ملک قبرستان و وقف می باشد. با توجه به این که هیچ گونه مدرکی هم در این مورد ندارند از لحاظ شرع مقدس اسلام حق این جانب نسبت به آن ملک چیست؟
بسمه تعالی، سند مالکیت میزان نیست. کسی که بر آن زمین ید مالکانه دارد حکم به مالکیت او می شود و مجاز در تصرفات مالکانه است؛ مگر آن که شخصاً علم به وقفیت داشته باشد یا آن که به طریق شرعی وقفیت آن ثابت شود.
[سؤال 8539] 4644
بسمه تعالی 16 / 9 / 1361
دفتر امام خمینی سلام علیکم ورحمة الله، محترماً؛ به طور خلاصه معروض می داریم:
ما اهالی قصبۀ آریکان تویسرکان همدان، در ده اقدام به بنای حمامی عمومی با کمک دولت نموده ایم، که کار ساختمان نیمه تمام شده است. ولیکن محل احداث، قبلاً ـ به طوری که می گویند ـ قبرستان بوده، که شاید حدود صد سال یا بیشتر است که در آن کسی دفن نشده است، و در سؤالی که از آیت الله گلپایگانی پرسش شده ـ که از چگونگی و نحوۀ سؤال و جواب اطلاع درستی در دست نیست ـ گویا ایشان فرموده است که از انجام ادامۀ کار، خودداری نمایید. لذا، با در نظر گرفتن این که قبور مخروبه بوده است، و کسی از ما و شاید پدران ما یاد ندارند که کسی در آن جا دفن شده باشد، و با در نظر گرفتن این که حمام عمومی است و اکثریت کار ساختمان آن و تمام بنای آن به انجام رسیده است از آن امام معظم می خواهیم حکم شرعی مسأله را ابلاغ نموده، تا ما از شک بیرون آمده و تکلیف خود را بدانیم.
در خاتمه، پیروزی اسلام و نصرت تمام مجتهدین اسلام، خصوصاً قلب تپندۀ امت اسلام، و دشمن مستکبرین جهان و یار تمام مستضعفین را، از درگاه احدیت قادر و متعال، خواستار و خواهانیم. والسلام
بسمه تعالی، اگر وقف بودن قبرستان معلوم نیست، ساختمان حمام عمومی در آن مانع ندارد.
[سؤال 8540] 4645
بسمه تعالی 5 / 11 / 1361
سماحة آیت الله العظمی، رهبر عالی قدر، امام امت، أدام الله ظلّکم الوارف
احتراماً؛ به عرض می رسانم که شخصی مقداری از زمین و مزرعه خود را به امامزاده سلطان ابراهیم ـ که در شهر کهنۀ قوچان است ـ وقف نموده است، و متولی وموقوف علیهم را معین کرده و در وقف نامه اضافه کرده است که هشت نفر از سادات و خدام امام زادۀ فوق، هر روز در اول صبح، دو جزء قرآن و یک دوره دوازده بند خواجه را قرائت و تلاوت نمایند، و در سال، مقدار شش خروار گندم از محصول مزرعۀ یادشده را، تسلیم سادات مزبوره نمایند. در چند سال قبل، مزرعۀ مزبوره، مشمول قانون اصلاحات ارضی گردیده و از طریق ادارۀ مربوطه به زارعین واگذار شده است؛ حتی برای بعضی از آن ها، سند رسمی تنظیم نموده و فعلاً در اختیار زارعین است. از این طرف سادات شهر کهنه و خدام امامزاده، از زارعین و متولی، طی شکایتی درخواست شش خروار گندم دارند. زارعین جواب می دهند که زمین ها را از دولت خریداری نموده ایم، و چند سال است که به دولت قسط می دهیم، و سفته های پرداخت اقساط را به دادگاه ارائه دادند.
رهبر عظیم الشأن! در این صورت، تکلیف شرعی بنده ـ در دادگاه مدنی خاص قوچان ـ با این گونه موارد چیست؟ جواب مرحمت فرمایید.
بسمه تعالی، اگر وقف بودن محرز است، باید بر طبق وقف عمل شود، و رسیدگی موکول به دادگاه های مربوطه، در دولت اسلامی است.
