[سؤال 5417] 2646
بسمه تعالی
فرزندان متدیّنی که در خانه گرفتار پدرانی هستند که خمس نمی دهند و جدا شدن برای آن ها حرجی یا غیر ممکن است به خصوص در مورد خواهران، آیا نماز خواندن در خانه و با آن لباس و سایر تصرفات در اموال خانه و غیره چه حکمی دارد؟
بسمه تعالی، اگر یقین ندارند که در مال مورد تصرف آن ها خمس هست، می توانند تصرف کنند و در غیر این صورت، باید اجازه بگیرند.
[سؤال 5418] —-> 2297
2. چنانچه شخصی که خمس نمی دهد و یا اعتقاد ندارد و یا شخصی که اصلاً مسلمان نیست دعوت به صرف غذایی بنماید و مدعو ناگزیر از قبول دعوت باشد، در صورت خوردن غذای وی بایستی خمس غذای صرف شده را بدهد؟
بسمه تعالی، دادن خمس در صور ذکر شده لازم نیست، مگر در صورتی که صاحب غذا معتقد به وجوب خمس باشد و یقین به وجود خمس در غذا داشته باشید.
[سؤال 5419] —-> 1325
10. در بعضی جاها انسان وارد می شود و علم دارد که حساب سال ندارند. غذا خوردن از آن منزل چه صورت دارد؟
بسمه تعالی، اگر علم به حرمت مقدار محل ابتلاء ندارد، جایز است.
[سؤال 5420] 2647
بسمه تعالی
با عرض سلام و درود بی پایان به امام امت، رهبر کبیر انقلاب اسلامی ایران و با عرض سلام و درود بر سروران عزیز در دفتر امام
این جانب دانش آموز سال چهارم دبیرستان هستم. از مدتی پیش سؤالی برایم پیش آمد که اکنون از شما سروران خواهانم که پاسخ آن را بدهید.
پدر و مادرم مقید به اجرای دستورات اسلامی نیستند؛ لذا هیچ گاه خمس و زکات اموالشان را نمی دهند. البته زکات شامل اموال آن ها نمی شود و از موارد خمس هم فقط می توان منفعت کسب را ذکر کرد. و چون من هنوز محصل هستم و کسب و درآمدی ندارم؛ نیازمند به پدر و مادر می باشم. از این رو باید از اموالی استفاده کنم که خمس آن داده نشده است. آیا من حق تصرف در این اموال را دارم؟ و آیا من می توانم با چنین لباسی و یا در خانه ای که خمس آن از طرف پدر و مادرم داده نشده نماز بخوانم؟ اگر نمی توانم بخوانم، آیا باید قضای آنچه را که تا کنون خوانده ام به جای آورم؟
بسمه تعالی، اگر یقین نداشته باشید که در مالی که مورد تصرف شما است خمس هست، می توانید تصرف کنید.
[سؤال 5421] 2648
بسمه تعالی 20 / 3 / 1361
با سلام و درود بی پایان بر امام خمینی و تبریک پیروزی های رزمندگان اسلام و امید به پیروزی نهایی اسلام بر کفر، چند سؤال زیر را مطرح می کنم:
1. اگر کسی مقداری خمس بدهکار است و می خواهد کمک به دیگران بکند ـ مثلاً به جبهه ها ـ آیا تا قبل از این که بدهی خمس خود را بدهد، می تواند این کمک ها را بکند یا خیر؟ یادآوری می شود که این کمک را نه بابت خمس می خواهد بکند، بلکه به عنوان انفاق از مال خود. یا این که تا قبل از این که بدهی او از خمس تمام نشده، نمی تواند بابت انفاق یا مثلاً هدیه و سایر امور خیریه بپردازد.
بسمه تعالی، بدهی شرعی را باید به موقع ادا کند و کمک و انفاق از مال خود به دیگران مانع ندارد.
2. استخاره ای را دو نفر کرده اند و در نتیجه، آن دو نفر به نتیجۀ استخاره راضی نیستند و با مشورت دیگران، آن ها گفته اند که این جا اصلاً جای استخاره نبوده. حالا سؤال این است که آیا در موارد فوق می توان نتیجۀ استخاره را نادیده گرفت یا این که وقتی که گرفته شد، باید حتماً از آن اطاعت نمود؟
بسمه تعالی، استخاره شرعاً الزام آور نیست.
3. کسانی که با خریدن خانه ای مقدار زیادی بدهکار می شوند، به طوری که سال های متوالی باید این بدهی را بپردازند، برای چنین کسانی مسألۀ خمس به چه صورت است؟ مثلاً فرض بفرمایید سالی باید 000 / 30 تومان بدهی بدهد، به مدت مثلاً 15 سال. علاوه بر 000 / 30 تومان بدهی ممکن است در بعضی از سال ها درآمد او بیشتر باشد از این بدهی؛ مثلاً 000 / 15 تومان هم برای خودش بماند؛ تکلیف خمس او چگونه است برای این مقداری که درآمد سالیانۀ اوعلاوه بر بدهی سالیانۀ منزل است؟
بسمه تعالی، زاید بر اقساط پرداختی، هر سال اگر زاید بر مؤونه چیزی باقی ماند خمس دارد.
4. آیا می تواند با این درآمدهای بیش از بدهی برای خود امکانات زندگی تهیه نماید یا این که باید اول همۀ بدهی ها را بپردازد، بعد به ایجاد امکانات بعدی بپردازد؟
بسمه تعالی، چنانچه مورد حاجت باشد از مؤونه محسوب است و اشکال ندارد.
5. پسر جوانی که تا قبل از ازدواج، سه دانگ منزلی را داشته و با پدر و مادرش شریک بوده و در موقع ازدواج، این منزل را به دلیل نیاز آن ها، به آن ها واگذار نموده (البته نه با سند، بلکه استفاده از منزل را) و خود رفته یک منزل به اندازۀ نیازش خریده و زیر بار بدهی زیادی رفته است تا پدر و مادر خود را خانه به دوش نکند. آیا این وضعیت به منزلۀ داشتن دو خانه برای این جوان محسوب می شود یا این که در حقیقت، مسکن مورد نیاز محسوب می شود که نیاز به پرداخت خمس آن نمی باشد؟ اگر چنانچه باید خمس آن حساب شود، نحوۀ محاسبۀ آن را نیز بفرمایید.
بسمه تعالی، در فرض سؤال، خمس واجب نیست.
[سؤال 5422] 2649
بسمه تعالی 25 / 2 / 1361
حضور محترم کارکنان دفتر امام خمینی، با عرض سلام، مایل هستم مشکل مذهبی خود را با شما ـ که به قراری که شنیده ام حلاّل مشکلات هستید ـ در میان بگذارم.
دختری هستم به همراه مادر و خواهرم در منزل با پدرم زندگی می کنم. او مردی است غریبۀ با خدا و دین و مذهب و در نتیجه هیچ گونه اعتقادی به واجبات دینی ندارد، مثلاً خمس نمی دهد و مشکل من هم در رابطۀ با خمس است. او که هیچ گونه اعتقادی به پرداخت خمس ندارد. و همیشه به شوخی می گوید: چقدر درآمد دارم که خمس هم بدهم. حالا تکلیف من چیست؟ آیا من موظفم که از حقوق ماهیانه ای که از او دریافت می دارم، خمس خودم را بدهم و یا خمس مادر و خواهرم را هم به این ترتیب بدهم؟ و اگر جواب مثبت است، این خمس را باید به کجا پرداخت کنیم؟
بسمه تعالی، اگر احتمال می دهید که در آنچه به شما داده می شود خمس نباشد، بر شما چیزی نیست.
[سؤال 5423] 2650
بسمه تعالی
لطفاً تکلیف را در مورد مسائل زیر مرقوم بفرمایید:
1. چنانچه شخصی با اطلاع به این که پدرش خمس مال خود را نمی پردازد و تا به حال نپرداخته، با وجود این که دارای ثروت و درآمد کافی است، آیا می تواند جهت تأمین مایحتاج خود، مثل خرید خانه، ازدواج، خرج روزمره، خرج تحصیلی، در صورتی که خودش هیچ درآمدی نداشته باشد، از او پول بگیرد؟
حکم کسی که تا به حال از این پول استفاده می کرده و نمی داند که چه مقدار بوده، چیست؟
بسمه تعالی، اگر یقین دارد که در آنچه تصرف کرده یا می کند خمس هست، باید به حاکم شرع مراجعه و استجازه کند.
