[سؤال 8032] 4234
بسمه تعالی 16 / 6 / 1361
دفتر محترم حضرت آیت الله، امام خمینی، مدّ ظله
محترماً، به عرض می رساند در جنب تکیۀ رینه لاریجان، قطعه زمینی به مساحت تقریبی پانصد متر حدود ده سال قبل توسط شخص خیّری، به منظور توسعۀ تکیه و سقّاخانه خریداری شده، ولی تا کنون وقف نگردیده و صیغۀ وقف جاری نشده است، فقط قسمتی که مورد نیاز توسعۀ سقّاخانه بود، به تصرف تکیه درآمد، مابقی زمین مانده. بعضی از برادران ـ من باب احتیاط ـ موضوع را با ارسال فتوکپی قبالۀ خرید زمین به آن دفتر ارجاع نمودند، که شاید محتوی قباله خرید دالّ بر وقفیت زمین مورد بحث باشد؛ چون در همسایگی این قطعه زمین، سید اولاد پیغمبری خانه دارد که از نظر جا و مکان در مضیقه است و تقاضا دارد قسمتی، تا حدود پنجاه متر به او فروخته شود، تا از مضیقه به در آید. بناءً علی هذا، تقاضا دارد پاسخ فرمایند که آیا می شود مقدار پنجاه متر از این زمین را به او فروخت و وجه آن صرف تعمیرات تکیه گردد یا خیر؟ خواهشمند است جریان را کلاً روشن فرمایید. والسلام علیکم ورحمة الله
بسمه تعالی، زمین اگر وقف نشده و یا به تصرف و قبض وقف درنیامده، اختیار آن با مالک است و تنها خریدن، به منظور صرف در وقف یا ساختن تکیه و حسینیه، وقف حساب نمی شود.
[سؤال 8033] 4235
بسمه تعالی 19 / 9 / 1358
محضر مقدس حضرت آیت الله العظمی رهبر عالی قدر انقلاب اسلامی ایران، امام خمینی، مدّ ظله العالی
لطفاً بیان فرمایید: یک قطعه زمین 25 متری جزو قطعه زمینی است که روبه روی صحن مسجد قرار گرفته و یک زن و بچه در آن زمین خانه ساخته اند که مجاور زمین مزبور است و صاحب آن دور آن را سنگ چین کرده تا بعداً به صورت حسینیه درآورد، ولی از دنیا رفته است. آیا می شود این زمین مورد استفاده آن زن قرار گیرد یا باید حسینیه ساخته شود و یا این که امکان ندارد؟ موضوع دیگر این که همان مرحوم در میناب زمینی را در نظر گرفته بوده که مسجدی بنا نماید، ولی قبل از اقدام از دنیا رفته و مقداری از مصالح ساختمانی آن را نیز ریخته بوده است. آیا بر وراث لازم است که اقدام به ایجاد مسجد بنمایند یا این که می توانند مصالح ساختمانی را جهت مسجد دیگری منتقل نمایند؟ و ضمناً اضافه می نمایند که فرد مرحوم متولی مسجدی است که قطعه زمین مذکور را جهت احداث حسینیه قصد نموده بوده است. از جوابی که مرحمت می فرمایید سپاس گزارم؛ عمر پر برکت رهبر برقرار باد.
بسمه تعالی، اگر زمین ها یا مصالح را وقف نکرده و یا تحویل جهت وقف نداده و وصیت هم ننموده باشد، ملک ورثه است و هر تصرفی در آن بخواهند می توانند بکنند.
[سؤال 8034] 4236
بسمه تعالی 16 / 9 / 1361
محضر مبارک رهبر عالی قدر، حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی، مستدعی است سؤال شرعی زیر را پاسخ مرحمت فرمایید.
مسجدی است فاقد سرویس عمومی و وضوخانه. در مجاورت این مسجد، خانۀ مخروبه ای جهت ساختمان سرویس و وضوخانۀ مسجد مذکور، توسط اهالی خریداری شده است. پس از تخریب و شروع ساختمان، از طرف شهرداری محل و نیز جمعی از اهالی خواسته شده است که مقداری از خانۀ مذکور، جهت تعریض کوچۀ جنب آن گرفته شود. از نظر شرع مقدس آیا چنین کاری مجاز است یا خیر؟
بسمه تعالی، اگر خانۀ مذکور هنوز وقف نشده، اختیار آن با صاحبان پول است و تعریض کوچه با رضایت آنان مانع ندارد.