[سؤال 8541] 4646
بسمه تعالی 1 / 12 / 1361
محضر مقدس امام بزرگوارمان، حضرت آیت الله العظمی خمینی بت شکن، روحی لک الفداء
سلام علیکم، با عرض ارادت و اخلاص کامل، ساختمانی که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی شهرستان خوی، مدتی است در آن اقامت دارد، قبلاً قبرستان بوده است و در رژیم طاغوتی، تصرف و به عنوان کاخ جوانان، ساختمان را درست کرده بودند. سپاه از هلال احمر اجاره نموده و نواقصش را به تدریج ترمیم کرده و استفاده می نماید. آیا اشکالی از نظر شرعی متوجه نماز و اقامت سپاه می شود یا خیر؟
بسمه تعالی، اگر وقف بودن قبرستان محرز نباشد، تصرف و نماز در آن، مانع ندارد.
[سؤال 8542] 4647
بسمه تعالی 8 / 11 / 1361
محضر مبارک حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی
در خصوص احداث یک باب غسال خانه، زمین متروکه ای در قریه برنطین از توابع میناب که قبل از خرابی آن، سه نسل در آن خانه زندگی کرده و پس از متروکه شدن، مالک اصلی، آن را با رضایت در اختیار اهل محل، برای احداث یک باب غسال خانه، آن مکان را اهدا نموده و با نظارت شورای اسلامی برنطین و بودجه جهاد سازندگی و همّت اهالی دو سال قبل غسال خانه احداث شده و مورد بهره برداری قرار گرفت. اخیراً شایعه ای به وجود آورده اند: که این زمین موقوفه حضرت سیدالشهدا علیه السلام برای انجام مراسم تعزیه خوانی بوده و ایجاد شبهه برای اهالی نموده است. در صورتی که مدرکی در موقوفه بودن زمین در دست نیست و اهدا کننده زمین هم اعتراف می کند: که این محل، ملک شخصی بوده و با رضایت کامل تقدیم شده است. حکم شرعی آن را مرقوم فرمایید.
بسمه تعالی، در صورت عدم ثبوت وقف بودن زمین، اشکال ندارد.
[سؤال 8543] 4648
بسمه تعالی 6 / 10 / 1361
محضر مبارک رهبر عزیز ایران و امید مستضعفان جهان، حضرت آیت الله العظمی، امام خمینی، مدّ ظله العالی
با نهایت احترام، به عرض عالی می رساند: این جانب از آن ساحت مقدس تقاضا می نمایم که با صدور دستور شرع اسلامی، ان شاء الله اختلافات فیما بین به شرح زیر حل و فصل گردد:
1. شش دانگ ملک مشاعی توسط مالکین مربوطه ـ که پدرم یکی از مالکین بوده و دو نفر دیگر هم به عنوان متصدی موقوفه ـ در پنجاه سال قبل تقاضای ثبت نموده اند و هیچ گونه اعتراضی نرسیده است. پدرم در چهل سال قبل فوت نموده و این جانب با سهم خریداری شده از سایر وراث پدرم، یک دانگ مشاع از شش دانگ ملک مذکور را مالک و متصرف بودم و دو نفر متصدیان وقف هم به مقدار موقوفه، متصرّف و عمل به وقف می نمودند و موقوفۀ دیگری در ملک مذکور وجود نداشت.
2. در سال 1360 چند نفر علیه این جانب، در ملک مذکور ادعای وقفیت بیشتری را نمودند؛ بدین توضیح که مقدار موقوفه را از دوازده به چهل و سه اضافه می دانند و دلیل آن ها شهادت چندین نفر افراد غیر روحانی و دارای سن کمتر از پنجاه سال است؛ آن هم بدون وقف نامۀ مسجّل که تا کنون عمل به وقف نشده و تصرف هم نداشتند. آیا چنین ادعای طرف مقابل در ملک موروثی این جانب، ارزش شرعی و قانونی اسلامی دارد یا خیر؟
3. فرضاً اگر ارزش شرعی و قانونی دارد، آیا ملک های مجاور که پلاک علی حده دارد و در پنجاه سال قبل، به نام اشخاص سند مالکیت صادر شده و اصولاً موقوفه در آن متصور نبوده، شامل دعوی موقوفه شرح فوق می باشد؟ و آیا ملک جداگانه مذکور شرعاً و قانوناً، جزو ملک مشاع محسوب می شود یا خیر؟
4. چنانچه فرضاً طبق ادعای طرف مقابل، در یک دانگ ملک این جانب و سایر ورثه ـ که چندین صغیر هم در آن مالکیت دارند ـ شرعاً و قانوناً وقف باشد، اجور سنواتی موقوفۀ ادعایی، بر مبنای چه اصل شرعی، باید محاسبه بشود؟
5. اگر فرضاً ادعای مدعی، شرعی و قانونی تشخیص داده شود، محاسبه سهم وقف فقط به مقدار مالکیت این جانب در ملک مشاع می باشد یا خیر؟
استدعا دارم مقرر فرمایند در موارد تقاضای فوق جواب شرعی و قانونی صادر، تا هرگونه ادعای طرفین رفع بشود. ان شاء الله
بسمه تعالی، کسی که ملک در دست او است، شرعاً مالک شناخته می شود، مگر به دلیل معتبر، وقفیت آن اثبات شود.