2. کسانی که از خارج از کشور بر خلاف مقررات و موازین جمهوری اسلامی پول وارد کشور می کنند، آیا مالک پول خود هستند یا نه؟ یا این که فقط کار حرام انجام داده اند؟
بسمه تعالی، لازم است طبق مقررات دولت اسلامی عمل کنند.
[سؤال 5424] 2651
بسمه تعالی
حضور محترم حضرت مستطاب، رهبر عالی قدر، الامام روح الله الموسوی الخمینی
پس از تقدیم عرض سلام و احوال پرسی از پروردگار منان سلامتی و سعادت روزافزون آن جناب را مسألت می نمایم، به پیوست یک فقره چک بانک ملی به مبلغ سی هزار ریال تقدیم می گردد که نصف آن بابت خمس آل محمد صلی الله علیه و آله وسلم و نصف دیگر آن بابت سهم مبارک امام می باشد پس از وصول خواهشمند است رسید آن را مرحمت فرمایید.
بسمه تعالی، مبلغ سه هزار تومان بابت خمس و سهمین مبارکین واصل گردید.
1. این جانب از ابتدای بلوغ تا کنون به دعوت دوستان و آشنایان به مهمانی رفته ام و می دانم که ایشان بابت خمس و سهم مبارک امام چیزی پرداخت نمی کنند، در این باره چه کار باید کرد؟
بسمه تعالی، اگر علم نداشته باشید که آنچه تصرف کردید مورد تعلق خمس بوده چیزی بر شما نیست.
2. خرید تلویزیون و رادیو و ضبط صوت و تعمیرات آن ها و غیره را می توان جزء مخارج سال به حساب آورد.
بسمه تعالی، به مقدار شأن از مؤونه است.
3. پرداخت حق بیمه منزل و خانه و اثاثیه و ماشین جزء مخارج سال حساب می شود؟
بسمه تعالی، اگر بیمه اجباری و یا پرداخت آن به مقدار متعارف و از شؤون باشد از مؤونه است.
4. بابت سهم مبارک امام می توان بابت هزینه و مخارج پاسداران انقلاب مصرف نمود؟
بسمه تعالی، موقوف است به اجازه خاصّه از حاکم شرع.
5. این جانب در ایام حکومت طاغوتی به وسیله اداره اوقاف به زیارت خانه خدا و حج مشرف شده ام آیا یک بار دیگر می توانم حج را قضا نمایم؟
بسمه تعالی، حج قضا ندارد و اگر صحیح انجام داده اید کفایت می کند.
[سؤال 5425] —-> 5668
2. پسر و یا دختری که اکنون در خانۀ پدرش زندگی می کند و خود نیز شاغل است. پدرش نیز خمس و زکات نمی پردازد و آن فرد نیز مجبور به زندگی با آن ها است، در این صورت حساب سال چطور است؟
بسمه تعالی، از اموال پدر که مورد تصرف او واقع می شود اگر یقین ندارد که خمس در آن است، چیزی بر او نیست، ولی در صورت یقین باید در مقدار خمس اجازه از مرجع تقلید بگیرد.
[سؤال 5426] —-> 2082
2. کسی است که از ابتدا تا کنون خمس پرداخت نکرده است، آیا می شود در منزل او و روی فرش او وارد شد و نماز خواند و از غذای او استفاده کرد و آیا غسل های او درست است؟
بسمه تعالی، اگر یقین به بودن خمس در منزل و فرش نباشد، تصرف و نماز در آن مانع ندارد و اگر آب مباح باشد غسل صحیح است.
[سؤال 5427] 2652
بسمه تعالی
حضور پدر و رهبر عزیز، حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، پس از سلام، استفتایی از شما دربارۀ خمس داشتم.
پدر من از اول عمرش تا به حال خمس نداده است و خودش می گوید به من واجب نبوده و نیست؛ چرا که در تمام مدتی که کار می کرده و درآمد داشته، بدهکار نیز بوده است.
1. آیا ایشان حتماً باید سال قرار می داد در پیش یک روحانی، تا روحانی به ایشان بگوید خمس ندارد یا این که نظر ایشان قابل قبول است؟
2. حکم استفاده ما فرزندان ایشان از پول و امکانات ایشان چیست؟
بسمه تعالی، قول خود او قبول است.
[سؤال 5428] 2653
بسمه تعالی 19 / 8 / 1361
محضر مبارک امام خمینی، خداوند معبود، به حق پیغمبر محمود، سایۀ بلندپایۀ حضرت عالی را از سر ما مقلدین کم و کوتاه نفرماید.
باری حقیر یک نفر از مقلدین حضرت عالی اهل آذربایجان می باشم. بدین وسیله تقاضای اجازه یا راه حل سه مسأله که بر بنده برخورد می کند را دارم:
1. شغل بنده پینه دوزی می باشد که سیّار هستم در دهات همجوار؛ اغلب مهمان اشخاصی می باشم که مال ایشان طبق موازین شرعی مشکوک یا مخلوط به حرام است؛ ناچار از نان و آب ایشان می خورم، در این مورد راه حل یا اجازه به بنده صادر فرمایید.
بسمه تعالی، اگر یقین ندارید که در مال مورد ابتلای شما، مال حرام باشد، بر شما حلال است.
2. یک قطعۀ کوچک باغچه وقف دارم که وقف نامۀ آن نان دادن به اهالی قریه با عزاداری سیدالشهدا می باشد. چون عاید یک سالۀ او خیلی کم می شود، ناچار دو ـ سه سال جمع نموده، یک دفعه احسان می کنم؛ به علت تأخیر از شما اجازه یا راه حل می خواهم.
بسمه تعالی، اگر صلاح باشد مجازید.
3. موقعی که بنده مال امام بدهکار می باشم، نمی توانم یک دفعه پرداخت کنم، ناچار تا جمع نمایم به تأخیر می افتد؛ باز در این مورد اجازه یا راه حل می خواهم.
بسمه تعالی، مجازید. موفق باشید ان شاء الله.
[سؤال 5429] 2654
بسمه تعالی
خواهشمندم به دو سؤال من جواب بدهید:
1. آیا وقتی که پدر من از اول زندگی تا کنون هیچ خمس و زکات مال خویش را نداده و در ضمن، من هیچ اطلاعی هم ندارم که آیا این شخص، مالی در بانک دارد یا نه، ولی کلاًّ می دانم که او مال دارد، اما مقدار ماندن و یک سال مسکوت ماندن آن را اطلاع ندارم، تکلیف من در این مورد چیست؟ آیا باید از این مال استفاده بکنم؟ حتی غذا خوردن در این منزل جایز است و یا از نظر روحیه در من تأثیر دارد یا خیر؟
بسمه تعالی، اموالی که مورد تصرف شما قرار می گیرد، اگر یقین ندارید که خمس در آن هست یا نه، تصرفات شما اشکال ندارد.
2. شخص مذکور به ائمه و به همه فحش می دهد، ولی من دیدم که این شخص، نماز می خواند و من نمی توانم تشخیص بدهم که آیا این شخص فحشی که می دهد از قلب است و یا بر اثر عصبانیت از مسائلی که مشاهده می کند، می دهد، آیا با این که من نمی توانم حکم کنم که او کافر است ـ چون دیدم نماز می خواند ـ آیا او کافر است یا نه و باید از خوردن غذا اجتناب بکنم؟
بسمه تعالی، اگر محرز نباشد که ارتداد از او سر زده یا نه، حکم به کفر وی نمی شود و محکوم به نجاست نیست و سبّ امام اگر معلوم نباشد که جدی بوده یا نه، موجب نجاست نیست.
[سؤال 5430] 2655
بسمه تعالی
پس از عرض سلام؛ امیدوارم که حالتان خوب باشد.
می خواستم از شما سؤال کنم که آیا رفتن به خانه کسانی که خمس نمی دهند خوردن غذای آن ها حرام است و یا نه اشکالی ندارد؟ آیا خوردن این گوشت های یخی که در کشور هم اکنون توزیع می شود اشکال دارد؟ والسلام علیکم ورحمة الله
بسمه تعالی، با یقین به این که در اشیای مورد تصرف شما خمس هست، نباید تصرّف کنید. و اگر شک دارید، تصرف مانع ندارد. و گوشت هایی که از بلاد غیر اسلامی وارد می کنند در صورتی حلال است که احتمال داده شود که وارد کننده مسلمان احراز تذکیه حیوان را کرده و آن را در دسترس مسلمین قرار داده است.