[سؤال 8035] —-> 769
13. رجل أقرض آخر مالاً فامتنع المقترض فی أداء الدین أو أخذ مالاً من دون حقّ فالمقرض أو المأخوذ منه المال جعلا هذا المال وقفاً لأبی الفضل العبّاس علیه السلام او لأحد الأئمّة علیهم السلام فهل یکون هذا الوقف صحیحاً ویخرج المال عن ملکیة مالکه؟
بسم الله تعالی، فیما یصحّ فیه الوقف یصحّ الوقف المزبور لو أمکنه الإقباض وقد أقبضه لجهة الوقف أو إلی متولّی الوقف وإلاّ فلا.
[سؤال 8036] 4237
بسمه تعالی
محضر مبارک آیت الله العظمی امام خمینی
این جانبان یک قطعه زمین به مساحت چهارصد متر از صاحب آن خریداری نمودیم و به عنوان تأسیس عزاخانۀ سیدالشهدا علیه السلام اجراء صیغه شده، ولی متأسفانه در اثر اشتباه و ندانستن حکم، با کمک طاغوت زمان تبدیل به حمام گشته. در حال حاضر تکلیف ما نسبت به این حمام از نظر شرعی چیست؟ چنانچه در عوض، زمین دیگری برای درست کردن تکیه تهیه نماییم، جبران و اصلاح می شود یا خیر؟
بسمه تعالی، اگر برای عزاداری زمین را تحویل نداده باشند و صاحبان پول راضی باشند، تصرف در حمام مانع ندارد و در هر صورت اگر آب غسل مباح باشد، غسل صحیح است.
[سؤال 8037] 4238
بسمه تعالی
زمینی است که از سه طرف محصور است به دیوارهای مجاور و از طرف چهارم به کوچۀ چندصد متری. از طرف کوچه، وقف حسینیه شده است، ولی هنوز به تصرف وقفی در نیامده است. آیا تغییر یا به هم زدن وقف مذکور جایز است یا خیر؟
از درگاه خدای تبارک و تعالی، طول عمر آن رهبر عظیم الشأن اسلام و مسلمین، و پیروزی ملت شهادت طلب کشور اسلامی ایران را خواستار است.
بسمه تعالی، اگر آنچه وقف شده، تحویل جهت وقف داده نشده، وقف تمام نیست و تغییر آن مانع ندارد.
[سؤال 8038] 4239
بسمه تعالی
دفتر محترم حضرت آیت الله العظمی حاج آقا روح الله خمینی رهبر کبیر انقلاب و بنیان گذار جمهوری اسلامی
این جانب اهل پشتکوه یزد، از کشاورزان آن محل، تنها دارایی و مایملک خود که عبارت از یک طاق از شانزده طاق قنات مزرعه خلیل آباد، بوده است. بر اثر ناراحتی و گرفتاری و کسالت اقدام به وقف کردن آن نموده ام. در وقف نامه قید گردید که صیغۀ وقف جاری شده، ولی قید این که به تصرف وقف داده شده باشد، نشده است. الحال به علت این که دارای عیال و اولاد بوده و عمل انجام شده باعث محرومیت آنان شده از عمل خود پشیمان و می خواهم اجازه فرمایند؛ با توجه به این که مورد وقف به تصرف وقف داده نشده، عمل انجام شده صحیح نبوده و می توان از آن عدول نمود یا خیر؟ نظر مبارک خود را اعلام فرمایند.
بسمه تعالی، مجرد صیغۀ وقف، بدون تحویل آن، کافی نیست و در خصوصیات مورد سؤال به مسئولین ذی ربط مراجعه شود.
[سؤال 8039] 4240
بسمه تعالی
محضر رهبر انقلاب و بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران، دامت برکاته
محترماً؛ استفسار می شود که:
1. زمینی را به نام ساختن حسینیه خریداری و ثلث بهای آن پرداخت شد و از مؤمنین پول به نام حسینیه جمع آوری گردید. سپس ساختن بنا شروع شد و به خاطر تشخیص قبله، محرابی گذاشته شد و همین که بنا نیمه تمام شد، عده ای گفتند: «اگر مسجد بشود، بهتر است» و صاحب زمین هم گفت: «اگر مسجد بشود، بقیه پولم که دو ثلث بهای زمین می باشد نمی خواهم» و قبض را تغییر دادند و به نام مسجد صاحب الزمان نمودند و بقیه بنا را به نام مسجد تمام نمودند. در حال حاضر از این بنا به نام مسجد استفاده می نمایند و اختلاف هم برطرف نشده است. استدعا می شود آنچه حکم خداست مرقوم فرموده تا تکلیف خود را بدانیم. عزت و سعادت و طول عمر رهبر انقلاب را از پیشگاه احدیت مسئلت می نماییم.