[سؤال 8544] 4649
بسمه تعالی
محضر حضرت مستطاب نایب الامام آیت الله العظمی امام خمینی، دامت تأییداته
به عرض آن رهبر عالی قدر می رساند: معمولاً مهرهایی که در مساجد برای نمازگزاران، مردم خیّری می آورند، پس از مدتی این مهرها به واسطۀ این که پیشانی مؤمنین عرق داشته و یا به واسطۀ آب وضو تر می شود و موقع سجده، روی مهرها می گذارند؛ مهرها کثیف، چرک، سیاه و اغلب شکسته می شود که دیگر به هیچ وجه، قابل استفاده نمی گردد؛ لذا مهرهای دیگری آورده می شود و آن مهرها را کنار می گذارند و به علاوۀ مهرهایی هم که در خانه ها، برای افراد آن خانه قابل استفاده نبوده و همچنین قرآن و مفاتیح پاره شده به مساجد می آورند.
در نتیجه پس از مدتی، تعداد زیادی از این گونه مهرها و همچنین قرآن و مفاتیح پاره در مساجد جمع آوری که چون قابل استفاده نبوده؛ آن ها را یا به رودخانه ریخته و یا زیر خاک و زمین دفن می نمایند. لذا چنانچه افرادی حاضر شوند برای استصواب، این گونه مهرها را مجدداً آب ریخته و از صورت اولیه خارج و در قالب های دیگری و به شکل مهرهای دیگری درآورده که هم در از بین بردن آن ها جلوگیری و هم قابل استفاده مجدد برای نمازگزاران گردد، آیا می توانند از این قبیل مهرهای جدید ساخته، در تکایا و یا هتل ها و مسافرخانه ها و در ادارات و ارگان های مذهبی و خانه ها و مساجد و اشخاص برای با خود داشتن در نمازهای جمعه از آن استفاده کنند یا خیر؟ مستدعی است نظر مبارک را مرقوم فرمایید.
بسمه تعالی، در صورتی که احراز وقف شدن مهرها نباشد با علم به رضایت صاحبان آن ها، ولو به شاهد حال، می توانند در جاهای دیگر هم استفاده کنند.
[سؤال 8545] 4650
بسمه تعالی 28 محرم الحرام 1403 ق
محضر مبارک رهبر عظیم الشأن انقلاب، حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی، السلام علیکم
قسمتی از زمین های قبرستان های شهر خوی را در رژیم طاغوتی، بدون این که پولی بدهند تصرف کرده و چند مدرسه، دبستان و دبیرستان ساخته اند؛ اکنون در حکومت اسلامی نماز خواندن و تصرف دیگر در آن مدارس چطور است؟
والسلام علیکم ورحمة الله وبرکاته
بسمه تعالی، اگر وقف بودن زمین برای قبرستان معلوم نباشد، اشکال ندارد.
[سؤال 8546] 4651
بسمه تعالی 29 / 9 / 1361
دفتر محترم امام، روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء و لمقدم الامام المهدی سلام الله علیه و علی آبائه
پس از عرض سلام؛ بنیاد شهید لنگرود تصمیم گرفته است تا یک قطعه زمین را در مزار به شهدا اختصاص دهد و با دیوارکشی و تزئینات، نسبت به شهدای عزیز عرض ادب نماید؛ ولی به وسیله یکی از روحانیون محترم شکی ایجاد شده است. اگرچه به نظر حقیر واضح بود؛ ولی برای رفع هرگونه شبهه از آن دفتر محترم استفتا می شود.