[سؤال 5431] 2656
بسمه تعالی 12 / 11 / 1361
دفتر حضرت امام خمینی، مدّ ظله العالی
می دانید که خواندن قرآن (ختم سورۀ انعام یا أمّن یجیب) به صورت نذر، متوالی یا غیر همراه با یک وعده غذا در بین اغلب مسلمین مرسوم است، اگر بدانیم میزبان (نذرکننده) خمس مالش را نمی دهد، می توان از آن غذا خورد یا خیر؟ و اگر احتمال باشد چه صورتی دارد؟
بسمه تعالی، اگر یقین به بودن خمس در غذای مزبور نباشد خوردن آن اشکال ندارد.
[سؤال 5432] 2657
بسمه تعالی 26 / 5 / 1361
دفتر مسائل شرعی امام خمینی
1. پذیرفتن هدیه از کسی که علم داریم که خمس نمی دهد به نظر امام چه صورت دارد؟ آیا باید گیرنده خمس پرداخت کند؟
بسمه تعالی، اگر علم به وجود خمس در آن مال نباشد اشکال ندارد.
[سؤال 5433]
2. کسی که از پول خمس نداده اشیایی را بخرد و به خانوادۀ خود ببخشد چه صورت دارد؟
بسمه تعالی، با علم به وجود خمس در آن جایز نیست.
3. خانه ای را که در خور شأن کسی نیست به چه صورت خمسش پرداخت شود؟
بسمه تعالی، مقدار زاید بر شأن باید تخمیس شود.
4. کسی که خانه ای محقّر داشته و آن را به فروش رسانده و خمس آن پول را داده و با آن پول، خانۀ دیگری خریده و دوباره به مقدار زیادتری آن را به فروش رسانده، با این که خود فروشنده خانۀ مسکونی ندارد، با این پول خانه ای را برای سکونت خریده آیا خمس مازاد را پرداخت کند؟
بسمه تعالی، در فرض مسأله، خمس زیاده واجب نیست.
5. خریدن وسایل سواری ـ اعم از موتورسیکلت و یا ماشین ـ برای کسی که حساب سال ندارد جزء مؤونه است؟
بسمه تعالی، باید سال قرار دهد و بعد تصرف کند.
6. کسی که حساب داشته و سرمایۀ او از بین رفته و دوباره از کسب و کار، پولی پیدا کرده، به چه صورت خمس دهد؟
بسمه تعالی، آنچه از ربح، سر سال باقی بماند خمس دارد.
7. خریدن وسایلی که جزء ابزار کار نیست، مثل این که کسی ماشینی را برای سواری خودش بخرد، خمس دارد یا نه؟
بسمه تعالی، از مؤونه است.
[سؤال 5434] 2658
بسمه تعالی
حضور رهبر عالی قدر انقلاب اسلامی امام خمینی
پس از تقدیم عرض سلام، سلامتی شما را از درگاه ایزد متعال خواهان و خواستارم و امیدوارم که هر چند سال عمری که من دارم خدا بگیرد و به عمر سراسر هدایت رهبر بزرگوارم بدهد تا بتوانند فرزندان و برادران ما را به راه خدا و رسولانش و اولیاء الله هدایت فرماید. ان شاء الله
این جانب عضو سپاه پاسداران انقلاب اسلامی هستم، چندین سؤال دارم که از شما رهبر عزیز تقاضای عاجزانه دارم که به آن ها پاسخ بدهید:
1. بنده پدری دارم که در حدود 60 سال سن دارد، وضع مالی او هم نسبتاً بد نیست، ایشان تعداد 6 یا 7 قالی دارد، تعدادی هم گوسفند دارد و کشاورز هم هست که در سال اگر باران رحمت الهی بر ما نازل شود مقدار 3 هزار من جو و مقدار تقریباً 800 من گندم برداشت می کند، نه خمس و نه زکات مال خود را نمی دهد، از شما رهبر کبیر می خواهم که در این مورد مرا راهنمایی کنید.
ایشان اصلاً نماز نمی خوانده و روزه هم نمی گرفته و نمی گیرد و حتی غسل هم شاید بلد نباشد، می توانم بگویم از اول عمرش تا به حال فقط 2 تا 3 ماه نماز خوانده است البته دو یا 3 ماه را هم به خاطر این نماز خوانده که یک روز قبل از آنکه می رفته زیارت حضرت رضا علیه السلام نماز می خوانده تا چند روزی که برمی گشته به خانه، لطفاً در این باره هم مرا راهنمایی فرمایید.
تقریباً می توانم بگویم که هشتاد درصد از مخارج زندگی ما را از زمانی که من یادم می آید تا به حال مادرم می دهد. توضیح: مادرم هم خیاط هست و هم رختخواب و تشک می تواند درست کند به همین دلیل می تواند مخارج زندگی خانواده ما را تأمین نماید و پدرم همیشه با او دعوا می کند و چیزهای بد زیادی به او می گوید و خواهری هم دارم که ذلیل دست پدرم شده است، می توانم بگویم که او از 10 سالگی شاید هم کمتر برای پدرم زحمت کشیده و قالی بافته است، تا به حال که او در حدود 23 سال سن دارد چندین خواستگار برای ایشان آمده است که ما نداده ایم، چون همۀ آن ها پیر و فرسوده بودند و حال هم مجبور شدیم او را به یک نفر که 10 فرزند دارد و عمر ایشان هم نزدیک 45 تا 50 سال می باشد بدهیم، پدرم ایشان را خیلی آزار می دهد و همیشه با حالتی خشن با او رفتار می کند.
بنده زمانی که مجرد بودم با کمک پدرم و مقداری هم به اجبار از پدرم کمک گرفتم و ساختمانی در زمین حیاط پدرم ساختم که الآن در یکی از اتاق های آن ساختمان زندگی می کنم و در بعضی موارد پدرم می گوید وسایلت را بردار و از این جا برو و من هم که نه مالی دارم و نه زمین دارم که بتوانم در آن یک اتاقی بسازم، تکلیف ما در این باره چیست؟
از همان قالی هایی که در اول ذکر شد 2 تا 3 عدد آن ها زیر پای ما می باشد منظور در اتاق ما می باشد، آیا می توانیم روی آن نماز بخوانیم یا نه؟ لطفاً توضیح بیشتر بدهید.
بسمه تعالی، او را امر به معروف کنید و اموالی که در اختیار شما می گذرد اگر یقین به بودن خمس در آن ندارید تصرف شما در آن مانع ندارد.
2. بنده مدت یک سال است که ازدواج کرده ام و در این مدت یک سال هیچ حسابی برای خمس خود نداشته ام و چیزی هم از خودم ندارم که بخواهم خمس آن را بدهم؛ اکثر چیزهایی که دارم همه بخشیدنی است وسایلی که دارم به شرح زیر است.
الف. مقداری جهیزیه که پدر همسرم به من بخشیده است و در ضمن، مقدار حدوداً 10 هزار تومان از من به عنوان شیربها گرفته است که همین وسایل جهیزیه را خریداری نموده است.
ب. تازگی ها یک ضبط صوت دسته دوم و یک پنکه خریده ام که آن ها جزو وسایل خانه مان است این دو جنس را به قیمت 2150 تومان خریده ام.
بسمه تعالی، جهیزیه خمس ندارد و همچنین سایر وسایل زندگی بشرط آنکه در بین سال تهیه شود.
3. یک موتور سیکلت خریده ام به قیمت 7000 تومان که اختصاص دارد برای آمدن به سر خدمت و برگشتن به خانه، چون در بیراهه قرار گرفته ایم و وسیلۀ عمومی کم است.
بسمه تعالی، موتور سیکلت در صورتی که برای زندگی محل احتیاج نبوده و برای شغلتان که رفتن به محل کار است بوده خمس آن واجب است.
4. آیا اگر احتمالاً پدرم چیزی به من بخشید گرفتن آن اشکال ندارد؟
بسمه تعالی، اشکال ندارد ولی اگر یقین دارید که در آن خمس است باید خمس آن را بدهید.
5. چرا انسان نمی تواند وقتی که همسرش حامله است و حمل او 5 / 7 یا 8 ماه است با ایشان جماع کند اگر دلیل خاصی دارد برایم توضیح دهید. آیا ترک آن واجب است یا مستحب؟
بسمه تعالی، مقاربت در حال حمل مانع ندارد.