بسمه تعالی، وقف زمین برای حسینیه اگر تمام نشده و قبض وقف حاصل نشده، تغییر آن به عنوان مسجد اشکال ندارد؛ ولی اگر تغییر بعد از تمامیت وقف حسینیه حاصل شده باشد، باطل است و آن محل مسجد نمی شود؛ اگر چه نماز در آن جا اشکال ندارد.
2. حمامی چند سال قبل در این شهر ساخته شد. روزی امام جماعت مسجد می فرمودند: که این مکان قبرستان بوده است. اکنون هم این مکان در وسط شهر قرار گرفته و وقف نامه اش هم مشخص نیست. آب آن هم از آب شهر و چاه حفر شده در آن مکان می باشد. در هر دو صورت، اگر دارای وقف نامه باشد و یا نباشد تکلیف مسلمین چیست؟
بسمه تعالی، اگر وقف بودن محل حمام برای دفن اموات محرز نباشد، استفاده از آن اشکال ندارد.
خداوند متعال سایۀ حضرت مستطاب عالی را تا انقلاب حضرت مهدی (عج) بر سر مستضعفین جهان قائم بدارد، آمین، بحق محمد و آله الطاهرین.
[سؤال 8040] 4241
بسمه تعالی
دفتر فقیه و عالم بزرگوار و رهبر انقلاب، حضرت امام خمینی، دام ظله
با کمال احترام به عرض آن مرجع و امام بزرگوار و حامی مستضعفان می رساند: مردی هستم علیل و بیمار، با متجاوز از هفتاد سال عمر، بر اثر جهل و نادانی و بیسوادی و بدون آینده نگری به سرنوشت قریب به بیست نفر از عایله خود که بعضی از فرزندانم مبتلا به بیماری صرع و غش می باشند. و با عنایت به این که بر اثر ناراحتی خانوادگی و فشار زندگی، مسلط به اعصاب خود نبوده، بنا به توصیه و ارشاد رئیس دادگاه انقلاب اسلامی، سه دانگ و سه ربع دانگ مشاع، از شش دانگ باقیماندۀ کاروان سرای مورد مالکیت خودم، را ـ که الساعه هم متصرف و محل ارتزاق روزمرۀ این جانب و عایله ام می باشد ـ طبق وقف نامۀ شمارۀ جهت مسجد یا حمام و یا سایر امور عام المنفعه وقف مؤبد نمودم.
مقرر شد که حاکم شرع دادگاه انقلاب با مشورت و صلاحدید امام جمعه به نحو احسن از آن استفاده نمایند و قید شد خودم مادام الحیات، حق نظارت داشته باشم. صیغه جاری شد ولی مورد وقف تحویل حاکم شرع و امام جمعه داده نشد چون که به موضوع و آینده وقف، بر اثر بی سوادی و کهولت سن مطلع و واقف نبوده ام، ناآگاهانه وقف نامه را انگشت زده ام. با گذشت اندک زمانی از عمل خود نادم و پشیمان و متوجه شدم که همه هستیم از دستم رفته و باید به کنج مسجد و یا خرابه ـ با حدود بیست نفر عایله ـ پناه ببرم. بدین سبب حضوراً و تلگراماً اعلام ندامت و ابطال وقف نامه را از مراجع مذکور خواستم، ولی توجهی نفرموده اند. مورد وقف هم کماکان در تصرفم می باشد و امور زندگی از همین محل تأمین می شود و راضی به تحویل و تحول و وقف هم نیستم. علی هذا تمنا دارم نظریه و فتوای حضرتتان را ذیلاً مرقوم تا از این پریشانی رها شوم.
بسمه تعالی، تنها خواندن صیغۀ وقف و ثبت در دفتر، کافی برای تمامیت وقف نیست و تا عین موقوفه، تسلیم جهت وقف نشده، واقف می تواند برگردد.