1. آیا بدون اجازه حاکم شرع اختصاص قطعه ای به شهدا و محروم کردن دیگران از آن قطعه جایز است یا نه؟
2. بر فرض که جایز باشد، دیوارکشی جایز است یا نه؟
3. در صورتی که این دیوار زیر بنایش قبری باشد که هیچ آسیبی به قبر نرسد؛ آیا کندن سنگ قبر برای این هدف مهم احتیاج به اجازه صاحبان قبر دارد؟ لطفاً جوابش را به آدرس لنگرود، دادگاه انقلاب، حاکم شرع بفرستید.
بسمه تعالی، اگر وقف بودن قبرستان محرز نیست، اشکال ندارد، و اگر وقف است، با نظر متولی شرعی می توانند محلی را برای شهدا اختصاص دهند؛ ولی از کشیدن دیوار اجتناب کنند.
[سؤال 8547] —-> 2227
4. بیتی که قبرستان بوده ولی وقف بودن آن معلوم نیست و فعلاً هم متروکه شده جایز است که آن را جزء مسجد یا امامزاده همجوار آن زمین یا حسینیه یا مرکز دیگری از مراکز خیریه قرار داد یا خیر؟
بسمه تعالی، در فرض مذکور مانع ندارد.
[سؤال 8548] 4652
بسمه تعالی هفتم محرم الحرام 1403 ق
دفتر استفتا حضرت امام خمینی، محترماً معروض داشته:
در یک روستای آمل، که سال های متمادی که از سیصد سال هم تجاوز نموده قبرستانی واقع است؛ یعنی تا این جا مسلّم است و این که آیا خود قبرستان از نظر ماهیت وقف چه جوری است روشن نیست و وقف نامه فعلاً ندارد. حدود هجده سال قبل، آقایی در حریم قبرستان کارخانۀ شالی کوبی زده و موتورخانه اش را در خود قبرستان گذاشته و سیصد متر قبرستان بر اثر این موتورخانه، از کار افتاده است. علاوه بر آن سبوس ها (پوستۀ شالی) را در خود قبرستان می ریزد. در ضمن گاهی می شود که سبوس ها مقدار بیشتری از این قبرستان را اشغال می کند. جواب را به طور وضوح بفرمایید.
ضمناً چهل سال قبل، در اطراف همین قبرستان یعنی خود قبرستان، چهار ساختمان درست کرده اند و در آن سکونت دارند. و اخیراً ـ یعنی چهار سال قبل ـ مغازه ای درست کرده اند. وظیفه این ها چیست؟ با این که دو خانوار از این چهار خانوار، بسیار فقر مادی دارند، که انتقال برای ایشان میسور نیست.
بسمه تعالی، اگر وقف بودن قبرستان معلوم نیست و ملک یا حریم ملک یا قریه هم نیست، تصرفات مزبور با مراعات مقررات دولت اسلامی مانع ندارد.
[سؤال 8549] 4653
بسمه تعالی 30 / 10 / 1361
مدیر محترم دفتر امام خمینی، مدّ ظله العالی، خواهشمند است سؤال ذیل را از محضر مبارک امام ـ روحی له الفدا ـ استفتا فرموده، فتوای معظم له را اعلام فرمایید، که محل حاجت است.
شهرداری الیگودرز در سال 1317 به استناد شهادت چند نفر از مالکین و بزرگان شهر، مبنی بر متروکه بودن چهار قطعه قبرستان متروکه عمومی را به ثبت رسانده و پس از صدور اسناد مالکیت متمادیاً جهت احداث ساختمان به ادارات دولتی منتقل نموده است، من جمله در سال 1338 پنج هزار متر مربع از یکی از آن ها را جهت احداث ساختمان به ادارات دادگستری و ثبت اسناد رسماً صلح محاباتی کرده، که ساختمان دادگستری در سال های قبل از پیروزی انقلاب اسلامی ساخته شده ومورد استفاده است و اعتبار لازم ـ جهت احداث ساختمان ثبت اسناد ـ در سال آتی در نظر گرفته شده است.
حالیه با عنایت به این که هیچ گونه سابقه ای دال بر این که زمین مذکور ـ که به صورت تپه ای است ـ از طرف کسی برای قبرستان وقف شده باشد، وجود ندارد، احداث بنای این اداره و بناهای احداث شده قبلی از نظر شرعی چگونه است؟
درود خداوند به شهدای راه اسلام و رزمندگان و با سلام به امام خمینی
بسمه تعالی، اگر وقف بودن قبرستان، معلوم نبوده و مورد حق کسی نیست، اشکال ندارد.