[سؤال 5435] —-> 2686
10. اگر انسان نانخور کسی باشد و آن شخص در کسب و کاری که می کند رعایت موازین شرعی را نمی نماید، مثلاً خمس پول را نمی دهد یا در معامله غش می کند و یا دروغ می گوید و در بعضی اوقات جنس ها را کم می فروشد و یا تقلبی به مردم می دهد، در همۀ این حالات، آیا نفقه گیرنده می تواند از مال یا خوراک و یا وسایلی که نفقه دهنده به او می دهد استفاده کند؟ و اگر نمی تواند، چه بایستی بکند تا از نظر شرعی درست شود؟
بسمه تعالی، اگر یقین ندارد مال مصرفی او حرام یا مخلوط به حرام است، چیزی بر او نیست.
[سؤال 5436] —-> 2371
2. از آن جا که در خانواده ای زندگی می کنم که از مال حلال مخلوط به حرام زندگی مان می چرخد و بزرگ خانواده هم، مال حلال مخلوط به حرام را نمی خواهد جدا کند و خمس هم نمی دهد و من هم هیچ کاری نمی توانم بکنم، تکلیف پولی که می گیرم و لباس های مورد استفاده و اشیا و غذاهایی که می خورم و مکان نمازم چیست؟
بسمه تعالی، اگر یقین دارید اموالی که تحت تصرف شما قرار می گیرد از مال حرام است یا با مال حرام تهیه شده، تصرف جایز نیست؛ مگر آن که با اجازۀ حاکم شرع، مال حرام یا مقدار خمس مال را جدا کنید.
[سؤال 5437] —-> 1940
2. کسی که پدرش خمس مالش را نمی دهد، به جهت این که می گوید خمس تعلق پیدا نکرده است (در حالی که خمس تعلق پیدا کرده است) آیا می تواند در خانۀ او زندگانی کند و از مال او صرف بکند و غذا بخورد یا نه؟
بسمه تعالی، آنچه مورد ابتلا و تصرف شما است اگر یقین ندارید که در آن خمس است، می توانید در آن تصرف کنید.
[سؤال 5438] 2659
بسمه تعالی 10 / 4 / 1361
خدمت مبارک حضرت امام خمینی
پس از عرض سلام، به حضورتان می رسانم که این جانب دختر 32 ساله ای هستم که ازدواج نکرده ام و با مادر پیرم زندگی می کنم. ایشان عقیده به حلال و حرام ندارند و با این که به اسم انفاق، از دادن هیچ چیزی دریغ ندارند، ولی خمس نمی دهند و بهرۀ بانکی می گیرند. خواهش می کنم دستور بفرمایید که شرعاً من می توانم به این زندگی ادامه بدهم یا این که باید بروم و به تنهایی در جایی زندگی بکنم؟
بسمه تعالی، چیزهایی که مورد تصرف و استفادۀ شما قرار می گیرد، اگر یقین ندارید که خمس واجب یا بهرۀ پول، در آن وجود دارد، چیزی بر شما نیست.
[سؤال 5439] —-> 2870
2. با توجه به این که شوهرم خمس نمی دهد و اگر من داشته باشم، آیا موظف به دادن خمس هستم یا به عهدۀ شوهرم می باشد؟
بسمه تعالی، چیزهایی که مورد تصرف شما قرار می گیرد اگر یقین به وجود خمس در آن ندارید، چیزی بر شما نیست؛ ولی در صورت یقین، باید نسبت به مقدار خمس از مرجع تقلید یا نمایندۀ مجاز او اجازه بگیرید.
[سؤال 5440] —-> 927
3. آیا از مال پدری که پدر، خمس آن را نداده و نمی دهد، می شود استفاده کرد؟ (پدر در قید حیات است).
بسمه تعالی، اگر یقین ندارید مالی که مورد استفادۀ شما واقع می شود، در آن خمس وجود دارد، چیزی بر شما نیست.
[سؤال 5441] —-> 1216
2. بعضی از خانواده ها هستند که حساب سال ندارند، رفت و آمد با آن ها و غذا خوردن در منزل آن ها چه صورتی دارد، با توجه به این که تذکر هم به آن ها داده ام؟
بسمه تعالی، اگر یقین ندارید که چیزی که مورد استفادۀ شما قرار می گیرد متعلَّق خمس است اشکال ندارد.
[سؤال 5442] —-> 1540
4. اگر پدر خانواده خمس نپردازد وظیفۀ دیگر اعضای خانواده چیست؟ آیا خوردن نان این پدر حلال است؟
بسمه تعالی، اگر یقین ندارد که اموال مورد تصرف او از پول غیر مخمس تهیه شده است یا نه، چیزی بر او نیست.
[سؤال 5443] —-> 3224
3. فرزند یا همسری که پدر یا همسرشان کسب حرام دارند، چه تکلیفی دارند؟ چه از نظر خوردن و آشامیدن و چه از نظر نماز و روزه.
بسمه تعالی، اگر چیزی که مورد استفادۀ فرزند یا همسر می باشد علم به حرام بودن آن ندارند تصرف جایز است و اگر علم به حرام بودن دارند تصرف جایز نیست.
[سؤال 5444] —-> 3224
4. فرزند یا زنی که پدر یا همسرشان خمس مالشان را نمی پردازند چه تکلیفی دارند، چه از نظر خوردن و آشامیدن و چه از نظر نماز و روزه؟
بسمه تعالی، حکم مسأله سابق را دارد.
[سؤال 5445] 2660
بسمه تعالی 16 / 10 / 1361
پس از عرض سلام خدمت آن بزرگواران، از خداوند متعال توفیق روز افزون همگی را در خدمت به اسلام خواستارم و اجازه می خواهم که چند مسأله ای را که با آن مواجه هستم مطرح کنم:
1. این جانب شخصی معتقد و مقید به اجرای صحیح دستورات اسلامی هستم ولی متأسفانه پدر و مادرم با من هم عقیده نیستند و اصولاً مؤمن نیستند؛ یعنی خمس نمی دهند و مقید به این نیستند که ارزاقی که تهیه می کنند دقیقاً حلال باشد؛ از طرفی از من می خواهند که به منزل آن ها رفت و آمد کنم. من اغلب، نمی روم و اگر هم بروم، چیزی نمی خورم. به تازگی مادرم متوجه این امر شده و احساس می کنم از من رنجیده و نیز می ترسم در این مورد، اختلافی پیش آید؛ از طرفی نمی خواهم لقمۀ حرام بخورم (چه خودم، چه شوهرم، چه فرزندم). از شما تقاضا می کنم در این مورد مرا راهنمایی فرمایید.
2. با توجه به خصوصیات خانوادۀ پدرم، اگر به من چیزی خوراکی سوغاتی و یا هدیه دهند با آن چه کنم؟ لطفاً در این مورد نیز مرا راهنمایی فرمایید.
بسمه تعالی، اگر یقین ندارید که در آنچه مورد تصرف شما است در خانۀ آن ها یا به شما می دهند، مال حرام باشد می توانید تصرف کنید.
[سؤال 5446] 2661
بسمه تعالی
دفتر محترم حضرت امام خمینی
با درود بر ارواح مطهر شهیدان راه حق و حقیقت؛ مشکلی که برایم پیش آمده جهت دریافت جواب مطابق با فتوای امام عزیز خدمتتان مطرح می شود:
بنده مجردم، حقوقم 2200 تومان است، کل پس اندازم در عرض 6 ماه 6000 تومان می باشد.
وضع مالی برادرم نسبتاً خوب است، ولی متأسفانه از دادن خمس مالش خودداری می کند و هر بار که به او گفته ام، به هر وسیله ای که شده خمس مالش را نداده و حدود 6 ماهی است که برادرم از من می خواهد ازدواج کنم؛ ولی (البته سعی من بر این بوده که مستقلاً ازدواج کنم، اما تا به حال موفق نشده ام) به علت ندادن خمس مالش، حاضر نشده ام تا روشن شدن مسأله پیشنهاد او را قبول کنم.
1. حال اگر برادرم برایم زن بگیرد و لوازم نامزدی و عروسی و لوازم اولیۀ زندگی را برایم خریداری کند، آیا تصرف من در چنین زندگی با این لوازم حرام است یا نه؟
بسمه تعالی، شما اگر یقین نداشته باشید که در عین مالی که به شما می دهد خمس هست، می توانید تصرف کنید.
[سؤال 5447]
2. اگر به فرض، خرج نامزدی و عروسی و خرید لوازم اولیۀ زندگی 000 / 50 تومان باشد و من خمس 000 / 50 تومان را خودم پرداخت نمایم، تصرف در بقیۀ پول یعنی 000 / 40 تومان حرام است یا نه؟
بسمه تعالی، مانع ندارد و حلال می شود.