[سؤال 8041] —-> 4477
7. اگر شخصی زمینی را به نام مسجد کرده ـ حتی کلنگ هم زده باشند ـ و بعد صاحب زمین منصرف شود، آیا می تواند صاحب زمین، زمین را بفروشد؟
بسمه تعالی، اگر وقف، تمام شده و به قبض جهت وقف هم در آورده، نمی تواند؛ ولی پیش از تمام شدن وقف می تواند وقف را تسلیم نکند و برهم بزند.
[سؤال 8042] 4242
بسمه تعالی 25 / 3 / 1361
محضر مبارک حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، دام ظله العالی
در شانزده سال گذشته، مردم زمینی موات به مسافت پانصد متر را جهت قبرستان مسلمین تعیین، و حدود آن را مشخص و به تصرّف درآوردند، و از آن جایی که در آن موقع آب لوله کشی موجود نبوده، یک حلقه چاه در این زمین حفر نمودند. و بر روی این زمین غسال خانه و حسینیه ساخته شده و چندین میت در این زمین دفن گردیده است. بعد از چهار سال که زمین نامبرده در اختیار عموم مسلمین بوده، شخص مستکبری ـ که در آن زمان رئیس خانۀ انصاف بوده ـ با توسل به زور قسمتی از این زمین را اشغال کرده و مقاومت مردم روستا را نادیده گرفته و درختان لیمو در این زمین اشغالی کاشته است.
از آن جایی که جمعیت این روستا چهار الی پنج هزار نفر می باشد و در آینده نزدیک به زمین مذکور احتیاج مبرمی خواهد بود و در جای دیگر زمین جهت قبرستان یافت نخواهد شد، تکلیف مردم این روستا چیست؟
و در صورتی که زمین اشغالی پس گرفته شود، خشکانیدن درختان این زمین جایز است یا خیر؟ والسلام علیکم ورحمة الله وبرکاته
بسمه تعالی، در فرض مرقوم، زمین ذکر شده قبرستان متعلق به اهالی محل است و کسی حق ندارد تمام یا قسمتی از آن را به خود اختصاص دهد و صاحب درخت ها حق ندارد درخت ها را در زمین قبرستان باقی بگذارد.
[سؤال 8043] 4243
بسمه تعالی 26 / 9 / 1362
محضر مبارک آیت الله العظمی امام خمینی، دام ظله الوارف، با اهدای سلام و تحیات و آرزوی طول عمر و دوام صحت آن امام بزرگوار
به عرض می رسد: در مجاورت قبرستان قدیمی کلاگر محله جویبار یک قطعه زمین نسبتاً بزرگی را عده ای از مؤمنین محل خریداری و برای الحاق به قبرستان وقف نمودند. حداقل مدت پانزده سال می گذرد که برای دفن اموات از آن استفاده نشده و فعلاً برای مؤسسات عام المنفعه از قبیل بیمارستان و مدرسه در اثر نداشتن زمین فارغ در مضیقه هستند. آیا اجازه می فرمایید که از یک قسمت از این زمین جهت بهداری یا مدرسه استفاده شود و قسمت دیگر برای الحاق به قبرستان بماند یا خیر؟
بسمه تعالی، اگر هنوز میتی در آن دفن نشده، اختیار با صاحبان اصلی و کسانی است که وقف کرده اند و می توانند برای کارهای خیر دیگر از آن استفاده کنند.
[سؤال 8044] 4244
بسمه تعالی
محضر مبارک حضرت آیت الله خمینی دام ظله العالی
متولی وقف در حالی که بدهکاری وقفی دارد مرحوم می شود، ورّاث از ادای بدهی وقف امتناع می ورزند، پسر ارشد تصمیم می گیرد این بدهی را به تنهایی بپردازد، لذا قطعه باغی را به عنوان ادای بدهی وقف اضافه بر موقوفات گذشته می نماید و پشت کاغذ وقف نامه گذشتگان می نویسد، لکن بعداً ورثه تصمیم می گیرند بدهی وقفی پدر را مشترکاً بپردازند، و لذا همه ورثه نیز قطعه زمین زراعتی را جزء وقف قرار داده و مقداری پول جهت صرف در وقف پرداخته اند. آیا قطعه باغ پسر ارشد جزء وقف به حساب می آید یا به ملک شخصی نامبرده برمی گردد؟
بسمه تعالی، اگر زمین را وقف نموده و تسلیم جهت وقف کرده دیگر به خود شخص باز نمی گردد، ولی بدهی بابت وقف باید در همان جهت وقف مصرف شود.