[سؤال 8550] 4654
بسمه تعالی 6 / 2 / 1362
محضر مقدس حضرت امام، مدّ ظله العالی
پس از اهدای تحیات خالصانه؛ معروض می دارد: بعضی از شهدا در جبهه کشته می شوند و یا مفقود الاثرند یا در جبهه و در شهر دیگر دفن می شوند؛ اما در قبرستان وطنشان صورت قبری درست می کنند و سنگ سرتاسری روی آن می گذارند و در واقع جای یک مرده را می گیرند. این کار چه صورت دارد؟
در پایان سلامتی آن وجود مقدس را از باری تعالی مسئلت دارم.
بسمه تعالی، اگر وقف بودن قبرستان محرز نیست یا در صورت وقف، مزاحمت با دفن اموات در قبرستان نشود، مانع ندارد.
[سؤال 8551] 4655
بسمه تعالی 15 / 5 / 1358
رهبر نیکوکار و خیراندیش جامعه، امام خمینی، دامت برکاته
محترماً؛ ضمن سلام، با نهایت احترام؛ این جانب منزلی را از شخصی برای رفاه و آسایش خانواده ام در اسدآباد خریداری نمودم. هنگام خرید، به علت غریب بودن خود در این شهر از معایب منزل اطلاعی نداشتم و فروشنده هم به من چیزی نگفت. حال مدت یک ماه و نیم است در این منزل سکونت داریم و هم اکنون خود و خانواده ام از اهالی اسدآباد اطلاع حاصل نموده ایم که این منزل قبلاً زمینش ـ به مدت تقریبی شصت الی شصت و پنج سال پیش ـ قبرستان بوده است. اکنون با این وضعیت، می بینم کلیه زندگی خود را فروختم تا این منزل را خریداری نمودم و مقداری هم وام بانکی برای منزل بدهکار هستم. در زمان طاغوت از خدمت در ژاندارمری استعفا دادم و حال مدت هشت ماه تمام است بیکار می باشم و به طور دائم تقاضا برای کار نموده ام؛ زیرا دارای هشت سر عیال و اولاد از خود و یتیم از پدر هستم. نماز و روزه ما در این منزل هم نمی دانم حلال است یا حرام! و خانواده ام خیلی سخت دچار ترس و یک نوع حالت روحی شده اند. شخص فروشنده پولش را گرفته و رفته و آدرس هم از ایشان در دست ندارم. حال دست نیاز به سوی شما دراز می کنیم که برای حلال بودن آن تکلیفی صادر شود و خانواده ای را به ساحل نجات برسانید که بتوانیم با خیال آسوده عمری را در این منزل زندگی کنیم. در پایان از مساعدت شایان آن مرجع برجسته عالم روحانیت بی نهایت سپاس گزارم. والسلام علیکم ورحمة الله وبرکاته
بسمه تعالی، اگر وقف بودن آن ثابت نیست، تصرف شما در آن خانه مانع ندارد و نماز در آن خانه صحیح است.
[سؤال 8552] 4656
بسمه تعالی 10 / 3 / 1361
سؤال از دفتر رهبر کبیر انقلاب حضرت امام خمینی، مدّ ظله العالی
1. قبرستانی در قریه خرم آباد قزوین قرار دارد که در رژیم طاغوت حمامی در آن قبرستان ساخته شده و حالا می خواهیم آن حمام را راه بیندازیم. غسل کردن و نماز خواندن در آن حمام چه حکمی دارد؟
بسمه تعالی، اگر وقف بودن قبرستان محرز نباشد، تصرفات ذکر شده مانع ندارد و اعمال عبادی در آن جا صحیح است.
2. محصول زکات چاه عمیق موتوری چه حکمی دارد؟
بسمه تعالی، آبیاری زراعت اگر به وسیله موتور از آب چاه است، زکات یک بیستم است.