[سؤال 5448] —-> 1152
4. پدر و مادر من سال گذشته مشرف شده بودند به مکۀ معظمه؛ به علت نداشتن تمامی پول خمس، مقداری از خمس را پرداختند و رئیس کاروان آن ها که شخصی روحانی و سید می باشد گفته است اشکال ندارد. از پارسال تا به حال، مقدار پول خمس، تهیه شده ولی پدر من تمام باقیماندۀ خمس مکۀ خودش و مادرم را نمی دهد و به صورت ماهانه، مقداری پول می پردازد. سؤال این جا است که آیا مادر من برای پدرم و درآمدی که پدرم دارد حلال است یا خیر؟ و در این جا تکلیف مادرم که حاضر است تمامی باقیماندۀ خمس را بپردازد چیست؟
بسمه تعالی، بر یکدیگر حلال هستند و مادرتان خمس مال خود را اگر از درآمد کسب او است بپردازد و نسبت به مال متعلّق به پدرتان اگر مادر یقین ندارد که خمس آن داده نشده، تصرف او مانع ندارد.
[سؤال 5449] —-> 3218
2. می دانیم که خانواده ای خمس نمی دهند، اگر ما را به میهمانی دعوت کردند می توانیم از غذای آن ها بخوریم؟
بسمه تعالی، اگر علم ندارید که در غذای مورد ابتلا خمس هست، مانع ندارد.
[سؤال 5450] 2662
بسمه تعالی
1. بنده به منازلی که دعوت می شوم و می دانم حساب سال شرعی ندارند و خمس نمی دهند، مقدار غذای مصرفی خود را در نظر می گیرم و خمس آن را می پردازم و خود را در این امر ملزم می دانم. آیا این عمل لازم و به مورد است، یا به طور کلی بی مورد و بی اساس می باشد؟
بسمه تعالی، در صورت یقین به وجود خمس در اشیای مورد تصرف، اجازۀ تصرف در مقدار خمس و پرداخت آن لازم است.
2. همان گونه که مطلع هستید آیات قرآن را در روزنامه ها و نشریات به چاپ می رسانند و ما به خوبی می دانیم این روزنامه ها در دست همگان افتاده و پس از مطالعه، در زباله ها و مراکز کثیف انداخته می شود. با درنظرداشتن آنچه در کتب فقهی، در خصوص مسّ آیات قرآن آمده است، نظر حضرت عالی چیست؟ و اگر نقل به معنا بهتر، بلکه لازم است، بفرمایید. لطفاً جواب روشن بدهید که مدتی است برای این موضوع ناراحتم.
بسمه تعالی، چاپ و نشر ممنوع نیست، ولی از انداختن در جاهایی که موجب هتک می شود، باید خودداری کنند.
[سؤال 5451] 2663
بسمه تعالی 30 / 2 / 1361
دفتر امام خمینی دامت برکاته
با عرض سلام و آرزوی موفقیت برای شما تقاضا دارم فتوای امام خمینی را در مورد سؤال زیر پاسخ و توضیح فرمایید.
1. اگر انسان به دلایل تقریباً ضروری به مدت دو ماه در منزل شخصی که علم به وجود خمس در مال تحت تصرف او دارد اقامت نماید، آیا در صورتی که به مقدار متیقن بابت غذا و امکانات دیگر پول پرداخت نماید، این اقامت اشکال دارد یا خیر؟ تکلیف را معین نمایید.
بسمه تعالی، بری ءالذمه می شوید.
2. اگر انسان بداند یا گمان نماید وقت داخل نشده و به قصد طهارت یا غایت دیگر شروع به وضو یا غسل (جنابت) نماید و در بین عمل، وقت داخل شود وضو یا غسل را می تواند به نیت نماز تمام نماید یا خیر؟
بسمه تعالی، صحیح است.
[سؤال 5452] —-> 1725
3. حضرت امام، بعضی اشخاص هستند که از اقوام و آشنایان می باشند که این ها خمس یا زکات را نمی پردازند، حال آیا می شود به منزل این گونه افراد رفت یا خیر؟ و آیا می توان در منزل آنان غذا خورد و کارهای دیگر را انجام داد؟ و همچنین افرادی هستند که قبلاً مشروب می خوردند یا این که رعایت نجس و پاکی را نمی کنند، آیا در مورد این ها هم می توان رفت و آمد کرد و غذا در منزلشان خورد؟
بسمه تعالی، اگر یقین ندارید که غذا و اموالی که مورد تصرف شما قرار می گیرد نجس باشد یا متعلَّق حقوق شرعیه باشد، تصرف اشکال ندارد.
[سؤال 5453] —-> 2092
2. قبول دعوت افرادی که خمس نمی دهند و به گردن دارند وخوردن غذا در منزل آن ها و خواندن نماز در خانۀ آن ها و قبول هدیه ای از طرف آن ها، مثلاً لباس و پوشیدن در هنگام نماز، از نظر شرعی چگونه است؟
بسمه تعالی، اگر یقین به بودن خمس در مالی که مورد ابتلای او واقع می شود، ندارد اشکال ندارد.
[سؤال 5454] —-> 2094
3. اگر خانواده ای خمس و زکات را نپرداخته باشد، عبادات فرزندان آن شخص (نماز و روزه و…) چگونه خواهد بود؟ و تکلیف چیست؟
بسمه تعالی، عبادات فرزندان صحیح است؛ مگر آن که علم داشته باشند که فرش یا مکانی که روی آن نماز می خوانند خمس داشته و پرداخت نشده است که در این صورت، بدون مراجعه به حاکم شرع و اجازۀ او، نماز روی آن اشکال دارد.
[سؤال 5455] —-> 1710
6. خوردن غذای کسی که معتقد به دادن خمس نیست و نیز کسی که خمس نمی دهد اما شک داریم که معتقد به دادن خمس نیز هست یا خیر، چه صورتی دارد؟
بسمه تعالی، اگر علم به وجود خمس در غذا ندارد استفاده جایز است.
[سؤال 5456] 2664
بسمه تعالی 21 / 4 / 1361
حضور مقدس آیت الله العظمی امام خمینی، دام ظله
پس از عرض سلام و آرزوی سلامت و سعادت آن رهبر عزیز؛ لطفاً به سؤالات زیر پاسخ دهید:
1. آیا از غذای کسی که خمس نمی دهد، می توان استفاده نمود، به شرطی که مصرف کنندۀ غذا معادل آن را خود، به عنوان خمس بپردازد؟
بسمه تعالی، غذا را اگر یقین دارید با پول غیر مخمس تهیه شده، با اجازۀ مرجع تقلید یا وکیل او مانع ندارد.
2. معاشرت با شخص کاهل نماز به این معنا که احتمالاً ماهی، هفته ای ممکن است یکی ـ دو رکعت به جا آورد، چگونه است؟ و همچنین استفاده از غذا در آن منزل؟
بسمه تعالی، با مراعات شرایط مقرّره، امر به معروف و نهی از منکر نمایید و اگر ترک معاشرت، موجب می شود او در خواندن نماز کوشا شود، معاشرت نکنید.
3. کسی که پولش را به فردی می دهد که برایش کار کند و ماهیانه مبلغی به او بدهد، البته با ایما و اشاره و غیره، مبلغ ماهیانه مشخص است، مهمانی رفتن در آن خانه و استفاده از غذای آن چه صورت دارد؟
بسمه تعالی، اگر یقین ندارید که اموال مورد تصرف شما با پول حرام تهیه شده باشد، اشکال ندارد.
[سؤال 5457] —-> 2191
4. اگر کسی خمس به او تعلق بگیرد و خمس ندهد آیا می شود به مهمانی او رفت یا احیاناً هدیه ای را از او پذیرفت یا خیر؟
بسمه تعالی، اگر یقین نداشته باشید که در مال مورد ابتلاء شما خمس است، اشکال ندارد.
[سؤال 5458] —-> 3104
5. کسی که حساب سال ندارد، اگر چیزی از او خریداری بشود مثل لباس یا چیزهای دیگر، مشتری خمس اش را باید بدهد یا خیر؟ و دیگر غذا خوردن در منزلش چه صورت دارد؟
بسمه تعالی، اگر مشتری یا کسی که غذای او را می خورد یقین به بودن خمس در مال مورد ابتلاء نداشته باشند چیزی بر آن ها نیست.