[سؤال 8045] 4245
بسمه تعالی 18 شعبان المعظم 1403 ق
محضر مبارک مرجع عالی قدر، حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، دام ظله العالی
احتراماً به استحضار می رسانیم: شخص خیّری در گرگان، مقدار پانصد و پنجاه متر زمین ـ که چندین اتاق مخروبه قدیمی داشته ـ به عنوان حسینیه به هیأت متوسلین به حضرت ابا عبدالله الحسین علیه السلام واگذار نموده و قبض و اقباض هم محقق شده است. سپس اعضای هیأت، تابلو و پرچمی با عنوان حسینیه بر سر آن نصب نمود که شخص واگذار کننده هم حضور داشته است. این هیأت برای انجام مراسم عزاداری در آن زمین و مرمت آن مخارجی در حدود چهل هزار تومان متحمل شده اند و نیز چندین هفته در آن محل مراسم عزاداری حضرت خامس آل عبا اقامه شده است. چون واگذار کننده شخصاً نمی توانسته در مجالس شرکت کند؛ شخصی به نمایندگی از طرف ایشان در اولین مراسم شب جمعه شرکت داشته و همۀ این گفته ها با اطلاع نمایندۀ محترم حضرت عالی و امام جمعه محترم گرگان انجام شده است. با توجه به این که طبق فتوای حضرت عالی، معاطات در وقف بر مصالح عامه کفایت می کند، مضافاً به این که لفظاً هم واگذاری را ادا کرده؛ آیا این شخص می تواند منصرف شده و برگردد یا خیر؟
بسمه تعالی، با فرض این که مالک زمین آن را به عنوان حسینیه تحویل داده و متولی شرعی یا مردم قبض نموده و در جهت وقف هم مورد استفاده قرار گرفته؛ مالک نمی تواند منصرف شود و حسینیه را به ملک خود برگرداند.
[سؤال 8046] 4246
بسمه تعالی 28 / 6 / 1360
حضور محترم نایب الامام، حضرت آیت الله الخمینی، دام بقاؤه
با عرض سلام و ادای مراسم بندگی و عذرخواهی از این که زحمت می دهم، با وجود گرفتاری هایی که دارید و امیدوارم به زودی همۀ گرفتاری ها برطرف شود؛ ان شاء الله.
بنده چند مسأله برایم از رساله جناب عالی حل نشده؛ این است که مزاحم می شوم.
1. جد بنده کتابی طبی نوشته و در اواخر کتاب لعنت کرده به کسی که کتاب را به دیگری بدهد. بنده متوجه نبوده، به کتابخانه داده، در کتابخانه هم کتاب های طبی مورد استفاده نیست؛ می توانم کتاب را پس بگیرم یا خیر؟
بسمه تعالی، مجرد لعنت الزام آور نیست و اگر وقف کتابخانه شده نمی توانید برگردانید.
2. صبیۀ بنده در تظاهرات شرکت داشته؛ جوانی او را گول زده و به محضری مراجعه نموده است. برای آن که بنده راضی نبوده ام. ـ یعنی اصلاً به بنده مراجعه نشده ـ دختر به دروغ به صاحب محضر گفته است سابقه ازدواج دارم؛ اقرارنامه تنظیم نموده، محضر ازدواج او را عقد نموده؛ عقد صحیح است یا خیر؟
بسمه تعالی، ازدواج دختر باکره موقوف به اجازۀ پدر است؛ ولی با میل دختر به ازدواج اگر پسر کفو عرفی و شرعی او باشد و دختر بترسد که دیگر شوهر خوبی پیدا نکند، پدر حقّ منع از ازدواج آن ها ندارد.
3. مشغول نماز خواندن تلفن زنگ می زند؛ کس دیگری نیست جواب بدهد، جایز است نماز را بریده جواب تلفن بدهد؟
بسمه تعالی، جایز نیست.
4. ساعت هایی ساخته شده با قاب طلا (ساعت جیبی یا مچی)؛ آیا می توان با آن نماز خواند در صورتی که همراه باشد یا اشکال دارد؟
بسمه تعالی، اگر در جیب باشد اشکال ندارد؛ ولی اگر به مچ بسته باشد نماز صحیح نیست.