[سؤال 8553] 4657
بسمه تعالی 28 / 12 / 1359
محضر رهبر انقلاب، آیت الله العظمی، حضرت امام خمینی، مدّظله العالی
زمینی است در وسط شهر خوی که در زمان اسبق، قبرستان بوده و در زمان سابق، متروک شده بود، و در اوایل رژیم طاغوتی، ساختمان دولتی در محلش بنا کرده بودند، و اکنون هم مدتی است مخروبه شده و بلا استفاده مانده است، آیا جایز است در عرصۀ مزبوره، شهرداری محل، مغازه احداث نموده و پول زمین آن را در مصارف عمومی شهر مصرف نماید؟ و یا باید از طرف حکومت شرعیه، آن جا را فروخته و وجه آن را در اماکن عمومی شهر، مثل قبرستان جدیدی صرف نماید؟
بسمه تعالی، اگر وقفیت آن محرز نباشد، استفاده از آن در مصارف عمومی مانع ندارد.
[سؤال 8554] 4658
بسمه تعالی 4 / 10 / 1361
حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، قائد اعظم و رهبر کبیر انقلاب اسلامی
قطعه زمینی بایر، حدود ده سال قبل با سند رسمی خریداری شده است که پولش بلافاصله پرداخت گردیده و بعد از تحویل زمین و حفر چاه به کشاورزی و تأسیس دامداری اقدام گردید. حالا بعد از گذشت حدود ده سال، می گویند زمین مزبور موقوفه است و باید اجاره پرداخت کنید، در حالی که در سند هیچ نامی از موقوفه بودن برده نشده است. تکلیف ما شرعاً چیست؟
بسمه تعالی، اگر شرعاً وقف بودن ثابت نشود احکام ملک بر آن مترتّب می شود.
[سؤال 8555] 4659
بسمه تعالی 15 / 11 / 1361
محضر مبارک حضرت مستطاب، حجت الاسلام والمسلمین، آیت الله العظمی فی الأرضین، امام خمینی، مدّ ظله العالی
محترماً؛ پس از ابلاغ سلام و مسئلت صحت و سلامت وجود مبارک از درگاه خداوند متعال، به عرض می رساند: در زمان طاغوت، اداراتی از قبیل فرمانداری و دادگستری و شهرداری و مخابرات و استادیوم ورزشی و مدرسه و دبیرستان در شهر الیگودرز، در محل قبرستان هایی که تا حدودی کهنه بوده، یا به علت ساخته شدن خانه هایی در نزدیکی آن ها، چند سالی است که امواتی در آن ها دفن نشده، بنا گردیده. در این دو ـ سه سالۀ اخیر در همان قبیل قبرستان ها یکی ـ دو دبیرستان و مدرسه هم بنا شده است. اینک برای کارمندان این گونه ادارات و دبیرستان ها، که در بسیاری از اوقات شب و روز، و در سرما و گرما ناچارند در چنین ساختمان هایی نماز بخوانند، آیا اجازه می فرمایید در این قبیل ادارات و مدرسه ها، کارکنان و دانش آموزان، وضو بگیرند و نماز بخوانند یا خیر؟ استدعا دارد تکلیف کارکنان فعلی و آیندگان این ادارات و مدرسه ها را ـ که ابتلایی بزرگ برای آن ها شده ـ تعیین فرمایند. أجرکم علی الله و أدام الله ظلّکم علی رؤوس الأنام. والسلام علیکم ورحمة الله وبرکاته
بسمه تعالی، اگر وقف بودن زمین ـ در مورد سؤال ـ برای دفن اموات محرز نیست، تصرفات اشکال ندارد.
[سؤال 8556] 4660
بسمه تعالی
محضر مبارک حضرت آیت الله العظمی الامام خمینی، خواهشمند است نظر مبارک را در مورد سؤال شرعیه، زیر این ورقه مرقوم فرمایید.
در یکی از روستاهای فراهان اراک، مسجد فعلی از نظر جا و مکان و نوع بنا، به طوری است که لازم است یک مسجد، مطابق شؤونات اسلامی ایجاد گردد و این امر مورد اتفاق نظر مردم است؛ لذا پیش بینی شده است که مسجد جدید در گورستان متروک روستا ـ که حدود ده سال است کلاً در آن تدفین صورت نمی گیرد ـ احداث شود. ان شاء الله! حال، نظر آن جناب مستطاب چیست؟ البته گورستان فعلی نیز در خارج روستا می باشد.
بسمه تعالی، اگر وقف بودن گورستان معلوم نیست، مانع ندارد. ولی باید از نبش قبور اجتناب شود.