[سؤال 5459] —-> 2240
2. بعضی از مؤمنین سؤال می کنند: جاهایی به میهمانی دعوت می شویم که یقین داریم حساب سال ندارد؛ غذا خوردن و بقیۀ تصرفات ما در منزل این طور اشخاص چه صورت دارد؟
بسمه تعالی، اگر وجود خمس در غذا و چیزهای دیگری که مورد استفاده است معلوم نباشد جایز است.
[سؤال 5460] 2665
بسمه تعالی
با سلام و درود فراوان به امام امت، خمینی بت شکن
پس از عرض سلام، به عرض می رسانم که این جانب محصل می باشم و خرجی خود را بیشتر، برادرانم تأمین می کنند. حال، اگر برادرانم خمس نداده باشند و سال هم معلوم نکرده باشند، پولی که به عنوان پول جیبی یا برای خرید لوازم التحریر یا چیزهای دیگر، برادرانم به من می دهند؛ آیا خمس پولی را که می گیرم باید کنار بگذارم یا این که اشکالی ندارد و می توانم خرج کنم؟ آیا پوشیدن لباس یا کفش یا چیزهای دیگری که برایم می خرند، مثلاً در نماز خواندن اشکال دارد؟
بسمه تعالی، اگر یقین ندارید که در عین پولی که به شما می دهند خمس هست، بر شما چیزی نیست.
[سؤال 5461] —-> 2857
2. درصورتی که قطع رحم کردن صحیح نباشد و ما به خانۀ این افراد برویم و بدانیم که خمس و زکات نمی دهند، مالشان که به صورت خوردنی است بر ما حلال است؟
بسمه تعالی، تصرف در مالی که متعلَّق خمس است و خمس آن داده نشده جایز نیست.
[سؤال 5462] —-> 1375
6. غذا و پوشاکی که نزدیکانی که خمس نمی دهند برای ما بیاورند، مصرف آن ها چه حکمی دارد؟ در استفتا از دفتر امام خمینی جواب داده شده که «اگر یقین ندارید که در مال مورد مصرف، خمس است اشکال ندارد»، منظور چیست؟ چون خمس از همۀ پول جدا نشده است.
در ضمن در مسأله 1764 رسالۀ امام نوشته شده که «اگر از کافر یا کسی که به دادن خمس عقیده ندارد، مالی به دست انسان آمد، واجب نیست خمس آن را بدهد». و نیز در مسأله 1763 رسالۀ امام نوشته شده که «اگر چیزی را که خمس آن داده نشده به کسی ببخشند، پنج یک آن چیز مال او نمی شود». با توجه به مسائل فوق آیا کلاً مواد مذکور مصرفشان حرام است یا این که می توان مصرف کرد و جداگانه خودمان خمس قیمت آن ها را بپردازیم؟
آیا می توان از چنین فردی پول قرض کرد و در صورت قرض کردن، پنج یک آن پول را به عنوان خمس پول قرض شده داد؟ و آیا به عاریه گرفتن وسایلی از قبیل آب میوه گیری برای مدتی، از چنین شخصی اشکالی ندارد؟
بسمه تعالی، حکم همان است که در جواب استفتا و در رساله ذکر شده و اگر صاحب غذا و چیزهای دیگر اصلاً مسلمان معتقد به خمس نباشد، بر مصرف کنندۀ اموال او خمس واجب نیست ولی اگر مسلمان معتقد به وجوب خمس باشد و خمس واجب را نداده، تصرف در مالی که متعلَّق خمس شده در مقدار خمس، محتاج اجازه از مرجع تقلید است.
[سؤال 5463] —-> 4016
3. مادر این جانب با نهایت احترامی که برایشان قایل هستم، متأسفانه دارای فرهنگ پایین و کم دقتی در بعضی مسایل شرعی هستند و روی همین اصل در خانه عده ای طاغوتی و ضد انقلاب که نماز هم نمی خوانند و در این خط ها نیستند مشغول کار شده است و هرچه منع کرده و دلیل آورده ام روی قالب های ذهنی غلط، قبول نمی کند و می روند، روشن بفرمایید که اگر حقوقی بابت زحمات به ایشان بدهند یا کالا و جنسی به ایشان بدهند حکم این اموال چیست؟ با توجّه به این که از خمس و زکات آن ها بی خبریم و احتمال می دهیم که نمی دهند، اگر حرام باشد چه باید بکنیم و در چه راهی تصرف کنیم؟
بسمه تعالی، اگر یقین ندارید پولی که بابت اجرت می گیرید در مقابل کار حرام است و یا پول حرام یا مخلوط به حرام است اشکال ندارد و همچنین کالایی که از آن جا می آورند تا یقین نداشته باشید محکوم به حلیت است.
[سؤال 5464] 2666
بسمه تعالی 21 / 4 / 1361
لطفاً به سؤال زیر نیز پاسخ دهید:
خانمی با دو فرزند می باشد و خرج معاش خود را از راه سرمایه ای که دارد به دست می آورد؛ اگر این سرمایه را به کسی که خمس مالش را نمی دهد، داده باشد تا برای او کار کند، وضع پولی که از این راه به دست می آید چیست؟
بسمه تعالی، اگر با پول غیر مخمس مخلوط نشده باشد مانع ندارد والاّ باید از حاکم شرع اجازه بگیرد.
[سؤال 5465] 2667
بسمه تعالی
محضر حضرت آیت الله العظمی خمینی، مدّ ظله العالی
اگر با مخالفین معامله (چیزی به آن ها بفروشند) و پول بگیرند آن پول خمس دارد یا نه؟ چرا که خمس بر آن ها واجب نیست اگر هم واجب است قبول ندارد و نمی دهد آیا خمس آن پول را باید فوراً بدهد یا نه اگر از مؤونه سال زیاد آمد خمس بدهد؟ شما بیان فرمایید.
بسمه تعالی، مالی که با معامله با مخالفین یا کفّار از آن ها گرفته می شود خواه پول باشد یا جنس اگر در دست آن ها متعلق خمس بوده خمس آن واجب نیست و معامله در مقدار خمس هم صحیح است.
[سؤال 5466] 2668
بسمه تعالی 10 / 10 / 1361
حضور محترم رهبر عالی قدر و مرجع تقلید امام خمینی، ادام الله بقائه
السلام علیکم ورحمة الله وبرکاته
این جانب چند سال است مسئول و مدیر یک مغازه می باشم و این مغازه راجع به چهارده نفر ورثه می باشد و صاحبان این مغازه، حاضر نیستند که خمس سود مغازه را بدهند، تکلیف شرعی این جانب چیست؟ به کارم ادامه بدهم یا این که واجب است که ترک کنم؟ ضمناً خودم خمس می دهم و حساب سالانه دارم.
بسمه تعالی، اگر یقین دارد که اموال مورد تصرف او، متعلَّق خمس است باید از مرجع تقلید یا وکیل مجاز او اجازه بگیرد و نسبت به حقوق دریافتی، اگر یقین دارد که خمس در آن هست باید خمس آن را بپردازد.
[سؤال 5467] 2669
بسمه تعالی
کسی برای کسی کار می کند آن شخص خمس و سهم نمی دهد، کارگر که مزد خود را می گیرد این شخص از مزد کارگری خود خمس و سهم بدهد یا نه به گردن صاحب پول است؟
بسمه تعالی، پولی که بابت مزد دریافت داشت اگر متعلق خمس است مقدار خمس را مالک نمی شود و باید به حاکم شرع مرجع تقلید برساند اگر مالک نمی دهد و معادل آن را از مالک طلبکار است.
[سؤال 5468] 2670
بسمه تعالی
با درود و سلام بر امام مهدی علیه السلام و نایب بر حقش امام خمینی و با درود به شهدای اسلام، سلام علیکم
مسأله ای که مطرح است این گونه است که دختری که می خواهد ازدواج کند و قاعدتاً پدر به او جهازیه می دهد و دختر می داند که پول این جهیزیه کاملاً از راه حلال نبوده و پول مخلوط به حرام شده و شاید بعضی از اجناس آن کاملاً پول حرام بوده، اما مشخص نیست که مثلاً کدام جنس، حالا تکلیف این دختر چیست، خودش که تأمین مالی ندارد که بخواهد جهیزیه تهیه کند، آیا این جهاز برای او حلال است و می تواند از آن استفاده کند و نمازی که در روی فرش آن می خواند درست است یا مهمان می آید و در آن جا نماز می خواند و از وسایل منزل استفاده می شود و اگر اشکال دارد به چه ترتیب می تواند زندگیش را حلال کند؟
و در همین رابطه اگر در خانه پدر زمانی که بوده و پدر برایش چیزهایی از طلا مثل گردنبند یا النگو و… خریده و متعلق به دختر شده آیا این طلاها هم برای او حلال است و می تواند استفاده کند یا نه و به چه ترتیب می تواند آن ها را حلال کند و استفاده کند؟
بسمه تعالی، اگر یقین ندارد که در جهیزیه ای که به او داده شده یا در مالی که مورد تصرّف او است حرام هست می تواند در آن تصرّف کند و چیزی بر او نیست ولی اگر یقین دارد تصرف جایز نیست.