5. تعهدی دارم هر وقت مطلع شدم کسی فوت نموده نماز وحشت بخوانم و چون واریس شدید دارم نمی توانم زیاد بایستم؛ جایز است رکعت دوم یک سوره «إنّا أنزلنا» خوانده شود؟ و هم ممکن است یک نماز و نیت شود به تمام آن کسانی که در آن روز مدفون شده اند یا خیر؟
بسمه تعالی، اگر یک سوره خوانده شود نماز لیلة الدفن نمی شود و تشریک در ثواب مانع ندارد.
[سؤال 8047] 4247
بسمه تعالی
محضر مقدس حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی
1. شخصی مقداری زمین دارد. می گوید: «وقتی عمارت ساختم، قسمت بالای آن را کتابخانه می کنم و صیغه وقف را این طور جاری می کنم: قسمت فوقانی این زمین را وقف کتابخانه کردم»؛ آیا این وقف صحیح است و علی فرض الصحّة می تواند این زمین را بفروشد یا نه؟
بسمه تعالی، این وقف صحیح نیست.
2. صحن مسجدی است مشکوک، که آیا واقف آن صحن را هم جزء مسجد قرار داده یا حسینیه؟ آیا می توان در آن صحن مستراح ساخت؟
بسمه تعالی، جایز نیست.
[سؤال 8048] 4248
بسمه تعالی 12 / 11 / 1361
درود بر شهیدان اسلام در سراسر جهان
اگر شخصی قطعه ای از زمین خودش را برای کسی در حال مریضی وصیت نماید که عوض آن رفته کربلا زیارت به جا آورد و آن شخص هم زیارت را بعد از مرگ موصی انجام دهد، آیا وارث موصی می تواند بعد از این وصیت را به هم زند و قبول نکند و به جای زمین موصی به زمین دیگری را عوض آن بدهد ـ در صورتی که آن شخص قبول نکند ـ یا خیر؟
بسمه تعالی، چنانچه زمینی که معین شده زیادتر از ثلث ترکه میت نباشد، وصیت نافذ است و نمی توانند ورثه بدون رضایت وصی عوض کنند و اگر زاید بر ثلث باشد در زاید احتیاج به اجازه ورثه دارد.
[سؤال 8049] 4249
بسمه تعالی 13 / 9 / 1361
مرجع عالی قدر و رهبر عظیم الشأن امت، خمینی بت شکن دامت افاضاته با نهایت ادب، توضیح بر این که شخصی وصیت عادی نموده چون که اولاد نداشته ما ترک خود را وقف نموده، قبل از فوت خود حدود یک سال قبل، به تصرف بنده داده، وارث 3 سال است فوت شده است ملک را طبق وصیت خط عمل شده، حالیه یک ورثه دیگر عدواناً می گوید باید ملک را واگذار کنی خواهشمند است طبق دستور اسلام حکم الله را بیان فرمایید قبلاً متشکر خواهم شد.
بنده، ناظر در مخارج مرحوم نیز هستم اهل محل حقّ بنده را گواهی می نمایند.
بسمه تعالی، اگر وصیت کرده که بعد از فوت او وقف باشد در زمان حیات وقف ماترک نموده وصیت و وقف مزبور باطل است و ماترک او به ورثه اش می رسد. بلی اگر چیز معیّنی را وقف کرده و در حیات خود تحویل جهت وقف داده وقف صحیح است و از ترکه محسوب نمی شود.
[سؤال 8050] 4250
بسمه تعالی
محضر مبارک حضرت آیت الله العظمی الامام خمینی دام ظله العالی
محترماً؛ معروض می دارد: شخصی است از اهل علم، قصد دارد خانۀ مسکونی خود را وقف چند نفر از طلاب مجرد کند به شرط این که خودش مادام الحیات ساکن باشد. خودش معیل است و بعد از خودش تحویل موقوف علیهم داده شود؛ چون در وقف، فقها قبض و اقباض را شرط دانسته اند و خود واقف از اهل علم است؛ می تواند خودش مادام الحیات ساکن باشد یا نه؟
و به فرض صحت وقف به شرط ساکن بودن با این که خودش معیل است و وقف بر مجرد است آیا قانوناً هم تصویب شده است یا در صورت مخالفت ورثه موجب رد وصیت خواهد شد. مستدعی است مشروحاً بیان فرمایید و در صحت یا عدم صحت راه چاره ای ارائه فرمایید. موجب تشکر و مزید اجر است.
بسمه تعالی، وقف به نحو مذکور، صحیح نیست.