[سؤال 8557] 4661
بسمه تعالی 28 / 8 / 1361
مسئول محترم دفتر امام در جماران، بعد از تقدیم سلام و آرزوی موفقیت شماها در امر خیر، مسأله ای راجع به زمین قبرستان دارم که بدین شرح می باشد:
زمین قبرستانی است در بخش فراشبند فارس که بیرون از بخش فراشبند قرار دارد که حدوداً یک و نیم هکتار می باشد. این قبرستان کلاً متروکه شده و استفاده ای از آن نمی شود؛ ولی از نظر این که نزدیک به کوه واقع شده و زمین سفت و شنی می باشد، جهت حفر چاه بسیار مناسب است.
این جانب حدود دو سال قبل یعنی در سال 1359 در قسمتی از زمین که مسیر عبور آب باران بوده و در آن قطعه زمین قبری نبود، اقدام به حفر چاه جهت آب دادن به نخیلات خود نمودم. (و ان شاء الله اگر میسّر شد جهت کشاورزی هم از آن استفاده نماییم) و روی آن تلمبه گذاشته حتی یک اتاق هم برای این که در زمستان باران روی تلمبه نبارد و یا جهت وسایل دیگر از آن استفاده کنیم نزدیک به چاه درست کرده ام. لطفاً جریان را روشن نمایید که آیا می شود زمین قبرستان متروکه را آباد نمود یا خیر؟ به چه طریق؟ همچنین این کاری را که بنده انجام داده ام چه صورت دارد؟ شرایط آن را بنویسید. از خداوند متعال آرزوی طول عمر جهت رهبر کبیر انقلاب را دارم.
بسمه تعالی، اگر وقف بودن قبرستان محرز نباشد و موجب نبش قبر نشود، با مراعات مقررات دولت اسلامی مانع ندارد.
[سؤال 8558] 4662
بسمه تعالی
محضر مبارک حضرت امام، مدّ ظله العالی، سلام علیکم، ضمن آرزوی طول عمر برای آن امام بزرگوار، به عرض شریف می رساند:
ساختمان آموزش و پرورش ورامین، در مکانی واقع گردیده که بنا به اظهار جمعی از کارکنان این اداره، قبلاً وقفی و محوطۀ قبرستان بوده که توسط رژیم طاغوت به زور غصب و در آن ساختمان سازی شده است. ولی طبق نظر ادارۀ اوقاف شهرستان ورامین این محل، فاقد وقف نامه بوده و توسط ادارۀ اوقاف، به عنوان وقف، درخواست ثبت به عمل آمده، که پذیرفته شده و بعدها تفکیک گردیده و به دو قطعه تقسیم، که یک قطعه آن محل فعلی دبیرستان دخترانه فاطمیه و یک قطعه آن محل اداره آموزش و پرورش است. به موجب اسناد رسمی، از بابت هر دو قطعه، اجاره پرداخت می شود و این مکان در حال حاضر، در مرکز شهر واقع و آباد است. با توجه به مراتب فوق، استدعا می شود راهنمایی بفرمایید کارکردن و نماز خواندن در این اداره، چه صورتی دارد و در صورت داشتن اشکال؛ تکلیف، نسبت به نمازهایی که قبلاً خوانده شده چیست؟
خداوند تبارک و تعالی حافظ آن امام بزرگوار باشد، ان شاء الله.
بسمه تعالی، اگر به وجه شرعی ثابت نیست که زمین ذکر شده، وقف شرعی برای دفن اموات باشد؛ تصرفات و نماز در آن اشکال ندارد.
[سؤال 8559] 4663
بسمه تعالی 13 / 11 / 1361
قم، دفتر استفتائات امام خمینی
با ابلاغ تحیّت و سلام، به استحضار می رساند: قبرستانی که احیا بوده و در زمان رژیم طاغوت در داخل شهر به وسیلۀ شهرداری دماوند غصب و تبدیل به فضای سبز و خیابان و قسمتی نیز ساختمان گردیده است و حدود یازده سال از عمر این ساختمان ـ که محل استقرار فرمانداری می باشد ـ می گذرد.
1. آیا اقامۀ نماز در آن جایز می باشد؟
2. با توجه به این که خانۀ مسکونی فرماندار نیز در همین ساختمان می باشد، آیا سکونت در آن جایز است؟
بسمه تعالی، در صورتی که وقف بودن قبرستان محرز نباشد و ملک کسی نباشد، تصرفات و نماز در آن مانع ندارد.