[سؤال 5469] 2671
بسمه تعالی
حضور محترم دفتر امام خمینی
ضمن عرض سلام و آرزوی توفیق برای شما خدمتگزاران صدیق اسلام و قرآن، و طول عمر برای رهبر عظیم الشأن، امام خمینی، بندۀ حقیر خواستم که مسأله ای را با شما در میان بگذارم.
سروران گرام! پدر من در سال 57 حدود نود هزار تومان جهیزیه به من دادند؛ البته می توانم بگویم که از درآمد ماهانه اش بود، پدرم مغازه دار می باشد، ولی با نهایت تأسف خمس و زکات نمی پردازد و در بعضی از زمینه ها مقداری گران فروشی نیز کرده اند. حالا خواستم ببینم که با این جهیزیه چه کنم؟ هم دلم می خواهد که باری از دوش پدرم برداشته باشم و هم وسایلی که از آن استفاده می کنم حلال باشد. آیا خمس آن را شوهرم باید بپردازد؟ شوهرم فعلاً حدود چهار هزار و خرده ای درآمد دارد.
خواهشمندم در این زمینه مرا با فتاوای امام امت راهنمایی فرمایید.
بسمه تعالی، اگر یقین ندارید که جهیزیه از پولی که باید خمس آن داده شود تهیه شده باشد، چیزی بر شما نیست.
[سؤال 5470] 2672
بسمه تعالی 6 / 9 / 1361
با سلام به امام امت و شهدای انقلاب اسلامی و با درود به شما خدمتگزاران اسلام
آیا به جهیزیۀ زنی که به خانۀ شوهر آمده و پدرش خمس مالش را نپرداخته است، خمس تعلق می گیرد، یا خیر؟ اگر تعلق می گیرد، به عهدۀ کیست؟ والسلام
بسمه تعالی، اگر یقین نداشته باشد که در جهیزیه خمس هست، لازم نیست خمس بدهد و اگر یقین دارد، باید به حاکم شرع مراجعه کند و در صورت پرداخت خمس یا اجازه می تواند در جهیزیه تصرّف نماید.
[سؤال 5471] 2673
بسمه تعالی 30 / 10 / 1361
حضور محترم حضرات معظم دفتر استفتائیه امام امت، پس از عرض سلام، امید است که ان شاء الله حال شما در پرتو عنایات ایزد یکتا خوب باشد.
1. پسر عموی من که او را به حسب ظاهر عادل، راستگو و درستکار می دانم؛ ایشان می گویند که پدر زن تو خمس نمی دهد. بنا بر شناختی که از پدر زنم و نحوۀ زندگی ایشان دارم، احتمالاً ایشان خمس مالش را نمی دهد. در رابطۀ عروسی با دخترش (که دختر عموی من هست) پدر زنم به من و همسرم جهیزیه داده است. حال تکلیف من در رابطه با استفاده از آن ها چیست؟
بسمه تعالی، اگر یقین به بودن خمس در جهیزیه ندارید بر شما چیزی نیست.
2. من ده هزار تومان پول دارم که خمس آن را پرداخته ام و هم اکنون آن را در بانک قرض الحسنه قرار داده ام و در کنار آن از درآمد سالانه ام پولی که درمی آورم مقداری خرج می کنم و بقیه اش را پس انداز می کنم. حال آیا می شود بر این نیت باشم که سر سال خمس پولی را بدهم که هم از آن خرج کرده ام و هم جدای ده هزار تومان پس انداز کرده ام و منظورم کلاً این است که در طی سال خرجی را که می کنم و خمسی که می خواهم سر سال بدهم از ده هزار تومان نباشد؛ آیا چنین چیزی ممکن است؟ و خواهش می کنم که اگر این کار را نکنم بهتر است، بفرمایید.
بسمه تعالی، امکان دارد و با نیت می تواند تعیین کند.
3. اگر کسی هیچ گونه نیت شرّی؛ مثل سوء ظن، ریا، تکبر و دیگر مفاسد اخلاقی در ذهن نداشته باشد و این گونه امور فساد به طور جرقه مانند در افکارش ظاهر شود و فوراً از آن جرقه هم اجتناب کند؛ آیا بر او گناهی محسوب می شود؟
بسمه تعالی، گناه نیست.
4. برای تلفظ صحیح حمد و سوره و دیگر قرائت های نماز پیش افراد تقریباً آگاه رفته ام و مطالعات کمی داشته ام و می توانم بگویم که صحیح تلفظ می کنم و تقریباً بیشتر اوقات، مثلاً لفظ تکبیرة الاحرام و دیگر قرائت های نماز را چندین بار تلفظ می کنم که تقریباً بیشتر اوقات مرا از معنویت نماز دور کرده و زیاد در این باب شک می کنم. لطف بفرمایید تکلیف من چیست؟
بسمه تعالی، اعتنا به شک نکند و در تکبیرة الاحرام اگر دو مرتبه بگوید اشکال پیدا می شود.
5. اگر کسی منظورش غیبت در مورد کسی نباشد، ولی به طور ناخودآگاه حرفی بزند که هیچ گونه نیتی در مورد خوار و پست شمردن کسی یا غیبت پشت سر او، نداشته باشد؛ آیا گناهی بر او محسوب می شود؟
بسمه تعالی، باید از گفتن آن خودداری کند.
6. آیا می شود کسی در کلامش مثلاً حرفی بگوید که دیگران را به خنده آورد، ولی حرف او هیچ گونه خوار و پست شمردن و احیاناً غیبت دیگران نباشد؛ آیا بر فرد عامل گناهی محسوب می شود؟
بسمه تعالی، اگر توهین یا غیبت کسی نباشد اشکال ندارد.
[سؤال 5472] 2674
بسمه تعالی 1 / 12 / 1361
این جانب و خانواده ام از طریق اجاره مغازۀ مرحوم پدرم (قهوه خانه) امرار معاش کرده و زندگی را می گذرانیم. تا کنون از روی اهمال و نادانی از این مال خمس نداده استفاده کرده ام، ولی از این به بعد می خواهم از مال پاک و حلال زندگی کنم، حال با توجه به اینکه از اول عمرم تا کنون نیز از این مال استفاده کرده ام، حکم این مورد چیست و آیا باید خمس مقدار استفاده شده را بدهم و آیا کفاره ندارد و در صورت دادن خمس این مقدار، چگونه مقدار آن را حساب کنم. ضمناً مقدار جهیزیه ای که به خواهرانم داده ایم باید خمس آن ها را خودشان بدهند یا ما بدهیم (شاید لازم به تذکر باشد که سن من در حدود بیست سال است و به تازگی سرکار رفته ام و درآمد دارم ولی هنوز از درآمد خانواده استفاده می کنم البته خمس مقدار درآمد خودم را از پارسال تا کنون پرداخت کرده ام).
بسمه تعالی، اگر معلوم است که در مال متوفی بر ذمه او خمس هست تا ادا نشده ورثه نمی توانند در ترکه تصرف کنند و شما به یکی از وکلای این جانب مراجعه نمایید.
[سؤال 5473] 2675
بسمه تعالی
پدر ما پس از وفات خویش یک سری اموال ـ از قبیل یک باب خانه، چند قطعه زمین مزروعی، چند حلقه آب و مغازه، یک باغ و مقداری پول ـ برای ما گذاشته است. طبق سخنان دیگران و خود ایشان (به طور ضمنی و کنایه ای) و رئیس دادگاه انقلاب و بازپرس دادگستری این شهر، ایشان دارای سابقۀ رباخواری بوده است؛ لکن در جریان انقلاب، افرادی با ایشان برخورد داشته اند و مقداری پول از ایشان گرفته اند و می خواسته اند ربایی که داده اند، پس بگیرند.