[سؤال 8051] 4251
بسمه تعالی دوم ذیقعدۀ 1399 ق
حضرت آیت الله العظمی الامام خمینی دامت برکاته، سلام الله علیکم، سلامتی و بقای وجود مبارک را خواستارم. لطفاً جواب سؤال ذیل را مرقوم بفرمایید:
شخصی خانه ای داشته به عنوان مسجد وقف نموده و قید نموده که تا آخر عمر در مسجد باشد. ساختمان مسجد با همّت مؤمنین تحت نظر امام جماعت به اتمام رسیده است. مدتی است که برنامه های اسلامی در این مسجد پیاده می گردد، ولی واقف که در مسجد سکونت دارد، به عناوین مختلف مانع انجام فرائض دینی؛ از نماز جماعت و غیره می گردد و با تبلیغات سوء مردم را نسبت به مسجد و امام آن بدبین می نماید. فعلاً متولی شرعی و قانونی و امام جماعت و مردم شدیداً ناراحت و دل آزرده گردیده اند که منزل دیگری برای ایشان (واقف) فراهم نموده و او را به آن خانه منتقل نمایند تا مردم بتوانند برنامه های دینی را با راحتی انجام بدهند.
والسلام علیکم ورحمة الله وبرکاته
بسمه تعالی، مانع ندارد و شرط سکونت در وقف مسجد نافذ نیست و نباید مزاحمت نمازگزاران بشود.
[سؤال 8052] —-> 149
2. اگر شخصی ملکی را وقف کند برای امور خیریه و در ضمن شرط کند که اگر اولاد خودم روزی محتاج شدند یا خودم فقیر شدم حق تقدم داشته باشم صحیح است یا خیر؟
بسمه تعالی، وقف صحیح است و شرط حق تقدم برای خودش صحیح نیست.
[سؤال 8053] 4252
بسمه تعالی
محضر مبارک حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، دامت توفیقاته، چه می فرمایید در مورد مسأله شرعیه ای که ذیلاً به نظر مبارک می رسد:
شخصی چند قطعه ملک را وقف مؤبد و حبس مخلّد نمود برای تعزیه داری و سوگواری حضرت سیدالشهدا حسین بن علی علیه السلام، ارواحنا فداه. و تولیت املاک فوق را مادام العمر برای خود قرار داده و اسمی از حق التولیه نبرده است. و در وقف نامه متذکر شده است که از درآمد املاک فوق فقط آن را مصرف مخارج مراسم عزاداری سرور شهیدان برسانید و بقیۀ درآمد که می باشد، متعلق به خود واقف باشد و تولیت املاک فوق را نیز بعد از مرگ برای شخص دیگری معین کرده است و در این مورد از منافع ملک را حق التولیه برای متولی پس از مرگ خودش قرار داده است. و باز هم از بقیه منافع ملک هیچ گونه ذکری به میان نیاورده است. با توجه به مطالب فوق، نظر مبارک را در مورد این مسأله شرعیه اعلام دارید که وقف بر نفس لازم می آید یا خیر؟
خدایا، خدایا تا انقلاب مهدی خمینی را نگهدار، از عمر ما بکاه و به عمر او بیفزا
بسمه تعالی، در فرض مذکور، حکم وقف بر نفس را ندارد و باید بر طبق وقف عمل شود.
[سؤال 8054] 4253
بسمه تعالی 20 / 9 / 1361
محضر مبارک رهبر کبیر انقلاب و بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران، حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، دامت برکاته، با سلام و آرزوی سلامتی و طول عمر آن رهبر بزرگوار و با توسل به درگاه حضرت باری تعالی در خصوص اعطای توفیق جهت برافراشته شدن پرچم اسلام در پهنه گیتی به رهبری آن قائد اعظم.
خواهشمند است نظر آن مرجع بزرگوار را در مورد این که آیا می شود جنگل ها و مراتع کشور که جزو انفال بوده و بهره برداری از آن بایستی با نظر ولی امر و توسط دولت صورت پذیرد، توسط اشخاص وقف گردد؟ اگر چنین موردی پیش آید، ادارۀ آن با توجه به کسب علوم و تخصص های مربوطه با نظر ادارات اوقاف خواهد بود یا واحدهای تابعه سازمان جنگل ها و مراتع کشور؟
بسمه تعالی، وقف جنگل ها و مراتع عمومی صحیح نیست.
[سؤال 8055] —-> 3637
2. شخص مذکور، بعداً زمین خود را وقف می کند و مشتری مذکور، در مجلس وقف می گوید از معامله بالا صرف نظر کردم به شرط این که وقف صحیح باشد. آیا معامله بالا فسخ شده، و وقف صحیح است؟
بسمه تعالی، اگر بعد از سه ماه، با تخلف شرط، فروشنده این کار را انجام داده؛ فسخ محقّق شده. ولی صحت وقف، محل اشکال است، مگر این که اول فسخ کند و بعد وقف نماید.
[سؤال 8056] 4254
بسمه تعالی 5 / 7 / 1361
محضر حضرت آیت الله امام خمینی، مرجع عالی قدر، مدّ ظله
به عرض می رساند: قریب سی سال قبل، پدری کلیه کتب خود را به یکی از فرزندانش مصالحه می نماید؛ متصالح کتب خود را هم در این مدت به آن اضافه می کند و این کتاب ها تا آخرین روز حیات، در اختیار پدر بوده؛ وی چند هفته قبل از فوتش کتاب ها را وقف می کند. مستدعی است بیان فرمایید: آیا این وقف صحیح است یا خیر؟ و در صورت عدم صحت، آیا آن ها به متصالح تعلق دارد یا به وراث؟
بسمه تعالی، اگر معلوم است که کتاب ها را به فرزندش صلح کرده، وقف صحیح نبوده است و چنانچه نزاعی در بین است باید در محکمه شرعیه حل شود.
[سؤال 8057] 4255
بسمه تعالی 18 / 4 / 1361
محضر رهبر کبیر انقلاب، حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، دامت برکاته
به عرض می رساند: یک دانگ از شش دانگ مزرعه ای در مالکیت اشخاصی می باشد. قنات این مزرعه در سال های 1343 و 1344 شمسی کاملاً خشک و بی آب شد، به طوری که تمام درختان آن خشک و از بین رفت و باغ های آن خراب و محل عبور و مرور مردم شد، و در ضمن سابقاً این ملک، در دست آباء و اجداد ما به صورت رعیتی کشت می شده است. در سال های 1349 و 1350 شمسی بدون دخالت کسی دوباره آبی پیدا شده و پدر این جانب (رعیت) به خرج خود، شروع به کندن زمین ها و کشیدن دیوار باغ ها نمود و بادام کاشت که نوچه های آن، سند این مدعا است. از این ملک، شخص ثالثی در اوایل سال 1358 ادعا نمود که سه حبۀ آن را خریداری کرده است؛ که مورد اعتراض ما واقع شد و صحبت پدر این جانب این بود که ملکی است که به دست خود من احیا و آباد شده است و اگر صاحبش می فروشد، خودم خریداری می نمایم، حتی به مبلغی اضافه تر که قبلاً هم به اطلاع مالک رسیده بود؛ و یکی از مالکین قول داد که این قضیه را حل و فصل نمایند، که بعد از مدتی شخص ثالث ـ که خریدار بود ـ اظهار نمود که این سه حبه ملک را به دیگری فروخته ام و تحویل او بدهید. مجدداً در جواب گفته شد: ملک را خودمان می خواهیم و وجه آن را نیز می پردازیم و تحویل هیچ کس دیگر نمی دهیم. لذا شخص ثالث (مشتری اول) گفت: حال که چنین است، من هم این سه حبه را وقف مسجد می نمایم و اکنون اعلام نموده که این سه حبه را وقف مسجد نموده ام. حالا آیا معاملۀ اولیه صحیح بوده یا نه؟ و در هرصورت، وقف بودن این ملک با این بیان ثابت است یا نه؟ و باتوجه به مطالب فوق، مالکین حق فروش به غیر رعیت را دارند یا نه؛ درصورتی که رعیت مایل به خرید بوده و هست؟ و آیا حق اولویت خرید با رعیت نیست؟
بسمه تعالی، اگر مالک اصلی از این زمین اعراض نکرده است، معامله صحیح و بر این فرض، وقف تمام است.
[سؤال 8058] —-> 1878
5. زمین و ملک این روستا در سال 1342 به وسیله دولت فروخته شده به زارعین و قبرستان قدیم او پر است و زارعی از زمین تصرفی خود برای قبرستان وقف نموده البته با مالک اصلی تبانی و توافق به عمل نیامده از نظر شرع مقدس جایز است یا نه؟
بسمه تعالی، اگر شرعاً ملک واقف نبوده وقف صحیح نیست.