در این میان هم شخصی بوده است که ادعا کرده پدرمان از پدرش ربا گرفته است (پدر ما زمینی را از پدر وی می خرد، سپس به پدر وی می دهد و او روی آن کار می کند. پس از چندی پدر این شخص با پدرمان درگیری پیدا می کند و توسط یکی از روحانیین 000 / 3 تومان بابت حق الزحمه می گیرد) و دادگاه، فرزند این شخص را محکوم می کند. و ما پس از فوت پدرمان که به دادگاه انقلاب شکایت کردیم، این دادگاه در مورد یکی از اشخاصی که در دوران حیات پدرمان از ایشان پول می گرفته است، حکم می کند که بایستی 000 / 35 تومان را پس بدهد و در مورد بقیه، چیزی نمی گوید. و دربارۀ دو نفر دیگر حلالیت صورت می گیرد.
حال می خواهیم بدانیم که با توجه به این که ایشان رباخوار بوده است و جریاناتی پس از انقلاب پیش آمده و پس از مرگ ایشان نیز اعلام گردیده و با توجه به این که ایشان خمس نمی داده است لکن یقین نیست که به این اموال خمس تعلق می گرفته است یا خیر؟ تکلیف اموال ایشان از لحاظ خمس یا چیز دیگر چیست؟ و اگر تعلق می گیرد، به چه صورت است؟ ضمناً همۀ خانواده هم مقلد امام نیستند و ایشان یک همسر، دو فرزند پسر، دو فرزند دختر دارد.
بسمه تعالی، اگر علم به وجود خمس در اموال موروثی ندارید و نیز علم به وجود حق کسی از ناحیۀ ربا و غیره در آن نیست، تکلیفی بر شما نمی باشد.
[سؤال 5474] 2676
بسمه تعالی 14 / 1 / 1362
پس از عرض سلام، لطفاً به سؤالات ذیل پاسخ فرمایید:
1. این جانب پسری داشتم که از دنیا رفته و دو فرزند دختر و پسر از او به جای مانده. مبلغی قرض داشته و پس از ادای قرضش 532 / 154 ریال باقیمانده، باید خمس این مبلغ ذکر شده را داد یا خیر؟
2. مبلغ 148 / 27 ریال که در حساب بانکی نامعلوم بود ـ اول گفتند در حسابش وجهی ندارد ـ این مبلغ دومی هم خمس دارد یا نه؟
بسمه تعالی، اگر احتمال بدهند که پول مزبور از درآمد کسب و حقوق نبوده یا خمس آن را خود متوفّی داده است، خمس ندارد و حکم در هر دو مورد یکی است.
3. این جانب مقداری پس انداز دارم اگر باید خمس آن را بدهم، چون گیرندۀ آن را نمی توانم تشخیص دهم، راهنمایی ام فرمایید.
بسمه تعالی، می توانید به حساب شمارۀ هزار مؤسسۀ تعاون اسلامی قم حواله کنید یا آن را به یکی از وکلای مسلّم الوکاله این جانب بپردازید.
[سؤال 5475] —-> 2132
5. مالی که ارث می باشد و بیش از دو سال است از تصرف صاحب مال گرفته شده، همچنان که حق مداخله و منافع از مالک سلب است، وجوهات شرعیه به آن مال تعلق می گیرد؟
بسمه تعالی، وجوهی که قبلاً بر آن مال تعلق گرفته بر عهدۀ مالک است، که بعد از رفع منع بپردازد و اگر قبلاً وجوهی به آن متعلق نبوده خمس ندارد.
[سؤال 5476] —-> 4156
4. خمس و سهم امام پدرم را چگونه بپردازیم؟ آیا باید از ارثی که به ما می رسد، خمس و سهم امام را کم کنم؟ به خصوص جهیزیۀ من؟
بسمه تعالی، اموال پدر و جهیزیه ای که با مال پدر تهیه شده، اگر معلوم باشد که متعلق خمس شده و نپرداخته اند، باید خمس آن ادا شود.
[سؤال 5477] —-> 6498
2. خود من یک معلم هستم و یک ساختمان در همین زمین ساخته ام و مبلغ 130 هزار تومان هم بدهکار هستم در ضمن با دختری ازدواج نموده ام که پدرش ثروتمند بوده و مقداری پول به عنوان ارثیه به ایشان رسیده که آن مبلغ را برای ساختمان خرج کرده ام از نظر شرعی پول ایشان چه تکلیفی پیدا می کند. در ضمن پدر نامبرده مالش را پاک نکرده و خمس و سهم نداده و حج هم رفته و در سال 57 فوت نموده.
حالا با تمام این اوضاع و احوال، من که یک معلم هستم و می خواهم به وظیفه شرعی خود عمل کنم و پدرم را اگر در گذشته زیر دین بوده لااقل با این عمل بتوانم شاید ذره ای از گناهانش را کم کنم و آن هم با خداوند است.
خواهشمند است تکلیف را به طور کلی و جداگانه برای این حقیر روشن نمایند تا از شک و تردید خلاص شوم و بتوانم با سربلندی در راه اسلام قدم بردارم.
بسمه تعالی، اگر یقین دارد اموالی که به وی بابت ارث منتقل شده در آن خمس وجود دارد باید خمس آن را بپردازد.
[سؤال 5478] —-> 7246
2. تکلیف شرعی اعضای خانواده چنین شخصی چیست؟ آیا موظفند در این خصوص تحقیق نمایند و بررسی کنند که سرپرست خانواده معاملاتش در غیر این مسأله، مثلاً از نظر شرایط کالا و خریدار و سایر احکام معاملات مطابق فتوای حضرت امام است یا خیر؟ با توجه به این که سرپرست خانواده خود را مقلد امام می داند.
البته ناگفته نماند که سرپرست خانواده در کنار اجناس خارجه به آن صورت که تقریر یافت، اجناس ایرانی را نیز خرید و فروش می نماید و همچنین مقداری حقوق بازنشستگی از ارتش جمهوری اسلامی دریافت می دارد. اگر درآمد چنین شخصی، حلالِ مخلوط به حرام باشد اعضای خانواده می توانند خمس آن را بپردازند؟ اگر کسب سرپرست خانواده نامشروع است فرزندان و یا مادر چه وظیفه ای دارند؟ مضافاً به این که بخواهند از آثار وضعی و روانی چنین درآمدهایی مصون باشند.
بسمه تعالی، اعضای خانواده مکلف به تحقیق نیستند و تا یقین به وجود مال حرام در بین اموال حاصل نشود، تصرف مانع ندارد.
[سؤال 5479] 2677
بسمه تعالی
خدمت رهبر عظیم الشأن
در خانۀ مشترکی زندگی می کنیم با درآمد چند نفر، یکی از درآمدها مربوط به یک بازاری است که مسائل شرعی کسب را رعایت نمی کند، تکلیف بقیۀ افراد را معین کنید. ضمناً بفرمایید پول ایشان چه حکمی دارد؟
ومن الله التوفیق
بسمه تعالی، اگر یقین ندارند که درآمد بعض شرکای منزل از کسب حرام می باشد یا نه، اشکال ندارد.
[سؤال 5480] 2678
بسمه تعالی 2 / 4 / 1361
حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، دامت برکاته
شخصی شغل مباح دارد؛ آموزگار یا بزّاز یا کشاورز است و متهم به همکاری نمودن با ساواک و گرفتن مبلغی از آن جا نیز می باشد؛ چنانچه شخص مذکور بخواهد مثلاً مبلغ 000 / 20 تومان به مسجد یا حسینیه یا امور خیریۀ دیگر کمک نماید، جایز است پول او را ـ که معلوم نیست اصل آن پول حرام باشد ـ به مصرف امور مذکور برسانند یا آن که نباید از او قبول نمود؟ و آیا می شود با دادن خمس پولی که چنین اشخاصی می دهند، به عنوان «مال حلال مخلوط به حرام» تصرف نمود یا خیر؟
متمنّی است فتوای شریف را در این موارد بیان فرمایید. با تقدیم احترام
بسمه تعالی، اگر یقین به وجود پول حرام در عین پول ندارند اشکال ندارد، ولی در صورت یقین، اگر به نحوی باشد که مورد لزوم تخمیس باشد باید اول آن را تخمیس نمایند.
[سؤال 5481] —-> 7355
3. کسانی که اصلاً خمس نداده و نمی دهند وظیفۀ همسایه و خانوادۀ آن ها چیست؟
بسمه تعالی، آن ها را امر به معروف نمایند.